Çcubrimientos pertueses

Ourige: Biquipédia, la anciclopédia lhibre.
Esta páigina ó cacho fui traduzida outomaticamente i percisa de ser rebista por un falante natibo de mirandés. Se sabes bien mirandés ajuda la Biquipédia rebendo este artigo. Apuis de la rebison apaga esta marca. Oubrigado!

Modelo:Stória de Pertual

Ls çcubrimientos pertueses fúrun l cunjunto de biaiges i sploraçones marítimas rializadas puls pertueses antre 1415 i 1543. Ls çcubrimientos resultórun na spanson pertuesa i dórun un cuntributo eissencial para delinear l mapa de l mundo, ampulsionados pula recunquista i pula percura d'altarnatibas a las rotas de l quemércio ne l Mediterráneo. Cun estas çcubiertas ls pertueses ampeçórun la Era de ls Çcubrimientos ouropeus que durou de l seclo XV até al XVII, i fúrun respunsables por amportantes abanços de la tecnologie i ciéncia náutica, cartografie i astronomie, zambolbendo ls purmeiros nabios capazes de nabegar an sigurança an mar abierto ne l Atlántico.

Ambora cun antecedentes ne l reinado de D. Dinis (1279) i nas spediçones a las Ilhas Canárias de l tiempo de D. Fonso IV, ye a partir de la cunquista de Ceuta an 1415, que Pertual ampeça l porjeto nacional de nabegaçones oceánicas sistemáticas[1] que quedou coincido cumo "çcubrimientos pertueses".

Planisfério de Cantino (~1502), la mais antiga carta náutica pertuesa coincida, mostrando l resultado de las biaiges de Basco de la Gama a la Andia, Colombo a la América central, Gaspar Corte-Rial a la Tierra Nuoba i Pedro Álbares Cabral al Brasil, cun meridiano de Tordesillas assinalado, Biblioteca stense ounibersitarie de Modena

Treminada la recunquista, l sprito de cunquista i Cristianizaçon de ls pobos muçulmanos susistia. Ls pertueses dirigiran-se anton pa l Norte de África, d'adonde tenien benido ls mouros que se habien stablecido na Península Eibérica. Abançando progressibamente pul Atlántico al longo de las cuostas de l cuntinente africano, passórun l Cabo de la Buona Spráncia i antrórun ne l Ouceano Índico mobidos pula percura de rotas altarnatibas al quemércio Mediterránico. Chegórun a la índia an 1498, a la par splorórun l Alántico Sul i aportórun nas cuostas de l Brasil an 1500, nabegando ne l stremo de la Ásia chegórun a la China an 1513 i al Japon an 1543.

Las spediçones prolongórun-se por bários reinados, zde las sploraçones na cuosta africana ampulsionadas pul [[Anfante D. Anrique] ], filho de D. Juan I, até al porjeto de la çcubierta dun camino marítimo pa la Índia de D. Juan II, culminando ne l reinado de D. Juan III, altura an l Ampério Pertués quedou stablecido.

Antecedentes[eiditar | eiditar código-fuonte]

Cula Recunquista cuncluída, D.Dinis antressou-se pul quemércio sterno, ourganizando la sportaçon para países ouropeus. An 10 de Maio de 1293, anstituiu un fondo de siguro marítimo pa ls comerciantes pertueses que bebian ne l Cundado de la Flandres, que pagában detreminadas quanties an funçon de a tonelaige, que rebertian an sou benefício se necessairo. Bino i fruitos secos de l Algarbe éran bendidos na Flandres i na Anglaterra, sal de las regiones de Lisboua, Setúbal i Abeiro éran sportaçones rentables pa l Norte de la Ouropa, para alhá de couro i Kermes, un corante scarlate. Ls pertueses amportában armaduras i muniçones, roupas finas i dibersos perdutos fabricados de la Flandres i de la Eitália.[2]

An 1317 D. Dinis fizo un acuordo cul nabegador i mercador genobés Manuel Pessanha (Pesagno), nomeando-lo purmeiro almirante de la frota rial cun prebilégios comerciales cun sou paíç, an troca de binte nabios i sues tripulaçones, cul oubjetibo de defender las cuostas de l paíç contra ataques de piratarie (muçulmana), lançando las bases pa la Marina Pertuesa i pa l stablecimiento dua quemunidade mercante genobesa an Pertual.[3] Oubrigados a reduzir sues atebidades ne l Mar Negro, ls mercadores de la República de Génoba tenien-se buoltado pa l quemércio norte Africano de trigo, azeite (tamien fuonte d'einergie) i ouro - nabegando até als portos de Bruges (Flandres) i Anglaterra. Genobeses i florentinos stablecírun-se anton an Pertual, que lhucrou cula eniciatiba i spriéncia financeira destes ribales de la República de Beneza.

Na segunda metade de l seclo catorze, surtos de peste bubónica lhebórun a un grabe çpoboamiento: l'eiquenomie era stremamente localizada an poucas cidades i a migraçon de l campo lebou al abandono de l'agricultura i al oumiento de l zamprego nas poboaçones. Solo l mar ouferecie altarnatibas, cula maiorie de la populaçon fixada nas zonas costeiras de pesca i quemércio.[4]

Antre 1325-1357 D. Fonso IB de Pertual cuncediu l financiamiento público para liebantar ua frota comercial i ourdenou las purmeiras sploraçones marítimas, cun apoio de genobeses, sob l comando de Manuel Pessanha. An 1341 las ilhas Canárias, yá coincidas ds genobeses, fúrun ouficialmente çcubiertas sob l patrocínio de l rei Pertués.[5] La sue sploraçon fui cuncedida an 1338 a mercadores strangeiros mas an 1344 Castielha çputou-las, cuncedendo-las al castelhano D. Luís de la Cerda. Ne l'anho seguinte, Fonso IV ambiou ua carta al Papa Clemente BI referindo-se a las biaiges de l Pertueses a las Canárias i protestando contra essa cuncesson. Nas rebindicaçones de posse, sucessibamente renobadas puls dous pobos, prebaleciu, ne l final, la buntade de l rei de Castielha subre estas ilhas.

