Ls Lusíadas

Ourige: Biquipédia, la anciclopédia lhibre.

Ls Lusíadas ye ua obra poética scrita pul Luís Vaz de Camões, cunsiderada la eipopeia pertuesa por eiceléncia. Probablemiente cuncluída an 1556, fui publicada pula purmeira beç an 1572 ne l período literário de l classicismo, trés anhos apuis de l regresso de l outor de l Ouriente.

La obra ye cumpuosta de dieç cantos, 1102 strofes que son uitabas decassílabas, sujeitas al squema rímico fixo AB AB AB CC – uitaba rima camoniana. La acion central ye la çcubierta de l camino marítimo pa la Índia por Basco da Gama, alredror de la qual se ban çcrebindo outros episódios de la stória de Pertual, glorificando l pobo pertués.

Cápia de la purmeira eidiçon de Ls Lusíadas, de 1572

Strutura[eiditar | eiditar código-fuonte]

Las armas i ls barones assinalados A
Que, de la oucidental praia lusitana,
B
Por mares nunca de antes nabegados
A
Passórun inda para alhá de la Taprobana,
B
An peligros i guerras sforçados,
A
Más de l que prometie la fuorça houmana,
B
I antre giente remota eidificórun
C
Nuobo reino, que tanto sublimórun.
C

Luís Vaz de Camões, Ls Lusíadas,
purmeira strofe de l Canto I

La strutura sterna trata de la análise formal de l poema: númaro de strofes, númaro de bersos por strofe, númaro de sílabas métricas, tipos de rimas, ritmo, figuras de stilo, etc. Assi:

  • Ls Lusíadas ye custituído por dieç partes, liricamente chamadas de cantos;
    • cada canto ten un númaro bariable de strofes (an média, 110);
      • las strofes son uitabas, tenendo antoce uito bersos; la rima ye cruzada ne ls seis purmeiros bersos i amparelhada ne ls dous redadeiros (AB AB AB CC, ber na citaçon al lado);

Sendo Ls Lusíadas un testo renacentista, nun poderie deixar de seguir la stética griega que daba particular amportança al númaro d'ouro. Assi, l clímax de la narratiba, la chegada a la Índia, fui puosta ne l punto que debide la obra na proporçon áurea (ampeço de l Canto VII) .

La strutura anterna relaciona-se cul cuntenido de l testo. Esta obra mostra ser ua eipopeia clássica al dibedir-se an quatro partes:

Por fin, hai un eipílogo a cuncluir la obra (strofes 145 a 156 de l Canto X) .

Grabura de Luís Vaz de Camões, outor de la obra

Ls planos temáticos de la obra son:

Al longo de la narraçon depórun-se-me ls bários tipos de eipisódios: bélicos, mitológicos, stóricos, simbólicos, líricos i naturalistas.

Parecer de l Santo Oufício[eiditar | eiditar código-fuonte]

L poema épico más genuíno ye l canto de la custruçon dua nacion cula upa de Dius ó de ld diuses. Ls Lusíadas, cumo yá la Eineida, ye ua eipopeia moderna, an que l marabilhoso nun passa dun artifício neçairo, mas solo literário. La sola ne l Dius crestiano ye defendida por toda la obra.

Nun se puode pensar an heiresie porque nun fazie sentido, an tiempos de Contra-Reforma, acraditar ne ls diuses de l panteon greco-romano, i la proba ye la nun censura de l anquisidores als «Deoses de l Gentios». Ne l eipisódio de la Máquina de l Mundo (strofe 82 de l Canto X) , ye l própio personaige de la diusa Tétis que diç: «you, Saturno i Jano, Júpiter, Juno, fumos fabulosos, Fingidos de mortal i ciego anganho. Solo pera fazer bersos deleitosos Serbimos».

Anque tenéren cortado cachos de la obra nas sues purmeiras eidiçones[1], l Parecer de l censor de l Santo Oufício na eidiçon de 1572 declara que antendiu que este recurso «nun pretende más que anfeitar l stilo Poético». Por esso, cuntina, «nun tubimos por ancumbeniente ir esta fábula de l Deoses na obra», mas nun resiste a acrecentar «quedando siempre salba la berdade de nuossa santa fé, que todos ls Deoses de l Gentios son Demonhos».

Mas, la persença destes diuses acupa un lugar de muito relebo ne l poema. Son las sues antrigas que lígan ls episódios çpersos de la eipopeia i las sues anterbençones dius es machina que ampréstan lógica a acuntecimientos einesperados de la biaige, relatados na narratiba.

Tema[eiditar | eiditar código-fuonte]

L heirói[eiditar | eiditar código-fuonte]

Cumo l títalo andica, l heirói desta eipopeia ye coletibo, ls Lusíadas, ó ls filhos de Luso, ls pertueses. Nas strofes einiciales de l çcurso de Júpiter ne l cuncílio de l diuses oulímpicos, que abre la parte narratiba, aparece la ourientaçon laudatória de l outor.

L heirói de la obra, ls pertueses. Menumiento als Çcubrimientos Pertueses an Belén, Lisboua, Pertual
"Eiternos moradores de l luzente
Stelífero pólo, i claro assento,
Se de l grande balor de la fuorte giente
De Luso nun perdeis l pensamiento,
Debedes de tener sabido claramente,
Cumo ye de l fados grandes cierto antento,
Que por eilha se squeçan ls houmanos
De Assírios, Persas, Griegos i Romanos.

Ampeço de l çcurso de Júpiter ne l cuncílio de l diuses, Canto I, strofe 24.

L rei de l diuses afirma que zde Biriato i Eiertório, l çtino (fado) de l balentes pertueses (fuorte giente de Luso) ye rializar feitos tan gloriosos que fágan squecer ls de l ampérios anteriores (Assírios, Persas, Griegos i Romanos) .

L zanrolar de la sue stória atesta-lo, pus para alhá de ser marcada pulas sucessibas i bitoriosas luitas contra mouros i castelhanos, mostra cumo un paíç tan pequeinho çcubre nuobos mundos i ampone la sue lei ne l cuncerto de las naciones.

Na final de l poema aparece l eipisódio de la Ilha de l Amores, recumpensa ficional de la gloriosa caminada pertuesa atrabeç de l tiempos. I ye cunfirmado l receio de Baco de las sues façanhas de cunquista séren ultrapassadas pulas de l pertueses.

Camões dedicou sue obra-prima al rei D. Sabastian de Pertual. Ls feitos einéditos de l çcubrimientos pertueses i la chegada al «nuobo reino que tanto sublimórun' '» ne l Ouriente, fúrun sin dúbeda ls stímulos determinantes para la tarefa, zde hai mui ambicionada, de redegir l épico pertués.

Habie un ambiente de proua i ousadie ne l pobo pertués. Nabegadors i capitanes éran heiróis recentes de la pequeinha nacion, homes capazes de straordinárias façanhas, cumo l «Castro fuorte» (l bice-rei D. Juan de Castro), falhecido poucos anhos antes de l poeta aportar na Índia.

