Mitologie griega

Ourige: Biquipédia, la anciclopédia lhibre.
Esta páigina ó cacho fui traduzida outomaticamente i percisa de ser rebista por un falante natibo de mirandés. Se sabes bien mirandés ajuda la Biquipédia rebendo este artigo. Apuis de la rebison apaga esta marca. Oubrigado!
A trindade grega e a distribución dos tres reinos da Terra: Deus Zeus (ceo), Poseidón (mares e océanos) e Hades (Inframundo). Theos (deuses menores) son os fillos desta trindade.
Busto de Zeus, an Otricoli (Sala Rotonda, Museu Pio-Clementino, Baticano).

Mitologie griega ye l studo de ls cunjuntos de narratibas relacionadas als mitos de l griegos antigos, de sous seneficados i de la relaçon antre eilhes i ls países ó pobos — cunsidradas, cul adbindo de l Cristandade, cumo meras fiçones alegóricas.[1] Para muitos studiosos modernos, antender ls mitos griegos ye l mesmo que lhançar luç subre la cumprenson de la sociadade griega antiga i sou cumportamiento, bien cumo sues práticas ritualísticas.[2] L mito griego splica las ouriges de l mundo i ls pormenores de las bidas i abinturas dua ampla bariadade de diuses, diusas, heiróis, heiroínas i outras criaturas mitológicas.

Al lhongo de l tiempos, esses mitos fúrun spressos atrabeç dua stensa coleçon de narratibas que custituen la literatura griega i tamien na repersentaçon de outras artes, cumo la pintura de la Grécia Antiga i la pintura burmeilha an cerámica griega.[3][4] Einicialmente dibulgados an tradiçon oural-poética,[5] hoije esses mitos son tratados solo cumo parte de la lhiteratura griega.[6] Essa lhiteratura abrange las mais coincidas fuontes lhiterárias de la Grécia Antiga: ls poemas épicos Eilíada i Odisséia (ambos atribuídos la Homero i que focan subre ls acuntecimientos an torno de la Guerra de Tróia, çtacando la anfluéncia de diuses i de outros seres), i tamien la Teogonia i Ls Trabalhos i ls Dies, ambos porduzidos por Heisíodo.[7] Ls mitos tamien stan preserbados ne ls Hinos homéricos, an cachos de poemas de l Ciclo Épico, na poesie lhírica, ne l ámbito de ls trabalhos de las tragédies de l seclo V a.C., ne ls scritos de poetas i eruditos de l Período Heilenístico i an outros decumientos de poetas de l Ampério Romano, cumo Plutarco i Pausanias.[7] La percipal fuonte para la pesquisa de detalhes subre a mitologie griega son las eibidéncias arqueológicas que çcubren i çcubriran decoraçones i outros artefatos, cumo zeinhos geométricos an cerámica, datados de l seclo VIII a.C., que retratan cenas de l ciclo troiano i de las abinturas de Hércules.[7] Sucedendo ls períodos Arcaico, Clássico i Heilenístico, Homero i bárias outras personalidades aparecen para cumpletar las probas dessas eisisténcias lhiterárias.[7]

A mitologie griega ten atribuído ua seneficante anfluéncia na cultura, nas artes i na lhiteratura de la ceblizaçon oucidental i inda cuntina a fazer parte de la ardança i de la lhenguaige de l Oucidente.[8] Poetas i artistas — cumo tamien anteletuales, studiosos i outros ambolbidos cun houmanas — de las épocas mais remotas até las mais persentes ténen se adquirido de las anspiraçones que a mitologie de la Grécia antiga possuían cumo método de çcubierta de las einúmeras relebáncias i seneficados que ls temas mitológicos clássicos possuen cul sou cuntemporáneo.[9]

Fexeiro:Dionysos satyrs Cdn Paris 575.jpg
Dioniso i sátiros. Anterior dun baso cun figuras burmeilhas, 480 a.C.
Fexeiro:Aphrodite Adonis Lhoubre MNB2109.jpg
Afrodite i Adónis. Cerámica griega antiga, 410 a.C.

Termo i cumprenson[eiditar | eiditar código-fuonte]

Nun cuntesto académico, la palabra "mito" quier dezir basicamente qualquiera narratiba sacra i tradicional, seia berdadeira ó falsa.[10][11] L sufixo "-lhogie", deribado de l radical griego "lhougo",[12][13] repersenta un campo de studo subre un assunto an particular.[13] Cula junçon de ambos ls tenermos, "mitologie griega" serie, basicamente, l studo de ls mitos griegos, ó seia, ls que fázen parte de la cultura de la Grécia.[1]

Ambora seia essa la cumbençon, ls mitos griegos possuen ua abrangéncia mui grande i cumplexa an sou seneficado. Questuman ser cumprendidas cumo narratibas falsas ó fantasiosas,[5] mas tamien arquétipos persentes ne l ancunciente coletibo, cumo prefree Jung,[5] ambora tamien séian bistos cumo stórias que serben cumo guia de cumportamiento, para Malinowski,[5] ó, finalmente, narratibas sagradas, adonde eisiste l culto de l seres;[5] todabie eisiste tamien la anterpretaçon, segundo Lébi-Strauss, de ser narratibas buoltadas a la lenguaige, a la spresson, ó mesmo a la cunceitos i catadories.[5]

Para mais anformaçones, dirija-se até las sub-seçones: Cuncepçones greco-romanas i Anterpretaçones modernas. Ye amportante ressaltar que, nesse artigo, las palabras "mitologie" i "mito" son ousadas pa las narratibas tradecionales i sagradas de las culturas clássicas, sin qualquiera amplicaçon de que esta ó aqueilha seia berdadeira ó falsa.

Antroduçon[eiditar | eiditar código-fuonte]

Mito i sociadade[eiditar | eiditar código-fuonte]

Fexeiro:1876 Frederic Lheighton - Daphnephoria.jpg
Las dafnefórias (1876), oléo subre tela de Frederic Lheighton: la dafnefória era un festibal dedicado la Apolo celebrado puls griegos la cada nuobe anhos, an Tebas, Beócia.[14]

A mitologie griega era assunto percipal nas daprendizaiges de las ninos de la Grécia Antiga, cumo meio de ourientá-las ne l antendimiento de fenómenos naturales i an outros acuntecimientos que ocorrian sin l antermédio de l houmanos.[15] Ls griegos antigos nun cuntában cun meios modernos de calcular l tiempo, de modo que sous poetas usában la eimaginaçon para atribuir la causa de l fenómenos la sou redror,[16] i fui justamente quando ambentórun l calendário i ampeçórun a antender stados térmicos i l sol i la chuba que ls mitos declinórun.[16] Ls poetas atribuían esses stados térmicos, cumo tamien las relaçones i las caratelísticas houmanas,[17] als diuses i la outras stórias lhendárias,[17] i eilhas serbiran durante un bun tiempo cumo cultos ritualísticos na sociadade de la Grécia antiga.[15] Para alhá de las ninos séren eiducadas atrabeç de l mitos, las famílias aristocráticas de la Grécia, assi cumo ls reis, i outras catadories porfissionales, cumo ls médicos, possuían la tradiçon de se lhigáren genealogicamente a antepassados míticos, giralmente debinos, ó até mesmo heiróicos.[15] Ls comerciantes, tamien, cultuában diuses, cumo Heirmes, nua tentatiba de deixá-lo sastifeito, i assi cunseguir buns resultados an sues bendas.[18] Para alhá de séren habituados als sacrifícios de animales i a las ouraçones,[19] ls griegos antigos adotában un dius particular ó un grupo deilhes para sue cidade, i ls cidadanos custruían templos i l(s) beneraba(n).[19] Essas cidades nun possuían qualquiera ourganizaçon relegiosa oufecial, mas honrában ls diuses an lhugares detreminados, cumo Apolo sclusibamente an Delfos.[19]

Pa l pobo griego, la sabedorie plena i cumpleta pertencia als diuses, mas ls homes poderien deseiá-la i amá-la, tornando-se filósofos (philo= amisade, amor fraterno, respeito; sophia= sabedorie).[20]

Mito i religion[eiditar | eiditar código-fuonte]

Fexeiro:Outicorr.JPG
Cuncepçon dun templo griego, adonde se reberenciaba ls diuses: muitas dessas obras arquitetónicas de la Grécia inda stan preserbadas ne l território de l paíç.

Ambora muitas bezes cunfundida cula religion, a mitologie griega ye un cunjunto de fés anraizadas an relatos fitícios i eimaginários, anquanto que essa outra ambolbe rituales drento de procedimientos cula finalidade de stablecer bínclos cula spiritualidade.[15] Anquanto que, na mitologie ls griegos acraditában que todas las cousas aparentemente inexplicables éran fruito de las açones debinas de seres que naide era capaç de ber, ó anton obra de heiróis de l passado, la religion, pa l home de la Grécia antiga, cunsistia an cultos als diuses de l Oulimpo, rializados an templos quemuns ó an altars i, tamien, culto als heiróis, rializados an sues respetibas tumbas.[21] Dedicados a un dius ó a un heirói, ls templos, decorados cun sculturas (de diuses ó heiróis) an relebo antre l teto i l topo de las colunas, éran custituídos de piedras nobres cumo l mármore, ousadas ne l alto de la acrópole.[22] Ls antigos triatos griegos, tamien, éran custruídos para detreminada figura mitológica, diuses ó heiróis, cumo l triato de Dioniso ne l Santuário de Apolo an Delfos.[23]

Para alhá de la religion tener sido praticada atrabeç de festibales, neilha se acraditaba que ls diuses anterferian diretamente ne ls assuntos houmanos i que era neçairo acalmá-los por meio de sacrifícios.[21] Ls griegos, frequentemente, ancontrában çígnios de ls diuses an muitas caratelísticas de la natureza. Ls adbinhos, por eisemplo, acraditában haber mensaiges debinas cuntidas ne l bóo de las abes i ne ls suonhos.[21] Nas cidades, ls oraclos — lhocales sagrados — éran ousados por un sacerdote que, tomado por éxtase ó lhoucura debina, serbia de antermédio antre l diálogo dun fiel i sou dius de adoraçon.[21] Antoce, ye possible cuncluir que a mitologie de ls griegos antigos ye l cunjunto de las stórias fabulosas de l heiróis i de ls diuses (custituindo to ua literatura de la Grécia) , anquanto que la sue religion ye, basicamente, ls culto i rituales que la custituen, sob la finalidade de stablecer bínclos cun las dibindades de la mitologie.[15]

Classeficaçon[eiditar | eiditar código-fuonte]

La gama de personaiges, seres i ambientes que forman la Mitologie griega puoden ser apartados an trés partes, sendo la redadeira un apéndice para la lhiteratura mitológica, de adonde cunseguimos grande parte de las anformaçones subre ls mitos:

1. Raças, dibindades, criaturas; personaiges an giral, que abrange ls Bentos, Centauros, Ctónicos, Ciclopes, Dragones, Erínias, Gigantes, Górgonas, Heicatónquiros, Harpia, Musas, Moiras, Mortales, Ninfas, Diuses oulímpicos, Diuses primordiales, Sátiros i Titanas.
1 la. Eiqui tamien son ancluídos ls heiróis Héracles, Aquiles, Odisseu, Jason, Argonautas, Perseu, Édipo, Teseu i Tritolemos.
2. Lhugares, que abrange ls ambientes an que essas figuras, na eimaginaçon de l griegos, bibiran sues abinturas, que son Delfos, Delos, Oulímpia, Hades (reino), Atlántida, Oulimpo, Tróia, i Temiscira.
3. Lhiteratura mitológica clássica, anclui l studo de la lhiteratura antiga griega, que cuntou cun nomes cumo Homero, que ancluía an sue narratiba la fé de diuses.

Fuontes[eiditar | eiditar código-fuonte]

La ourige de ls mitos de la Grécia nun deriba puramente de la ceblizaçon griega, mas dua mistura antre la cultura de l ando-ouropeus, pré-griegos, i até mesmo de l asiáticos, eigípcios i outros pobos cun las quales ls griegos stablecírun cuntato.[24] A mitologie griega ye coincida ne ls dies de hoije atrabeç de la lhiteratura griega i de spressones artísticas bisuales que datan de l Período Geométrico[nota 1] an delantre.[25] Antender cumo nós, cuntemporáneos, tubimos la ouportunidade de arrecadar anformaçones tan antigas quanto son ls mitos griegos ye l oubjetibo deste capítulo.

Fuontes lhiterárias[eiditar | eiditar código-fuonte]

La narraçon mítica zampenhou un papel amportante an quaije todos ls géneros de la lhiteratura griega. Inda assi, l solo manual mitográfico que subrebibiu de la Grécia Antiga fui la famosa Biblioteca Mitológica' ', de l scritor chamado Pseudo-Apolodoro,[26] que tenta cunciliar ls cuntos cuntraditórios de ls poetas i fornece un resumo de la mitologie griega i sues lhendas stóricas.[27]

Fexeiro:Birgilio.png
L poeta romano Birgílio cunserbou an sues obras grande parte de las caratelísticas de la mitologie griega.
Antre las fuontes lhiterárias de la purmeira era, çtacan-se ls dous poemas épicos de HomeroEilíada i Odisséia. Cumpletando esse ciclo épico, tenemos scritas de poetas cujos decumientos fúrun perdidos al lhongo de l tiempo. Anque de la sue chamaçon tradecional, ls Hinos homéricos, hinos an coral de la purmeira fase de la anton-chamada poesie lhírica,[28] nun possuen relaçon algua cun Homero.[29] Heisíodo, possible cuntemporáneo de Homero, porduziu Teogonia, l decumiento mais recente subre mitos griegos, que eilabora ua genealogie de ls diuses i splica la ourige de l Titanas i de l Gigantes. Ls Trabalhos i ls Dies, tamien de Heisíodo, ye un poema didático subre la bida de la agricultura que apersenta ls mitos de Pandora i de la Era de l Homes. L poeta dá cunselhos subre a melhor maneira de tener sucesso nun mundo peligroso tornado inda mais arriscado por esses diuses.[7] Ls Trabalhos i ls Dies tamien apersenta l mito de Prometiu, que, mais tarde, custituiu na base dua trilogie de tragédies, possiblemente ampeçada por Ésquilo, que son: Prometiu Acorrentado, Prometiu Zacorrentado i Prometiu, l Cundutor de l Fuogo.[nota 2]

Ls poetas lhíricos direcionórun por bezes sous temas als mitos, todabie esse tratamiento quedou cada beç menor, anquanto que sue alusones a la narratiba creciu. Ls poetas lhíricos griegos, cumo Píndaro i Simónides de Ceos, i ls poetas bucólicos, ancluindo Teócrito, fornecírun ancidentes mitológicos andibiduales.[30] Para alhá desso, l mito fui tema central ne l drama Ateniense: ls dramaturgos trágicos Eurípides, Sófocles i Ésquilo porduziran sous anredos ambolbendo la Era de l Heiróis i la Guerra de Tróia. Muitas de las grandes stóricas trágicas (ó seia, Agamemnon i sous filhos, Édipo, Jason i Medéia, etc.) trouxírun an sue forma clássica estas peças trágicas.

Ls storiadores Heiródoto i Diodoro Siclo, i ls geógrafos Pausánias i Strabon, que biajórun al redror de l mundo griego i anotórun las stórias que oubiran, fornecírun numerosos mitos lhocales, apersentando dibersas bezes bersones alternatibas pouco coincidas de l mitos.[30] Heiródoto, specialmente, percurou las bárias tradiçones apersentando i ancontrando las raízes stóricas ó mitológicas ne l cunflito antre la Grécia i l Ouriente.[31]

La poesie de las eras Heilenística i Romana, que ambora tenga sido cumpuosta mais cumo lhiteratura de l que un eisercício de culto als mitos, cuntén muitos detalhes amportantes que de outra forma serien perdidos. Essa catadorie anclui:

1. Ls poetas romanos Obídio, Séneca i Birgílio.
2. Ls poetas griegos de la Antiguidade tardie: Antonino Lhiberal i Quinto de Smirna.
3. Ls poetas griegos de l Período Heilenístico: Apolónio de Rodes, Calímaco, Eratóstenes i Parténio.
4. Antigos remanses de griegos i romanos, cumo Apuleio, Petrónio i Heiliodoro.