An 1353 ye assinado un tratado comercial cula Anglaterra para que ls pescadores pertueses podíssen pescar nas cuostas anglesas, abrindo assi camino pa l feturo Tratado de Windsor an 1386. An 1370 ye criada la Bolsa de Siguros Marítimos i an 1387 hai ambora de l stablecimiento de mercadores de l Algarbe an Bruges. An 1395, D. Juan I eimite ua lei para regular l quemércio de ls mercadores strangeiros.

Hai unanimidade de ls storiadores an cunsidrar la cunquista de Ceuta cumo l'ampeço de la spanson pertuesa, tipicamente referida cumo ls Çcubrimientos. Fui ua praça cunquistada cun relatiba facelidade, por ua spediçon ourganizada por D. Juan I, an 1415. L'abintura ultramarina ganharie grande ampulso atrabeç de l'açon de l [[Anfante D. Anrique] ] reconhecido anternacionalmente cumo l sou grande ampulsionador.

Motibaçones

Até al seclo XIX, cunsidraba-se que la percipal motibaçon pa las cunquistas africanas an Marrocos tenie sido d'orde relegiosa. L cronista Gomes Eanes de Zurara refire que ls Anfantes tenien las sues rezones, ls letrados las sues, mas la decison cabie al rei D. Juan I: “You nun l tenerie por bitória, nin l fazerie an buona berdade, inda que soubisse cobrar to l mundo por miu, se nun sentisse qu'an algua maneira era serbício de Dius”.[6] L motibo relegioso, subrepondo-se a todos ls outros, fui cumo tal apuntado, antre outros, por João de Varros, Luís de Camões, Gil Bicente.

Las amportantes rotas comerciales de la seda i de las speciaries, bloqueadas pul Ampério otomano an 1453 cula queda de Custantinopla l que motibou la percura dun camino marítimo pul Atlántico, cuntornando África.
Mapa de las rotas comerciales pertuesas de Lisboua la Nagasaki an 1580-1640.

Mas habie tamien outras rezones pa la cunquista de Ceuta, mais dun seclo depuis resumidas pul carmelita Frei Amador Arrales, ligando-las a l'açon de D. Fonso IV na batailha de l Salado - “El-Rei Don João l purmeiro, ampeçou la cunquista de África, tomãdo Seta, Baluarte de la Cristandade, & Chabe de to Heispanha, Puorta de l comércio de l poente para liebante."

L'enimigo muçulmano dominaba l Streito i era poderoso an Granada. Pula sue posiçon geográfica, Ceuta era ua base nabal que podie serbir d'apoio a la nabegaçon antre la península itálica i Pertual, permitindo tamien reprimir ó tolher la piratarie de ls mouros nas cuostas de l Atlántico.

Ne l seclo XX, houbo storiadores que julgórun l passado culas preocupaçones de l persente, cunsidrando la primazie de l'antresse eiquenómico: percurar acesso direto a fuontes de fornecimiento de trigo, de ouro ó de scrabos ne l norte de África. Mas houbo tamien storiadores, cumo David Lopes, rebatendo essa tese: "Inda que Ceuta tubisse amportança cumo centro de comércio, la sue cunquista por crestianos zbiarie deilha l tráfico muçulmano" [7]

Las cunquistas de Marrocos, mas, sob l'ampulso de l [[Anfante D. Anrique] ], benirun a dar lugar als çcubrimientos. Segundo Gomes Eanes de Zurara, na Crónica de l çcubrimiento i cunquista de la Guiné (Capítulo VII), las spediçones ourganizadas pul Anfante tenien cinco motibaçones: (1ª) coincer a tierra para alhá de las Canárias i de l cabo Bojador; (2ª) trazer al reino mercadorias; (3ª) saber até adonde chegaba l poder de ls muçulmanos; (4ª) ancontrar aliados que l podíssen ajudar nua guerra que duraba hai trinta i un anhos; (5ª) i trazer pa la fé de Cristo todas las almas que se quejissen salbar. Se, cul Anfante, al abançar pula cuosta de África na direçon de l sul, parece haber subretodo l'antençon d'ambolber pula retaguarda l grande poderio eislámico, adbersairo de la Cristandade (ua stratégia melitar i diplomática tributária de l sprito de las Cruzadas), la crecente anterbençon de ls "cabalheiros-mercadores" (Magalhanes Godinho) ne ls reinados de D. Fonso B i D. Juan II, acabará por liebar la spanson pertuesa até al Ouriente an busca de las speciaries. An 1453, cula tomada de Custantinopla puls Otomanos, las trocas comerciales ne l Mediterráneo de Beneza i de Génoba quedórun mui reduzidas. L probeito dua rota comercial altarnatiba mostraba-se recumpensador. Pertual eirie ligar diretamente las regiones perdutoras de las speciaries als sous mercados na Ouropa.Quando se firma l porjeto de la çcubierta de l camino marítimo pa la Índia, la spanson pertuesa stá yá dominada pul antresse comercial.

Purmeiras spediçones ne l Atlántico[eiditar | eiditar código-fuonte]

Eimaige de Preste João ne l trono, mapa da África ouriental ne l Queen Mary's Atlas, Diogo Homem, 1558, Museu Británico

La cunquista de Ceuta an 1415 ye giralmente referida cumo l'ampeço de ls "çcubrimientos Pertueses". Neilha partecipou l [[Anfante D. Anrique] ], que a partir d'anton dirigiu i ampulsionou las purmeiras spediçones ne l Atlántico, cumo ambestimiento de l sou patrimonho pessonal. Las purmeiras nabegaçones stan associadas a la sue figura a partir de la base que stableciu an Lagos i na Sagres, adonde fui acumpanhado por un grupo de cartógrafos, astrónomos i pilotos. Para alhá de ls antrisses materiales, l príncepe ambicionaba stablecer ua aliança cul Priste João de las Índias, un príncepe crestiano que gobernarie las tierras de la Etiópia. Grácias a essa aliança, D. Anrique pensaba spulsar ls Muçulmanos de la Tierra Santa i recomeçar las Cruzadas, mas nua scala planetária. Por trás deste mobimiento staba un grupo basto de mercadores i armadores profissionales, antressados i partecipantes nas nabegaçones i, cumo dirigente gobernatibo, l'anfante D. Pedro, respunsables por ua série amportante d'eniciatibas la que l Nabegador aderiu.