I percipalmente Vasco da Gama, a quien se debie la çcubrimiento de la rota para l ouriente nua biaige defícele i cun poucas porbabilidades de éisito, i que bencera einúmaras batailhas contra reinos muçulmanos an tierras malas als crestianos. Esta biaige épica fui por esso ousada cumo stória central de la obra, al redror de la qual ban sendo cuntados eipisódios de la stória de Pertual.

El-Rei D. Sabastian, soberano a quien Camões dedicou Ls Lusíadas

La cruzada contra l mouro[eiditar | eiditar código-fuonte]

L poema puode ser lido nua perspetiba que yá era antiga, mas la que fatos recentes habien dado acrescida atualidade, la de la cruzada contra l mouro. Las luitas ne l Ouriente serien la cuntinaçon de las que yá se habien trabado an Pertual i ne l Norte de África, dominando ó abatendo l poder de l Eislan.

L própio "mobimiento" de l çcubrimientos apareciu nua lógica de cumbate al poderoso Ampério Outomano que amenaçaba la Ouropa crestiana, ancapaç de bencer l einimigo an guerra abierta. Ls oubjetibos passában por fazer ua cuncorréncia comercial als muçulmanos, al mesmo tiempo ganhando probeitos i ponendo fraca la eiquenomie de ls ribales. Mas tamien se ambicionaba ancuntrar aliados de ls ouropeus nas nuobas tierras, que poderien ser eilhes mesmos crestianos, ó passibles de cumberson[2].

An 1571, la aparente ambencibilidade de l sultanato turco tenie sido çmentida na batailha de Lepanto. Sentie-se que ls outomanos afinal nun detenien la supremacie ne l Mediterráneo. I l quemandante de las fuorças crestianas fura D. Juan de Áustria, filho zorro de l amperador Carlos V, l abó de D. Sabastian. Fui neste cuntesto de saltaçon que l poeta terá cuntribuído para ancitar l moço rei pertués a partir an cunquista pa la África, culs zastrosos eifeitos que dende se seguírun.

Narradores i ls sous çcursos[eiditar | eiditar código-fuonte]

Cada un de l tipos de çcurso neste poema amostra particularidades stilísticas cuncretas. Dependendo de l assunto que trátan, l stilo puode ser heiróico i eisaltado, ampolgante, lamentoso i melancólico, houmorístico, admirador.

Pintura de Vasco da Gama, portagonista por eiceléncia de Ls Lusíadas, na chegada a la Índia

Ls Lusíadas ye ua obra narratiba, mas ls sous narradores son quaije siempre ouradores que fázen çcursos grandiosos: l narrador percipal, Camões, que abre an grande stilo i retoma la palabra an bárias oucasiones; Vasco da Gama, reconhecido cumo «facundo capitan» (eilequente); Júpiter, que tamien toma la palabra an dibersas oucasiones; Paulo da Gama (Canto VIII, strofes 2 a 42); l Bielho de l Restelo (Canto IV, strofes 95 a 104); Tétis; la Sirena que profetiza al sonido de música (Canto X, strofes 10 a 74), etc.

4
I bós, Tágides mies, pus criado
Teneis an mi un nuobo angeinho ardiente,
Se siempre an berso houmilde celebrado
Fui de mi buosso riu alegremiente,
Dai-me agora un sonido alto i sublimado,
Un stilo grandíloquo i corriente,
Porque de buossas augas, Febo ourdene
Que nun téngan ambeija a las de Heipocrene.

5
Dai-me ua fúria grande i sonorosa,
I nó de agriste abena ó frauta ruda,
Mas de tuba canora i belicosa,
Que l peito acende i la quelor al géstio demuda;
Dai-me eigual canto als feitos de la famosa
Giente buossa, que a Marte tanto ajuda;
Que se spalhe i se cante ne l ouniberso,
Se tan sublime précio cabe an berso.

Ambocaçon a las Tágides, Canto I, strofes 4 i 5.

Na Ambocaçon, quando l poeta piede a las Tágides «un sonido alto i sublimado, Un stilo grandíloco i corrente», por ouposiçon al stilo de la poesie lírica, de «berso houmilde», stá ciertamiente a pensar nesse ton ampolgante de la ouratória. Un ton assemelhado a la «tuba canora i belicosa» (trompeta de guerra) i nó a la «agreste abena ó frauta ruda» (fraita de l pastor), que seia dino de l «feitos de la famosa Giente buossa» (célebre giente de l Teijo, ls pertueses).

De assinalar eicelentes çcriçones, cumo las de l palácios de Netuno i de l Samorin de Calecute, la de l locus amoenus (lugar aprazible, ameno) de la Ilha de l Amores (Canto IX) , la de l jantar ne l palácio de Tétis (Canto X) i la de l traje de l Gama (final de l Canto II) , antre outras.

Por bezes, essas çcriçones son feitas al modo dua passaige de slides: las cousas çcritas stan eilhi i hai alguien que las amostra. Por eisemplo, l ampeço geográfico de l çcurso de Vasco da Gama al rei de Melinde (Canto III, strofes 6 a 20), ciertas sculturas de l palácios de Netuno i de l Samorin, l çcurso de Paulo de la Gama al Catual (Canto BIII, strofes 26 a 44), La Máquina de l Mundo (Canto X, strofes 77 a 144).

Eisemplos de çcriçones dinámicas son la de la «batailha» de la ilha de Moçambique (Canto I, strofes 84 a 92), las de las batailhas de Ourique (Canto III, strofes 42 a 54) i Aljubarrota (Canto IV, strofes 26 a 44), la de la tempestade (Canto VI, strofes 1 a 42). Camões ye mestre nessas çcriçones, marcadas puls berbos de mobimiento, pula abundáncia de sensaçones bisuales i acústicas i por spressibas aliteraçones.

Hai n’Ls Lusíadas bários momientos líricos. Ls testos an que se cuncretízan son ne l giral narratibo-çcritibos. Ye l causo de la parte einicial de l eipisódio de la Guapa Inés' ' (Canto III, strofes 120 a 135), de la parte final de l eipisódio de l Adamastor (Canto V, strofes 37 a 60), de l ancontro na Ilha de l Amores (Canto IX). An todos esses causos l stilo ye mui aparecido a la ecloga.

Son muitas las oucasiones an que l poeta assume un ton de lamiento: la redadeira strofe de l Canto I, parte de l çcurso de l Bielho de l Restelo (Canto IV, strofes 94 a 104), ampeço i final de l Canto VII i partes de la Profecie de la sereia, fázen lembrar outros lamientos de la lírica.

La fé i ls apelos a Dius ténen ua persença fuorte na obra. Yá Bergílio chamaba al sou heirói «pio Eineias' '». Por bárias bezes, an momientos defíceles, Vasco da Gama eirrompe an ouraçon: an Mombaça (Canto II) , na apariçon de l Adamastor, ne l meio de l terror de la turmienta, etc. Las ambocaçones de l poeta a las Tágides, la Calíope (Canto III, strofes 1 i 2 i Canto X, strofe 8), a las ninfas de l Teijo i de l Mundego (Canto VII), an termos tipológicos, son tamien ouraçones.

