Geografie de Pertual

Ourige: Biquipédia, la anciclopédia lhibre.

Las frunteiras de Pertual stan definidas por muntanhas i rius, sendo l anterior montanhoso, çcendo para prainadas lhargamente cultibadas. L punto mais alto de l território pertués ye la Muntanha de l Pico, situada na Ilha de l Pico, arquipélago de Açores, cun 2 351 metros de altitude. Pertual ye atrabessado por trés grandes rius (Douro, Teijo i Guadiana), tenendo estes la sue nacente an Spanha i zambocando nas percipales cidades de l paíç.

Clima[eiditar | eiditar código-fuonte]

L clima mediterránico stá persente por to l território pertués, dibindindo-se an 2 subtipos, segundo Köppen: Csb i Csa. La berson mais pura stá persente al sul de la Serra de la Streilha, que ten temperaturas eilebadas ne l berano i ambiernos frescos, sendo que ls berones son secos i ls ambiernos mais húmidos. Al norte de la Serra de la Streilha, ne l nordeste de l paíç, stá persente un mediterránico cuntinentalizado, mais húmido i cun temperaturas médies mais baixas, subretodo nas zonas altas, anquanto las zonas baixas, ne l Bal de l Douro, registan balores altos (semelhantes als de l sul de l paíç, cumo Pinhon, cun média anual de 16,4°C.[1] Ne l Lhitoral Norte (ne l noroeste de l paíç), l clima ye mediterránico cun anfluéncia marítima, i ten berones moderados.

Las temperaturas médies anuales an Pertual cuntinental, nas árias ourbanas, barian de l 18°C an Faro als 12,5°C an Bergáncia[2] i 10°C na Guarda, la cidade mais alta i frie de l paíç,[3] anquanto las precipitaçones barian de l menos de 300 mn na rieira de Massueime, afluente de l Cóa, que por sue beç ye afluente de l Douro, i de l 450 mn de Faro, als 1.700 mn de la Guarda i als mais de 3.000 mn de la Serra de l Gerés. L lhocal cunsiderado mais friu de l paíç ye la Serra de la Streilha, que ten ua temperatura média anual de 7°C nas partes mais eilebadas i anferior a 4°C na Torre, l topo de la Serra, situado ne l munecípio de Seia, Çtrito de la Guarda.[4] Las temperaturas stremas de Pertual son de 47,3°C, an Amareleija, freguesie de l munecípio de Moura, Alanteijo$2, an 1 de Agosto de 2003,[5] i -16°C nas Peinhas de la Salude, lhocalidade de l munecípio de la Cobilhana, i an Miranda de l Douro, ne ls dies 5 de Febreiro de 1954 i 16 de Janeiro de 1945.[6] Tamien hai registos stra-oufeciales de temperaturas mínimas an torno de l -20°C na Torre de la Serra de la Streilha,[7] para alhá de l 50,5°C de temperatura mássima para Riodades, freguesie de l munecípio de San João de la Pesqueira, Çtrito de Biseu.[8]

Ne l arquipélago de l Açores, ocorre l clima subtropical húmido, cun temperatura média anual antre ls 18°C i 20°C, eilebado índice anual de precipitaçones i pequeinha amplitude térmica anual, sendo la Ilha de l Pico l lhocal an que se regista mais precipitaçon an Pertual, cun balores superiores a 6.350 mn anuales. L arquipélago de la Madeira tamien apersenta un clima subtropical húmido ó oceánico. Tal clima torna-se semi-árido na Ilha de Porto Santo (385 mn anuales). Las Ilhas Salbaiges apersentan un clima çértico (cun precipitaçones anferiores a 200 mn). San ls lhocales mais secos de Pertual.

Nebon na Serra de la Streilha, an Janeiro de 2007, nun de l poucos lhugares de l paíç cun ocorréncias regulares de nebadas rialmente abundantes

Las precipitaçones an forma de niebe son registadas cun regularidade anual ne ls çtritos de la Guarda, Bergáncia i Bila Rial, deminuindo sue ocorréncia an direçon al sul, até tornáren-se nulas na maior parte de l Algarbe, partes de l Alanteijo$2 i ilhas de l Açores i Madeira. Ocorréncias regulares de nebones i temperaturas anferiores la -10°C, atualmente, cuncentran-se ne ls lhocales cun altitudes superiores als 1.000 metros, cumo la Serra de la Streilha, situada antre ls çtritos de Castielho Branco i Guarda, la Serra de l Gerés, ne l çtrito de Bila Rial, i la Serra de Montesinho, ne l çtrito de Bergáncia.