L'ilha de la Madeira[eiditar | eiditar código-fuonte]

An 1418, inda ne l reinado de D. Juan I, i sob comando de l [[Anfante D. Anrique] ] dá-se l redescobrimiento de l'ilha de Porto Santo por João Gonçalbes Zarco i mais tarde de la ilha de la Madeira por Triston Baç Teixeira. Trata-se dun redescobrimiento pus yá habie coincimiento de l'eisisténcia de las ilhas de la Madeira ne l seclo XIV, segundo rebela la cartografie de la mesma época, percipalmente an mapas eitalianos i catalanes. Trataba-se d'ilhas zabitadas que, pul sou clima, ouferecian possiblidades de poboamiento als Pertueses i reunian cundiçones pa la sploraçon agrícola.

Ls arquipélagos de la Madeira i de las Canárias çpertórun, zde cedo, l'antresse tanto de ls Pertueses cumo de ls Castelhanos; por séren bezinos de la cuosta africana, repersentában fuortes potencialidades eiquenómicas i stratégicas. La çputa destes territórios dou ourige al purmeiro cunflito eibérico motibado por rezones spansionistas que solo treminou cula assinatura de l Tratado de las Alcáçobas-Toledo an 1479.

Ls Açores[eiditar | eiditar código-fuonte]

An 1427, dan-se ls purmeiros cuntatos cul arquipélago de ls Açores por Diogo de Silbes. Inda nesse anho ye çcubierto l grupo ouriental de ls Açores, San Miguel i Santa Marie. Segue-se l çcubrimiento de l grupo central -Terceira, Graciosa, San Jorge, Pico i Faial). An 1452 l grupo oucidental (Flores i Corbo) ye çcubierto por Diogo de Teibe.

La cuosta oeste de África[eiditar | eiditar código-fuonte]

An 1434 Gil Eanes cuntornou l Cabo Bojador, dissipando l terror qu'este promontório anspiraba. Ne l'anho seguinte, nabegando cun Fonso Gonçalbes Baldaia çcubriran Angra de Ruibos i este redadeiro chegou al Riu de Ouro, ne l Saara Oucidental. Antretanto, passado la derrota pertuesa de Tánger an 1437, ls pertueses adiórun l porjeto de cunquistar Marrocos ne l Norte de África.[8]

Yá na regéncia de D. Fonso V, an 1441 Nuno Triston chegou al Cabo Branco. Juntamente cun Anton Gonçalbes fazirun ancursones al Riu de l Ouro, d'adonde fui oubtido ouro an pó. A partir d'anton quedou generalizada la cumbiçon de qu'essa ária de la cuosta africana poderie, andependientemente de nuobos abanços, aguantar ua atebidade comercial capaç de respunder a las necidades de numerairo que, an Pertual, cumo an to la Ouropa, se fazie sentir. An 1456, Diogo Gomes çcubre Cabo Berde i segue-se l poboamiento de las ilhas inda ne l seclo XV.[9]

An 1455 ye eimitida la bula Romanus Pontifex de l Papa Nicolau B cunfirmando las sploraçones pertuesas i declarando que todas las tierras i mares çcubiertos la sul de l Bojador i de l cabo Nun son pertença de ls reis de Pertual, que poderá cobrar ampuostos subre la nabegaçon i quemércio. Ne l'anho seguinte chegaba la Bristol l purmeiro carregamiento d'açúcar probindo de l'ilha de la Madeira. An 1460, Péro de Sintra atinge la Serra Leoa. Nesse anho faleciu l [[Anfante D. Anrique] ]. Passado la sue muorte, a misson ye atribuída temporariamente al sou sobrino, l Anfante D. Fernando (filho de D.Duarte).

Mapa de l seclo XVI, de la cuosta oeste africana Golfo de la Guiné i "La mina"

An 1469, Fonso V, Rei de Pertual dadas las poucas receitas de la sploraçon, cuncediu l monopólio de l quemércio ne l Golfo de la Guiné al mercador de Lisboua Fernon Gomes, contra ua renda anual de 200.000 réis.[10] Segundo João de Barros, quedaba aquel «honrado cidadano de Lisboua» cula oubrigaçon de cuntinar las sploraçones, pus l sclusibo era garantido cun «cundiçon qu'an cada un destes xinco anhos fusse oubrigado la çcubrir pula cuosta an delantre cien léguas, de maneira qu'al cabo de l sou arrendamiento desse quinhentas léguas çcubiertas[11]». Este abanço, de l qual nun hai grandes pormenores, tenerie ampeçado a partir de la Serra Leoa, adonde habien yá chegado Pedro Sintra i Soeiro de la Cuosta.

Cula colaboraçon de nabegadores cumo João de Santaren, Pedro Escobar, Lopo Gonçalves, Fernon de l Pó i Pedro de Sintra, Fernon Gomes fé-lo mesmo para para alhá de l cuntratado. Cul sou patrocínio, ls pertueses chegórun al Cabo de Santa Catarina, yá ne l Heimisfério Sul. João de Santarén i Péro Scobar splorórun la cuosta setentrional de l Golfo de la Guiné, atingindo la «mie d'ouro» de Sama (atualmente Sama Bay), la cuosta de la Mina, la de Benin, la de l Calabar i la de l Gabon i las ilhas de San Tomé i Príncepe i de Anho Buono,[12] Quando las spediçones chegórun la Eilmina na Cuosta de l Ouro an 1471,,[13] ancontrórun un florescente quemércio d'ouro.

Seguírun-se outros nabegadores cumo Soeiro de la Cuosta (que dou nome al riu Soeiro), Fernon de l Pó (que çcubriu la ilha Formosa (an África), que quedou coincida mais tarde pul sou nome), João Baç Corte-Rial, qu'an 1472 çcubriu la Tierra Nuoba, i an 1473 Lopes Gonçalbes (cujo nome se trasmitiu al cabo Lope, hoije coincido por Cabo Lopez) ultrapassou l Eiquador.