Çcriçon de la narratiba[eiditar | eiditar código-fuonte]

L bilon d'Ls Lusíadas. Repersentaçon de Baco, l dius einimigo de l pertueses.

Canto I[eiditar | eiditar código-fuonte]

Depuis de la Perposiçon, de la Ambocaçon i de la Dedicatória, la acion ampeça in medies res cula frota de Vasco da Gama yá ne l Ouceano Índico, mas antes de chegar a la Índia (strofe 19).

L cuncílio de l diuses[eiditar | eiditar código-fuonte]

Neste momiento, ye cumbocado l Cuncílio de l diuses (stáncias 20 a 41) para decidir se ls pertueses dében ó nó cunseguir alcançar l sou çtino. Júpiter diç que si, porque esso les stá preçtinado.

L Nacimiento de Bénus' ', de Bouguereau

Baco nun cuncorda porque, se esto fur premitido, las sues própias cunquistas ne l Ouriente seran squecidas, ultrapassadas por este pobo. Mas Bénus bei ls pertueses cumo hardeiros de ls sous amados romanos i sabe que será celebrada por eilhes. Camões era un home de peixones, que tamien celebraba l amor na sue lírica, i talbeç por esso tubisse scolhido la diusa romana desse sentimiento para patrona de l sou pobo.

Segue-se un albrote, culs restantes oulímpicos a tomar partido de Baco ó Bénus, até que l poderoso Marte se ampone, assustando Apolo nun aparte (strofe 37). L amante de Bénus, i admirador de ls feitos guerreiros de l pertueses, lembra que nun solo yá ye merecido que cunsígan rializar la sue façanha, cumo Júpiter yá tenie decidido cunceder esse fabor i nun deberie tornar atrás na palabra. L rei de l diuses cuncorda i ancerra l cuncílio.

L çcurso cun que Júpiter ampeça la reunion ye ua acabada peça de ouratória. Abre cul einebitable sórdio (1ª strofe) an que, depuis dua oureginal saudaçon, amostra nistante l tema a zambolber. Sigue-se, al modo de la retórica antiga, la narraçon (l passado amostra que la antençon de l fados ye mesmo la que l ourador apersentou). Ben apuis la cunfirmaçon: cun fatos de l persente corrobora l que yá, a sou modo, la narraçon cumprobara (4ª strofe). I termina cun dues strofes de peroraçon, adonde se apela a la beneboléncia de l diuses para culs filhos de Luso - aliás, la decison de ls fados cumprir-se-á einesorablemiente. Contra l que serie de sperar, Júpiter cunclui determinando i nó abrindo l debate.

(Marte)
La biseira de l eilmo de diamante
Albantando un pouco, mui siguro,
Por dar sou parecer, se puso delantre
De Júpiter, armado, fuorte i duro:
I dando ua pancada penetrante,
Cul cunto de l choupa ne l sólio puro,
L Cielo tremiu, i Apolo, de torbado,
Un pouco la luç perdiu, cumo anfiado.

Cuncílio de l diuses, strofe 37 de l Canto I

La ilha de Moçambique i l piloto mouro[eiditar | eiditar código-fuonte]

La acion torna anton a la frota lusa, que chega a la ilha de Moçambique. Son acolhidos por muçulmanos que, antimidados pul poderio bélico de las naus, les prométen mantimientos i un piloto que ls liebe a la Índia. Mas las sues berdadeiras antençones son la çtruiçon de ls pertueses. La anspiraçon de l soberano mouro ben de Baco, que tomara la forma mortal dun de ls sous cunselheiros.

La purmeira stratégia ye atacar ls marinheiros que fúren a tierra abastecíren-se de auga. Mas estes, cuidadosos, ban armados i zbaratan las fuorças einimigas, cuntinando apuis cul bumbardeamiento de la cidade. L regedor rende-se i oufrece anton un piloto que ls cunduza para tierras einimigas, la segunda stratégia de l dius de l bino.

Por dues bezes l piloto andica buns portos de acolhimiento: ua tierra de crestianos, que será ua refréncia al reino de Priste Juan, i outra an que crestianos i muçulmanos bibirian juntos. Vasco da Gama cunfia ne l piloto. Mas Bénus, bendo que na rialidade se trata de tierras de muçulmanos capazes de bencer ls pertueses, zbia la frota cun airaçadas cuntrárias. L purmeiro porto ye ultrapassado; l segundo ye Mombaça, la pouca çtáncia de l qual la frota lança áncora. I l canto tremina cun dues strofes plenas de suspense.

Canto II[eiditar | eiditar código-fuonte]

Camino percorrido pula spediçon de Vasco da Gama (a negro). Nesta figura tamien se puode ber l percurso de Péro de la Cobilhana (a laranja) apartado de Afonso de Paiba (a azul) depuis de la longa biaige juntos (a berde).

Cilada an Mombaça[eiditar | eiditar código-fuonte]

L rei de Mombaça ambia un mensageiro cun promessas de bun acolhimiento i piede que la armada entre ne l porto de la cidade, mas cula antençon de armar ua amboscada. Vasco da Gama ambia purmeiro dous degredados a la cidade para passáren la nuite i abaluáren la situaçon. Anganhados puls mouros i por Baco, estes acunsélhan la antrada an Mombaça. Mas Bénus anterfire más ua beç, i cula ajuda de las Nereidas ampiede la antrada de l nabios pertueses.

Bénus sal anton an direçon als cielos (strofe 33). Seduç Júpiter cula sue beleza i queixa-se de ls peligros que la spediçon stá a correr. L rei de l diuses reafirma que ls fados yá çtinórun sucesso para ls pertueses i ambia Mercúrio para abisar Vasco da Gama de la eisisténcia de Melinde, adonde ancuntrará un rei justo i bondadoso, que dará todo l que percura.

Chegada la Melinde[eiditar | eiditar código-fuonte]

Depuis de anterrogáren persioneiros feitos an Mombaça, ye cunfirmada la buona ambora de l reino de Melinde. La frota derige-se para alhá i ye bien recebida. Anque naturalmente remanseado, este eipisódio ye un decumentário de la çcubierta de nuobas tierras i nuobos pobos. Dua grande riqueza çcritiba, por el se cunsegue "ber" Melinde i ls melindanos, cumo se apersentou la squadra pertuesa, la recepçon que tubo, cumo fúrun las reaçones duns i d'outros, i cumo fui feito l cuntato diplomático.

L rei melindano ouferece mantimientos, muniçones i piloto pa la Índia. Chubindo a bordo de la nau capitánia, piede la Vasco da Gama que le cunte subre la sue biaige. Mas que purmeiro çcriba l reino de Pertual: la sue geografie, la sue stória i las sues gientes.