An cuntrapartida cul género lhírico, la Fabulae i la Astronomica de l scritor romano Higino son dues cumposiçones nó-poéticas amportantes subre l mito. Las obras Eimaiges i Çcriçones, de Filóstrato i Calístrato (respetibamente), son dous trabalhos lhiterários úteles pa l studo de ls mitos griegos. Finalmente, l apologético crestiano Arnóbio, citando práticas relegiosas para zacreditá-las, i bários outros scritores bizantinos proporcionan detalhes amportantes de l mitos, alguns deilhes procedentes de obras griegas perdidas durante ls anhos. Antre estes, anclui-se ls léxicos de Heisíquio, la Suda, i ls tratados de João Tzetzes i de Eustácio. L punto de bista moralizador crestiano a respeito de ls mitos griegos se resume ne l dezido ἐν παντὶ μύθῳ καὶ τὸ Δαιδάλου μύσος (en panti muthōi kai to Daidalou musos, "an to mito stá la profanaçon de Dédalo"), subre l que dixe la Suda que alude l papel de Dédalo al sastifazer la "lhuxúria antinatural" de Pasífae pul trono de Posídon: "Zde que la ourige i la culpa desses males se atribuíran la Dédalo i fui odiado por eilhes, se cumbertiu ne l oubjeto de l probérbio." [32]

Fuontes arqueológicas[eiditar | eiditar código-fuonte]

Fexeiro:Akhilleus Charun Cdn Paris 2783 full.jpg
Aquiles (sq.) mata un prisioneiro de Tróia delantre de Caronte, nua pintura-burmeilha etrusca, rializada ne l fin de l seclo IV i ampeço de l seclo III a.C..
La çcubierta de la ceblizaçon micénica pul arqueólogo amador alman Heinrich Schliemann ne l seclo XIX, i la çcubierta de la ceblizaçon minóica an Creta pul arqueólogo británico Sir Arthur Eibanes ne l seclo XX, ajudórun a sclarecer muitas dúbedas a respeito de l épicos de Homero i outras questones de la mitologie, cumo las fés an diuses i an heiróis. La eibidéncia subre ls mitos i ls rituales ne ls sítios arqueológicos de las ceblizaçones micénica i minóica ye anteiramente monumental, ua beç que la linear B (método de escrita antigo, ancontrado an Creta i na Grécia cuntinental) era ousada percipalmente pa l registro de ambentários, ambora ls nomes de diuses i de heiróis téngan sido dificilmente rebelados.[7]

Schliemann ampeçou sou trabalho an 1870, cul antuito de aberiguar se las stórias que oubia de sou pai quando nino, a respeito de l épicos homéricos, éran berdadeiras; nua madrugada, juntamente cun sue sposa, cunseguiu ancontrar dous diademas de ouro, 4.066 plaquetas, 16 statuetas, 24 colars de ouro, anéis, agulhas, pérolas (total de 8.700 artefatos) i pesquisas posteriores deixórun certezas que la mítica cidade de Tróia eisistiu ne l lhocal hai milénios.[33]

Eisisten zeinhos geométricos an cerámica datados de l seclo VIII a.C. que retratan l Ciclo de Tróia, cumo tamien las abinturas de Hércules.[7] Por dous motibos, essas repersentaçones bisuales de ls mitos possuen einorme amportança: an purmeiro lhugar, muitos mitos griegos fúrun cumprobados an zeinhos de basos antes de l que na lhiteratura scrita–de las duoze eilaboraçones subre Hércules, por eisemplo, solamente la abintura de Cérbero ye apersentada pula purmeira beç nun testo lhiterário[34]–i, an segundo lhugar, las fuontes bisuales muitas bezes fornecen cenas míticas que nun son apersentadas an qualesquier fuontes lhiterárias eisistentes. An alguns causos, la purmeira repersentaçon coincida dun mito na arte geométrica antecede, an queston de muitos anhos i seclos, la sue purmeira apariçon coincida na poesie arcaica.[25] Ne ls períodos Arcaico (750–c. 500 a.C), Clássico ( 480–323 a.C), i Heilenístico, Homero i bárias outras personalidades surge para cumpletar las eibidéncias lhiterárias de la eisisténcia de la mitologie griega.

Stória[eiditar | eiditar código-fuonte]

Fexeiro:Valkan topo en.jpg
Çcriçon topográfica de la Península Balcánica.

Un de ls fatores de eiboluçon de la mitologie griega fui la grande trasformaçon que eilha spurmientou atrabeç de l tiempos, i tal trasformaçon serbiu para anriquecer sue própia cultura.[35] Ls purmeiros habitantes de la Península Balcánica, an grande parte agricultores, atribuían la cada aspeto de la natureza un sprito.[35] Finalmente, estes spritos bagos assumiran la forma houmana i entrórun na mitologie lhocal cumo diuses i diusas.[35] Quando las tribos de l norte ambadiran la Península Balcánica, trouxírun cunsigo un nuobo panteon de diuses i fés, boltadas a la cunquista, a la fuorça i a la balentie, a la batailha i al heiroísmo biolento.[36] Outras dibindades mais antigas que poboában a minte de ls habitantes agrícolas se fundiran cun aqueilhas de ls ambasores mais poderosos, ó anton zbanecírun-se na anseneficáncia.[36]

La mais alta muntanha de la Grécia, l Monte Oulimpo, an foto de 2005, adonde ls griegos antigos acraditában ser la morada de l duoze Diuses.[37]

Passado la metade de l período arcaico, que possuía mitos subre las relaçones antre homes i diuses masculinos, ls heiróis tornórun-se cada beç mais aclamados, andicando l zambolbimiento paralelo de la pederastia pedagógica, que pensa-se tener sido antroduzido por buolta de 630 a.C. Ne ls finales de l seclo V a.C, ls poetas habien atribuído pul menos un eromenos a a todos ls diuses amportantes, sceto Aires i outras figuras lhendárias.[38] Outros mitos antes eisistentes, cumo l de Aquiles i l de Pátroclo, fúrun reinterpretadas cumo mitologie houmossexual.[39]

L sentido de la poesie épica fui criar ciclos stóricos, i resultar nun zambolbimiento dun senso de la cronologie mitológica; assi, a mitologie griega çdobra-se cumo ua etapa ne l zambolbimiento de l mundo i de l home.[40] Las outo-cuntradiçones nas stórias fázen cun que seia ampossible montar un cronograma absoluto a respeito de la Mitologie griega, mas podemos eilaborar ua cronologie cuncordable. La stória mitológica de l mundo puode ser debedida an 3 ó 4 grandes períodos:

1. Mito de la ourige ó de la era de l diuses: ye la teogonia, l nacimiento de l diuses, ls mitos subre la ourige de l planeta, de ls diuses i de la raça houmana.
2. Era an que ls homes i ls diuses se mesclan lhibremente: stórias de las purmeiras anteraçones antre diuses, semi-diuses i mortales juntos.
3. Era de l heiróis (era heiróica), adonde la atebidade debina quedou mais lhemitada. Las redadeiras i maiores lhendas heiróicas son de la Guerra de Tróia i sues cunsequéncias (cunsidradas por alguns ambestigadores cumo un quarto período apartado).[41]

Ambora la Era de ls diuses ten sido frequentemente albo de antresse puls alunos cuntemporáneos de la mitologie griega, ls outores arcaicos i clássicos possuían ua clara preferéncia pula Era de l heiróis. Las heiróicas Eilíada i Odisséia, por eisemplo, stában i inda se ancontran atualmente subre maior çtaque que la Teogonia i que ls hinos homéricos – i prebalecírun an popularidade i cuntinidade. Sob la anfluéncia de Homero, l culto heiróico cunduziu ua restruturaçon na bida spritual, spresso na separaçon antre l reino de ls diuses de l reino de ls muortos (heiróis), i de ls diuses oulímpicos de l tónicos.[42] Ne l L Trabalho i Ls Dies, Heisíodo monta un squema de quatro Era de ls homes (ó Raças): de Ouro, de Prata, de Bronze i de Fierro. Estas raças ó eras son criaçones apartadas de ls mitos de l diuses, correspondendo a la Era Dourada al reino de Cronos i sendo las seguintes raças criaçones de Zeus. Heisíodo antercalou la Era (ó Raça) de l heiróis pouco depuis de la Eidade de l Bronze. La ultima eidade fui la Eidade de l Fierro. An Metamorfoses, Obídio segue l cunceito de Heisíodo i apersenta essas quatro eidades. cul antuito de ourdenar i anfatizar sou poema.[43] Camões acraditaba que poetizar a mitologie era dar "ua ounidade de açon i un anredo dinámico al sou poema i usufruir de l sentido outónomo de beleza que las eimaiges possuen".[44] Sue obra ye bista cumo ua tentatiba de cumberter ls mitos an tenermos de rialidade stórica, serbindo-se de l stilo clássico para eilebar ls eideales de l Cristandade.[45] Ciertos críticos ouserban que Camões atribui la Bénus caratelísticas harmoniosas i de ourganizaçon para repersentar l sprito de l Oucidente, anquanto que Baco ye la corporizaçon de l sprito de l Ouriente, cun caratelísticas baidosas i desorganizadas.[43] Sou stilo ye bisto cumo ua spece sin definiçones definitibas.[46]

Fexeiro:Monteiro Lhobato.jpg
La obra de Lobato antroduç ua ampla bariadade de diuses, semidiuses, heiróis i outras criaturas mitológicas angendradas an lhenguaiges apropiadas para sue literatura anfanto-jubenil.[47]
Monteiro Lhobato — apaixonado pula anfluéncia que la cultura griega subrepós na léngua pertuesa[48]  — splorou la tradiçon de la mitologie griega cumprindo sous porjetos lhigados a un público anfanto-jubenil (dessa forma, la obra de Lhobato fui norteada atrabeç de sue cumprenson de que l mito griego era l quemido de l sprito, algo que el specifica ne l mito nacional de l Saci).[49] Lhobato, cuja antertextualidade dá-se por meio dua lhenguaige simples (a las bezes ancluindo definiçones de bocábulos),[48] retomou temas mitológicos an obras cumo L Minotauro i Ls duoze Trabalhos de Hércules, adotando ua lhenguaige anfantil an ambas las obras.[47] Sues antençones éran trasmitir mensaiges subre família, eiducaçon i eimaginaçon, a la par que mostraba "l marabilhoso [de l mundo mitológico]" cumo la "pueril mágica de l cotidiano".[47] Antes de Lhobato, la antertexualidade yá se daba por meio de l Padre Antonio Viera, que screbia sous sermones an território brasileiro, outelizando muitas bezes las figuras de Narciso, de Midas i de las Parcas para referir-se a la baidade, la abareza i la muorte, splicando: "Solo ua cousa hai que nun puode passar, porque l que nunca fui, nun puode deixar de ser, i tales parece que fúrun las fábulas que neste mesmo tiempo se ambentórun i fingiran."[50] Anspirado pulas Metamorfoses de Obídio, Cruç i Silba porduziu duoze metamorfoses, anteiramente anfluenciado pul mito griego.[51]  
Fexeiro:Tomás António Gonzaga.JPG
Ne l séc. XVIII, Gonzaga ancorporou a mitologie clássica an Marília de Dirceu, outelizando de la tradiçon arcadista de retomar la cultura griega an obras lhiterárias.[52]

Na poesie, çtacan-se: Prosopoéia, de Bento Teixeira (poeta fascinado por Camões),[53] cuja strofe XV faç refréncia a la Protiu;[54] Marília de Dirceu, escrito por Tomás António Gonzaga ne l seclo XVIII, época an que l Arcadismo retomaba l questume de citar testos de la Grécia clássica,[52] adonde Gonzaga diç, "[...] L terno cuorpo çpido/ I de Amor, ó de Cupido...";[55] Bozes DÁfrica, poema de l baiano Castro Albes, an que el cita Prometiu,[56] ancluindo heipérboles i cumparaçones al sou stilo romántico;[52] l poema Heilena, de Luiç Delfino, adonde hai alusones a la Heilena de Tróia, Paros i a la Grécia antiga;[57] Augusto de l Anjos, adeto de l Simbolismo i cun sou pessimismo típico, eiboca la figura de la Quimera ne l poema Bersos Íntemos,[58] adonde hai ua spece de angústia delantre l seclo nuobo i la amenaça de la Purmeira Guerra Mundial;[59] l poema de l Modernismo Vacanal, de Manuel Bandeira, adonde Bandeira cita l nacimiento de l bino i de l triato, cula figura de Dionísio, para alhá de saudar: "Eiboé Baco!",[60] i — finalmente — Carlos Drummond de Andrade cul poema Rato, adonde l eiboca la cena bizarra de Ganimedes sendo ratado pul Dius Júpiter na puorta dua boate carioca.[61][62]

Fexeiro:Binicius.jpg
An Binicius, a mitologie aparece cumo un meio de dezir subre amor, peixon i música.

Binicius de Moraes screbiu Orfeu de la Cunceiçon oureginalmente an 1942, rescrebiu sou testo an 1955, i la peça solo fui montada an 1956 ne l Riu de Janeiro.[63] La peça baseia-se ne l mito de Orfeu, que çcia até Hades cun Eurídice cantando docemente para que ls muortos deixassen ls dous passáren.[64] Aprobeitando ls dotes musicales que ls griegos antigos atribuían la Orfeu, cantor i anstrumentista de la lira, Moraes fizo de sou Orfeu un cundutor de bonde i sambista que mora nun morro de l Riu de Janeiro.[63] La obra de Binicius, que ye bista cumo ua tentatiba de ounir l drama cula poesie lhírica,[63] rendiu l álbun musical Orfeu de la Cunceiçon cun las músicas de la peça, ua adataçon ítalo-franco-brasileira famosa i premiada pa l cinema antitulada Orfeu Negro, sob la direçon de Marcel Camus, i tamien un de sous grandes sucessos cun Ton Jobin: la cançon "Se Todos Fússen Eiguales la Bocé".[63][65] Aliás, la peça marcou l ampeço de la amisade i de la porduçon artística de l dous,[66][67] sendo esse acuntecimiento, para Binicius, l punto percipal de ls resultados oubtidos por el an sue cumposiçon de la obra.[65]

La obra de Saramago, cumo la de Chico, adota a mitologie para falar de política i situaçones de la cuntemporaneidade.

Odubaldo Biana Filho adatou para la telebison brasileira l testo de Medéia, de l griego Eurípedes, i, a partir dessa porduçon, Chico Buarque de Houlanda i Paulo Puontes recuperórun l mito de Medéia al screbíren un musical antitulado Pinga d'auga (1975),[68] retratando l abandono que Joana, la personaige percipal, sofree pul marido, i las cunsequéncias trágicas que la lheban a assassinar ls própios filhos nua bairro de lhata de l Riu de Janeiro, a la semelhança de Medéia, que ls assassinou passado ser deixada por Jason.[64] Ambientada nua ária ourbana de l Riu de Janeiro, la tragédia ancorporaba an sou testo mais de quatro mil bersos,[68] i sue purmeira ancenaçon tubo Bibi Ferreira ne l papel percipal.[68] Pinga d'auga, de Buarque i Puontes, ye bista cumo un drama que tenta focalizar la rialidade brasileira de la década de 70 i sue zeigualdade social, la resisténcia de sue democracie durante sue ditadura melitar,[69] i sue política outoritarista,[70] bien cumo ls temas mais ounibersales cumo la traiçon, moralidade i l amor (persentes ne l oureginal griego). José Saramago, an território pertués, publicou L Home Duplicado an 2002, rebestindo l mito de Anfitrion a un stilo pós-morderno al narrar las cunsequéncias que l personaige Tertuliano ben a sofrer por tener perdido sue andibidualidade passado se ambolber cun ua cultura alienante i massificadora.[64] Atrabeç desse anredo, Saramago propone ua reflexon subre política i cidadanie i stablece ua antertextualidade moderna i criatiba de la mitologie griega.[64]

Era de l diuses[eiditar | eiditar código-fuonte]

Cosmogonia i cosmologie[eiditar | eiditar código-fuonte]


Ἤτοι μὲν πρώτιστα Χάος γένετ'· αὐτὰρ ἔπειτα Γαῖ' εὐρύστερος, πάντων ἕδος ἀσφαλὲς αἰεὶ.

Pus bien, ne l percípio naciu Caos; depuis, Gaia de amplo teta, la eiterna base de todo

—Heisíodo, Teogonia, 116-7.[71]

Fexeiro:Michelangelo Carabaggio 003.jpg
L Amor Cunquista Todo), repersentaçon de ls dius de l amor, Eros, por Michelangelo Merisi de la Carabaggio, (1601-1602).
"Mitos de ourige" ó "mitos de criaçon", na mitologie griega, son tenermos alusibos a la antençon de fazer cun que l ouniberso torne-se cumprensible i cun que la ourige de l mundo seia splicada.[72] Para alhá de ser l mais famoso, l relato mais coerente i mais bien struturado subre l ampeço de las cousas, la Teogonia de Heisíodo tamien ye bisto cumo didático, adonde todo se ampeça cul Caos: l bazio primitibo i scuro que precede to la eisisténcia.[71] Del, surge Gaia (la Tierra), i outros seres debinos primordiales: Eros (atraçon amorosa), Tártaro (scuridon primeba) i Érebo.[71] Sin antermédio masculino, Gaia dou a la luç Urano, que anton la fertilizou. Dessa ounion antre Gaia i Urano, nacírun purmeiramente ls Titanas: seis homes i seis mulhieres (Ouceano, Céos, Créos, Heiperion, Jápeto, Téia i Reia, Témis, Mnemosine, Febe, Tétis i Cronos); i lhougo ls Ciclopes dun solo uolho i ls Heicatónquiros (ó Centimanos). Assi i todo, Urano, ambora tenga gerado estas dibindades poderosas, nun las premitiu de salir de l anterior de Gaia i eilhas permanecírun oubedientes al pai.[73] Solamente Cronos, "l mais moço, de pensamientos tortuosos i l mais terrible de l filhos"[74], castrou l sou pai–cun ua fouce porduzida de las entranhas de la mai Gaia–i lhançou sous genitales ne l mar, lhibertando, assi, todos ls armanos presos ne l anterior de la mai. La situaçon final fui que Urano nun procriou outra beç, mas l sperma que caiu de sous genitales cortados porduziu la diusa Afrodite, salida dua spuma de la auga, a la par que l sangre de sue ferida gerou las Ninfas Melíades, las Erínias i ls Gigantes, quando atingiu a tierra.[73] Sin la anterferéncia de l pai, Cronos tornou-se l rei de ls diuses cun sue armana i mulhier Reia cumo cónjuge i ls outros Titanas cumo sue corte.

L pensamiento antigo griego cunsidraba la teogonia–que angloba la cosmogonia i la cosmologie, temas desssa suseçon–cumo l protótipo de l género poético i le atribuía poderes quaije mágicos. Por eisemplo: Orfeu, l poeta i músico de la mitologie griega, proclamaba i cantaba las teogonias cul antuito de acalmar óndias i tormentas–cumo custa ne l poema épico Ls Argonautas' ', de Apolónio de Rodes–i tamien para acalmar ls coraçones frius de ls diuses de l mundo anferior, quando çcia a la Hades. La amportança de la teogonia ancontra-se tamien ne l Hino Homérico a la Heirmes, quando Hermes ambenta la lira i la purmeira cousa que faç cul strumiento an manos ye cantar l nacimiento de l diuses.[75]

Cronos Mutilando Urano, por Giorgio Basari i Gherardi Christofano (seclo XVI). Palazzo Bechio, Florença.