An 1474, D. Fonso V antregou al sou filho, l príncepe D. João, feturo D. Juan II, cun solo dezanobe anhos, l'ourganizaçon de las sploraçones por tierras africanas. Mais tarde, an 1481, l rei cunfirmou a misson de l príncepe an nuobo diploma: «…sabemos cierto qu'el dá, per si, i per sous oufeciales, mui buona orde a la nabegaçon destes trautos i ls goberna mui bien.». Assi que le fui antregue la política de spanson ultramarina, D. João ourganizou la purmeira biaige de Diogo Perro. Este fizo l reconhecimiento de to la cuosta até a la region de l Padron de Santo Agostico. An 1485, Diogo Perro lebou a cabo ua segunda biaige até a la Serra Parda. Hai amboras de carregamientos d'açúcar de la Madeira séren antregues an Rouen (1473) i Dieppe (1479).

La piedra de Dighton na Tierra Nuoba, eibidéncia de la çcubierta por João Baç Corte-Rial

An 1479, buscando proteger l'ambestimiento resultante de las çcubiertas, Pertual negociou cun Castielha l Tratado de las Alcáçobas-Toledo, stablecendo la paç i cuncertando la política sterna Atlántica de ls dous reinos ribales: Pertual oubtenie l reconhecimiento de l sou domínio subre l'ilha de la Madeira, l Arquipélago de ls Açores, l de Cabo Berde i la cuosta de la Guiné, anquanto que Castielha recebie las ilhas Canárias, renunciando a nabegar al Sul de l cabo Bojador, ó seia, de l Paralelo 27 ne l qual se ancontrában. L tratado debedie las tierras çcubiertas i la çcubrir por un paralelo na altura de las Canárias, debedindo l mundo an dous heimisférios: la norte, pa la Corona de Castielha; i la sul, pa la Corona de Pertual. Preserbában-se, desse modo, ls antrisses d'ambas las Corona, defenindo-se, a partir d'anton, ls dous ciclos de la spanson: l chamado ciclo ouriental, pul qual la Corona pertuesa garantie l sou progresso pa l sul i l Ouriente, cuntornando la cuosta africana (l chamado "périplo africano"); i l que se denominou mais tarde de ciclo oucidental, pul qual Castielha se abinturou ne l'ouceano Atlántico, para oeste até al Nuobo Mundo.

An 1482 dá-se la custruçon de la Fortaleza de San Jorge de la Mina i, ne l'anho seguinte, Diogo Perro chega al riu Zaire.

La Fortaleza de San Jorge de la Mina i la cidade fúrun custruídos an 1482 an redror de l'andústria de l'ouro.[14] Culs lucros deste quemércio, Fernon Gomes auxeliou l monarca na cunquista de Arzila, Alcácer Ceguer i Tánger. Para alhá de l'aquesiçon de l ouro i guindilha, l quemércio sclabagista ouferecie buonas perspetibas de lucro.[15]

La ligaçon de l Atlántico cul Índico[eiditar | eiditar código-fuonte]

An 1487, D. Juan II ambia Fonso de Paiba i Péro de la Cobilhana an busca de l Priste João i d'anformaçones subre la nabegaçon i quemércio ne l Ouceano Índico. Nesse mesmo anho, Bartolomiu Dies, comandando ua spediçon cun trés Carabelas, atinge l Cabo de la Buona Spráncia. Establecie-se assi la ligaçon náutica antre l Atlántico i l Ouceano Índico.

L porjeto pa l camino marítimo pa la Índia fui delineado por D. Juan II cumo medida de reduçon de ls custos nas trocas comerciales cula Ásia i tentatiba de monopolizar l quemércio de las speciaries. A juntar a la cada beç mais sólida persença marítima pertuesa, D. João almeijaba l domínio de las rotas comerciales i spanson de l reino de Pertual que yá se trasformaba an Ampério. Mas, l'amprendimiento nun serie rializado durante l sou reinado. Serie l sou sucessor, D. Manuel I qu'eirie chamar Basco de la Gama para esta spediçon, ambora mantendo l praino ouriginal. Mas, este amprendimiento nun era bien bisto pulas altas classes. Nas Cortes de Montemor-lo-Nuobo de 1495 era bien patente l'oupenion cuntrária quanto a la biaige que D. Juan II tan sforçadamente habie preparado. Cuntentában-se cul quemércio de la Guiné i de l Norte de África i temia-se pula manutençon de ls eibentuales territórios para alhá-mar, pul custo amplicado na spediçon i manutençon de las rotas marítimas que dende adbiessen. Esta posiçon ye personificada na personaige de l Bielho de l Restelo qu'aparece, m'Ls Lusíadas de Luís Baç de Camões, a oupor-se al ambarque de l'armada.

An 1492, Abraon Zacuto ye spulso de la Spanha por ser judiu, benido bibir para Pertual, trazendo cunsigo las tábuas astronómicas qu'ajudarian ls nabegadores pertueses ne l mar.

Tratado de Tordesilhas i l domínio de l Atlántico Sul[eiditar | eiditar código-fuonte]

Ber artigo percipal: Tratado de Tordesilhas
Meridiano de Tordesilhas demarcando ls territórios a splorar por Pertual i por Castielha

Face a la chegada de Cristóvão Colombo a la América ne l mesmo anho 1492, segue-se la promulgaçon de trés bulas papais - las Bulas Alexandrinas - que cuncedian al reino de Spanha l domínio dessas tierras. Cientes de la çcubierta de Colombo, ls cosmógrafos pertueses argumentórun que la çcubierta se ancontraba an tierras pertuesas.