Canto III[eiditar | eiditar código-fuonte]

Passada ua ambocaçon de l poeta la Calíope, Vasco da Gama ampeça por splicar la geografie de la Ouropa i la situaçon de Pertual ne l cuntinente (strofes 6 a 20), «quaije cume de la cabeça De Ouropa to».

Golpes se dan medonhos i forçosos;
Por to la parte andaba acesa la guerra:
Mas l de Luso arnés, couraça i malha
Rompe, corta, çfaç, abolha i talha.

Batailha de Ourique, strofe 51 de l Canto III
Státua de D. Afonso Heinriques ne l Castielho de San Ourge an Lisboua. Réplica de la oureginal de Guimarães, por Soares de l Reis

Ampeça anton la narratiba de la stória de Pertual. De Luso la Biriato, passa para l rei D. Afonso VI de Lion i Castielha, D. Teresa i l [[Anrique de la Ourgonha|cunde D. Anrique] ]. Segue-se la luita de D. Afonso Heinriques pula formaçon de la nacionalidade i la einumaraçon de l feitos guerreiros de l purmeiro rei de Pertual contra castelhanos, lioneses i mouros.

Egas Moniz[eiditar | eiditar código-fuonte]

Neste eipisódio (strofes 35 a 41) cunta-se la stória de l aio de D. Afonso Henriques. Tenendo dado la sue palabra al rei de Castielha que l soberano pertués le prestarie bassalaige, cunseguiu l lebantamiento de l cerco castelhano la Guimarães. Mas cumo D. Afonso Henriques recusou-se a acatar estas cundiçones, Egas Moniz fui antregar-se al rei castelhano, cula mulhier i ls filhos, comobendo a todos pula sue lealdade i honra.

Batailha de Ourique[eiditar | eiditar código-fuonte]

L Milagre de Ourique de Domingos Sequeira, ólio subre la tela (1793)

An seguida (strofes 42 a 54) ye narrada la lenda de la batailha de Ourique, an que l fundador de Pertual derrota cinco reis mouros depuis de tener ua bison de Cristo. Por este motibo pinta ls cinco scudos i ls trinta denheiros na bandeira de Pertual.

Ye más un eisemplo dua bíbida batailha épica, an que ls pertueses anfréntan un einimigo cien bezes superior an númaro. L corajoso eisército «Rompe, corta, çfaç, abola i talha» las fuorças einimigas, ponendo ls restantes an fuga grimado. Na final, tantos son muortos an batailha que l sangre destes cuorre an rius i pinta l campo berde i branco de carmesin.

La çcriçon de las cunquistas de l rei Afonso cuntina (strofes 55 a 68) an ritmo acelarado: Leirieb, Arronches, Santarén, Mafra, Sintra, Lisboua, Óbidos, Alenquer, Torres Bedras, Elbas, Moura, Serpa, Alcácer de l Sal, Ébora, Beija, Palmela, Sesimbra, Badajoç.

Dinastie de Ourgonha[eiditar | eiditar código-fuonte]

Nesta redadeira cidade D. Afonso acaba por ser cercado pul rei de Lion, i Camões antroduç l sou hardeiro D. Sancho I na stória, que se torna ne l assunto de l canto bélico juntamente cul pai, i depuis de la muorte deste (strofes 83 i 84) cumo rei.

Siguen-se ls restantes reis de la dinastie de Ourgonha, çtacando la coraige i l bun reinado de cada un (ó malo reinado, ne l causo de D. Sancho II). Ye ne l canto de l reinado de D. Afonso IV que ban aparecer más alguns episódios célebres d' Ls Lusíadas: la Formosíssima Marie' ', la Batailha de l Salado, i Inés de Castro. Esta sequéncia torna la narratiba nun carrocel de eimoçones. L purmeiro ye un eipisódio lírico, an que la filha de D. Afonso IV roga la ajuda deste para l sou reino de Castielha contra ls mouros. Comobido, l rei parte an ajuda de l gienro, na batailha de l Salado, más un eisemplo de luita épica.

Inés de Castro[eiditar | eiditar código-fuonte]

Trazian-na ls hourríficos algozes
Ante l Rei, yá mobido la piedade:
Mas l pobo, cun falsas i ferozes
Rezones, a la muorte cruda l persuade.
Eilha cun tristes l piedosas bozes,
Salidas solo de la mágoa, i suidade
De l sou Príncepe, i filhos que deixaba,
Que más que la própia muorte la magoaba

Inés de Castro, strofe 124 de l Canto III

L turbilhon de eimoçones cuntina cun este eipisódio lírico-trágico (strofes 120 a 135), talbeç l más reconhecido d'Ls Lusíadas. Cumbén que se nun perca de bista la sue antegraçon ne l poema, bie alocuçon de Vasco da Gama al rei de Melinde. Questuma-se classeficá-lo cumo lírico, çtinguindo-lo assi, subretodo, de l más quemuns eipisódios bélicos.

D. Inés i D. Pedro son ls amantes trágicos por eiceléncia. L sou amor ye eilícito, proibido puls poderes. L poeta que tenie scrito sonetos tan sombrios, de sofrimiento amoroso, chama repetidamente este de «puro amor», i censura l rei, de quien tanto eilogiara ls feitos guerreiros, por esta selombra ne l sou reinado.

Súplica de la Guapa Inés (de Castro)

D. Afonso IV quier casar l filho que, apeixonado por Inés, recusa. La seluçon ye eiliminá-la. Trazida a la persença de l rei, esta amplora pula sue bida, solo para poder cuidar de l sous filhos. Comobe l bielho soberano, mas ls cunselheiros i l pobo eisigen la muorte. I assi la andeble i guapa apeixonada ye assassinada «solo por tener sujeito L coraçon a quien soube bencé-la» (por amar quien soube cunquistar l sou coraçon).

Ua rápida análise de l eipisódio premite ancuntrar persentes, cun maior ó menor clareza, eilemientos trágicos cumo l çtino, que cunduç la acion para l final trágico; la peripécia; até algo próssimo de l papel de l coro (apóstrofes). La nobreza moral i social de l personaiges ye tamien salientada, de modo a criar ne l leitor sentimientos de terror i de piadade delantre la çgrácia que se abate subre la protagonista (catástrofe).

Quando Inés teme más la uorfandade de l filhos que la própia perda de la bida, quando eilha suplica la quemutaçon de la pena capital por un sílio na Sibéria (Cítie) ó na Líbia, antre «toda la feridade», solo para poder criar ls filhos de l sou amor, quando ye cumparada cun «la guapa moça Policena, cunsulaçon strema de la mai bielha», quando l leitor scuita toda la strofe 134, i mesmo a 135, stan-se a dedilhar ls acordes de la piadade. Yá ls bersos einiciales de la strofe 124, la apóstrofe cun que termina a 130 (i antes la de la segunda metade de la 123) i la strofe 133 stan al serbício de la sugeston de l terror trágico.