Assi i todo, an 29 de janeiro de 2006, ocorreu algo nada usual, quando partes maiores de l território pertués recebírun algua precipitaçon de niebe, sendo que esta, na ocasion, chegou até a la Serra de Monchique, ne l Algarbe. Nebou tamien an Lhisboua, mas la niebe fui de fraca antensidade, derretendo lhougo passado chegar al tierra. Antes deste die, la redadeira beç que capital pertuesa habie registado tal fenómeno fui ne l anho de 1954.[9] An 28 de janeiro de 2007, Lhisboua registou outra beç ua queda de niebe cun fraca antensidade, ambora an dibersas lhocalidades lhisboetas nun tubisse registada qualquier niebe tal cumo ne l anho anterior.[10]

Zde l fin de l outonho de 2008, bárias stradas de l çtritos de Castielho Branco, Coimbra, Biseu, Guarda, Bergáncia, Braga, Porto, Bila Rial i Biana de l Castielho, lhocalizadas ne l centro i ne l norte de l paíç, ténen tenido l tránsito anterrompido pul scesso de niebe i carambelo nas pistas, mesmo an árias de altitudes menos eilebadas, algo pouco usual ne l paíç.[11][12][13] L final de 2008 ten sido l mais friu an bárias décadas, segundo meteorologistas.[14] An Febreiro de 2009, la altura de la niebe na Serra de la Streilha chegou a 8 metros an ciertos lhocales, algo que nun ye bisto hai bários anhos.[15][16]

Quanto als Açores, cula média anual de temperatura antre las mais eilebadas de l paíç, la niebe stá restrita a la Muntanha de l Pico, muntanha situada na Ilha de l Pico, durante l ambierno. Ne l Arquipélago de la Madeira, tamien puode haber nebadas ne l Pico Ruibo, ne l Pico de las Torres i ne l Pico de l Arieiro, mas de forma mais scassa de l que na Muntanha de l Pico.

Floresta[eiditar | eiditar código-fuonte]

Hidrografie[eiditar | eiditar código-fuonte]

Ls percipales rius son, de norte la sul:

La maiorie de l grandes rius pertueses nace an Spanha i zagua ne l Ouceano Atlántico, cun scepçon de l Abe, Mondego, Bouga, Zézere i Sado que nacen an Pertual. L riu Támega zagua ne l Douro, i l riu Zézere zagua ne l Teijo. Solo l Douro, Teijo i Guadiana son çtinguidos antre ls mais coincidos de la Ouropa.

Ls rius, na sue grande maiorie, son inatos para la nabegaçon. Solo l Douro l Teijo i ua parte final de l Guadiana son nabegables. Ye anclusibe possible fazíren- se cruzeiros ne l Douro até Spanha.

Cula ajuda de las barraiges, ls rius tornan-se para Pertual ua amportante fuonte perdutora de einergie eilétrica.

Outras anformaçones[eiditar | eiditar código-fuonte]

Eimaige de satélite de Pertual Cuntinental.
  • Cordenadas geográficas: 39°30 Norte, 8°00 Oeste
  • Superfície:
    • total: 92 139 kn²
    • tierra: 91 951 kn²
    • auga: 440 kn²
  • Frunteiras:
    • total: 1 214 kn
    • países bezinos: Spanha 1 214 kn

Anque de l total eiqui apersentado, Pertual nun reconhece qualquier frunteira zde la foç de l Riu Caia até a la foç de l Riu Cunco, ária ambolbida ne l lhitígio frunteiriço de l território acupado de Oulibença.