Assi i todo, la Teogonia nun ye solamente l solo i mais cumpleto tratado de la mitologie griega que se cunserbou até nuossos dies, mas tamien l relato mais cumpleto ne l que diç respeito la funçon arcaica de l poetas, cun sue ancha ambocaçon premilinar de las Musas. Fui tamien tema de muitos poemas perdidos, ancluindo ls atribuídos a la Orfeu, Museu, Eipiménides, Ábaris i outros profetas lhegendários, cujos bersos questumában ser ousados an rituales pribados de purificaçon i an religion de mistérios. Anclusibe, hai andícios de que Platon se familirizou cun algua berson de la teogonia Uorfica.[76] Poucos cachos dessas obras subrebibírun an citaçones de filósofos neoplatonistas i an cachos recentemente zamterrados, scritos an papiro. Un desses decumientos, l papiro de Derbeni, demunstra atualmente que pul menos ne l seclo V la. C. eisistiu un poema teogónico-cosmogónico de Orfeu. Este poema tentou superar la Teogonia de Heisíodo i la genealogie de ls diuses se ampliou cul aparecimiento de Nix (la Nuite), marcando un ampeço definitibo que habie surgido antes de ls seres Urano, Cronos i Zeus.[77][78]

Diuses griegos[eiditar | eiditar código-fuonte]

Ber artigos percipales: Diuses oulímpicos i Monte Oulimpo.


ἐμοὶ δὲ θαυμάσαι θεῶν τελεσάντων οὐδέν ποτε φαίνεται ἔμμεν ἄπιστον.

Para mi, quando ls diuses rializan marabilhas, nada parece inacreditable.

Píndaro, Pi, P. 10.48-50.[79]

Fexeiro:Olympianes.jpg
Ls duoze Diuses Griegos (Zeus ne l trono), por Nicolas-André Monsiau (1754- 1837), finales de l seclo XVIII.
Quando Cronos tomou l lhugar de Urano, tornou-se tan perberso quanto l pai. Cun sue armana Reia, procriou ls purmeiros diuses oulímpicos (Héstia, Deméter, Heira, Hades, Posídon i Zeus), mas lhougo ls deborou anquanto nacian, pul medo de que un deilhes l çtronasse. Mas Zeus, l filho mais nuobo, cula ajuda de la mai, cunseguiu scapar de l çtino i trabou ua guerra contra sou progenitor, cujo bencedor ganharie l trono de l diuses.[73] Al final, cula fuorça de l Ciclopes–la quien lhibertou de l Tártaro– Zeus benceu i condenou  Cronos i ls outros Titanas na prison de l Tártaro, depuis de oubrigar l pai a bomitar sous armanos.[73] Para a mitologie clássica, depuis dessa çtituiçon de l Titanas, un nuobo panteon de diuses i diusas surgiu. Antre ls percipales diuses griegos stában ls oulímpicos- cuja lhemitaçon de sou númaro para duoze parece tener sido ua eideia moderna, i nun antiga [80]  - que residian ne l Oulimpo ambaixo de ls uolhos de Zeus. Nesta fase, ls oulímpicos nun éran ls solos diuses que ls griegos adorában: eisistian ua bariadade de dibindades rupestres, cumo l dius-cabra Pana, las ninfasNáiades (que morában nas nacentes), Dríades  (spritos de las arbles) i las Nereidas (que habitában l mar) —, diuses de rius, Sátiros i outras dibindades que residian an florestas, bosques i mares. Para alhá dessas criaturas, eisistian ne l eimaginário griego seres cumo las Erínias (ó Fúrias) (que habitában l submundo), cuja funçon era perseguir ls culpados de homicídio, mala cunduta familiar, heiresie ó perjúrio.[81]

Para honrar l antigo panteon griego, cumpós-se ls famosos hinos homéricos (cunjunto de 33 cançones).[29] Alguns studiosos, cumo Griegory Nagy, cunsidírun que ls hinos homéricos son simples prelúdios, se cumparado cula Teogonia, adonde cada hino amboca un dius.[82] Inda assi, ls diuses griegos, ambora poderosos i dinos de houmenaiges cumo las persentes nestes hinos, éran eissencialmente houmanos (praticában bioléncia, possuían ciúme, coléra, rábia i ambeija, tenien grandezas i fraquezas houmanas), ambora fússen duonhos de cuorpos físicos eideales.[83] D'acuordo cul studioso Walter Burkert, la definiçon para essa caratelística de l antropomorfismo griego ye que "ls diuses de la Grécia son pessonas, i nun abstraçones, eideias ó cunceitos".[84] Andependientemente de sues formas houmanas, ls diuses griegos tenien muitas halblidades fantásticas, sendo las mais amportantes: tener la cundiçon de ser eimúne la malinas, feridas i al tiempo; tener la capacidade de se tornar ambisible; biajar lhongas çtáncias anstantaneamente i falar atrabeç de seres houmanos sin estes saberen. Ls griegos cunsidrában la eimortalidade — que era assegurada pula alimentaçon custante de ambrosia i pula angeston de nétar — cumo la caratelística çtintiba de l diuses.[83][85]

Fexeiro:Giobanni Battista Tiepolo 081.jpg
Oulimpo (seclo XVIII), de Giobanni Battista Tiepolo (Museo del Prado, Madrid).

Cada dius çcende dua genealogie própia, prossegue antresses própios, ten ua cierta ária de specializaçon, i ye regido por ua personalidade singular; inda assi, essas çcriçones surge a partir dua anfinidade de lhocales arcaicos bariantes, que nun coinciden siempre culhas. Quando esses diuses éran aludidos na poesie, na ouraçon ó an cultos, essas práticas éran rializadas mediante ua cumbinaçon de sous nomes i eipitetos, que ls eidantificában por essas çtinçones de l resto de sues própias manifestaçones (i.x. Apolo Musageta era "Apolo, [cumo] xefe de las Musas").

La maiorie de ls diuses fúrun associados a aspetos specíficos de sues bidas: Afrodite, por eisemplo, era diusa de l amor i de la beleza, Aires era dius de la guerra, Hades l dius de la muorte, i Atena la diusa de la sabedorie i de la coraige.[86][87] Ciertos diuses, cumo Apolo i Dionísio, apersentan personalidades cumplexas i mais dua funçon, anquanto outros, cumo Héstia i Hélios, rebelan pequeinhas personificaçones. Ls templos griegos mais ampressionantes tendian a star dedicados a un númaro lhemitado de diuses, que fúrun l centro de grandes cultos panhelénicos.[87] De maneira antressante, muitas regiones dedicában sous cultos a diuses menos coincidos i muitas cidades tamien honrában ls diuses mais coincidos cun ritos lhocales caratelísticos i les associában mitos çconhecidos an outros lhugares.[87] Durante la era heiróica — que beremos na próssima sub-seçon — l culto de l heiróis (ó semi-diuses) cumplemientou la de ls diuses i ambas las criaturas se fundiran ne l eimaginário de la Grécia.

l diuses i de l mortales===

{{Artigos percipales|Eras de l home} }

Fexeiro:Benus and Anchises.jpg
Benus (Afrodite na mitologie griega) i Anchises, por Annibale Carraci: l relacionamiento antre la diusa de la beleza (coincida cumo Bénus na mitologie greco-romana) i un home mortal, demunstra cumo quedou frequente las relaçones antre diuses i houmanos ne l eimaginário griego.

Ounindo la eidade an que ls diuses bibian sós i la eidade an que la anterferéncia debina ne ls assuntos houmanos era lhemitada, habie ua era de trasiçon an que ls diuses i ls homes (mortales) se misturórun lhibremente. Estes fúrun ls purmeiros dies de l mundo, quando ls grupos se misturában cun mais lhiberdade de l que fazirun depuis. La maior parte de las fés dessas stórias fúrun rebeladas mais tarde na obra Metamorfoses de Obídio, i frequentemente son debedidas an dous grupos temáticos: stórias de amor i stórias de castigo.[88] Ambas stórias tratan de l ambolbimiento de ls diuses cun ls houmanos, seia dua forma ó de outra:

  • Ls cuntos de amor muitas bezes ambolben ancesto, seduçon ó biolaçon dua mulhier mortal por parte dun dius, resultando nua çcendéncia stórica. Essas stórias sugíren giralmente que las relaçones antre diuses i mortales percisan ser eibitadas, sendo que raramente esses ambolbimientos possuen finales felizes.[89] An poucos causos, ua dibindade feminina percura un home mortal i bibe cul, cumo ne l Hino Homérico a la Afrodite, adonde la diusa cumbibe cul príncepe Anchises i acaba cuncebendo l xefe troiano Enéias.[90]
  • Ls cuntos de castigo ambolben la apropiaçon ó ambençon de algun artefato cultural amportante, cumo quando Prometiu roubou l fuogo de ls diuses i quando el ó Licaon ambentou l sacríficio, quando Tántalo roubou l nétar i la ambrósia de la mesa de Zeus i de sous súditos, rebelando-les l segredo de l diuses, ó quando Deméter ansinou agricultura i ls Mistérios de Eléusis la Tritolemos, ó quando Mársias ambentou ls aulos i, culha, angressou nun cuncurso musical al lhado de Apolo. Las abinturas de Prometiu marcan un punto antre la stória de ls diuses i la de l homes.[91] Un cacho de papiro anónimado, datado de l seclo III a.C., retrata bibidamente l castido que Dionísio aplicou a la Lhucurgo, rei de Trácia, cujo reconhecimiento de nuobos diuses chegou demasiado tarde, ocasionando horribéis penalidades que se stendírun por to bida.[92] La stória de la chegada de Dionísio para stablecer sou culto an Trácia fui tamien l tema dua trilogie de peças dramáticas de l poeta antigo Ésquilo: cumo an Las Vacantes, adonde l rei de Tébas, Pentiu, ye castigo por Dionísio por tener sido çrespeitoso cun las Ménades, sues adoradoras.[93][94]

Inda ne l assunto de relaçon antre diuses i mortales, hai un cunto antigo baseado nun tema folclórico,[95] adonde Deméter stá percurando por sue filha Perséfone, depuis de tener tomado la forma dua anciana chamada Doso i recebido spitalidade de Celéu, l rei de Eléusis an Ática. Por causa de sue spitalidade, Deméter planeijou fazer eimortal sou filho Demofonte, cumo un ato de agradecimiento, mas nun pudo cumpletar l ritual porque la mai de Demofonte, Metanira, antrou i biu sou filho rodeado de fuogo, bison essa que le probocou, anstantáneamente, un grito agudo, que anfureciu Deméter, cuja lhamentaçon bino depuis, al refletir l fato de que ls "stúpidos mortales nun antenden práticas debinas".[96]

Era heiróica[eiditar | eiditar código-fuonte]

L fato de antre ls homes i ls diuses eisistir inda ua terceira classe special de heiróis, que son chamados tamien "semi-diuses", ye ua particularidade de la mitologie i de la religion griegas para la qual quaije nun eisisten paralelos.

Walter Burkert, 1993.[97]

La eidade an que ls heiróis bibiran na mitologie griega ye coincida cumo Era (ó Eidade) Heiróica.[98] La Era Heiróica surgiu ne l Período Arcaico, quando ls griegos eimaginában "heiróis" (gr. ἥρωες; sg. ἥρως) cumo ciertos personaiges de lhendas épicas.[97] Ambora sujeitos a la mortalidade, ls heiróis/semi-diuses se defrenciában de ls houmanos pul fato de séren capazes de façanhas ampossibles, talbeç pul fato de séren fruitos dua relaçon antre un mortal i un dius.[97]

Passado la ascenson de l culto heiróico, ls diuses i ls heiróis custituíran la sfera sagrada i son ambocados juntos ne ls juramientos i nas ouraçones que son dirigidas a eilhes.[99] An cuntreste cula era de l diuses, durante la heiróica la lhista de heiróis nunca ye fixa i definitiba; yá nun nacen grandes diuses, mas siempre puoden aparecer nuobos heiróis de l eisército de l muortos. Outra amportante defrença antre l culto de ls diuses i l de l heiróis ye que l segundo de ls dous se torna l centro de la eidantidade de l grupo lhocal.[100]

Ls eibentos monumentales de Hércules son cunsidrados l ampeço de la era de l heiróis. Tamien se aneixan a eilhes trés grandes sucessos melitares: la spediçon argonáutica i la Guerra de Tróia, cumo tamien la Guerra de Tebas.[101]

Hércules i ls Heiráclidas[eiditar | eiditar código-fuonte]

Ber artigos percipales: Hércules i Ambasones dóricas.


Scultura de Hércules, artista çconhecido. Arte romana datada de l seclo II a.C., Musei Capitolini, Roma, Eitália.
Ciertos studiosos acraditan que, por de trás de las cumplexas stórias que ambolben l mito de Hércules (ó Heirácles), eisistiu un home berdadeiro, talbeç un senhor de bassalos an Argos.[102] Outros sugíren que l mito de Hércules ye ua alegoria de la passaige anual de l sol pulas duoze custelaçones de l zodíaco.[102] Eisiste un terceiro grupo que acradita que l mito deriba de outros culturas, rebelando que la stória de Hércules ye ua adataçon regional de mitos heiróicos yá stablecidos antes. Ambora la eisisténcia de todas essas i muitas outras speculaçones, la tradiçon afirma que Hércules fui filho de Zeus cula mortal Alcmena, nieta de Perseu.[103] Sues fantásticas façanhas, que ambolben dibersos temas folclóricos, proporcionórun mui material a las lhendas populares. Ye retratado cumo un sacrificador, un guerreiro dotado de eimenso bigor físico, cun fuorça i proezas marabilhosas, protegido por armaduras i itenes de las quales outelizaba cun çtreza, demunstrando superioridade a las halblidades de l home mortal quemun.[103] Quanto a la iconografie, nas artes bisuales — pul menos ne l período arcaico — Hércules siempre fura apersentado cun barba, piel de lhion i claba nas manos, cun grandes músclos spostos nas pernas i ne ls braços.[104] Yá ne l seclo IV, la popularidade de l heirói decresceu i, talbeç un pouco por esso, sues caratelísticas houmanas fúrun reforçadas mais de l que las heiróicas, i passou a ser repersentado sin barba i frequentemente sin armas de cumbate.[103]

Na lhiteratura, Eurípedes porduziu la peça trágica HérculesHércules Enlouquecido, Hércules Furioso), adonde splora l mito de l heirói, rebelando la cunturbada eisisténcia de la figura an queston, que stá pristes a cometer suícidio, mas que ye ancorajado a bibir pul amigo i rei de Atenas, Teseu.[105] Na peça Las Traquinianas, Hércules aparece eiqui atrabeç de la scrita de Sófocles.[106] Esses dous testos de la Grécia antiga, resguardados até ls dies atuales, ne ls cunferiran detalhes preciosos acerca de ls mitos subre l heirói mais popular i antressante de la mitologie griega.[103]

Fexeiro:Heirakles Telephos Chiaramonti Amb1314.jpg
Ls Heiráclidas éran çcendentes de Hércules. Nesta antiga scultura, l lhegendário heirói i sou bebé Télefo. (Museu de l Lhoubre, Paris.)

Hércules atingiu l mais alto prestígio social atrabeç de sue nomeaçon cumo ancestro oufecial de ls reis dóricos. Esto serbiu probablemente cumo lhegitimaçon pa las ambasones dóricas ne l Peloponeso. Un eisemplo çto ye l heirói mitológico Hilo, eipónimo dua tribo dórica, que se cumbertiu an Heiráclida (nome que recebien ls numerosos çcendentes de Hércules,[107] specialmente ls çcendentes de Hilo — outros Heiráclidas eisistentes son Macária, Lhamos, Manto, Tlepólemo i Télefo). Estes Heiráclidas cunquistórun ls reinos peloponesos de Micenas, Sparta i Argos, alegando, segundo l mito, l dreito de goberná-los debido sue ascendéncia. La ascenson de l Heiráclidas ye muitas bezes chamada "Ambason Dórica" (ber artigo). Un fato antressante ye que ls reis lhídios i, mais tarde, ls reis macedóniso — cumo gobernantes dun mesmo reino — tamien passórun a ser Heiráclidas.[108]

Ambora Hércules tenga morrido, cumo ye çtino de to mortal, por cunta de sou lhado houmano (deribado de la mai Alcmena), alguns griegos — specialmente Píndaro, que l chamaba de "heirói-dius"[109] — acraditában que, por cunta de sou lhado debino (adbindo de la çcendéncia de Zeus), el subiu al Oulimpo i tornou-se un dius.[103] La figura lhendária deste heirói, antoce, permeou durante algun tiempo ua simbologie buoltada a a tierra, als heiróis, al home mortal, mas tamien atencionada al cielo, als diuses, al debino, al purfeito, al que ye eideal.[103] Essa figura mista que Hércules apersenta, an que l lhado mortal i l lhado debino se cunfunden, era mui reforçada an dibersos cultos i sacrifícios rializados probablemente an Creta, adonde ls griegos oufrecian-le sacrifícios purmeiramente cumo heirói i, solamente depuis, cumo un ser debino.[110]

Para alhá de las façanhas heiróicas de Hércules, outros nembros dessa purmeira geraçon de heiróis, cumo Perseu, Teseu, Deucalion i Belerofonte, rializórun feitos mui semelhantes a a el, siempre rializando-los solitariamente, sin nanhue outra ajuda, l que acuntiu quando anfrentórun monstros cumo Quimera i Alforreca an mitos que beiran a la cuntos de fadas (esses cumbates solitários solo apersentan inda mais la capacidade subrehumana dessas personaiges). Ambiar un heirói a ua muorte presumida ye un tema frequente nesta purmeira tradiçon heiróica, cumo acunte nas lhendas de Perseu i de Belerofonte.[111]

Argonautas[eiditar | eiditar código-fuonte]

Jason lhebando ls Argonautas a a buscar l Belo de Ouro. Arte de la Roma Antiga. Outor çconhecido.

Solo épico heilenístico cunserbado até ls dies atuales, Argonautica, de Apolónio de Rodes, narra l mito de la jornada de Jason i ls Argonautas para recuperáren l Belo de Ouro de la mítica tierra de Cólquida. An Argonautica, Jason ye ampelido a la sue busca pul rei Pélias, que habie recebido ua profecie adonde un home de sandálias se tornarie sou némesis. Jason perde ua sandália nun riu de la region, chegando na corte de Pélias i ampeçando, assi, la eipopéia. Quaije todos ls nembros de la seguinte geraçon de heiróis, assi cumo Hércules, partiran cun Jason al Argo para buscar l belo de ouro.