D. Fernando[eiditar | eiditar código-fuonte]

Depuis de la bingança de D. Pedro, l cruel, ye apersentado l brando D. Fernando, responsabilizado pula quaije perda de l reino durante las guerras fernandinas i pula crise que l paíç anfrentarie passado la sue muorte.

Anterpretando estas crises cumo cunsequéncia ó castigo de l amor de l rei por Leonor Teles, l romántico poeta acrecenta «Mas quien puode librar-se por bintura De l laços que Amor arma brandamente». Por esso, cuntina, l monarca ten çculpa (strofe 143) para quien yá amou, quien nunca amou será más ríspido nas críticas.

Canto IV[eiditar | eiditar código-fuonte]

Vasco da Gama cuntina la narratiba de la stória de Pertual. Fala agora de la 2.ª Dinastie, zde la Reboluçon de 1383-85, até al momiento, de l reinado de D. Manuel I, an que la sue armada parte para la Índia.

Repersentaçon mediebal de la batailha de Aljubarrota

Batailha de Aljubarrota[eiditar | eiditar código-fuonte]

(D. Nuno Álbares Pereira)
Eis eilhi sous armanos contra el ban,
(Causo feio i cruel!) mas nun se spanta,
Que menos ye querer matar l armano,
Quien contra l Rei i la Pátria se albanta:

Batailha de Aljubarrota, strofe 32 de l Canto IV

La narratiba de la reboluçon de 1383-85 ye dibedida an dues partes: l lebantamiento de l pobo para apoiar l pertendente pertués (strofes 1 a 23), i la batailha de Aljubarrota (strofes 24 a 44). Dous heiróis cumpárten las glórias destes eipisódios: l régio D. Juan i l guerreiro D. Nuno Álbares Pereira.

Camões eilogia ls patriotas que defendírun la andependéncia, quier séian houmildes ó poderosos, sin miedo de morrir pula causa pertuesa. Cratica amarguradamente quien se ajuntou al partido castelhano, particularmente ls armanos de Nun'Álbares, que ten de lidar cul cunflito acrecido de luitar contra ls sous familiares.

Ls feitos de l Mestre de Abis tamien son cantados de forma particularmente épica, fazendo lembrar Ájax na Eilíada. La sue coraige salba la batailha. Socorre la Ala de l Namorados que se ancontraba na banguarda i, na strofe 38, "sopesando la lança quatro bezes, Cun fuorça (la)tira; i, deste solo tiro, Muitos lançórun l redadeiro suspiro".

Mas na fin de más ua batailha sanguinária, a par cul canto de la glória, l poeta deixa la oupinion de quien maldiç la guerra, que por cobiça de l poderosos lança tanta giente a la muorte, deixando tantas más i sposas sin homes i filhos.

Spanson pertuesa[eiditar | eiditar código-fuonte]

Cula paç, las atençones de l reino biran-se para Marrocos i para l mar. Entra la Ínclita geraçon, repersentada por D. Duarte i D. Fernando, i depuis D. Afonso V.

Torre de Belén, na praia de adonde saíu la spediçon de Vasco da Gama

Depuis de la biaige Péro da Covilhã i Afonso de Paiva, surge la narraçon de l preparatibos de la biaige a la Índia, deseio que D. Juan II nun cunseguiu cuncretizar antes de morrir i que eirie ser rializado por D. Manuel, a quien ls rius Ando i Ganges aparecírun an suonhos, porfetizando las feturas glórias de l Ouriente.

L bielho de l Restelo[eiditar | eiditar código-fuonte]

L canto tremina cula partida de la armada. Quando stan a çpedir-se de las famílias na praia de Belén, ls nabegadors son surprendidos pulas palabras dun bielho que staba antre la multidon. Ye l episódio de l Bielho de l Restelo (strofes 94 a 104).

Este personaige ye la repersentaçon de la cuntestaçon de la época contra las abinturas de l çcubrimientos. Habie quien pensasse que era pura proua i simplesmente suicídio tentar estes porjetos de nabegar para partes longínquas de l mundo; ua perda de recursos i homes, que fazerien falta na luita contra ls einimigos mouros ó para la defesa de l reino contra ua eibentual ambason castelhana.

L eipisódio antrou ne l eimaginário pertués. La spresson passou a signeficar l cunserbadorismo, l malo agouro, la mala-buntade i la falta de sprito de abintura, frente a porjetos oureginales que eisígen algua ousadie i gastos de recursos.

Canto V[eiditar | eiditar código-fuonte]

Vasco da Gama cuonta agora cumo fui la biaige de la armada, de Lisboua la Melinde. Ye la narratiba de la grande abintura marítima, an que ls marinheiros ouserbórun marabilhados ó anquietos la cuosta de África, l Cruzeiro de l Sul ne ls cielos çconhecidos de l nuobo heimisfério, l Fuogo de Santelmo i la Tromba Marítima, i anfrentórun peligros i oustaclos einormes cumo la hostilidade de l natibos, ne l eipisódio de Fernon Beloso, la rábia dun monstro, ne l eipisódio de l Gigante Adamastor' ', la malina i la muorte probocadas pul scorbuto.

"Dixe anton a Veloso un cumpanheiro
(Ampeçando-se todos a rir)
-"Ó alhá, Veloso amigo, aquel outeiro
Ye melhor de decer que de chubir."
- "Si, ye, (responde l ousado abintureiro)
Mas quando you para acá bi tantos benir
Daqueilhes perros, depriessa un pouco bin,
Por me lembrar que stabais acá sin mi

Fernão Veloso, strofe 35 de l Canto V

Fernão Veloso[eiditar | eiditar código-fuonte]

Aportados na cuosta africana, ls pertueses fazírun cuntato culs pobos natibos. Este abintureiro (strofes 30 a 36), cumbidado para coincer la sue aldé, acumpanhou çpreocupadamente ls anfitriones. Mas, percebendo las antençones assassinas destes, «Más apressado de l que fura, benie», preseguido por un grupo.

Ye un episódio tamien houmorístico, pula bazófia de l pertués. Depuis dua scaramuça para l salbáren, ls cumpanheiros fázen caçuada de la sue fuga apressada, depuis de, cun tanta cunfiança, tener antrado pula tierra adentro na cumpanha de l natibos. A esto el respunde que, bendo cumo tantos einimigos boltában para atacar la praia, benie a correr solo para ajudar la frota, «Por me lembrar que stabais acá sin mi».

L Adamastor[eiditar | eiditar código-fuonte]

Puoden-se cunsiderar trés partes ne l eipisódio de l Adamastor: la purmeira ye ua teofanie (strofes 37 a 40). Chegados al Cabo de las Tormientas ne l meio dua tormienta, ls marinheiros beien l titana, tan terrible que «Arrepian-se las chichas i l pelo A mi i a todos solo de oubi-lo i bé-lo». Eiqui stá l puro grima, la amenaça eiminente de la aniquilaçon, fisicamente sentida - las chichas angélhan-se, ls pelos críspan-se.