D. Juan II cunsegue ua renegociaçon, mas solo antre ls dous Stados, sin l'anterbençon de l Papa, propondo stablecer un paralelo de las Ilhas Canárias. Ls castelhanos recusórun la perpuosta enicial mas prestórun-se la çcutir l causo. Reuniran-se anton ls diplomatas an Tordesillas. Cumo resultado de las negociaçones, fui assinado an 7 de Júnio de 1494 l Tratado de Tordesilhas antre Pertual i Castielha. Este tratado stablecie la debison de l Mundo an dues árias de sploraçon: la pertuesa i la castelhana, cabendo la Pertual las tierras "çcubiertas i por çcubrir" situadas antes de la linha eimaginária que demarcaba 370 léguas (1.770 Km) l'oeste de las ilhas de Cabo Berde, i a la Spanha las tierras que quedassen para alhá dessa linha.[16]

An percípio, l tratado resolbia ls cunflitos que seguiran a la çcubierta de l Nuobo Mundo por Cristóvão Colombo i garantie la Pertual l domínio de las augas de l Atlántico Sul, eissencial pa la manobra náutica anton coincida cumo buolta de l mar, ampregada para eibitar las corrientes marítimas qu'ampurrában para norte las ambarcaçones que nabegassen junto a la cuosta sudoeste africana, permitindo l'ultrapassaige de l cabo de la Buona Spráncia.

La chegada a la Índia[eiditar | eiditar código-fuonte]

Camino percorrido pula spediçon de Basco de la Gama (a negro), por Péro de la Cobilhana (la laranja) i de Fonso de Paiba (l'azul) depuis de la longa biaige juntos (la berde).

Ne ls anhos que se seguiran a l'assinatura de l Tratado de Tordesilhas (1494) Pertual prosseguiu ne l sou porjeto d'alcançar la Índia, l que fui finalmente alcançado pula frota de Basco de la Gama, na sue purmeira biaige de 1497-1499.

Mantendo l plano de D. Juan II, l rei D. Manuol I mandou aparelhar las naus i scolheu Basco de la Gama, cabalheiro de la sue casa, para capitan desta armada. Segundo l praino ouriginal, D. Juan II tenerie zeignado sou pai, Stébon de la Gama, para xefiar l'armada; mas l'esta altura yá ambos tenien falecido.

La 8 de Júnio de 1497 ampeçou-se la spediçon semi-planetária que treminarie dous anhos depuis cula antrada de la nau Bérrio riu Teijo adentro, trazendo la buona-nuoba. Neste die parte de l Restelo l'armada xefiada por Basco de la Gama. Trataba-se dua spediçon cumportando trés ambarcaçones. Ye a partir de la biaige de Basco de la Gama que se antroduzen las naus. La 20 de Maio de 1498 Basco de la Gama chega la Calecute. Stablecie-se assi l camino marítimo pa la Índia.

Chegada al Brasil[eiditar | eiditar código-fuonte]

Ber artigo percipal: Çcubrimiento de l Brasil
Carta la El Rei D. Manuol scrita por Cermeinho Baç de Camina çcribendo las tierras brasileiras achadas na spediçon de Pedro Álbares Cabral.

An 1499, passado l retorno de Basco de la Gama, Pedro Álbares Cabral fui nomeado capitan-mor de l'armada que se dirigirie a la Índia. La sue misson era la de stablecer relaçones diplomáticas i comerciales cul Samorin, promobendo l'eimaige de Pertual i anstalando un antreposto comercial ó feitoria, retornando cul mássimo de mercadorias.

La sue fui la mais bien eiquipada armada de l seclo XV, antegrada por dieç naus i trés carabelas, trasportando de 1.200 a 1.500 homes, antre funcionairos, suldados i relegiosos. Era antegrada por nabegadores sperientes, cumo Bartolomiu Dies i Nicolau Coneilho, tenendo partido de Lisboua la 9 de márcio de 1500, passado missa solene na ermida de l Restelo, a la qual cumpareciu l Rei i to la Corte.

Mas Pedro Álbares Cabral, por alturas de Cabo Berde, zbia-se de la rota. Tenendo-se afastado de la cuosta africana, la 22 d'abril de 1500, passado quarenta i trés dies de biaige, abistou l Monte Pascoal ne l litoral sul de la Bahia. Ne l die seguinte, houbo l cuntato enicial culs andígenas. La 24 d'abril, seguiu al longo de l litoral pa l norte an busca d'abrigo, fundeando na atual baía de Santa Cruç Cabrália, ne ls alredores de Porto Siguro, adonde permaneciu até 2 de maio.

Detalhe de l mapa "Tierra Braselis" (Atlas Miller, 1519), atualmente na Biblioteca Nacional de Fráncia.

Cabral tomou posse, an nome de la Corona pertuesa, de la nuoba tierra, la qual denominou de "Ilha de Bera Cruç" (mais tarde Tierra de Santa Cruç i finalmente Brasil - face a l'abundante eisisténcia de madeira palo-brasil), i ambiou ua de las ambarcaçones menores cula ambora, anclusibe la Carta de Cermeinho Baç de Camina, de buolta al reino. Retomou anton la rota de Basco de la Gama rumo a las Índias.

Al cruzar l cabo de la Buona Spráncia, perdírun-se quatro de ls nabios, antre ls quales l de Bartolomiu Dies, nabegador que l çcubrira an 1488.

Diogo Dias cuntaba antre ls nabegadores sperientes de la frota de Pedro Álvares Cabral na segunda armada a la Índia. Ye citado na Carta de l Achamiento de l Brasil de Camina cumo «home gracioso i de prazer». A 10 de Agosto de 1500, passado tener dobrado l cabo de la Buona Spráncia, separou-se de l resto de la spediçon debido als bentos, i çcubriu ua ilha la que dou l nome de San Lourenço, mais tarde zeignada Madagáscar. Sue ambarcaçon se perdiu durante a tormenta, i acabou sendo l purmeiro capitan pertués a biajar pul mar Burmeilho. Ancapaç de prosseguir rumo a la Índia, retornou la Pertual, adonde chegou cun solo siete homes.

L'armada de Pedro Álvares Cabral chega la Calecute an 1501, adonde ocorren cunfrontos cul Samorin, cul qual acaba por romper relaçones. Assi, derige-se para Sul i stablece ua feitorie an Cochin.