Essa geraçon de heiróis tamien anclui: l mito de Teseu, que partiu a la Creta para anfrentar l Minotauro; Atalanta, la heiroína feminina; i Meleagro, que por sue beç tenie un ciclo épico que ribalizaba cun la Eilíada i la Odisséia. Píndaro, Apolónio i Apolodoro se sforçórun an dar lhistas detalhadas subre ls Argonautas.[112]

Ambora Apolónio tenga scrito sou poema ne l seclo III a.C, la cumposiçon de la stória de ls argonautas ye anterior a la Odisséia, que demunstra familiaridades cun ls anredos de Jason.[113][114] An épocas antigas, la spediçon mítica era cunsidrada cumo un fato stórico, un ancidente na abiertura de l Mar Negro al comércio i a la colonizaçon griega.[113] Tamien tornou-se mui popular, cuja funçon bai zde la criaçon de nuobas lhendas lhocales a la anspiraçon de dibersas tragédies griegas.[114]

Casa de Atreu i Ciclo Tebano[eiditar | eiditar código-fuonte]

{{Artigo percipal|Ls siete Cuntra Tebas} }

Fexeiro:Cadmus teth.jpg
"Cadmo Sembrando Dientes de l Dragon", por Maxfield Parrish, 1908.

Antre l Argo (capítulo anterior) i la Guerra de Tróia (capítulo seguinte), houbo ua geraçon coincida por sous crimes. Esto anclui ls feitos de Atreu i Tiistes an Argos. Atrás de l mito de la casa de Atreu (ua de las percipales dinasties heiróicas juntamente cula Casa de Lábdaco), stá l porblema de la deboluçon de l poder i la forma de ascenson de l trono. Ls mielgos Atru i Tiéstes cun sous çcendentes zampenhórun l papel de protagonistas na tragédia acerca de la deboluçon de poder an Micenas.[115]

L Ciclo Tebano trata de ls sucessos associados specialmente a la Cadmo, l fundador de la cidade de Tebas, i, mais tarde, cun ls feitos de Laio i Édipo na mesma region; ua série de stórias que lhebórun al saqueio final de la cidade a mando de ls Eipigonis i d'Ls siete Cuntra Tebas (nun se sabe se estes figurórun ne l épico oureginal).[116] Acerca de Édipo, ls antigos relatos épicos ténen seguido un padron defrente (ne l qual el cuntinou gobernando Tebas depuis de la rebelaçon de que Jocasta era sue mai i tamien mais tarde al sou casamiento cun ua mulhier que se cumbertiu an mai de sous filhos) de l que conhecemos grácias a las tragédies — specialmente la mais famosa de l assunto, Édipo Rei, de Sófocles — i als relatos mitológicos posteriores la este testo antigo.[117]

Guerra de Tróia i cunsequéncias[eiditar | eiditar código-fuonte]

Ber artigo percipal: Guerra de Tróia
Fexeiro:The Rage of Achilles by Giobanni Battista Tiepolo.jpeg
Na pintura La Fúria de Aquiles , de Tiepolo (1757, afresco, 300 x 300 cn, Billa Balmarana, Bicenza), Aquiles stá anfurecido pula amenaça de Agamemnon de tirar sou çpojo de la guerra, Briseis, i zambainha sue spada para espetá-lo. La súbita apariçon de Minerba, que ne l afresco sigura ls pelos de Aquiles, eibita l assassinato.

A mitologie griega culmina na Guerra de Tróia, la famosa lhuita antre ls griegos i ls troianos, ancluindo sues causas i cunsequéncias. Ne ls trabalhos homéricos, las percipales stórias yá habien tomado forma i sustáncia, i ls temas andibiduales fúrun eilaborados mais tarde, specialmente drento de ls anredos de ls dramas griegos. La Guerra de Tróia adquiriu tamien un grande antresse para la cultura romana por cunta de las stórias de Enéas, heirói troiano, cuja jornada a la Tróia lhebou la fundaçon de la cidade que un die se cumberterie an Roma, i ye recontada por Bírgilio an Eneida (cujo Lhibro II cuntén l relato mais famoso de l saqueio de Tróia).[118][119]

L Ciclo de la Guerra de Tróia, ua coleçon de poemas épicos, ampeça cun ls sucessos que lhebórun la guerra: Éris i la maçana de ouro, l julgamiento de Páris, l rato de Heilena, i l sacríficio de Ifigénia an Aulis. Para resgatar Heilena, ls griegos ourganizórun ua grande spediçon ambaixo de l mando de l armano de Menelau, Agamemnon, rei de Argos ó de Micenas, mas ls troianos nun quejirun lhibertá-la. La Eilíada, que se zamrola ne l décimo anho de la guerra, narra nua de sues páiginas l cumbate antre Agamemnon cun Aquiles, que era até anton l melhor guerreiro de la Grécia, i tamien narra las cunsequéncias de la muorte de Pátroclo (amigo de Aquiles) i de Heitor, filho mais bielho de Príamo. Antes de la muorte, se ounírun als troianos dous sóticos aliados: Pentesileia i Memnon.[119]

Fexeiro:Lhaocon02.jpg
Scultura de Caio Plínio Segundo repersentando l Grupo de Lhaoconte (Museu de l Baticano, Roma), personaiges muortos por serpentes marinas nun spisódio de la Guerra de Tróia, retratado na Eilíada i na Eneida.

Aquiles matou ambos, até Páris atingir sou carcanhal mortalmente cun ua flecha (dende la spresson Carcanhal de Aquiles; para mais anformaçones, bei l artigo de l guerreiro). Antes de tomar Tróia, ls griegos tubírun que roubar de la cidadela la eimaige de madeira de Palas Atenas. Finalmente, cula ajuda de Atenas, eilhes custruíran l Cabalho de Tróia. Anque de las adberténcias de Cassandra (filha de Príamo), ls griegos fúrun cumbencidos por Campanan — griego que, fingindo sue argumentaçon, cunseguiu lhebar l gigantesco cabalho para drento de las muralhas de Atenas. L sacerdote Laoconte tentou çtruir l cabalho, mas acabou sendo ampedido por serpentes marinas que, cun sues fuorças, l matórun. Al anuitecer, la frota griega regressou i ls guerreiros de l cabalo abriran las puortas de la cidade.

L Ciclo Troiano proporcionou ua bariadade de temas i se cumbertiu an fuonte percipal de anspiraçon pa ls antigos artistas griegos (por eisemplo, las métopas de Partenon repersentando l saqueio de Tróia). Essa preferéncia artística puls temas procedentes de l ciclo troiano ne ls andica sue amportança para la antiga ceblizaçon griega.[118] L mesmo ciclo mitológico, mais tarde, tamien anspirou ua série de obras lhiterárias de la Ouropa. Ls scritores ouropeus mediebales troianos, çconhecedores de la obra de Homero, ancontrórun na lhenda de Tróia ua rica fuonte de stórias heiróicas i románticas i un marco que ancorajou sous própios eideales cortesanos i cabalharescos. Alguns outores de l seclo XII, cumo Venoît de Sainte-Maure (an sou Poema de Tróia) i José Iscano (an sou De bello troiano), çcriben la guerra simplesmente rescrebendo la berson padron que ancontrórun an Ditis i Dares, seguindo l cunseilho de Horácio i l eisemplo de Birgílio: rescrebir un poema de Tróia cun beracidade, an lhugar de cuntar algo cumpletamente nuobo.[120]

Cuncepçones greco-romanas[eiditar | eiditar código-fuonte]

L mito era l coraçon de la sociadade griega antiga; ls griegos, crentes nas stórias i nas narratibas de l poetas, stablecírun rituales, porcessos, sistemas, cultos i práticas cada beç mais fundamentadas nesses lhendas heiróicas, debinas i houmanas. Zde aquel tiempo, inda assi, l ser houmano percisou criar cuncepçones lhógicas acerca dessas stórias, cuntadas solo por poetas.[17] Segundo ls studiosos Bitor Dabis Hanson i John Heiat, poucos dubidában de la beracidade de ls mitos relatados, i Homero era la "eiducaçon de la Grécia", atribuiçon que proba cumo ls mitos griegos éran la berdade (l que hoije serie la ciéncia, i alguas formas de religion i fés).[121]

Filosofie i mito[eiditar | eiditar código-fuonte]

La filosofie surge atrabeç de l mito, mas a el acaba se oupondo.[122] Ne ls finales de l seclo V a.C., depuis de l auge de la filosofie, de la ouratória, i de la prosa, l çtino i la beracidade de ls mitos se tornórun anciertos i las genealogies mitológicas dórun lhugar a ua nuoba cuncepçon de la ourige de las cousas, sendo que essa cuncepçon tenie cumo prioridade la scluson de l supernatural (esto se mostra claro nas stórias tacidianas) .[123] Anquanto ls poetas i dramaturgos eilaborában ls mitos, ls storiadores i ls filósofos çprezában-los i criticában-los.[124]

L Platon i l Aristóteles de Rafael ne l afresco La Scuola de Atenas (probablemente cun las aparéncias de De la Binci i de Michelangelo): scluson de ls studos de Homero, de las tragédies i de las tradiçones mitológicas, para dar spácio a la outras cuncepçones, na utópia La República.

Ciertos filósofos radicales, cumo Xenófanes, ampeçórun ne l seclo VI la. C. a rotular ls testos de ls poetas cumo blasfémias: Xenófones queixaba-se de que Homero i Heisíodo atribuian als diuses "todo l que ye bergonhoso i scandaloso antre ls homes, pus ls diuses rouban, matan, cometen adultério, i anganhan uns als outros".[125] Essa lhinha de pensamiento ancontrou sue spresson mais dramática an La República (acerca de la justícia, de l ouniberso i de ls dibersos tipos de gobierno) i an Lheis (que trata de la lhei debina i natural, de la eiducaçon i de la relaçon antre filosofie, política i religion) de Platon. Platon criou ls sous própios mitos alegóricos (cumo l de Er an La República), atacando ls cuntos tradecionales de l trucos, i tratando ls furtos i ls adultérios cumo eimorales, oupondo-se al papel central que benien tomando na lhiteratura griega. La crítica de Platon - que rotulaba ls mitos de "palabrones antigos" -[126] fui l purmeiro eisercício i zafio sério a la tradiçon mitológica homérica.[127] Aristóteles, por sue beç, criticou l anfoque filosófico pré-socrático quaije-mitológico i çtacou que "Heisíodo i ls scritores telógicos stában preocupados unicamente cul que les parecie plausible i nun tenien respeito puls outros [...] Mas nun merece la pena tomar la sério ls scritores que alardeian l stilo mitológico; aqueilhes que proceden a demunstrar sues afirmaçones deben ser re-eisaminados".[123]

Las splicaçones filosóficas, que pretendian rebisar las mitológicas, criórun cunsequéncias para sous outores: Anaxágoras, por eisemplo, partiu para un outo-sílio fura de Atenas, por dubidar que la luna fusse ua diusa (splicaçon mitológica) i afirmar que, pul cuntrário, bislumbraba an sue tierra mares i muntanhas.[122] Aristóteles, que nun aceitaba la splicaçon de que l titana Atlas carregaba a tierra i l cielo nas cuostas (afirmaçon que rotulou de "eignoráncia i superstiçon de l pobo griego")[128], silou-se por temer que treminasse cumo Sócrates, que oubtebe acusaçon de ampiedade i morriu.[122] Sócrates fui condenado cun 71 anhos, acusado, antre outras cousas, de ateísmo i de corromper ls moços cun sous ansinamientos. Meleto, un de l acusadores, habie argumentado que "[...]Sócrates ye culpado de l crime de nun recoincer ls diuses reconhecidos pul Stado i de antroduzir dibindades nuobas; el ye inda culpado de corromper la mocidade. Castigo pedido: la muorte".[129] Sócrates, passado quedar preso a fierros durante 30 dies, morriu nun método de beneno de la prison de la época.[130]

Essas perseguiçones se stendírun épocas depuis, atingindo sou auge na Eidade média (adonde l cristandade sustituiu la filosofie) i declinando durante l Renacimiento i percipalmente ne l Eiluminismo (adonde la filosofie griega ampeçaba a ser retomada i rebisada).[122] Todabie, Platon nun cuidou de apartar si mesmo i sue sociadade de la anfluéncia de l mitos: sue própia caraterizaçon de Sócrates ye baseada ne ls patronos tradecionales trágicos i homéricos, ousados pul filósofo para lhoubar l curso de bida de l sou mestre.[127] An Apologie de Sócrates, Platon prescrebe l çcurso dado supostamente por Sócrates an sou julgamiento:

Mas talbeç podisse alguien dezir: "Nun te ambergonhas, Sócrates, de te aplicardes la tales acupaçones, pulas quales agora stá arriscado a morrer?" A esso, ponerei justo pensar, i ye l seguinte: "nun stás falando bien, miu caro, se acraditas que un home, de qualquier outelidade, por menor que seia, debe fazer causo de ls riscos de bibir ó morrer, i , al cuntrário, solo debe cunsidrar ua cousa: quando fazir l que quier que seia, debe cunsidrar se faç cousa justa ó anjusta, se stá agindo cumo home birtuoso ó desonesto. Porquanto, segundo la tua oupinion, serien çprezibles todos aqueilhes semi-diuses que morrírun an Tróia. I, culs, l filho de Tétis, l qual, para nun subrebibir a la bergonha, çprezou de tal modo l peligro que, deseioso de matar Heitor, nun dou oubido a la prediçon de sue mai, que era ua diusa, i la qual le debe tener dezido mais ó menos esto:
Filho, se bingares la muorte de tou amigo Pátroclo i matares Heitor,
tu mesmo morrerás, porque, eimediatamente depuis de Heitor, l tou çtino stará treminado" (Hon. Eil. 18.96) [...] [131]
La Muorte de Sócrates (1787, MMA, NI) , por Dabid: nota-se antre ls amigos de Sócrates i ne l carcereiro (l que le antrega la copa ambenenada) ua perfunda spresson de ansastifaçon.

Hanson i Heiath stiman que la rejeiçon de Platon acerca de la tradiçon homérica nun oubtebe buona recepçon pula base de la ceblizaçon griega.[127] Nesta etapa, ls mitos mais antigos se mantibírun an cultos lhocales i seguiran anfluenciando la poesie i custituindo l tema percipal de la pintura i de la scultura na Grécia antiga.[123]

Cumplementamente, l dramaturgo de l seclo V a.C. Eurípedes eilaboraba antertextualidade cun las antigas tradiçones, ambora el tenga aplicado ne ls diálogos de sues personaiges notas de dúbedas subre la beracidade dessas stórias, mas l foco dessas peças era cumpletamente buoltada als mitos. Curiosamente, muitas dessas obras de Eurípedes tenien cumo funçon respunder a la bersones dun predecessor que habie anserido formas defrentes dun mesmo mito (assi, Eurípedes daba nuoba roupaige a la lhendas antigas). L dramaturgo ampugna percipalmente ls mitos subre ls diuses i ampeça sue crítica cun un oubjetibo similiar al prebiamente spresso por Xenócrates: "ls diuses, cumo se repersentában tradicionalmente, son demasiado antropomórficos".[125]

Racionalismo heilenístico i romano[eiditar | eiditar código-fuonte]

Ne l Heilenismo, a mitologie adquire l prestígio de l coincimiento de la eilite que ancontraba ne ls feitos de sous possessores algo pertencente la detreminada classe. A la par, l giro cético de la eidade clássica tornou-se inda mais defendida i pronunciada.[132] L mitógrafo griego Eibémero, por eisemplo, stableciu ua tradiçon cuja prioridade era buscar ua base stórica rial para seres i eibentos míticos.[133]

Cícero bie-se cumo l defensor de la orde stablecida, anque sou ceticismo an relaçon als mitos i sue anclinaçon de fazer cuncepçones mais filosóficas subre las dibindades.

L racionalismo heirmenéutico (relatibo a la Heirmes) acerca de l mito tornou-se inda mais popular sob l Ampério Romano, grácias a las teories fisicalistas de l stoicismo i grácias a la filosofie spicurista. Ls stoicos apersentában splicaçones de ls diuses i de l heiróis cumo fenómenos físicos, anquanto que ls eibémeristas cumprendian-los cumo figuras stóricas. Assi i todo, ls stoicos — assi cumo ls neoplatonistas — promobian ls seneficados morales de la tradiçon mitológica, frequentemente basendo-se nas eitimologies griegas.[134] Mediante sue mensaige eipicuriana, Lucrécio buscaba spulsar ls miedos supersticiosos de las mintes de sous bezinos i cidadanos.[135] Líbio, eigualmente, ye cético acerca de la tradiçon mitológica i clama que nun tenie cumo antençon ajuizar tales lhendas.[132] L zafio de ls romanos cun un fuorte sentido apologético de la tradiçon relegiosa era defender essa tradiçon anquanto cuncedian que esto era frequentemente un terreno fértil para la superstiçon. L antiquário Barron — que cunsidraba la religion ua anstituiçon romana de grande amportança para la preserbaçon de l bien social — dedicou rigorosos anhos de sue bida a studar las ouriges de ls cultos relegiosos. An sue Antiquitates Rerun Dibinarun (que nun subrebibiu als nuossos dies, ambora De Cibitate Dei, de Agostico, cunserba sou foco giral), Barron argumenta que, anquanto l home supersticioso teme ls diuses, la outéntica persona relegiosa ls benera cumo parientes dua mesma família.[135]

An sue obra, eisistian trés tipos de diuses:

  • Ls diuses de la natureza: personificaçones de fenómenos cumo la chuba i l fuogo;[135]
  • Ls diuses de l poetas: ambentados puls bardos sin scrúpulos para ancitar las peixones;[135]
  • Ls diuses de la cidade: ambentados puls sábios lhegisladores para eiluminar i acalmar la populaçon.[135]

Cotta, un académico romano, ridicularizou tanto la acepçon lhiteral de ls mitos cumo la alegórica, declarando rotundamente que ambas nun tenerien lhugar na filosofie.[132] Cícero, por sue beç, çprezaba ls mitos, mas, cumo Barron, era anfático an sou apoio para la religion i sues cunsecutibas anstituiçones statales.[132] Ye defícel saber quon baixo se stendia esse racionalismo na scala social.[132] Cícero afirma que naide (nin mesmo bielhos, mulhieres ó ninos, ó qualquiera outro tipo de cousa) ye tolo a punto de crer ne ls terrores de Hades ó na eisisténcia de Cila, de centauros i de outras criaturas cumpósitas,[136] todabie l ourador queixa-se custantemente de l caráter supersticioso i crédulo de las pessonas.[137] De natura deorun ye l resumo mais saustibo dessa lhinha de pensamiento fixada por Cícero.[132]

Tendéncias sincronatórias[eiditar | eiditar código-fuonte]

Ber artigo percipal: Mitologie romana
Na religion romana, l culto de ls dius griego Apolo (na eimaige státua romana dun oureginal griego, ne l Musei Capitolini, Roma) fui sincronizado cul culto de Sol Ambito. La adoraçon de l sol cumo protetor de l ampério permanceu cumo percipal culto amperial até ser sustiuído pul Cristandade.