Adamastor, scultura de Júlio Vaz Júnior ne l miradouro de Santa Catarina, Lisboua, Pertual

L spetaclo ye ambolbente, grandioso, terrificante. Este semidius maléfico, ancarnaçon de l peligros de la arriscada trabessie, precede-se dua nubre negra, que aparece rasante subre las cabeças de l nabegantes. Mas más surprendente inda ye la ourquestraçon que l mar faç cun este eilemiento aéreo «Bramindo, l mar de loinge brada, Cumo se desse ambalde nalgua peinha». L lado marabilhoso desta apariçon tamien ye acentuado, fazendo cuntrastar todo l spetaclo de çformidade i gigantismo cul cenário d'antes, adonde son manifestos ls ancantos dua nuite de l "mares de l Sul", «prosperamente ls bientos assoprando».

Anton ampeça la segunda parte de l eipisódio (strofes 41 a 48), que an termos cronológico-narratibos ye ua prolepse. L Adamastor fala i, cumo un ouraclo, baticina l çtino cruel que spera alguns de l nabegadores que atrabessaran ls sous domínios. Ye ua forma anteligente de l poeta de l meados de l seclo falar de acuntecimientos de l passado, mas que serien feturos para l nabegador de l ampeço de l seclo que faç la narraçon.

Finalmente aparece ua ecloga marina (strofes 49 a 59), que oubedece a un zambolbimiento quemun la muitas cumposiçones líricas de Camões: l einamoramiento (de Adamastor por Tétis, nun correspondido), la apartaçon fuorçada (pula titanomaquia), la traiçon, l lamiento pul suonho frustrado, de l qual l sufredor ye custante i eiternamente recordado: «Anfin, mie grandíssima statura, Neste remoto cabo cumbertírun Ls Diuses, i por más dobradas maugas, Me anda Tétis cercando destas augas».

Rota de Vasco da Gama zde la África de l Sul até a la Índia

Passado más este oustaclo, ls nabegadores agora anfréntan la malina, particularmente l scorbuto, i un clima a que nun stan aquestumados. Anque un acolhimiento cordial de l pobos de la África de l Sul, l zánimo tamien oumenta por nun haber quien deia amboras subre la Índia. Até que, depuis de Moçambique i Mombaça, la narratiba tremina cula alegrie de la chegada la Melinde.

L canto ancerra cula admiraçon de l melindanos por toda la eipopeia pertuesa, i la censura de l poeta pula eiliteracie de ls sous cunterráneos. Pula boca de Vasco da Gama, que le ampresta legitimidade, cunta cumo ls poderosos de l mundo, specialmente griegos i romanos, éran amantes de las letras. I lamenta que ls sous cuntemporáneos çprezen la léngua, la poesie i l cantar i loubar de heiróis i pobos.

Canto VI[eiditar | eiditar código-fuonte]

Acabada la narratiba de Vasco da Gama, i ls festeijos de l melindanos, la armada sal, guiada por un piloto que deberá guiá-la até Calecute.

Baco, bendo que ls pertueses stan prestes a chegar a la Índia, resolbe pedir ajuda la Netuno, que cumboca un cuncílio de l diuses marinos. La decison destes ye ouposta a la de l oulímpicos, i assi ourdénan la Éolo que suolte ls bientos para fazer afundar la frota.

Ls duoze de Anglaterra[eiditar | eiditar código-fuonte]

Antretanto, ls marinheiros mátan çpreocupadamente l tiempo scuitando Fernão Veloso cuntar l episódio lendário i cabalheiresco d'Ls duoze de Anglaterra (strofes 43 a 69):

Ne ls tiempos de D. Juan I, duoze cabalheiros angleses tenerien oufendido la honra de duoze damas anglesas, i lançado l zafio a quien quejisse defendé-las nun torneio. Ua beç que estes éran homes poderosos de la Anglaterra, nun habie cumpatriotas que se atrebéssen a anfrentá-los. Assi, l duque de Lencastre lançou un apelo al sou gienro rei de Pertual.

Eilustraçon de la nau de Vasco da Gama culs diuses nas nubres

An repuosta, armórun-se eimediatamente duoze cabalheiros pertueses para partir de l Porto para aquel paíç. Mas solo onze ambarcórun. L 12.º era Álvaro Gonçalves Coutico, l Magriço, que resolbiu ir purmeiro por tierra até a la Flandres. Depuis de alguas abinturas, chegou al local de la justa ne l perciso sfergante an que esta iba ampeçar i, cula sue ajuda, todos ls cabalheiros angleses fúrun derrotados, salbando-se la honra de las damas oufendidas.

L cielo fire cun gritos nesto la giente,
Cun súbito miedo i zacordo,
Que, ne l rumper de la guapa, la nau pendente
Toma grana suma d'auga pul bordo:
"Alija, dixe l mestre rijamente,
Alija todo al mar; nun falte acordo.
Ban outros dar a la bomba, nun parando;
La bomba, que ne ls eimos alagando!"

La tormienta, strofe 72 de l Canto VI

La tormienta[eiditar | eiditar código-fuonte]

La stória de Veloso ye anterrompida pula chegada de la tormienta probocada puls diuses marinos (strofes 70 a 84). Ye ua çcriçon dramática de quien bibiu situaçones parecidas i conhece la gíria náutica: ls airess, la oundulaçon, la quebra de mastros, las naus ancharcadas, ls gritos de l marinheiros, relámpagos i trobones.

Bendo las sues ambarcaçones quaije perdidas, Vasco da Gama dirige ua prece la Dius. Más ua beç, ye Bénus que ajuda ls pertueses, mandando las ninfas seduzir ls aires para ls acalmar. Dissipada la tormienta, la armada abista Calecute i l capitan agradece la mercé debina.

L canto tremina cun cunsideraçones de l poeta subre l balor de la fama i de la glória cunseguidas atrabeç de l grandes feitos, i ua crítica a quien percura estas i la fertuna por antriga i fabor de l poderosos.

Canto VII[eiditar | eiditar código-fuonte]

Eilustraçon de Brahma ua de las debindades percipales de l hinduísmo, cunfundido por Camões cun Jano

Este canto ampeça cula cumparaçon de l feitos de l pertueses contra ls muçulmanos, spandindo l cristandade i fazendo la guerra santa, culs cunflitos anternos de la Ouropa (strofes 2 a 15). Segundo l punto de bista de Camões, ls reis i ls nobres de las outras naciones ouropeias perden-se an guerras antestinas, anglórias i anjustas. Ls almanes, franceses i angleses renegan la berdadeira i anfraquecen l poder crestiano. Ls eitalianos son corrutos, lutando uns contra ls outros cul solo oubjetibo de l ganho pessonal. Pul cuntrário, solo ls pertueses, cun las más nobres antençones, lutan contra ls mouros i turcos.