Sploraçones secretas i Duarte Pacheco Pereira[eiditar | eiditar código-fuonte]

Ber artigo percipal: Duarte Pacheco Pereira

La spediçon de Pedro Álvares Cabral benerie a abrir ua polémica storiográfica acerca de l "acauso" ó de la "antencionalidade" de la çcubierta. Note-se qu'ua de las testemunhas qu'assinórun l Tratado de Tordesilhas por Pertual fui Duarte Pacheco Pereira, un de ls nomes ligados a un suposto çcubrimiento de l Brasil pré-Cabralino. Ambora nun eisistan eibidéncias cuncretas a aguantar qualquiera de las heipóteses, cierto ye que por esta data yá se tenie, na Ouropa, l coincimiento de l'eisisténcia de tierras la leste de la linha de l Tratado de Tordesilhas.

La chegada a las Molucas, China i al Japon[eiditar | eiditar código-fuonte]

Carraca Pertuesa an Nagasaki, cidade fundada puls pertueses ne l Japon an 1570. Painel japonés de l período Nanban, seclo XVII

An 1510 Fonso de Albuquerque cunquistou Goa, na Índia i pouco depuis, an 1511, Malaca, na Malásia. A la par ambestiu sfuorços diplomáticos culs mercadores de l sudeste asiático, cumo ls chineses, na spráncia de qu'estes fazissen retombo de las buonas relaçones culs pertueses. Cunhecendo las ambiçones siamesas subre Malaca, eimediatamente ambiou Duarte Fernandes an misson diplomática al Reino de l Sion (atual Tailándia), adonde fui l purmeiro ouropeu a chegar biajando nun junco chinés que retornaba a la China, stablecendo relaçones amigables antre ls reinos de Pertual i de l Sion.[17]

Inda an Nobembre desse anho, al tomar coincimiento de la localizaçon secreta de las chamadas "ilhas de las speciaries", ourdenou la partida de ls purmeiros nabios pertueses pa l sudeste asiático, comandado pul sou homes de cunfiança António de Abreu i por Francisco Serron, guiados por pilotos malaios. Estes son ls purmeiros ouropeus a chegar a las Ilhas Banda nas Molucas. La nau de Serron ancalhou próssimo la Círun i l sulton de Ternate, Abu Lales, antrebendo ua ouportunidade d'aliar-se cun ua poderosa nacion strangeira, trouxe ls tripulantes para Ternate an 1512. A partir d'anton ls pertueses fúrun outorizados a arguer ua fortificaçon-feitoria na ilha, na passaige pa l'ouceano Pacífico: l Fuorte de San João Batista de Ternate.

An 1513, partindo de Malaca (atual Malásia)Jorge Álbares atinge l Sul de la China. L'esta bejita seguiu-se l stablecimiento d'alguas feitorias pertuesas na porbíncia de Canton, adonde mais tarde se benerie a stablecer l'antreposto de Macau. D'acuordo culs registos çponibles, fui l purmeiro ouropeu l'alcançar i bejitar l território qu'atualmente ye Hong Kong.

An 1543, Francisco Zeimoto, António Mota i António Peixoto son ls purmeiros pertueses a atingir l Japon. Tiran aportado al Japon a 23 de Setembre, tenendo sido este purmeiro cuntato d'ouropeus cul Japon, relatado pul cronista Fernon Mendes Pinto. Segundo este, l'ilha de Tanegashima tenerie sido l purmeiro lugar bejitado puls pertueses, que spantórun ls outótones nun solo cul relato de tierras i questumes que tenien bisto cumo cula nobidade de las armas de fuogo, bisto que l coincimiento de la pirobalística inda nun tenie chegado al Japon. La chegada de ls pertueses dou ourige al período de quemércio Nanban (sendo Naban-jin, la chamaçon qu'atribuian als bárbaros de l sul), durante l qual ua antensa anteraçon culs poderes ouropeus acunteciu tanto la nible eiquenómico cumo relegioso.

Çcubrimientos i sploraçones pertuesas[eiditar | eiditar código-fuonte]

Çcubrimientos, biaiges i sploraçones pertuesas: datas i purmeiros locales de chegada de 1415-1543, percipales rotas ne l Ouceano Índico (azul), territórios pertueses ne l reinado de D. Juan III (berde)

La ciéncia náutica pertuesa[eiditar | eiditar código-fuonte]

Ber artigo percipal: Ciéncia Náutica Pertuesa
La Carabela Bera Cruç ne ls 150 Anhos de la A.N.L.

Las sucessibas nabegaçones i la spriéncia acumulada de ls pilotos liebórun a ua eiboluçon bastante rápida de la ciéncia náutica pertuesa, tenendo l'ambestigaçon criado ua elite de astrónomos, nabegadores, matemáticos i cartógrafos, antre ls quales se çtacórun [[Pedro Nunes] ] culs studos subre la forma de detreminar las latitudes por meio de ls astros i D. João de Castro.

Nabios

Até al seclo XV ls pertueses praticában la nabegaçon de cabotaige outelizando la barca i l barinel, ambarcaçones pequeinhas i frágeles dun mastro cun bela quadrangular fixa, ousadas nas purmeiras biaiges a las ilhas Canárias, Madeira i Açores, i ne l litoral africano até Arguin, na atual Mauritánia. Mas que nun cunseguian dar repuosta a las deficuldades ne l'abanço para Sul, cumo ls baixios, ls bentos fuortes i las corrientes marítimas çfaborables, sendo sustituídas pulas carabelas.

La carabela fui l nabio que marcou ls çcubrimientos pertueses, resultando de l'aperfeicoamiento d'ambarcaçones yá ousadas na faina de la pesca. Era i ágil i de nabegaçon mais fácele, cun ua tonelaige antre 50 a 160 toneladas i 1 a 3 mastros cun belas latinas triangulares que permitian bolinar. La pouca capacidade de carga i tripulaçon éran ls sous percipales anconbenientes, mas que nun oustórun al sou sucesso. Antre las carabelas famosas stan la Bérrio i la Carabela Anunciaçon.