Durante la época de l auge romano, apareciu ua tendéncia popular de sincronizar ls múltiplos diuses griegos i strangeiros an nuobos cultos stranhos i quaije eirreconhecibles. La sincronizaçon acunteciu percipalmente pul fato de ls romanos tenéren un cunjunto/panteon de mitos mui precário, fazendo cun que la tradiçon de mitos griegos fússen misturadas cun ls percipales diuses romanos (anterligando eiquibalentes de las dues tradiçones).[132] Ls diuses Zeus i Júpiter son eisemplos desse ambolbimiento mitológico. Inda nessa etapa de cumbinaçon antre dues tradiçones mitológicas, todo andica que la associaçon de ls romanos cula religion ouriental resultou an mais sincronizaçones.[138] Un eisemplo ye l culto de l sol, antroduzido an Roma depuis de las campanhas de Aureliano na Síria. Las dibindades Mitra i Baal, ambas asiáticas, fúrun sincronizadas cul dius griego Apolo i cun Hélio nua solo figura, l Dius Sol Ambito — que possuía (na eimaginaçon de l pobos) atributos somados i, nas práticas de cultos, ritos cunglomerados.[139] Apolo podie ser cada beç mais eidantificado na religion cun Hélios ó ancluso cun Dionísio, mas ls testos que recapitulában sous mitos raramente refletian essas metamorfoses. La lhiteratura mitológica tradecional staba cada beç mais çassociada de las práticas relegiosas reales.

La coleçon de Hinos Órficos i de la Saturnália de Macróbio, cunserbadas zde l seclo II, tamien stan anfluídas pulas teories racionalistas i pulas tendéncias sincronatórias. Ls hinos Uorficos son un cunjunto de cumposiçones poéticas pré-clássicas, atribuídas a la Orfeu. Na rialidade, estes poemas fúrun probablemente cumpuostos por bários poetas, i cuntén un rico cunjunto de pistas subre a mitologie pré-stóricas de la Ouropa. L oubjetibo de la Saturnália ye la de trasmitir la cultura heilénica que habie oubtido de sues lheituras, anque sou tratamiento de ls diuses ser cuntaminado pula mitologie i pula teologie eigípcia i norte-africana (que tamien acaban afetando la anterpretaçon de Virgílio). Na Saturnália, reaparecen ls comentairos mitográficos anfluídos puls eibemeristas, stoicos i puls neoplatónicos.[134]

Declínio[eiditar | eiditar código-fuonte]

Na seçon anterior, benimos cumo ls storiadores acraditan que ls griegos ampeçórun a dar nuobas anterpretaçones acerca de las cousas, i cumo ampeçórun a zacreditar de ls poetas i de l dramaturgos, ansistentes an ambentar narratibas i lendas subre la ourige i ls motibos de las cousas.[17] Al tentar aperfundar sue cumprenson subre ls mitos griegos, l home de la Grécia antiga ancontrou ciertas lemitaçones i cuntradiçones nessas stórias, l que zamcadeou nua série de porcessos filosóficos.[17] La filosofie surge justamente para cumprender la berdade, mas dua outra forma. Pa la anteletual brasileiras Marilena Chaui ua dessas cuntradiçones fui l fato de que ls griegos ampeçórun a rializar ciertas biaiges marítimas i splorar alguas regiones de las quales acraditában séren habitadas por diuses, sendo que, quando la bejitórun, podírun custatar que era poboada por seres houmanos.[140]

Fexeiro:Model of la grek trireme.jpg
Cuncepçon dun trirreme de la Grécia Antiga: las sploraçones marítimas de ls griegos – ua de las purmeiras de l home antigo – cuntribuíran para la decadéncia de l mito.

Ls studiosos acraditan que ls griegos, al ambentáren l calendário, cunseguiran calcular l tiempo cumo forma de preber i antender ls stados térmicos i tamien l Sol, la chuba i outros fatores climáticos (bistos, antes, cumo feitos debinos i ancumprensibles) i, assi, proporcionórun ua grande mudança na fé de l mitos.[16] De forma semelhante, la ambençon de la moeda cumo forma de trocas abstratas i la scrita alfabética cumo forma de materializaçon de testos outrora propagados solamente pula ouratória, (para alhá de la ambençon de la política para la sposiçon de las oupiniones sociales) fúrun marcos de la sociadade griega que, cul ampeço dessa bida ourbana i un tanto mais moderna, ampeçou a tecer bases pa l artesanato, l comércio i outras criaçones que ampeçórun la çprezar ls mitos.[17]

Cun essas mudanças, l home se biu nua necidade de antendé-las i de zambolbé-las, ne l que se criou la filosofie para suprir essa ancumprenson.[16] Ls filósofos i studiosos crénen, antoce, que las halblidades poderosas de mudança saíran de las manos de ls diuses eimaginários i fúrun assumidas puls homes antigos (i se stenden até nuossos dies atuales, adonde, por eisemplo, acraditamos que ua admenistraçon política adequada — rializada i lebada an frente puls homes i nun puls diuses — puode resultar nua anfluéncia positiba nas sociadades, assi cumo ua admenistraçon inadequada resulta an anfluéncias negatibas).[16]

Anterpretaçones modernas[eiditar | eiditar código-fuonte]


Fexeiro:Johann Joachin Winckelmann (Angelika Kaufmann).jpg
L alman Johann Joachin Winckelmann, atrabeç de ls trabalhos de studiosos cumo Gesner i Heyne, stableciu las purmeiras çtinçones antre arte griega, greco-romana i romana.

La génesis de la moderna cumprenson de la mitologie griega ye cunsidrada por ciertos scolares cumo ua dupla reaçon de ls finales de l seclo XVIII contra "la tradicional atitude de la animosidade de l cristandade", adonde la reinterpretaçon crestiana de ls mitos cumo ua "mintira " ó "fábula" habie se cunserbado.[141] Na Almanha, an cerca de 1795, houbo un crecente antresse por Homero i pula mitologie griega. An Gotenie, Johann Matthias Gesner ampeçou a dar alma als studos griegos, anquanto sou sucessor, Christian Gottlob Heiyne, trabalhou cun Johann Joachin Winckelmann, i zambolbiu las bases para la pesquisa i ambestigaçon mitológica tanto na Almanha cumo an outros lugares.[142] Heiyne abordou l mito cumo filólogo i moldou ls almanes eiducados na cuncepçon de la antiguidade al longo de quaije meio seclo, durante l qual la Grécia antiga eiserceu ua antensa anfluéncia na bida anteletual de la Almanha.[143]

A mitologie cumparatiba ye la cumparaçon de ls mitos de defrentes culturas que ten la antençon de eidantificar ls temas i las caratelísticas cumpartilhadas.[144] A mitologie cumparatiba ten serbido dua bariadade de fines académicos. Por eisemplo: ls studiosos ténen outelizado las relaçones antre ls dibersos mitos para rastrear la eiboluçon de las religiones i de las culturas, para propor ouriges quemuns de defrentes culturas, i para apoiar bárias teories psicológicas. Falando an psicologie, las modernas anterpretaçones de l mito griego abriu spácio para ua abrangente cumprenson psicológica acerca deilhes. Alguns studiosos proponen que mitos de defrentes culturas rebelan la mesma, ó semelhante, fuorça psicológica ne l trabalho dessas culturas. Assi, alguns pensadores freudianos ténen eidantificado stórias semelhantes a la stória griega de Édipo an culturas defrentes. Eilhes argumentan que estas stórias refleten las defrentes spressones de l Cumplexo de Édipo nessas culturas.[145] De mesmo modo, pensadores junguianos ténen eidantificado eimaiges, temas i padrones que aparecen, de l mesmo modo, ne ls mitos de muitas culturas defrentes. Eilhes acraditan que essas semelhanças son resultados de arquétipos persentes ne l ancunciente coletibo de ls nibles mentales de cada pessona.[146]

Anfoques cumparatibos i psicanalíticos[eiditar | eiditar código-fuonte]

Max Muller ye cunsidrado un de ls fundadores de la mitologie cumparatiba. An sou Mitologie Cumparatiba (1867), Muller analisa la "perturbadora" similaridade antre las mitologies de "raças salbaiges" cun las purmeiras raças ouropéias.
L zamrolar de la filologie cumparatiba ne l seclo XIX — junto cun ls çcubrimientos etnológicos de l seclo XX — fondou la "ciéncia de la mitologie".[147] Zde l Romantismo, to l studo de ls mitos era cumparatibo: Wilheln Mannhardt, James Frazer i Stith Thompson ampliórun l foco cumparatibo para recoletar i classeficar ls temas de l folclore i de la mitologie.[147] An 1871, Edward Burnett Tylor publicou sou Primitibe Culture, adonde aplicou l método cumparatibo cula antençon de splicar la ourige i la eiboluçon de la religion.[148][149] L procedimiento de Taylor de agrupar l material mítico, ritualístico i cultural de culturas ampliamente apartadas anfluenciou tanto Carl Jung cumo Joseph Campbell.[148] Max Muller aplicou la nuoba ciéncia de la mitologie cumparatiba al studo de l mitos, ne l qual se detetou ls restos distorcionados de l culto a la natureza ariana.[147] Bronisław Malinowski anfatizou las formas nas quales ls mitos cumprian funçones sociales quemuns.[147] Claude Lébi-Strauss i outros struturalistas acumparórun las relaçones formales i paternas an mitos de to l mundo.[147]


Sigmund Freud, cula psicanáleze, antroduziu ua cuncepçon trashistórica i biológica de l home a ua bison de l mito cumo spresson de eideias reprimidas.[150] Atrabeç de mitos cumo l de Édipo,[151] Freud stableciu cuncepçones inobadoras a respeito de la minte houmana, criando teories defrentes de todo l que se tenie pensado até anton,[152] cumo l Cumplexo de Édipo[151] i, fundamentalmente, la eideia de ancunciente.[151] Essa sugeston ancontrarie un amportante punto de acercamiento antre las bisones struturalistas i psicoanalísticas de ls mitos ne l pensamiento de Freud. Carl Gustab Jung stendiu l anfoque trashistórico i psicológico cun sue teorie de l ancunciente coletibo i ls arquétipos (patronos arcaicos heirdados), a las bezes codificiados ne ls mitos, que son deribados de la mesma.[7] Segundo Jung, "ls eilemientos struturales que forman ls mitos deben ser apersentados na psique ancunciente".[153] Cumparando la metodologie de Jung cula teorie de Joseph Campbell, Robert La. Segal cunclui que "para anterpretar un mito, Campbell simplesmente eidantifica ls arquétipos nel. Ua anterpretaçon de La Odisséia, p. s., amostrarie cumo la bida de Odisseu se ajusta a un patrono heiróico. Jung, pul cuntrário, cunsidra la eidantificaçon de arquétipos meramente ne l purmeiro passo de la anterpretaçon dun mito".[154] Károly Kerényi, un de ls fundadores de ls studos modernos de l mito griego,[155] i un de ls maiores studiosos de tal folclore,[155] abandonou sous purmeiros puntos de bista subre ls mitos para aplicar las teories de arquétipos de Jung a a mitologie griega.[156] Segundo Kerényi, a mitologie griega ye "un cunjunto de cuntos subre diuses, diusas, batailhas heiróicas i jornadas al mundo subterráneo, sendo cuntos famosos, mas yá nun tan propícios a possibles reformulaçones."[157]

Teories de la ourige[eiditar | eiditar código-fuonte]

Ber artigo percipal: Sincretismo
Fexeiro:AngresJupiterAndThetis.jpg
Júpiter i Tétis (1811), quadro de l francés neoclássico Dominique Angres.

Eisisten dibersas teories subre la ourige de la mitologie griega. D'acuordo cula Teorie Scritural, todas las lendas mitológicas proceden de relatos de l testos sagrados, ne l qual ls feitos reales fúrun çfarçados i, mais tarde, alterados.[158] La Teorie Stórica, por sue beç, defende la tese de que todas las personas mencionadas na mitologie fúrun ua beç seres houmanos reales, i las lendas subre eilhas son meras adiçones de épocas posteriores (assi, suponen-se que la stória de Éolo surgiu de l fato de que este era gobernante de alguas ilhas de l Mar Tirreno).[158] Yá la Teorie Alegórica supone que todos ls mitos antigos éran alegóricos i simbólicos,[158] ambora tubíssen an sou cuntesto detreminada berdade moral, relegiosa ó filosófica ó un fato stórico que, cul passar de l tiempo, passórun a ser aceitas cumo berdade.[159] Assi i todo, la Teorie Física se adere a la eideia de que ls eilemientos cumo aire, fuogo i auga fúrun oureginalmente oubjetos de adoraçon relegiosa, sendo que las percipales deidades passórun a ser personificaçones desses poderes de la natureza.[158]

Státua an mármore de Cible an Fórmias, 60 a.C.

Max Muller tentou cumprender ua forma relegiosa ando-ouropeia detreminando sue manifestaçon "oureginal": an 1891, el afirmou que "l çcubrimiento mais amportante que se ten feito ne l seclo XIX a respeito de la stória antiga de la houmanidade [...] fui essa simples eiquaçon: Dyeus-pitar sánscrito = Zeus griego = Júpiter latino = Tyr nórdico."[148] An outros causos, acerca de ls paralelos l cárater i la funçon sugíren ua ardança quemun, mas la ouséncia de eibidéncias lenguísticas faç cun que seia defícel probá-la, cumo na cumparaçon antre Urano i l Baruna sánscrito, ó antre las Moiras i las Nornas.[160][161] La arqueologie i a mitologie, nua outra cunsidraçon, ten rebelado que ls griegos fúrun anspirados por alguas ceblizaçones de la Ásia Menor i de l Ouriente Próssimo. Adónis parece ser l eiquibalente griego — mais claramente ne ls cultos de l que an sues stórias míticas — dun "dius moribundo" de l Ouriente Próssimo.[162] Todo andica que Cíble, por sue beç, ten sues raízes na cultura anatólica, anquanto grande parte de la iconografie de Afrodite surge de las diusas semíticas.[162] Eisisten possibles paralelismos antre las geraçones debinas mais antigas (Caos i sous filhos) i Tiamat an Enuma Eilish.[163] Segundo l studioso Meyer Reinhold, "ls cunceitos teogónicos de l Ouriente Próssimo, ancluindo la sucesson debina mediante la bioléncia i ls cunflitos gerados pul poder, ancontrórun sou camino [...] na mitologie griega."[164] Seguindo las ouriges ando-ouropéias i de l Ouriente Próssimo, alguns ambestigadores speculan subre las oubrigaçones de la mitologie griega cun las sociadades pré-heilénicas: Creta, Micenas, Pilos, Tebas i Orcómeno.[165] Ls storiadores de la religion stában fascinados por bárias cunfiguraçones de mitos aparentemente antigos relacionados cun Creta (l dius cumo tuoro, Zeus i Ouropa, Pasífae que porduç tuoro i dá la luç al Minotauro; etc.).[166] L porsor Martin P. Nilsson cuncluiu que todos ls grandes mitos de la Grécia antiga stában atados als centros micénicos i áncorados an épocas pré-stóricas.[166] Todabie, d'acuordo cun Walter Burkert, la iconografie de l período de l palácio cretentese praticamente nun ten dado cunfirmaçon algua subre la beracidade de todas estas teories.[165]

Amportança[eiditar | eiditar código-fuonte]

Modelo:Pcita Localizada na juntura de la Ouropa, Ásia i África, la Grécia ye l brício de nacimiento de la democracie,[167] de la filosofie oucidental,[168] de l Jogos Oulímpicos, de la Literatura oucidental i de la storiografie, bien cumo de la Ciéncia política, de ls mais amportantes percípios matemáticos, i tamien l brício de nacimiento de l triato oucidental, ancluindo ls géneros de l drama, tragédia i l de la comédia.[169] Apaixonados pul debate i pula cuntrobérsia,[170] ls griegos criórun ls purmeiros ourdenamientos políticos cun cunho democrático, adonde cumpartilhában i defendian argumentaçones.[170] Esses percípios fundamentales definiran l curso de l mundo oucidental, i tamien dibulgórun a mitologie griega, que inda se torna eficiente, segundo muitos outores, para la eiducaçon académica nas scuolas de ansino fundamental i superior, cumo tamien para un antendimiento mais perfundo i filosófico de l ser houmano, cumo beremos a seguir:

Eiducaçon i literatura[eiditar | eiditar código-fuonte]

An Cumo i por que ler ls clássicos ounibersales zde cedo (2002), libro que dá dicas de cumo ampor de forma criatiba i prazerosa ls grandes clássicos de la cultura oucidental pa ls ninos,[171] Ana Marie Machado cunsidra la cultura griega antiga cumo un tesouro de la houmanidade que çperta entusiasmo a muitos leitores de defrentes épocas.[172] Machado inda cumplementa: "[la cultura griega antiga] son ua fuonte inesgotable, adonde siempre podemos buber. Para muita giente, eilhes son ls mais fascinantes de todos ls clássicos. Probablemente son ls que mais marcórun to la cultura oucidental."[172] Modelo:Pcita Hoije an die, la preocupaçon scolar acerca de la criaçon dun "aluno leitor" bien formado, percipalmente an países an zambolbimiento cumo l Brasil, busca caminos na literatura griega que aprossimen esse aluno de las stórias míticas anraizadas an temas cumo amor, rábia, felicidade i muorte, para que esses alunos sintan-se seduzidos pul bun libro, afin de se antressáren por literatura.[173] Pa l studioso Roland Barthes,[174] se todas las deciplinas zaparecessen de l curriclos ounibersitários, bastarie que permanecisse la literatura porque essa cuntén todas las outras.[174] La literatura griega, segundo Barthes, cuntribuirieb para la formaçon de leitores críticos i sensibles cun sue rialidade, porque "[son] un logro magnífico que premite oubir la léngua fura de l poder, ne l splendor dua reboluçon permanente de la lenguaige."[174]