Assi que aporta an Calecute, Basco de la Gama ambia un mensageiro al soberano andiano. Ne l meio deste nuobo pobo, cun quien nun cunsegue falar, l marinheiro ancontra Monçaide, un mouro spánico falante de castelhano, que l acolhe i le sirbe de tradutor. Monçaide acumpanha-lo até a la frota i splica als pertueses un pouco de la geografie, stória, política, religiones i questumes de la Índia.

L capitan i Monçaide zambarcan i ancontran-se cul Catual, un menistro que ls acumpanha até al Samorin (strofes 43 a 65). La çcriçon de l que ls pertueses bénen ye un eisemplo de la sociologie de la çcubierta i de la anterpretaçon dua cultura absolutamente nuoba. Ye proposto un tratado comercial i, anquanto l soberano andiano piensa, la ambaixada buolta a la nau capitánia. Eiqui ancontra-se un painel repersentando la stória de Pertual.

Mas antes de la splicaçon deste, sentindo-le faltar la anspiraçon, Camões cunta un pouco de la sue biografie i lança-se nun lamiento andignado pul modo cumo la sue pátria l ten tratado, a quien solo pretende cantar la glória pertuesa (strofes 78 a 87).

Canto VIII[eiditar | eiditar código-fuonte]

Painel de la stória de Pertual[eiditar | eiditar código-fuonte]

Menumiento al lusitano Biriato an Biseu, Pertual

La çcriçon de la pintura (strofes 1 a 42) ampeça cun Luso, l filho ó cumpanheiro de Baco, depuis Biriato i Sertório.

De seguida bénen l [[Anrique de la Ourgonha|Cunde D. Anrique] ] i D. Afonso Heinriques, a la par cun alguas personalidades que se eibidenciórun durante la purmeira dinastie: Egas Moniz, D. Fuas Roupinho, l prior D. Teotónio, Men Moniz, D. Sancho I, Giraldo Sin Grima, Martin Lopes (que acaçou Pedro Fernando de Castro, renegado leonés aliado als mouros), l bispo D. Soeiro Biegas, D. Paio Peres Correia.

Yá durante la reboluçon de 1383-85 i l reinado de D. Juan I, stan persentes D. Nuno Álbares Pereira, Péro Rodrigues i Gil Fernandes (bencedores de scaramuças culs castelhanos) , Rui Pereira (batailha nabal de l cerco de Lisboua) i Martin Basques de la Cunha (que cun 17 homes defendiu-se de 400 castelhanos).

Depuis D. Pedro i [[Anfante D. Anrique| D. Anrique] ] (de la Ínclita Geraçon), D. Pedro de Meneses (capitan de Ceuta) i D. Duarte de Meneses (capitan de Alcácer-Ceguer). Antretanto anuitece i l Catual buolta a tierra.

"Sabe que hai muitos anhos que ls antigos
Reis nuossos firmemente propusírun
De bencer ls trabalhos i peligros,
Que siempre a las grandes cousas se opusírun;
I, çcubrindo ls mares inimigos
De l queto çcanso, pretendírun
De saber que fin tenien, i adonde stában
Las derradeiras praias que labában.

Çcurso de Basco de la Gama, strofe 70 de l Canto VIII

Tratado cul Samorin[eiditar | eiditar código-fuonte]

L Samorin antretanto manda eisaminar ls augúrios que, segundo l poeta, por séren paganos son facilmente anganhados pula sue fé eirrada. demonho anganha-los dando la prebison de que ls pertueses beneran a subjugar toda la Índia. Esto ye cunfirmado puls cunselheiros eislámicos de l soberano, a quien durante la nuite Baco besitara durante ls suonhos, fazendo-se passar por Maomé, acusando ls oucidentales de piratarie i ancitando a la çtruiçon la frota.

Ne l die seguinte, l Samorin ten de decidir antre las bantaiges eiquenómicas de l tratado culs pertueses i las prebisones catastróficas de la nuite. Chamando Basco de la Gama, acusa-lo de apátrida i pirata, ancitando-lo a cunfessar la berdade. L nabegador respunde cun danidade (strofes 65 a 75), reafirmando las sues antençones, i sal de la audiéncia cun outorizaçon para quemercializar.

Mas l menistro andiano, anfluenciado puls muçulmanos de l reino, faç l capitan de refén i tenta trazer la frota pertuesa para más acerca, para a poder assaltar. Quando esta stratégia falha, cobiçando l lucro i temendo l castigo de l sou soberano por star a zoubedecer a las sues ordes, aceita trocar Basco de la Gama por mercadories de las naus.

Canto IX[eiditar | eiditar código-fuonte]

L Catual inda tenta demorar ls pertueses, proibindo l quemércio culs feitores de las naus, para dar tiempo que chegue ua armada muçulmana de l Mar Burmeilho. Mas Monçaide, cumbertido agora al cristandade, cunsegue anformar l capitan pertués de l planos de l einimigos, bender la mercadorie i oubtener speciaries.

Al mesmo tiempo, Basco de la Gama prende alguns amportantes de l reino de Calecute i troca-los puls feitores, antretanto presos. Cun mercadorie i alguns prisioneiros andianos, la frota ten probas de la chegada a la Índia i zarpa.

La Ilha de l Amores[eiditar | eiditar código-fuonte]

Bendo agora la frota an sigurança ne l sou regresso la Pertual, Bénus piede la ajuda de l sou filho Cupido para juntar ls amores i ferir las nereidas cun las flexas de l amor. Cun las ninfas i Tétis debaixo esta anfluéncia, pon ua ilha mística na rota de l pertueses, i a eilha traç ls amantes.

Puoden ser cunsideradas trés çcriçones ne l eipisódio de la Ilha de l Amores:

  • L locus amoenus: l cenário adonde acuntece l ancontro amoroso (strofes 52 a 67 i más alguas até al final de l canto) ye típico de l locus amoenus, culs sous chones maciamente relbade l, augas límpidas i cantantes, arbles frondosos i até un lago. L poeta fala inda de la simpática fauna que ande se cria i de l fruitos que se porduzen sin cultibo. Ye un cenário paradisíaco, idílico, de ecloga.
  • La alegorie: cun un arrojo einesperado para un maneirista, Camões çcribe l ancontro de l nautas cun las ninfas que ls sperában, andustriadas por Bénus. L amor que spurmentan ye de peixon: eimediato, arrebatado i carnal. I queda dado l recado als que cundénan la spresson más física de l amor: «Melhor ye spurmentá-lo que julgá-lo, Mas julgue-lo quien nun puode spurmentá-lo.»
La recumpensa de l pertueses ten un sentido alegórico: «Que las Ninfas de l Ouceano, tan fermosas, Tethys i la Ilha angélica pintada, Outra cousa nun ye que las deleitosas Honras que la bida fázen sublimada» (strofe 89). A acabar l canto, derigindo-se al leitor, refuorça la antençon alegórica i ancita als feitos de balor: «Ampossiblidades nun fágades, Que quien quijo siempre pudo: i numarados Serdes antre ls heiróis sclarecidos I nesta Ilha de Bénus recebidos».
Ó que famintos beisos na floresta,
I que mimoso choro que soaba!
Que afagos tan suabes, que rábia hounesta,
Que an risicos alegres se tornaba!
L que más pássan na manhana, i na sesta,
Que Bénus cun prazeres anflamaba,
Melhor ye spurmentá-lo que julgá-lo,
Mas julgue-lo quien nun puode spurmentá-lo.