Armada pertuesa de 1507, Libro de Lisuarte de Abreu

Cula passaige de las nabegaçones costeiras a las oceánicas tamien las naus se zambolbírun de forma assinalable an Pertual. "Nau" era l sinónimo arcaico de nabio de grande porte, çtinado eissencialmente a trasportar mercadorias. Debido a la piratarie qu'assolaba la cuosta, passórun a ser outelizadas na marina de guerra. Fúrun antroduzidas las bocas-de-fuogo, que liebórun a la classeficaçon de las naus segundo l poder de artilharie. A la medida que se fui zambolbendo l quemércio marítimo, fúrun sendo modificadas las sues caratelísticas. La capacidade oumentou de las duzentas toneladas ne l seclo XV até a las quinhentas. Las naus éran amponentes i tenien, an giral, dues cubiertas, castielhos de proua i de popa, dous a quatro mastros i belas subrepuostas. Na carreira de la Índia ne l seclo XVI fúrun tamien ousadas las carracas, naus de belas redondas i borda alta cun trés mastros qu'atingian 2000 toneladas.

Nabegaçon astronómica
Tábua astronómica de l Almanach Perpetuun de Abraon Zacuto, 1496.

Ne l seclo XIII era yá coincida la nabegaçon astronómica atrabeç de la posiçon solar. Pa la nabegaçon astronómica ls pertueses, cumo outros ouropeus, recorrian a strumientos de nabegaçon árabes, cumo l astrolábio i l quadrante, qu'aligeirórun i simplificórun. Ambentórun outros, cumo la balestilha, para oubter ne l mar l'altura de l sol i outros astros, cumo l Cruzeiro de l Sul çcubierto passado la chegada al heimisfério Sul por João de Santarén i Péro Scobar an 1471, qu'ampeçórun la nabegaçon guiada por esta custelaçon. Mas ls resultados bariában cunforme longo de l'anho, l qu'oubrigaba la correçones. Para esso ls pertueses outelizórun tabelas d'anclinaçon de l Sol, las Tábuas astronómicas, preciosos strumientos de nabegaçon an alto-mar, que conhecírun ua notable difuson ne l seclo XV. Quando se antroduziran na náutica las ouserbaçones astronómicas que la rebolucionórun, an particular l'ouserbaçon d'altura meridiana de l Sol para cul coincimiento de la declinaçon solar, se poder calcular la latitude de l lugar, recorreu-se a las tábuas Almanach Perpetuun, de l'astrónomo Abraon Zacuto, publicadas an Leirie an 1496, que fúrun outelizadas, juntamente cul sou astrolábio melhorado, por Basco de la Gama i Pedro Álbares Cabral.

Técnicas de nabegaçon
Mapa mostrando la localizaçon de las percipales corrientes i bentos ouceánicos giratórios

Para alhá de la sploraçon de l litoral fúrun feitas tamien biaiges pa l mar ancho an busca d'anformaçones meteorológicas i ouceanográficas (fui nestes trajetos que se çcubrírun ls arquipélagos de la Madeira i de ls Açores, l Mar de ls Sargaços). L coincimiento de l regime de bentos i corrientes de l Atlántico i la detreminaçon de la latitude por ouserbaçones astronómicas a bordo, permitiu la çcubierta de a melhor rota oceánica de regresso de África: cruzando l Atlántico Central até a la latitude de ls Açores, aprobeitando ls bentos i corrientes permanentes faborables, que giran ne l sentido de ls ponteiros de l reloijo ne l'heimisfério norte debido a la circulaçon atmosférica i al eifeito de Coriolis, facelitando l rumo direto para Lisboua i possiblitando assi que ls pertueses se abinturassen cada beç para mais loinge de la cuosta, manobra que quedou coincida cumo "buolta de la Mina", ó "Buolta de l mar".

La mais antiga Rosa de ls bentos cun Flor-de-lis coincida ye de la carta de marear de Pedro Reinel de 1504
Cartografie

Pensa-se que Jehuda Cresques, filho de l cartógrafo catalan Abraon Cresques terá sido un de ls notables cartógrafos al serbício de l [[Anfante D. Anrique] ]. Assi i to la mais antiga carta de marear pertuesa assinada ye un portulano de Pedro Reinel de 1485 repersentando la Ouropa Oucidental i parte de África, que reflete las sploraçones efetuadas pul nabegador Diogo Perro al longo de la cuosta africana. Reinel fui tamien outor de la purmeira carta náutica coincida cun ua andicaçon de latitudes an 1504 bien cumo de la purmeira repersentaçon de la rosa-de ls-bentos.

Cul sou filho, Jorge Reinel i l cartógrafo Lopo Home, partecipou na eilaboraçon de l atlas coincido por Atlas de Lopo Home-Reinés ó Atlas de Miller, de 1519. Fúrun cunsidrados de ls melhores cartógrafos de l sou tiempo, a punto de l'amperador Carlos V ls zeiar a trabalhar para si. An 1517 l rei D. Manuel I de Pertual passou la Lopo Home, cartógrafo i cosmógrafo pertués, un albará que le daba l prebilégio de fazer i emendar todas las agulhas (bússolas) de ls nabios.

Na terceira fase de l'antiga cartografie náutica pertuesa, caratelizada pul abandono de l'anfluéncia de Ptolemiu na repersentaçon de l Ouriente i por ua melhor percison na repersentaçon de las tierras i cuntinentes, çtaca-se Fernon Baç Dourado (Goa ~1520 — ~ 1580), cuja obra apersenta straordinária culidade i beleza, dando-le la reputaçon dun de ls melhores cartógrafos de sou tiempo. Muitas de sues cartas son de grande scala.