Para alguns studiosos i pesquisadores an eiducaçon, restou als cargos de la pedagogie cumpartilhar i criar antresse na leitura dua bibliografie cumpetente i agradable al aluno.[173] Se, por un lado, la outelizaçon de la mitologie griega nas salas de las faculdades ó de las scuolas puode parecer ua atebidade sin oureginalidade, la porsora Kénia Marie de Almeida Pereira, nun ansaio de la Ounibersidade Federal de Uberlándia, defende que studá-la serie "[...] ua atebidade cumplexa i atual, rica an detalhes, prazerosa i surprendente."[53] Eilha cita Julia Kristeba, que afirmaba que to testo se cumberte nun mosaico de citaçones, de absorçon i trasformaçon de outros testos,[175] i tamien cita Umberto Retombo, para quien ls libros siempre falan de outros libros i qualquiera stória cunta ua stória yá cuntada,[176] para alhá de dezir: "[...]to testo debora outro, nua spece de antropofagie anfenita, an que l artista digere las linhas alheias para recumpor sou própio testo: eis ende ua de las facetas de la oureginalidade."[177]

La porsora sugere que ls pedagogos trabalhen cun testos griegos clássicos que traten de la mitologie, i cun testos prosaicos ó poéticos de la literatura brasileira (i outras) que fágan antertextualidade cun esses purmeiros.[59] Tal método starie stablecendo ua maior aprossimaçon de la literatura nacional i ls temas que eilha aborda,[59] cumo tamien aguçando la leitura de ls alunos para ouserbáren causos an que l poeta cita outros.[59] Kénia ancerra sou ansaio citando l libro Pedagogie de la Outonomie, de Paulo Freire, an que el diç que "l eiducador ye aquel porfissional que zamcadeia l eisercício de la curjidade, de la antuiçon i de la eimaginaçon an sous eiducandos."[178] L porsor cumpririeb sou papel al çtacar la curjidade ne l studante, que serie capaç de cunjeturar, acumparar, i porbocar, i essas anquietaçones eirien ser la base para la formaçon de sou sprito crítico, que tamien pesquisa i debota la leitura, nua forma de usá-a cumo ferramienta auxiliadora de sigurança, cumpeténcia i generosidade an sou camino académico i porfissional posterior al ounibersitário.[178]

Cultura: léngua i atebidade[eiditar | eiditar código-fuonte]

Porofissionales ambolbidos cun filosofie, stória, letras, triato i religion son frequentemente solicitados la conhecíren la léngua griega ua beç que esse coincimiento possiblita la leitura de ls testos de refréncia na forma oureginal.[179] Coincer la léngua griega amplica tener la possiblidade de ler ls mitos griegos cula riqueza de detalhes an que fúrun oureginalmente scritos.[180] Seguindo esse pensamiento, porfissionales ambolbidos cun psicologie i psicanáleze, ó cula sociologie, se beneficiarian na atebidade de la leitura oureginal, ua beç que Sigmund Freud abriu ua série de studos acerca de l mito de Édipo, anquanto que Marx se debruçou subre Prometiu.[180] L domínio de l griego clássico propicia ua bantaige prática na eilaboraçon de testos an léngua pertuesa, ua beç que esta tenga an sue strutura palabras deribadas de eiquibalentes griegos,[181] i l daprendizado de sue eitimologie auxiliarie na deducaçon i dissecaçon de muitos seneficados de palabras i spressones an outras lénguas.[182] Atrabeç de l domínio de sue lenguaige, la cultura griega se aprossima de tal forma que ye possible zbendar las ouriges de muitas caratelísticas de la própia ourige de quien la studa, para alhá de l estudioso ser capaç de fazer cuntrastes neçairos antre las dues, cumo tamien ambestigar sue bison i sue açon ne l mundo, ua beç que la cultura i la léngua andan juntas.[183]

Por meio de to esse aspeto cultural i lénguistico, ls mitos aparecen cumo sendo ua alternatiba ó un camino de coincimiento de l mundo i de ls seres houmanos, talbeç un modo de coincer las questones fundamentales de la eisisténcia houmana,[184] cumo beremos na próssima suseçon.

Preserbaçon i houmanismo[eiditar | eiditar código-fuonte]

Atrabeç de l mitos, i de outros aspetos de sue cultura, als griegos antigos son creditadas muitas cuntribuiçones al mundo Oucidental de hoije, dentre las quales:

• l zambolbimiento harmonioso de l cuorpo i de la minte houmana;[185]
• la cidade outónoma;[185]
• la cuncepçon de la arte;[185]
• la speculaçon filosófica.[185]
Prometiu Carregando Fuogo, por Jan Cossiers: preserbado pul seclo XVII, l mito de Prometiu ye cunsidrado houmanista a partir de l momiento que el rouba fuogo debino i cumpartilha cun ls houmanos, nua tentatiba quemun de tornar-se l duonho de l mundo.[186][187]

A mitologie griega fui retomada i rebista nas artes i ne ls campos anteletuales de ls seclos posteriores àqueles an que tenie se oureginado, i la preserbaçon de sous mitos cuntribuiu fundamentalmente na cumprenson de l ser houmano anquanto figura de l houmanismo.[188][189] An Lenguaige i Mito, l filósofo Ernst Cassirer afirma que "[...]a mitologie eirrompeu cun mais fuorça ne ls tiempos mais antigos de la stória de l pensamiento houmano, mas nunca zapareciu por anteiro".[190] Sendo assi, ls mitos griegos anfluíran, andiscutiblemente, na filosofie, na parapsicologie, i nas cuncéncias eiducacionales, ecológicas i subre nós mesmos.[191][192][193][194] Na psicologie, specificamente, ls simbolismos de la mitologie griega repersentan un papel fundamental: ls psicólogos associan la paixarina a ua streita relaçon antre a minte de l home i la sue natureza spritual, bien cumo la trasformaçon, alma, libertaçon, suorte, sensualidade, i psiqué[195] (cuja ourige ben de l griego psyché)[196]. Mui antes, assi i todo, ls griegos repersentában la alma houmana cumo ua paixarina, cumo meio de dar-le l seneficado simbólico de trasformaçon, i de la passaige de la bida corpórea para la bida spritual.[196][197] Antoce, muitos de ls cunceitos atuales se apoiórun an ardanças que a mitologie de la Grécia ne ls legou. Para Mircea Eiliade, "ls mitos griegos, efetibamente, narran nun solo la ourige de l Mundo, de l animales, de las plantas i de l home, mas tamien de todos ls acuntecimientos primordiales an cunsequéncia de ls quales l home se cumbertiu ne l que ye hoije un ser mortal, sexuado, ourganizado emsociedade, oubrigado a trabalhar para bibir, i trabalhando de acordo cun detreminadas regras."[198]

Marie Lucia Gili Massi[199], xefe de la ária de zambolbimiento de recursos houmanos, apuntou nua antrebista de maio de 2005, que ls "mitos ajudan a antender relaçones houmanas."[199] Pa l porsor de Literatura i Stória de la Arte Fábio Brazil,[200] coincer ls mitos, "séian eilhes polinésios, tupinambás, maias, sumérios ó griegos nun ye l studo dun fenómeno local i temporal, ye l estudo i coincimiento de la repuosta simbólica de l home delantre de la natureza anterna i sterna a la sue psique [...]", i reforça que ls mitos griegos "[son] para nós un ato de outoconhecimiento."[200] Segundo Brazil, atrabeç dessa cumbençon mirar l mito pula face de la religion fazerá cun que olhemos tamien sous çdobramientos na stória i na arte; se mirarmos l mito pula face de la arte, miraremos, einebitablemente, sous çdobramientos na religion i na stória i, por redadeiro, se l mirarmos atrabeç de la stória, einebitablemente seremos oubrigados la olhá-lo tamien na arte i na religion.[200] Pa l francés Lébi-Strauss, fundador de la antropologie struturalista,[201] las narratibas míticas, cun sou poder de fascinar por meio de heiróis audaciosos, inda son fuontes de bigor, resisténcia, i de refréncia pa ls oucidentales.[202] Ne l libro L Crudo i l Cozido (2004), Strauss afirma que ls mitos griegos son bantajosos por séren capazes de cunfiguráren-se an "analogiasunibersales que, andependientes de la léngua materna de cada un, puoden ser familiares a todos nós."[202]

Anfluéncia[eiditar | eiditar código-fuonte]

Ouropa i América de l Norte[eiditar | eiditar código-fuonte]

Fexeiro:Botticelli Benus.jpg
L Nacimiento de Bénus, de Botticelli (c. 1485–1486, témpera subre tela, Uffizi, Florença) — ye ua Benus Pudica rebibida para un nuobo punto de bista de la antiguidade pagana: muitos la cumprenden cumo l resumo de l sprito renacentista.[7]

La ampla adoçon de l Cristandade ne l Oucidente nun freou la popularidade de ls mitos greco-romanos. Cul redescobrimiento de la antiguidade clássico ne l Renacimiento, la poesie de Obídio se cumbertiu nua anfluéncia amportante para la eimaginaçon de l poetas, dramaturgos, musiqueiro$2 i artistas oucidentales.[7][203] Zde ls purmeiros anhos de l Renacimiento, personalidades cumo Leonardo da Vinci, Michelángelo i Rafael retratórun ls temas paganas de la mitologie griega adicionando temas crestianos mais cumbencionales.[203] Mediante l latin i las obras de Obídio, ls mitos griegos anfluenciórun poetas mediebales i renacentistas cumo Petrarca, Bocacio i Dante, na Eitália.[7]

Fexeiro:Johann Heinrich Wilheln Tischbein 007.jpg
Goethe nutria un eimenso antresse pula atitude de l diuses oulímpicos, an detrimiento de motibos mais houmanos.[204]

Ne l Norte de la Ouropa, a mitologie griega nunca alcançou la mesma amportança nas artes bisuales, mas sue anfluéncia na literatura fui colossal. Ls mitos griegos porduziran eifeitos na eimaginaçon anglesa de nomes cumo Chaucer i John Milton i seguiu an çtaque de Shakespeare a la Robert Bridges, ne l seclo XX. Racine de la Fráncia i Goethe de la Almanha rebibírun ls dramas de l triato griego antigo, re-anterpretando ls mitos mais antigos.[203][205] Ambora l Eiluminismo tenga stendido por to la Ouropa ua reaçon contra ls mitos griegos, estes cuntinórun sendo ua amportante fuonte de material pa ls dramaturgos, ancluindo ls outores de libretos de muitas óperas, cumo Händel i Mozart.[203] An finales de l seclo XVIII, l Romantismo proporcionou un oumiento ne l entusiasmo de la cultura griega, ancluindo a mitologie. Na Grana-Bretanha, nuobas traduçones arriba de las tragédies griegas i de las obras de Homero anspirórun poetas (cumo Alfred Tennyson, Keats, Byron i Shelley) i pintores cuntemporáneos (cumo Lord Leighton i Lawrence Alma-Tadema).[203] An épocas mais recentes, ls temas clássicos fúrun re-anterpretados puls dramaturgos Jean Anouilh, Jean Coteau i Jean Giraudoux na Fráncia, Eugene L'Neill ne ls Stados Ounidos i T.S. Eiliot na Grana-Bretanha, i por remancistas cumo James Joyce i André Gide.[7]

Brasil i Pertual[eiditar | eiditar código-fuonte]

An Camões, a mitologie sirbe cumo "oufecina de eimaiges; cuorpo poético para la rebelaçon de fuorças hostis ó benéficas de la natureza, de las relaçones sociales i de l coraçon houmano; i beiclo de la fé de l poeta nun Dius solo, eiterno i superior als homes".[43]

A mitologie griega fui outelizada puls lusófonos de forma spressiba i ampla, sendo aprobeitada an campos cumo la música, la literatura i notablemente l triato, refletindo las caratelísticas de sous mitos cun ls aspetos sociales cundizentes cun sou tiempo. An sue magnun oupus Ls Lusíadas, Luís de Camões modelou sue lenguaige adotando a mitologie griega cul antuito de ourdenar i anfatizar sou poema.[43] Camões acraditaba que poetizar a mitologie era dar "ua ounidade de açon i un anredo dinámico al sou poema i usufruir de l sentido outónomo de beleza que las eimaiges possuen".[206] Sue obra ye bista cumo ua tentatiba de cumberter ls mitos an tenermos de rialidade stórica, serbindo-se de l stilo clássico para eilebar ls eideales de l Cristandade.[207] Ciertos críticos ouserban que Camões atribui la Bénus caratelísticas harmoniosas i de ourganizaçon para repersentar l sprito de l Oucidente, anquanto que Baco ye la corporizaçon de l sprito de l Ouriente, cun caratelísticas baidosas i desorganizadas.[43] Sou stilo ye bisto cumo ua spece sin definiçones definitibas.[208]

La obra de Lobato antroduç ua ampla bariadade de diuses, semidiuses, heiróis i outras criaturas mitológicas angendradas an lenguaiges apropiadas para sue literatura anfanto-jubenil.[47]
Monteiro Lobato — apaixonado pula anfluéncia que la cultura griega subrepós na léngua pertuesa[48]  — splorou la tradiçon de la mitologie griega cumprindo sous porjetos ligados a un público anfanto-jubenil (dessa forma, la obra de Lobato fui norteada atrabeç de sue cumprenson de que l mito griego era l quemido de l sprito, algo que el specifica ne l mito nacional de l Saci).[209] Lobato, cuja antertextualidade dá-se por meio dua lenguaige simples (a las bezes ancluindo definiçones de bocábulos),[48] retomou temas mitológicos an obras cumo L Minotauro i Ls duoze Trabalhos de Hércules, adotando ua lenguaige anfantil an ambas las obras.[47] Sues antençones éran trasmitir mensaiges subre família, eiducaçon i eimaginaçon, a la par que mostraba "l marabilhoso [de l mundo mitológico]" cumo la "pueril mágica de l cotidiano".[47] Antes de Lobato, la antertexualidade yá se daba por meio de l Padre Antonio Viera, que screbia sous sermones an território brasileiro, outelizando muitas bezes las figuras de Narciso, de Midas i de las Parcas para referir-se a la baidade, la abareza i la muorte, splicando: "Solo ua cousa hai que nun puode passar, porque l que nunca fui, nun puode deixar de ser, i tales parece que fúrun las fábulas que neste mesmo tiempo se ambentórun i fingiran."[210] Anspirado pulas Metamorfoses de Obídio, Cruç i Silba porduziu duoze metamorfoses, anteiramente anfluenciado pul mito griego.[51]  
Fexeiro:Tomás António Gonzaga.JPG
Ne l séc. XVIII, Gonzaga ancorporou a mitologie clássica an Marília de Dirceu, outelizando de la tradiçon arcadista de retomar la cultura griega an obras literárias.[52]

Na poesie, çtacan-se: Prosopoéia, de Bento Teixeira (poeta fascinado por Camões),[53] cuja strofe XV faç refréncia a la Protiu;[54] Marília de Dirceu, escrito por Tomás António Gonzaga ne l seclo XVIII, época an que l Arcadismo retomaba l questume de citar testos de la Grécia clássica,[52] adonde Gonzaga diç, "[...] L terno cuorpo çpido/ I de Amor, ó de Cupido...";[55] Bozes DÁfrica, poema de l baiano Castro Albes, an que el cita Prometiu,[56] ancluindo heipérboles i cumparaçones al sou stilo romántico;[52] l poema Heilena, de Luiç Delfino, adonde hai alusones a la Heilena de Tróia, Paros i a la Grécia antiga;[57] Augusto de l Anjos, adeto de l Simbolismo i cun sou pessimismo típico, eiboca la figura de la Quimera ne l poema Bersos Íntemos,[58] adonde hai ua spece de angústia delantre l seclo nuobo i la amenaça de la Purmeira Guerra Mundial;[59] l poema de l Modernismo Vacanal, de Manuel Bandeira, adonde Bandeira cita l nacimiento de l bino i de l triato, cula figura de Dionísio, para alhá de saudar: "Eiboé Baco!",[60] i — finalmente — Carlos Drummond de Andrade cul poema Rato, adonde l eiboca la cena bizarra de Ganimedes sendo ratado pul Dius Júpiter na puorta dua boate carioca.[61][62]

Fexeiro:Binicius.jpg
An Binicius, a mitologie aparece cumo un meio de dezir subre amor, peixon i música.

Binicius de Moraes screbiu Orfeu de la Cunceiçon oureginalmente an 1942, rescrebiu sou testo an 1955, i la peça solo fui montada an 1956 ne l Riu de Janeiro.[63] La peça baseia-se ne l mito de Orfeu, que çcia até Hades cun Eurídice cantando docemente para que ls muortos deixassen ls dous passáren.[64] Aprobeitando ls dotes musicales que ls griegos antigos atribuían la Orfeu, cantor i anstrumentista de la lira, Moraes fizo de sou Orfeu un cundutor de bonde i sambista que mora nun morro de l Riu de Janeiro.[63] La obra de Binicius, que ye bista cumo ua tentatiba de ounir l drama cula poesie lírica,[63] rendiu l álbun musical Orfeu de la Cunceiçon cun las músicas de la peça, ua adataçon ítalo-franco-brasileira famosa i premiada pa l cinema antitulada Orfeu Negro, sob la direçon de Marcel Camus, i tamien un de sous grandes sucessos cun Ton Jobin: la cançon "Se Todos Fússen Eiguales la Bocé".[63][65] Aliás, la peça marcou l ampeço de la amisade i de la porduçon artística de l dous,[66][67] sendo esse acuntecimiento, para Binicius, l punto percipal de ls resultados oubtidos por el an sue cumposiçon de la obra.[65]

La obra de Saramago, cumo la de Chico, adota a mitologie para falar de política i situaçones de la cuntemporaneidade.