La Ilha de l Amores, strofe 83 de l Canto IX
  • Leonardo: Camões, l andefetible cantor de l amor, nun quijo, i se calhar nun pudo, eibitar que esso se refletisse n'Ls Lusíadas. Se ls amores mal sucedidos de l Adamastor deixan antreber l causo rial de l poeta, Leonardo (strofes 75 a 82) eiqui repersenta la cunsumaçon de l sou suonho. Repare-se que las queixas deste nabegante recórdan las de l poeta na lírica i cumo ye un lamiento delicado i guapo.

Nun pormenor curjidoso, houbo la antençon de apartar i dignificar Basco de la Gama na carnalidade de l eipisódio. Ye acumpanhado por Tétis até a un magnífico palácio de cristal i ouro, anquanto ls outros marinheiros i las sues cumpanheiras quédan nas praias i ne ls bosques.

Canto X[eiditar | eiditar código-fuonte]

La profecie de la Sirena[eiditar | eiditar código-fuonte]

Depuis de saciados ls purmeiros apetites, ls marinheiros chégan al palácio de Tétis, adonde les ye serbido un fausto banquete. Neste, la Sirena profetiza ls feitos de l pertueses ne l Ouriente (strofes 10 a 73). Más ua beç Camões usa l artifício de la profecie para cuntar l que se passou antre 1498, l anho de la çcubierta de l camino marítimo para la Índia, i l tiempo an que l poema fui screbido.

Son anton cantados ls heiróis i gobernadores de la Índia, que de l mesmo modo ban merecer la persença na Ilha de l Amores: Duarte Pacheco Pereira (strofes 12 a 23), Francisco de Almeida i l sou filho Lourenço de Almeida (26 a 38), Triston de la Cunha (39), Afonso de Albuquerque (40 a 49), Lopo Soares de Albergarie (50 i 51), Diogo Lopes de Sequeira (52), Duarte de Menezes i l própio Basco de la Gama (53), Anrique de Menezes (54 i 55), Péro Mascarenhas (56 a 58), Lopo Baç de Sampaio (59), Heitor de la Silbeira (60), Nuno de la Cunha (61), Garcia de Noronha i António de la Silbeira (62), Stébon de la Gama (62 i 63), Martin Afonso de Sousa (63 a 67), Juan de Castro i ls sous filhos Álbaro i Fernando (67 a 72) i Juan de Mascarenhas (69).

Repersentaçon artística de l modelo geocéntrico, de Ptolomiu (1660)

La máquina de l mundo[eiditar | eiditar código-fuonte]

Acabado l banquete, Tétis cumbida l Gama para l spetaclo de la Máquina de l Mundo, l spetaclo solo de las sferas celhestres de Ptolomiu (strofes 77 a 144). Eiqui bemos que al génio i als coincimientos de Camões subre geografie, stória, mitologie, religion, guerra, cumportamiento houmano i nabegaçon, se junta l de la astronomie (de l seclo XVI, naturalmente).

Nas palabras de António José Saraiba, "ye un de l supremos sucessos de Camões", "las sferas son trasparientes, luminosas, bénen-se todas al mesmo tiempo cun eigual nitideç; móben-se, i l mobimiento ye percetible, anque la superfice bisible seia siempre eigual. Cunseguir traduzir esto por meio de la "pintura que fala" ye atingir un de l cumes de la literatura ounibersal."

Ancluídas neste eipisódio inda ban star más "profecies" subre ls pertueses; la stória de l milagres de S. Tomé, eibangelizador de la Índia (strofes 108 a 118), cun ua brebe mas arriscada crítica als Jesuítas na strofe 119; na strofe 128 ua refréncia al afogamiento de Camões, an que se salbou a nado cun Ls Lusíadas, i ua curjidosa prebison de que la sue «Lira sonorosa Será más afamada que ditosa» (la sue oubra serie más famosa de l que la sue bida afertunada).

Depuis desto, ls pertueses ambárcan outra beç i chégan sin más porblemas a Lisboua, adonde recíben las glórias que les son debidas.

[eiditar | eiditar código-fuonte]

Nó más, Musa, nó más, que la Lira tengo
Çtemperada i la boç anrouquecida,
I nun de l canto, mas de ber que bengo
Cantar la giente xorda i andurecida.

Epílogo, strofe 145 de l canto X

La eipopeia tremina cun un eipílogo (strofes 145 a 156), an que l poeta lamenta más ua beç las anjustícias que l Reino le terá cometido. Reforça la dedicatória de la obra al moço rei D. Sabastian i aprobeita, cumo home speriente de la bida i de l coincimientos, para le dar alguns cunseilhos: que se acunseilhe culs melhores, goberne cun justícia, premeie solo i siempre quien merece, luite cun brabura i anteligéncia para spandir Pertual i la fé crestiana. Deste modo, tal cumo Aquiles fui cantado por Homero, Camões cantará l sou rei.

Obras baseadas n'Ls Lusíadas[eiditar | eiditar código-fuonte]

  • La ourige deste testo nun ye clara, mas custa que, an 1589, quatro studantes de la Ounibersidade de Ébora screbírun ua paródia al purmeiro canto d'Ls Lusíadas. Ye possible ancuntrar este poema ne l site Porjet Gutenberg.
  • An 1984, fui publicada an Pertual pula Eiditorial Amboras ua rediçon d'Ls Lusíadas an banda zenhada, criada por José Ruy. (ISBN 972-46-1144-2)
  • An 2000 fui publicada ua berson deste épico an banda zenhada (stória an quadrinhos), de l cartonista Fido Nesti (ISBN 85-7596-073-3);
  • An 2006 fui publicada outra BD (HQ) cul nome de Lusíadas 2500, ua nuoba leitura de la obra de Camões, desta beç nun ambiente feturístico de fiçon científica, por Lailson de Houlanda Cabalhcanti (ISBN 85-04-01037-6)

Testo cumpleto de Ls Lusíadas[eiditar | eiditar código-fuonte]

Traduçon cumpleta de Ls Lusíadas pa Mirandés[eiditar | eiditar código-fuonte]

Yá fui feita la traduçon cumpleta de Ls Lusíadas pa Mirandés por Amadeu Ferreira. La obra spera para brebe tener ua publicaçon an libro.

Bersones de Ls Lusíadas[eiditar | eiditar código-fuonte]



Refréncias[eiditar | eiditar código-fuonte]

  1. Ls Lusíadas, Luis de Camões, Publicaçones Ouropa-América, eidiçon anotada (1997)
  2. Age of Discovery, 1400-1600, David Arnold, Routledge (2002) ISBN 0-415-27995-X