  • Cuostas: 1 793 kn
  • Território marítimo:
    • plateau cuntinental: 200 n ambaixo de l nible de l mar
    • zona eiquenómica sclusiba: 200 milhas náuticas
    • augas territoriales: 12 milhas náuticas

Altitude mássima por çtrito/region[eiditar | eiditar código-fuonte]

Orde Çtrito/region Punto Altitude (n) Cordenadas
1 Açores Muntanha de l Pico 2.351 38° 28′ N 28° 24′ W
2= Castielho Branco Torre
(Serra de la Streilha)
1.993 40° 20′ N 7° 36′ W
2= Guarda Torre
(Serra de la Streilha)
1.993 40° 20′ N 7° 36′ W
4 Madeira Pico Ruibo 1.862 32° 45′ N 16° 56′ W
5 Bila Rial Alto de Nebosa
(Serra de l Gerés)
1.548 41° 50′ N 8° 1′ W
6 Braga Carris
(Serra de l Gerés)
1.507 41° 49′ N 8° 2′ W
7 Coimbra Pico de Cebolha
(Serra de l Açor)
1.418 40° 11′ N 7° 48′ W
8 Biana de l Castielho Pedrada
(Serra de la Peneda)
1.416 41° 57′ N 8° 18′ W
9 Porto Serra de l Maron 1.415 41° 15′ N 7° 54′ W
10 Biseu Serra de Montemuro 1.382 40° 58′ N 8° 0′ W
11 Bergáncia Serra de la Nueira 1.318 41° 42′ N 6° 52′ W
12 Abeiro Piedra Posta
(Serra de Montemuro)
1.222 41° 00′ N 8° 06′ W
12 Leirieb Alto de Trebin
(Serra de la Lhousana)
1.205 40° 6′ N 8° 11′ W
14 Portalegre Serra de San Mamede 1.025 39° 19′ N 7° 21′ W
15 Faro Fóia
Serra de Monchique
902 37° 19′ N 8° 36′ W
16 Santaren Serra de Aire 679 39° 32′ N 8° 38′ W
17 Lisboua Serra de Montejunto 666 39° 11′ N 9° 4′ W
18 Ébora San Genes
(Serra de Ossa)
653 38° 44′ N 7° 33′ W
19 Beija Mu
(Serra de l Caldeiron)
578 37° 23′ N 8° 6′ W
20 Setúbal Formosinho
(Serra de la Arrábida)
501 38° 29′ N 9° 0′ W

Refréncias[eiditar | eiditar código-fuonte]

  1. Dados de l INM, antre 1961-1990.
  2. .com/weather/climatology/POXX0038 Médies i registros - Bergáncia, Pertual[lhigaçon einatiba], The Weather Channel.
  3. .com/weather/climatology/POXX0055 Médies i registros - Guarda, Pertual[lhigaçon einatiba], The Weather Channel.
  4. Caraterizaçon multidisciplinar de l recursos hídricos subterráneos an árias ourbanas i montanhosas (Norte i Centro de Pertual): metodologies i técnicas[lhigaçon einatiba], II Forun Eibérico de Augas Angarrafadas i Termalismo
  5. Caraterizaçon Climática 2003[lhigaçon einatiba], Anstituto de Meteorologie
  6. "Rébeillon" pertués sin chuba, mas de bater l diente de friu[lhigaçon einatiba], Tierras de la Beira, 30 de Dezembre de 1999.
  7. Torre - Serra de la Streilha[lhigaçon einatiba], Guia de la Cidade.
  8. .com/wortribaug.html World Weather Tribia Page[lhigaçon einatiba]
  9. I la niebe caiu subre Lhisboua, 50 anhos depuis[lhigaçon einatiba], DN Online, 30 de Janeiro de 2006.
  10. Niebe bolta a caer na Grande Lhisboua[lhigaçon einatiba], TBI, Telebison Andependiente, 28 de Janeiro de 2007.
  11. .com.br/andex.php?eiden=21422 Niebe i carambelo probocan fechamento de stradas an Pertual[lhigaçon einatiba], Agéncia Lhusa, 27 de Dezembre de 2008.
  12. Bárias stradas cortadas[lhigaçon einatiba], Correio de la Manhana, 28 de Dezembre de 2008.
  13. Niebe i carambelo boltan a cortar stradas de l Anterior[lhigaçon einatiba], Jornal de Amboras, 28 de Dezembre de 2008.
  14. .com/blog/ Pertual bibe fin de anho mais friu de las redadeiras décadas[lhigaçon einatiba], Metsul (Brasil), 19 de Dezembre de 2008.
  15. .com/noticias/d/16325/8-metros-de-niebe nel-aceso-la-torre-de-streilha 8 metros de niebe ne l aceso a la Torre de Streilha[lhigaçon einatiba], Nebasport .com, 9 de Febreiro de 2009.
  16. 8 metros de niebe na Torre[lhigaçon einatiba], Correio de la Manhana, 8 de Febreiro de 2009.