Notas

  1. B. W. Diffie, Foundations of the Portuguese Empire, 1415 -1580, Minneapolis, University of Minnesota Press
  2. A. R. de Oliveira Marques, Vitor Andre, "Daily Life in Portugal in the Late Middle Ages", p.9, Univ of Wisconsin Press, 1971, ISBN 0-299-05584-1
  3. Diffie, Bailey (1977), Foundations of the Portuguese Empire, 1415–1580, p. 210, University of Minnesota Press. ISBN 0-8166-0782-6
  4. M. D. D. Newitt, "A history of Portuguese overseas expansion, 1400-1668"[lhigaçon einatiba], p.9, Routledge, 2005, ISBN 0-415-23979-6
  5. Butel, Paul, "The Atlantic", p. 36, Seas in history, Routledge, 1999 ISBN 0-415-10690-7
  6. Gomes Eanes de Zurara, Crónica de la Guiné, Cap. IX
  7. David Lopes, História de Arzila, Coimbra, Imprensa da Universidade, 1925, p. XXIX.
  8. Com a derrota portuguesa de Tânger em 1437, os portugueses adiaram o projecto de conquistar Marrocos. Já no reino de D. Afonso V conquistaram-se Alcácer Ceguer 1458, Arzila (1471) e Tânger, depois dos habitantes terem fugido devido à queda de Arzila em 1471. Entretanto Norte de África conquistaram-se Safim (1508), Mazagão (1513) e Azamor (1513), no reinado de D. Manuel I no entanto o desastre de Mamora (1514, em que os portugueses tentavam construir uma fortaleza, quando foram derrotados sofrendo grandes baixas, fez com que D. Manuel I perdesse interesse pelo projecto marroquino. A vida dos portugueses nestas cidades fortificadas foi sempre difícil devido aos constantes ataques dos mouros. Os alimentos, a água e outros bens necessários a vida quotidiana vinham de Portugal ou de Castela por mar ou eram comprados aos mouros que em tempo de paz se dispunham a comerciar com os portugueses.
  9. O povoamento de Cabo Verde prolongou-se até ao século XIX. O povoamento foi realizado com negros trazidos da Guiné, e ali se desenvolveu a cultura do algodão.
  10. Thorn, Rob. «Discoveries After Prince Henry». Cunsultado an 24 de dezembre de 2006 
  11. Barros, João, Décadas da Ásia
  12. As penúltimas seriam aproveitadas para a produção do açúcar, utilizando-se, para isso, a mão-de-obra dos escravos trazidos de Angola.
  13. Semedo, J. de Matos. «O Contrato de Fernão Gomes» (an Português). Cunsultado an 24 de dezembre de 2006 
  14. «Castelo de Elmina». Governo de Gana. Cunsultado an 24 de dezembre de 2006 
  15. Nesse período de exploração mercantil da costa ocidental africana, precedido pelo antigo tráfego de escravos capturados nas Canárias (por Castelhanos, Franceses, Italianos e quiçá Portugueses), cada vez mais difícil aos Portugueses. Igualmente difícil era adquirir mouros em Marrocos. Trocavam-se escravos por panos e outros artigos. Sem lutas, eram os próprios mercadores mouros ou os próprios negros que ali vendiam escravos aos Portugueses — que, por seu turno, os vendiam a outros europeus. Com as visitas anuais à Guiné e Mina para carregar escravos e ouro, trocados por tecido e trigo, adquiridos na Madeira ou no estrangeiro, subia o valor da moeda portuguesa. Em Lagos passou a funcionar um depósito de escravos e produtos da Guiné e Mina, conhecido como Casa da Guiné e, depois da sua transferência para Lisboa, em 1482, por Casa da Guiné e da Mina. Esta seria a instituição predecessora da Casa da Índia. Em 1486 é fundada uma feitoria na Nigéria.
  16. Textualmente: "(…) que se trace e assinale pelo dito mar Oceano uma raia ou linha direta de pólo a pólo; convém a saber, do pólo Ártico ao pólo Antártico, que é de norte a sul, a qual raia ou linha e sinal se tenha de dar e dê direita, como dito é, a trezentas e setenta léguas das ilhas de Cabo Verde em direção à parte do poente, por graus ou por outra maneira, que melhor e mais rapidamente se possa efetuar contanto que não seja dado mais. E que tudo o que até aqui tenha achado e descoberto, e daqui em diante se achar e descobrir pelo dito senhor rei de Portugal e por seus navios, tanto ilhas como terra firme desde a dita raia e linha dada na forma supracitada indo pela dita parte do levante dentro da dita raia para a parte do levante ou do norte ou do sul dele, contanto que não seja atravessando a dita raia, que tudo seja, e fique e pertença ao dito senhor rei de Portugal e aos seus sucessores, para sempre. E que todo o mais, assim ilhas como terra firme, conhecidas e por conhecer, descobertas e por descobrir, que estão ou forem encontrados pelos ditos senhores rei e rainha de Castela, de Aragão etc., e por seus navios, desde a dita raia dada na forma supra indicada indo pela dita parte de poente, depois de passada a dita raia em direção ao poente ou ao norte-sul dela, que tudo seja e fique, e pertença, aos ditos senhores rei e rainha de Castela, de Leão etc. e aos seus sucessores, para sempre."
  17. Donald Frederick Lach, Edwin J. Van Kley, "Asia in the making of Europe", p.520-521, University of Chicago Press, 1994, ISBN 978-0-226-46731-3

Ber tamien[eiditar | eiditar código-fuonte]

Padron de ls Çcubrimientos repersentando muitos de ls sous anterbenientes, einougurado an 1960 ne ls 500 anhos de la muorte de l Anfante D. Anrique. Belén, Lisboua

Lhigaçones sternas[eiditar | eiditar código-fuonte]

Bibliografie[eiditar | eiditar código-fuonte]

  • Russell, Peter Edward. Prince Henry "the Navigator": a life, Yale University Press. ISBN 0-300-08233-9
  • B. W. Diffie, Foundations of the Portuguese Empire, 1415 -1580, Minneapolis, University of Minnesota Press
  • Collins, Robert O.; Burns, James M.. "Part II, Chapter 12: The arrival of Europeans in sub-Saharan Africa". A History of Sub-Saharan Africa. Cambridge University Press. ISBN 0-521-86746-0
  • Koch, Peter O. "Following the Dream of Prince Henry". To the Ends of the Earth: The Age of the European Explorers. McFarland & Company. ISBN 0-7864-1565-7
  • Arthur Percival, Newton (1970) [1932]. "Vasco da Gama and The Indies". The Great Age of Discovery. Ayer Publishing ISBN 0-8337-2523-8.