Odubaldo Biana Filho adatou para la telebison brasileira l testo de Medéia, de l griego Eurípedes, i, a partir dessa porduçon, Chico Buarque de Houlanda i Paulo Puontes recuperórun l mito de Medéia al screbíren un musical antitulado Pinga d'auga (1975),[68] retratando l abandono que Joana, la personaige percipal, sofree pul marido, i las cunsequéncias trágicas que la leban a assassinar ls própios filhos nua bairro de lata de l Riu de Janeiro, a la semelhança de Medéia, que ls assassinou passado ser deixada por Jason.[64] Ambientada nua ária ourbana de l Riu de Janeiro, la tragédia ancorporaba an sou testo mais de quatro mil bersos,[68] i sue purmeira ancenaçon tubo Bibi Ferreira ne l papel percipal.[68] Pinga d'auga, de Buarque i Puontes, ye bista cumo un drama que tenta focalizar la rialidade brasileira de la década de 70 i sue zeigualdade social, la resisténcia de sue democracie durante sue ditadura melitar,[69] i sue política outoritarista,[70] bien cumo ls temas mais ounibersales cumo la traiçon, moralidade i l amor (persentes ne l oureginal griego). José Saramago, an território pertués, publicou L Home Duplicado an 2002, rebestindo l mito de Anfitrion a un stilo pós-morderno al narrar las cunsequéncias que l personaige Tertuliano ben a sofrer por tener perdido sue andibidualidade passado se ambolber cun ua cultura alienante i massificadora.[64] Atrabeç desse anredo, Saramago propone ua reflexon subre política i cidadanie i stablece ua antertextualidade moderna i criatiba de la mitologie griega.[64]

  1. 1,0 1,1 Saconi, Antonio. Minidicionário Saconi. Berbete: mitologie 1-2 (subre mitologie griega), p. 462.
  2. "Belume: Heillas, Article: Grek Mythology". Ancyclritualopaedie The Heilios. (1952).
  3. Sin Nome, ".com.br/biaiges/9/andex_ant_2.html Arte Griega[lhigaçon einatiba]", an http://www.mitosediuses.hpg.eig[lhigaçon einatiba] .com.br. Acesso: 1 de febreiro, 2009
  4. Sin nome, ".com.br/artegrega.html Arte griega[lhigaçon einatiba]". Acesso: 1 de febreiro, 2009
  5. 5,0 5,1 5,2 5,3 5,4 5,5 Sin nome, ".com/oufecinadehistoria/mito1.htn Temas de antresse: Cumprender ls mitos Arquibado an 2016-02-14 ne l Wayback Machine.". Acesso: 1 de febreiro, 2009
  6. Sin nome, ".com/lhiteratura/lhiteratura-griega.htn Lhiteratura Griega[lhigaçon einatiba]", an .com/lhiteratura/lhiteratura-griega.htn Brasil Scuola[lhigaçon einatiba]. Acesso: 1 de febreiro, 2009
  7. 7,00 7,01 7,02 7,03 7,04 7,05 7,06 7,07 7,08 7,09 7,10 7,11 "Grek Mythology". Ancyclopaedie Britannica. (2002).
  8. Sin nome. ".com.br/storia/ult1690u33.jhtn Ls mitos griegos i sue anfluéncia na cultura oucidental[lhigaçon einatiba]". .com.br/storia Stória Giral[lhigaçon einatiba]: .com.br/ Uol Eiducaçon[lhigaçon einatiba]. Acesso: 30 de agosto, 2008.
  9. J.M. Foley, Homer's Traditional Art, 43
  10. (an anglés) .com/cgi/antry/00320409?query_type=word&queryword=myth&first=1&max_to_show=10&sort_type=alpha&result_place=1&search_id=RfJ5-aCBlir-8535&hilite=00320409 termo "mito"[lhigaçon einatiba], Dicionário OED. Acesso: 27 de janeiro, 2009
  11. (an anglés) termo "mito" Arquibado an 2020-04-13 ne l Wayback Machine., Princeton Wordnet. Acesso: 27 de janeiro, 2009
  12. Aninha Duarte, Antroduçon a la Crítica de Arte[lhigaçon einatiba] (2004), p.18. Acesso: 27 de janeiro, 2009
  13. 13,0 13,1 Tierra, Ernani. De Nícola, José. Pertués: De uolho ne l mundo de l trabalho. Eiditora Scipione (1ª Eidiçon, 2006). pág.209, cap.4.
  14. RIBEIRO JR., W.A. Las dafnefórias. Portal Graecie Antiqua, San Carlos. Çponíbel an https://greciantiga.org/img.asp?num=0534. Cunsulta: 1/2/2009.
  15. 15,0 15,1 15,2 15,3 15,4 Ribeiro Jr., Wilson A. "Antroduçon a a mitologie griega". Greciantiga.Org. Acesso: 30 de agosto, 2008.
  16. 16,0 16,1 16,2 16,3 16,4 Chaui, Marilena: Cumbite a la Filosofie (2005), p. 37
  17. 17,0 17,1 17,2 17,3 17,4 17,5 Erro de citaçon: Etiqueta <ref> inválida; não foi fornecido texto para as refs de nome brasilescolamito
  18. Sin nome, ".com/mitologiagrega/ Mitologie Griega[lhigaçon einatiba]", an .com Sue Pesquisa[lhigaçon einatiba]. Acesso: 31 de janeiro, 2009
  19. 19,0 19,1 19,2 Nome de l outor nó-definido, ".com.br/ Adoraçones i fés[lhigaçon einatiba]". Acesso: 31 de janeiro, 2009
  20. Tierra, Ernani. De Nícola, José. Pertués: De uolho ne l mundo de l trabalho. Eiditora Scipione (1ª Eidiçon, 2006). pág.98, cap.16.
  21. 21,0 21,1 21,2 21,3 Ribeiro Jr., Wilson A. "Mitologie i religion para ampeçantes". Greciantiga.Org. Acesso: 1 de febreiro, 2009.
  22. RIBEIRO JR., W.A. Arte griega para ampeçantes. Portal Graecie Antiqua, San Carlos. Çponíbel an https://greciantiga.org/arquivo.asp?nun=0014[lhigaçon einatiba]. Cunsulta: 1/2/2009.
  23. RIBEIRO JR., W.A. L triato de Dioniso an Delfos. Portal Graecie Antiqua, San Carlos. Çponíbel an https://greciantiga.org/img.asp?num=0432. Cunsulta: 1/2/2009.
  24. Ribeiro Jr., Wilson A. "Ls Mitógrafos". Greciantiga.Org. Acesso: 30 de agosto, 2008.
  25. 25,0 25,1 F. Graf, Grek Mythology, 200
  26. Brebe dicionário mito-lhabirintiano.[lhigaçon einatiba] Guia: Lhetra La, segundo berbete. Acesso: 30 de agosto, 2008.
  27. R. Hard, The Routledge Handbok of Grek Mythology, 1
  28. Miles, Classical Mythology in Anglish Lhiterature, 7
  29. 29,0 29,1 Ribeiro Jr., Wilson A. "Hinos homéricos[lhigaçon einatiba]". greciantiga.org. Acesso: 21 de Setembre, 2008.
  30. 30,0 30,1 Klatt-Brazouski, Ancient Grek and Roman Mythology, xii
  31. P. Cartledge, Ls spartanos, 60, i Ls griegos, 22
  32. Pasiphae, Ancyclopedie: Grek Gods, Spirits, Monsters
  33. Sin Nome. ".com.br/grecie.htn Arqueologie: Grécia Antiga[lhigaçon einatiba]". .com.br Portal Arqueologie[lhigaçon einatiba]. Acesso: 31 de agosto, 2008.
  34. Homero, Eiliad, 8. Poema épico subre la Guerra de Tróia.
  35. 35,0 35,1 35,2 Johnson, C. D. (2003), Antendendo la Odisséia, 17–18, Grenwod Press. ISBN 0-313-30881-0.
  36. 36,0 36,1 Albala-Johnson-Johnson, Understanding the Odyssey, 18
  37. Sin nome, ".com.br/article.php3?id_article=475 Grécia", an .com.br/ Mingau Degital. Acesso: 31 de janeiro, 2009
  38. La. Calimach, Lhobers' Lhegends: The Gay Grek Myths, 12–109
  39. W.La. Percy, Pederastia i Pedagogie na Grécia Arcaica, 54
  40. K. Dowden, Ls usos de la Mitologie griega, 11
  41. G. Miles, Mitologie Clássica na Lhiteratura Anglesa, 35
  42. W. Burkert, Religion Griega, 205
  43. 43,0 43,1 43,2 43,3 43,4 Gabriel Perissé, .com.br/notand5/camoes.htn#9 Camões, l Mediebal Renacentista, in http://www.hottopos .com.br. Acesso: 13 de Maio, 2009.
  44. António José Saraiba i Óscar Lhopes. Stória de la Lhiteratura Pertuesa. 6a ed., Porto, Porto Eiditora, s/d., p. 355.
  45. Heirnáni Cidade. Lhuís de Camões. 2a ed., Lhisboua, Rebista de la Faculdade de Lhetras, 1953, bol. II – L Épico, 113.
  46. Álbaro Lhines. Çcurso subre Camões i Pertual. Riu de Janeiro, Serbício de Documentaçon de l Menistério de la Eiducaçon i Cultura, 1956, p. 52-3.
  47. 47,0 47,1 47,2 47,3 47,4 47,5 Sin nome, ".com.br/teorialiterarie/1165269 José Bento Monteiro Lhobato reconta la Mitologie Griega", in: Recanto de las Lhetras. Acesso: 13 de maio, 2009. Erro de citaçon: Código <ref> inválido; o nome "RecantoLetras" é definido mais de uma vez com conteúdos diferentes
  48. 48,0 48,1 48,2 48,3 Ericka Sophie Bratsiotis, A mitologie griega na obra de l minotauro de Monteiro Lhobato, in: http://biblioteca.ounibersia.net[lhigaçon einatiba]. Acesso: 13 de maio, 2009.
  49. Ángela Marie de Oulibeira Lhignani, "Monteiro Lhobato i Isabel Allende: apropiaçones míticas i mitológicas[lhigaçon einatiba]", Cuncluson p. 11,
  50. “Sermon de la Purmeira Dominga de l Adbento”. An: Ls sermones. San Paulo, Difuson Ouropeia de l Lhibro, 1968, p. 139.
  51. 51,0 51,1 Heilena Cuosta Toipa, "La Persença de las Metamorfoses de Obídio nas Metamorfoses de Cruç i Silba[lhigaçon einatiba]". Acesso: 5 de Outubre, 2008
  52. 52,0 52,1 52,2 52,3 52,4 52,5 Almeida Pereira, Kénia Marie de; .com.br/anais16/sem12pdf/sm12ss05_02.pdf. A ounibersidade i la formaçon de l aluno lheitor, Ounibersidade Federal de Uberlándia, p. 4. Erro de citaçon: Código <ref> inválido; o nome "Kenia4" é definido mais de uma vez com conteúdos diferentes
  53. 53,0 53,1 53,2 Almeida Pereira, Kénia Marie de; .com.br/anais16/sem12pdf/sm12ss05_02.pdf. A ounibersidade i la formaçon de l aluno leitor Arquibado an 2013-08-23 ne l Wayback Machine., Ounibersidade Federal de Uberlándia, p. 3.
  54. 54,0 54,1 TEIXEIRA, 1977, p.20
  55. 55,0 55,1 GONZAGA (1977, p.19
  56. 56,0 56,1 ALBES (1986, p.290)
  57. 57,0 57,1 DELFINO (1998, p.38)
  58. 58,0 58,1 ANJOS: 1995, p.280
  59. 59,0 59,1 59,2 59,3 59,4 Almeida Pereira, Kénia Marie de; .com.br/anais16/sem12pdf/sm12ss05_02.pdf. A ounibersidade i la formaçon de l aluno lheitor Arquibado an 2013-08-23 ne l Wayback Machine., Ounibersidade Federal de Uberlándia, p. 5.
  60. 60,0 60,1 BANDEIRA, 1996, p.157
  61. 61,0 61,1 ANDRADE, 1998, p.230
  62. 62,0 62,1 Almeida Pereira, Kénia Marie de; .com.br/anais16/sem12pdf/sm12ss05_02.pdf. A ounibersidade i la formaçon de l aluno lheitor Arquibado an 2013-08-23 ne l Wayback Machine., Ounibersidade Federal de Uberlándia, p. 6.
  63. 63,0 63,1 63,2 63,3 63,4 63,5 63,6 63,7 Marie Lhúcia Candeias, ".com.br/colab/Uorfeu/analise_critica.html Análeze crítica de l testo Orfeu de la Cunceiçon[lhigaçon einatiba]" (4.febreiro.2002). Acesso: 28 de janeiro, 2008
  64. 64,0 64,1 64,2 64,3 64,4 64,5 64,6 64,7 Pachane, Graziela G. La Lhiteratura i sues Anterlocuçones na Sala de Aula de la Eiducaçon Superior. Uberlándia, MG: Eidibrás, 2005. Erro de citaçon: Código <ref> inválido; o nome "Pachane2005" é definido mais de uma vez com conteúdos diferentes
  65. 65,0 65,1 65,2 65,3 "Orfeu de la Cunceiçon, l ampeço de la parcerie Ton i Binicius", JB, 1956
  66. 66,0 66,1 ".com.br/bf/cat_produto_cada.php?id=392#apersentacao Cançon de l Amor Demales CD "an Apersentaçon"[lhigaçon einatiba]. .com.br Biscoito Fino[lhigaçon einatiba]. Acesso: 28 de janeiro, 2008
  67. 67,0 67,1 Sin nome, ".com.br/çchist/sdiscfr_Uorfeu_ang.html Subre Orfeu de la Cunceiçon[lhigaçon einatiba]". Acesso: 20 de janeiro, 2008
  68. 68,0 68,1 68,2 68,3 68,4 68,5 .com.br/custrucao/tea_gotadagua.htn Fortuna Crítica: Pinga d'auga, de Chico Buarque i Paulo Puontes[lhigaçon einatiba]. .com.br Chico Buarque Sítio Oufecial[lhigaçon einatiba]. Acesso:28 de janeiro, 2008
  69. 69,0 69,1 Souza; Dolores Puga Albes de, "Tradiçones i Apropiaçones de la Tragédia: Pinga D'auga Ne ls Caminos de la Medéia Clássica i de la Medéia Popular[lhigaçon einatiba]" (2005), Ounibersidade Federal de Uberlándia, Rebista Fénix, Resumo, p.1.
  70. 70,0 70,1 Souza; Dolores Puga Albes de, "Tradiçones i Apropiaçones de la Tragédia: Pinga D'auga Ne ls Caminos de la Medéia Clássica i de la Medéia Popular[lhigaçon einatiba]" (2005), Ounibersidade Federal de Uberlándia, Rebista Fénix, p.14 i seguintes.
  71. 71,0 71,1 71,2 Ribeiro Jr, Wilson A. "Génese". greciaantiga.org. Acesso: 05 de setembre, 2008.
  72. Coleijo Reina de la Paç[lhigaçon einatiba]. "Mitos de ourige[lhigaçon einatiba]". Acesso: 5 de setembre de 2008.
  73. 73,0 73,1 73,2 73,3 Ribeiro Jr., Wilson A. "L titana Cronos". greciantiga.org. Acesso: 06 de setembre, 2008.
  74. Heisíodo, Teogonia, bersos 116-138.
  75. Hino Homérico a la Heirmes, 414–435
  76. G. Betegh, The Derbeni Papyrus, p. 147
  77. W. Burkert, Religion Griega, p. 236
  78. G. Betegh, L Papiro de Derbeni, p. 147
  79. Ribeiro Jr, Wilson A. "Antroduçon als diuses oulímpicos". greciantiga.org. Acesso: 21 de setembre, 2008.
  80. H.W. Stoll, Religion i Mitologie de l Griegos, p. 8
  81. Brito, Rafael..com/portal/modules/smartsection/iten.php?itemid=8 Alguns Diuses, Coribantes, Dátilos i Erínias[lhigaçon einatiba]. .com/portal/ Templo de l Coincimiento[lhigaçon einatiba]. Acesso: 21 de Setembre, 2008.
  82. G. Nagy, Grek Mythology and Poetics, p. 54
  83. 83,0 83,1 Bara Branco, Alberto Manuel. La Mitologie Griega, ua cuncepçon genial porduzida pula houmanidade: ls cundicionalismos relegiosos i stóricos na Ceblizaçon Heilénica[lhigaçon einatiba], p.6
  84. W. Burkert, Religion griega, 182
  85. Cláudio Moreno,".com.br/02/02_mitol_1.htn mitologie i lhenguaige (4): heirmético, nétar i sirene[lhigaçon einatiba]", .com.br/ SuaLingua[lhigaçon einatiba]. Acesso: 22 de Setembre, 2008.
  86. Sin Nome. l.quemunidades.net/andex.php?páigina=1382695674 Antiguidade Oucidental[lhigaçon einatiba]. Acesso: 20 de Setembre, 2008.
  87. 87,0 87,1 87,2 H.W. Stoll, Religion and Mythology of the Greks, p. 20
  88. G. Mile, Classical Mythology in Anglish Lhiterature, p. 38
  89. G. Mile, Classical Mythology in Anglish Lhiterature, p. 39
  90. Ribeiro Jr., Wilson A. "Afrodite". greciantiga.org. Acesso: 21 de Setembre, 2008
  91. Morris, I. (1999), Archaeology Las Cultural Story: Words and Things in Iron Age Grece, p.291, Blackwell Publishing. ISBN 0-631-19602-1.
  92. J. Weaber, Plots of Eipiphany, 50
  93. R. Bushnell, La Cumpanion to Tragedy, p. 28
  94. K. Trobe, Amboke the Gods, p. 195
  95. Flábia Silbia, Deméter, diusa de la fertilidade - Mitologie Griega, 2ª parte: L mitologema de Deméter i Perséfone, WordPress, Júnio 1, 2008
  96. Hino Homérico la Deméter, bersos 255–274
  97. 97,0 97,1 97,2 Ribeiro Jr., Wilson A. "Antroduçon als mitos heiróicos". greciantiga.org. Acesso: 21 de setembre, 2008.
  98. F.W. Kelsey, An Outline of Grek and Roman Mythology, p. 30
  99. W. Burkert, Grek Religion, 205
  100. Burkert, W. (2002), Grek Religion: Archaic And Classical, 205–206, Blackwell Publishing. ISBN 0-631-15624-0
  101. F.W. Kelsey, An Outline of Grek and Roman Mythology, 30
    * H.J. Rose, La Handbok of Grek Mythology, 340
  102. 102,0 102,1 C. F. Dupuis, The Ouregin of All Religious Worship, p. 86
  103. 103,0 103,1 103,2 103,3 103,4 103,5 Ribeiro Jr., Wilson A. "Heiracles". Greciatiga.Org. Acesso: 27 de agosto, 2008.
  104. Ribeiro Jr., Wilson A. "Heiracles", Iconografie. Acesso: 27 de agosto, 2008.
  105. Para mais detalhes de la peça de Eurípedes, ber: Ribeiro Jr., Wilson A. "Héracles, de Erípedes". Acesso: 27 de setembre, 2008
  106. Para mais detalhes de la peça de Sófocles, ber: Ribeiro Jr., Wilson A. "Las traquinianas". Acesso: 27 de setembre, 2008
  107. Ribeiro Jr., Wilson A. "Ls Heiráclidas". Acesso: 27 de setembre, 2008
  108. Heiródoto, Las stórias, i.6–7
  109. Pi. N. bersos 3.22
  110. BURKERT, W. Religion Griega na Época Clássica i Arcaica, pag. 405
  111. Kirk, G. S. (1973), Myth: Its Meaning and Funtiones in Ancient and Other Cultures, pag. 183, University of California Press. ISBN 0-520-02389-7.
  112. Apolodoro, Biblioteca i Eipítome, i.9.16;
    Apolonio, Argonáuticas, i.20 y sig.;
    Píndaro, Odes Píticas ib.1
  113. 113,0 113,1 Verbete "Argonaut". Ancyclopaedie Britannica. (2002).
  114. 114,0 114,1 P. GRIMMAL, The Ditionary of Classical Mythology, pág.58
  115. Y. Bonnefoy, Grek and Eigytian Mythologies, p. 103
  116. R. Hard, The Routledge Handbok of Grek Mythology, p. 317
  117. Hard, R. (2003), The Routledge Handbok of Grek Mythology: Based on H.J. Rose's “Handbok of Grek Mythology”, p. 311–317, Routledge. ISBN 0-415-18636-6.
  118. 118,0 118,1 Berbete "Trojan War". Ancyclopaedie The Heilios. (1952).
  119. 119,0 119,1 Berbete "Troy". Ancyclopaedie Britannica. (2002).
  120. D. Kelly, The Cunspiracy of Allusion, p. 121
  121. Hanson, B. D.; Heiath, J. (1998), Who Killed Homer?: The Demise of Classical Eiducation and the Recobery of Grek Wisdon, p. 37, Simon & Schuster. ISBN 0-684-84453-2.
  122. 122,0 122,1 122,2 122,3 Wellington de Lhucena Moura. ".com.br/arte/eipicuro/filosofie/filosofiaemito.htn Filosofie i mito[lhigaçon einatiba]". Acesso: 28 de Setembre, 2008
  123. 123,0 123,1 123,2 Griffin, J. (1986), «Grek Myth and Heisiod» The Oxford Eillustrated Story of Grece and the Heillenistic World, p. 80, Oxford University Press. ISBN 0-19-285438-0.
  124. Miles, G. (1999), Classical mythology in Anglish lhiterature: la critical anthology, p. 7–8, Lhondres, Nueba York: Routledge. ISBN 978-0-415-14755-2.
  125. 125,0 125,1 Fritç, G. (1996 reimpr.), Grek Mythology: An Antrodution, p. 169–170, John Hopkines University Press. ISBN 0-8018-5395-8.
  126. Platón, Teteto, 176b
  127. 127,0 127,1 127,2 Hanson-Heiath,Who Killed Homer, p. 37 ISBN 0-684-84453-2.
  128. MARX, K. Defrença de la Filosofie de la Natureza de Demócrito i de Eipicuro. Traduçon: Cunceiçon Jardin i Eduardo Lhúcio Nueira. Lhisboua, Eiditorial Persença. 1972, pág. 204.
  129. Jean Brun, pág. 37
  130. Sin nome. "Sócrates[lhigaçon einatiba]". educ.t[lhigaçon einatiba] Acesso: 30 de setembre, 2008
  131. Platon, Apologie de Sócrates. Retirado de: Apologie de Sócrates, Trad. Marie Lhacerda de Souza, p.13 (an domínio público)
  132. 132,0 132,1 132,2 132,3 132,4 132,5 132,6 Gale, M. (1994), Myth and Poetry in Lhucretius, p.87–89, Cambridge University Press. ISBN 0-521-45135-3.
  133. Berbete "Euhemerus". An Ancyclopædie Britannica, 2002
  134. 134,0 134,1 Chance, J. (1994), Mediebal Mythography: Fron Roman North Africa to the Schol of Chartres, La.D. 433–1177, 69, University Press of Florida. ISBN 0-8130-1256-2.
  135. 135,0 135,1 135,2 135,3 135,4 Walsh, P. G. (1998), The Nature of the Gods, xxbi–xxbii, Oxford University Press. ISBN 0-19-282511-9.
  136. Cicero, Tusculanae çputationes, i.11
  137. Cicero, De dibinatione, ii.81
  138. Beard, M.; North, J. La., Simon, R. F. P. (1998), Religiones of Rome: La Story, p. 259, Cambridge University Press. ISBN 0-521-31682-0.
  139. Hackin, J. (1932), Mitologie asiática, p. 38. ISBN 1-4179-7695-0.
  140. Benito S. Pepe. ".com/news/2007/10736 De l Mito a la Filosofie, L causo de la Astronomie[lhigaçon einatiba]. Acesso: 28 de Setembre, 2008
  141. Ackerman, R. (1991 reimpr.), «Antroduçon» Prolegomena to the Study of Grek Religion, xb, Princeton University Press. ISBN 0-691-01514-7.
  142. Fritç, G. (1996 reimpr.), Grek Mythology: An Antrodution, p. 9, John Hopkines University Press. ISBN 0-8018-5395-8.
  143. F. Graf, Mitologie griega, p.9
  144. Littleton, p. 32
  145. Johnson i Price-Williams, passin
  146. Grabes, p. 251
  147. 147,0 147,1 147,2 147,3 147,4 Verbete "myth": Ancyclopædie Britannica, 2002.
  148. 148,0 148,1 148,2 Allen, D. (1978), Struture and creatibity in religion: heirmeneutics in Mircea Eiliade's phenomenology and new diretiones, p.9–12, Walter de Gruyter. ISBN 90-279-7594-9.
  149. Segal, R. La. (1999), Theorizing About Myth, p.16, University of Massachusetts Press. ISBN 1-55849-191-0.
  150. Caldwell, R. S. (1995), The Ouregin of the Gods: La Psychoanalytic Study of Grek Theogonic Myth, p.344, Oxford University Press. ISBN 0-19-507266-9
  151. 151,0 151,1 151,2 Alex Baç, .com.br/docs/01AlexBazBestAula01OMundodosMitos.pdf L mundo de l mitos[lhigaçon einatiba], p.2
  152. ÉDIPO, APOLO I DIONISO: Mitologie griega i la Psicanáleze[lhigaçon einatiba]. Acesso: 2 de febreiro, 2009
  153. Jung, C. G.; Kerényi, K. (2001 reimpr.), The Psychology of the Child Archetype Essays on la Science of Mythology, p.85, Princeton University Press. ISBN 0-691-01756-5.
  154. Segal, R. La. (4 de abril de 1990). The Romantic Appeal of Joseph Campbell. Christian Century: p.332–335.
  155. 155,0 155,1 Erro de citaçon: Etiqueta <ref> inválida; não foi fornecido texto para as refs de nome DanielSilba2008
  156. Fritç, G. (1996 reimpr.), Grek Mythology: An Antrodution, p.38, John Hopkines University Press. ISBN 0-8018-5395-8.
  157. Jung-Kerényi, Essays on la Science of Mythology, p.1–2
  158. 158,0 158,1 158,2 158,3 Bulfinch, T. (2000), Bulfinch's Grek and Roman Mythology: The Age of Fable, p.241–242, Dober Publicationes. ISBN 0-486-41107-9.
  159. Medeiros, Manoela. Afrodite i la Mitologie[lhigaçon einatiba], p. 1
  160. Poleman, H. I. (marzo de 1943). Review of “Ouranos-Varuna - Essai de mythologie comparée indo-européenne by Georges Dumézil”. Journal of the Amarican Ouriental Society 63 (1): p.78–79.
  161. Winterbourne, La. (2004), When the Nornes Habe Spoken: Eiquipa and Fate in Germanic Paganisn, p.87, Fairleigh Dickinson University Press. ISBN 0-8386-4048-6.
  162. 162,0 162,1 Edmunds, L. (1990), Approaches to Grek Myth, p.184, John Hopkines University Press. ISBN 0-8018-3864-9.
  163. Segal, R. La. (1991), Adonis: La Grek Eternal Child Myth and the polis, Cornell University Press. ISBN 0-8014-2473-9.
  164. Reinhold, M. (20 de outubre de 1970). The Generation Gap in Antiquity. Procedings of the Amarican Philosophical Society 114 (5): 347–365.
  165. 165,0 165,1 Burkert, W. (2002), Grek Religion: Archaic And Classical, p.23–24, Blackwell Publishing. ISBN 0-631-15624-0.
  166. 166,0 166,1 Wod, M. (1998), In Search of the Trojan War, p.112, University of California Press. ISBN 0-520-21599-0.
  167. Finley, M. I. Democracy Ancient and Modern. 2d ed., 1985. London: Hogarth.
  168. Story of Philosophy, Belume 1 by Frederick Copleston
  169. Brockett, Oscar G. Story of the Theatre. sixth ed., 1991. Boston; London: Allyn and Bacon.
  170. 170,0 170,1 Sin nome, "Griego Clássico: Apersentaçon[lhigaçon einatiba]" (2005), NELE[lhigaçon einatiba]. Acesso: 29 de janeiro, 2008
  171. .com.br/oubjetiba/cs/?q=node/6 Eiditora Oubjetiba[lhigaçon einatiba], .com.br/oubjetiba/cs/?q=node/572 Campanapse: Cumo i Por que Ler ls Clássicos Ounibersales Zde Cedo[lhigaçon einatiba]. Acesso: 1 de febreiro, 2009
  172. 172,0 172,1 MACHADO, 2002, p. 26
  173. 173,0 173,1 Almeida Pereira, Kénia Marie de; .com.br/anais16/sem12pdf/sm12ss05_02.pdf. A ounibersidade i la formaçon de l aluno leitor Arquibado an 2013-08-23 ne l Wayback Machine., Ounibersidade Federal de Uberlándia, p. 1.
  174. 174,0 174,1 174,2 BARTHES (1978, p.16)
  175. KRISTEBA, 1974
  176. ECO (1984, p.20-1).
  177. PEREIRA (1998, p.196).
  178. 178,0 178,1 Almeida Pereira, Kénia Marie de; .com.br/anais16/sem12pdf/sm12ss05_02.pdf. A ounibersidade i la formaçon de l aluno leitor Arquibado an 2013-08-23 ne l Wayback Machine., Ounibersidade Federal de Uberlándia, p. 8.
  179. Sin nome, "Griego Clássico :: Por que studar Griego?::Antresse porfissional[lhigaçon einatiba]", NELE. Acesso: 29 de janeiro, 2008
  180. 180,0 180,1 Sin nome, "l_mitos Griego Clássico :: Por que studar Griego?::Coincimiento de l mitos[lhigaçon einatiba]", NELE. Acesso: 29 de janeiro, 2008
  181. Sin nome, "Griego Clássico :: Por que studar Griego?::Halbelidades_linguísticas[lhigaçon einatiba]", NELE. Acesso: 29 de janeiro, 2008
  182. Sin nome, "Griego Clássico :: Por que studar Griego?::Eitimologie[lhigaçon einatiba]", NELE. Acesso: 29 de janeiro, 2008
  183. Sin nome, "Griego Clássico :: Por que studar Griego?::Çtanciamiento antre culturas[lhigaçon einatiba]", NELE. Acesso: 29 de janeiro, 2008
  184. Sin nome, "la_eisisténcia_houmana Griego Clássico :: Por que studar Griego?::Questones fundamentales de la eisisténcia houmana[lhigaçon einatiba]", NELE. Acesso: 29 de janeiro, 2008
  185. 185,0 185,1 185,2 185,3 RIBEIRO JR., W. La. La anfluéncia de l griegos. Portal Graecie Antiqua, San Carlos. Çponíbel an https://greciantiga.org/arquivo.asp?num=0024. Cunsulta: 1/2/2009.
  186. LACROIX (1997, p.25)
  187. Ana Paula Quíntela Ferreira Sottomayor, "La Sperança de Prometiu" (1995), Rebista de la Faculdade de Letras, Léngua i Literatura, Porto, XII, pp. 221-231.
  188. Martines Melo, António Marie; A mitologie clássica ne l houmanismo de l renacimiento pertués[lhigaçon einatiba], Ounibersidade Católica Pertuesa, Vraga.
  189. Dircenéa De Lázzari Corréa, ".com/dircenea/Arteterapie.htn Arteterapie Houmanista i Zambolbimiento Spritual[lhigaçon einatiba]" (2000). Acesso: 29 de janeiro, 2008
  190. CASSIRER (1992, p.19).
  191. Sin Nome, ".com.br/psicaintroducao.htn Antroduçon a la Parapsicologie[lhigaçon einatiba]". Acesso: 29 de janeiro, 2009
  192. Daniely Gonçalbes Lopes Viera, .comfrariamisticabrasileira.org.br/artigos/mostra_artigo.php?id_artigo=127 La amportança de la Mitologie pa l Atual Stado de Cuncéncia. Acesso: 29 de janeiro, 2009
  193. Leonardo Daniel Rieiro Borges, Mitologie Griega i la Cuncéncia Ecológica[lhigaçon einatiba], Ounibersidade Federal de Goiás.
  194. Sin nome, "[ http://www.flabiobatista[lhigaçon einatiba] .com.br/arquibos/01032007075601.pdf. Filosofie, Mito i Pré-Socráticos]"
  195. Mr.Tlaloc, ".com.br/artigo_paixarina.htn Paixarina: Simblo de la Alma[lhigaçon einatiba]" (2007). Acesso: 29 de janeiro, 2008
  196. 196,0 196,1 Arroyo, 1975, p.27
  197. Guimarães, 1996, p.267-268
  198. ELIADE (1994, p.16).
  199. 199,0 199,1 Bitorino Marcello. "Antrebista: Mitos ajudan a antender relaçones". Anstituto de Pesquisas Einergéticas i Nucleares. Acesso: 30 de agosto, 2008.
  200. 200,0 200,1 200,2 Brazil, Fábio. .com.br/url?sa=t&source=web&t=res&cd=1&url=http%3A%2F%2Fwww.lendoeaprendendo.sp.gob.br%2F2005%2FDiretoria%2F5%2520BC%2520-%2520agosto%25202005%2520-%2520MITOLOGIA%2520GREGA%2520testo%2520NOBO%2520-%2520F%25C3%25A1bio%2520Brasil.doc&ei=CK65SKOIMKXgeOCCiYgD&usg=AFQjCNHt0Qt1w5eLSSJkUG1N0FdeN6zPlw&sig2=gBBUwIyA2gqPMYHsal19rw Mitologie griega: un cumbite a la curjidade.doc Arquibado an 2013-07-17 ne l Wayback Machine. (decumiento de l microsoft word). Decumiento persente an Lendo i Daprendendo.gob[lhigaçon einatiba]. Acesso: 29 de agosto, 2008.
  201. "Antropologie struturalista", an .com/ Babylon Arquibado an 2013-07-22 ne l Wayback Machine.. Acesso: 29 de janeiro, 2008
  202. 202,0 202,1 STRAUSS (2004, p.8).
  203. 203,0 203,1 203,2 203,3 203,4 Burn, L. (1992), Mitos griegos, p.75–76, Madrid: Eidiciones Akal. ISBN 84-460-0117-9.
  204. Biblioteca de Ouro de la Literatura Ounibersal, Bol. 9 - Édipo Rei, Sófocles. Trad., prefácio i notas: Agostico de la Silba, 1988.
  205. Erro de citaçon: Etiqueta <ref> inválida; não foi fornecido texto para as refs de nome VritanGrek
  206. António José Saraiba i Óscar Lopes. Stória de la Literatura Pertuesa. 6a ed., Porto, Porto Eiditora, s/d., p. 355.
  207. Heirnáni Cidade. Luís de Camões. 2a ed., Lisboua, Rebista de la Faculdade de Letras, 1953, bol. II – L Épico, 113.
  208. Álbaro Lines. Çcurso subre Camões i Pertual. Riu de Janeiro, Serbício de Documentaçon de l Menistério de la Eiducaçon i Cultura, 1956, p. 52-3.
  209. Ángela Marie de Oulibeira Lignani, "Monteiro Lobato i Isabel Allende: apropiaçones míticas i mitológicas[lhigaçon einatiba]", Cuncluson p. 11,
  210. “Sermon de la Purmeira Dominga de l Adbento”. An: Ls sermones. San Paulo, Difuson Ouropeia de l Libro, 1968, p. 139.


Erro de citaçon: Existem etiquetas <ref> para um grupo chamado "nota", mas não foi encontrada nenhuma etiqueta <references group="nota"/> correspondente