San Poulo (stado)

Ourige: Biquipédia, la anciclopédia lhibre.
Esta páigina ó cacho fui traduzida outomaticamente i percisa de ser rebista por un falante natibo de mirandés. Se sabes bien mirandés ajuda la Biquipédia rebendo este artigo. Apuis de la rebison apaga esta marca. Oubrigado!

San Poulo ye ua de las 27 ounidades federatibas de l Brasil. Stá lhocalizado ne l sul de la region Sudeste i ten cumo lhemites ls stados de Minas Gerales (N i NE), Riu de Janeiro (L), Paraná (SO) i Mato Grosso de l Sul (L), para alhá de l ouceano Atlántico (SE). Ye debedido an 645 munecípios i acupa ua ária de 248.209,426 quilómetros quadrados, sendo pouco maior que l Reino Ounido. Sue capital ye la cidade de San Poulo i sou atual gobernador ye Geraldo Alckmin.

Cun mais de quarenta milhones de habitantes, San Poulo ye l stado mais populoso de l Brasil i la terceira ounidade admenistratiba mais populosa de la América de l Sul, sendo superada solo pul própio paíç i pula Colómbia, delantre de todos ls outros países sul-amaricanos.

San Poulo ye l mais rico stado de l Brasil, respunsable por de 33,9% de l PIB de l paíç[1]. Ten l terceiro maior Índice de Zambolbimiento Houmano, l segundo maior PIB per capita, la segunda menor taxa de mortalidade anfantil i la quarta menor taxa de analfabetismo antre las ounidades federatibas de l Brasil.

Sue populaçon ye la mais dibersificada de l Brasil i çcende percipalmente de eimigrantes eitalianos, pertueses, ameríndios, africanos para alhá de outras grandes corrientes migratórias, cumo árabes, almanes, spanholes i japoneses. Sue capital ye la cidade de San Poulo, cuja populaçon de la region metropolitana atualmente ye de 19 milhones de habitantes - redadeiro censo de 2007.

L peso político de San Poulo, se cunsidrada la repersentatibidade de las cadeiras na Cámara de l Deputados, ye baixo. Al atingir l númaro mássimo de setenta deputados federales stipulados pula Custituiçon de 1988, l stado de San Poulo permanece sub-repersentado, cun aprossimadamente 22% de la populaçon de l paíç i solo 13% de ls deputados de la Cámara Federal[2]. Se la repersentaçon parlamentar respeitasse la correlaçon "ua pessona, un boto", todos ls stados de la region Norte tenerien somados 40 deputados, i nun ls 65 atuales, anquanto solo San Poulo cuntarie cun pouco mais de 110 repersentantes (40 deputados la mais de l que çpone)[3].

Stória[eiditar | eiditar código-fuonte]

Ber artigo percipal: Stória de San Poulo

Purmeiros tiempos[eiditar | eiditar código-fuonte]

Fundaçon de San Bicente, por Benedito Calixto.

L nome San Bicente fui dado por Américo Bespúcio, an 22 de janeiro de 1502, an biaige que oubjetibaba mapear l litoral de l Brasil. Quando passou pula region, ancontrou dues ilhas (adonde hoije stan las cidades de Santos i San Bicente na Ilha de San Bicente i la cidade de Guarujá na ilha de Santo Amaro i l stuário, que achou ser un riu. Era die de San Bicente, assi tenendo sido batizada la lhocalidade.

Las purmeiras poboaçones de San Bicente tamien nun fúrun oufeciales. Eilhi fui abandonado l Bacharel de Cananéia. Segundo muitos storiadors, tenerie sido el l pertués Cosme Fernandes Pessona, berdadeiro fundador de San Bicente, a partir de adonde de fato gobernaba i cuntrolaba l comércio de la region. Segundo decumiento ancontrado pul pertués Jaime Cortesano, l Bacharel yá morarie ne l Brasil antes até de la chegada de Cabral: L degredado ye citado nun decumiento datado de 24 de Abril de 1499, çcubierto por Cortesano, que se reporta a ua biaige nó-oufecial de Bartolomiu Dies al Brasil. Outro decumiento, de 1526, çcribe l poboado de San Bicente, anformando que tenerie ua dúzia de casas, sendo solo ua de piedra, cun ua torre para defesa.

Cosme Fernandes Pessona fui acusado junto al Rei de Pertual, por dous amigos que an troca recebírun doaçones an tierras, de manter relaçones cun spanholes que bibian mais al sul, cun peligro pa l domínio pertués na region. Martin Afonso de Sousa partiu pa l Brasil cun dibersos oubjetibos. L purmeiro deilhes era l de stablecer oufecialmente la colonizaçon de l Brasil, cunfirmando l poder de la corona. Cumo cunsequéncia, subtraiu l poder de las manos de Cosme Fernandes Pessona. Abisado, l Bacharel ancendiou l lhocal i retirou-se cun sou pessonal para Cananéia.

Martim Afonso de Sousa, fidalgo pertués i splorador.

Martim Afonso de Sousa fondou oufecialmente l poboado de San Bicente ne l lhocal an que se ancontrában las ruínas anteriores, na data de 22 de janeiro de 1532.

An 1536 l Bacharel de Cananéia (ó Bacharel Cosme) atacou, saqueou i queimou l poboado, anforcando l antigo amigo i traidor Anrique Montes. Esse ye l redadeiro registro stórico subre l Bacharel de Cananeia. Martim Afonso de Sousa çtribuiu sesmaries i efetuou dibersas eidificaçones, deixando San Bicente poboada i ourganizada.

L Porto de San Bicente fui albo de l purmeiro grande zastre ecológico de l Brasil: a tierra a la beira mar fui lhimpa i cultibada. Sendo la tierra arenosa i tenendo l tierra perdido sue camada protetora, las chubas lhebórun la arena pa l mar assoreando l porto de San Bicente. Martin Afonso de Sousa partira de San Bicente an 22 de maio de 1533, deixando la admenistraçon nas manos de Brás Cubas, que, debido al assoreamiento de l Porto, sola bie de quemunicaçon cula Metrópole pertuesa i l ataque de l Bacharel de Cananéia la San Bicente, decidiu montar nuobo porto na region Anguaguaçu, lhocal mais protegido, para adonde fui trasferido l porto an 1536, stablecendo eilhi un poboado. L simples fato de l nome de l lhocal ser andígena, i nun pertués, eibidencia que la einiciatiba nun fui oufecial. Brás Cubas atraiu para eilhi quelonos de árias próssimas i fondou un poboado, que feturamente recebirie l nome de Santos, i promobiu melhorias, cumo la custruçon de la purmeira Santa Casa de l Brasil. San Bicente entra assi an declínio.

Ambora haba amboras de la eisisténcia de mulhiers pertuesas na frota de Martin Afonso de Sousa, nun fúrun inda ancontrados registros scritos. L purmeiro registro scrito relatibo a mulhieres pertuesas benidas pa l Brasil data de 1550. Assi las mais éran giralmente mamelucas ó índias.

La fundaçon de San Bicente ne l litoral paulista ampeçou l porcesso de colonizaçon de l Brasil cumo política sistemática de l gobierno pertués, motibada pula persença de strangeiros que amenaçában la posse de la tierra. Eibidentemente, antes desso yá habie eilhi un núcleo pertués que, a la semelhança de outros de las regiones lhitoráneas, fura custituído por náufragos i databa, probablemiente, de l ampeço de l seclo XVI. Fui, inda assi, durante la stada de Martin Afonso de Sousa que se fondou, an 20 de janeiro de 1532, la bila de San Bicente i culha se anstalou l purmeiro marco efetibo de la colonizaçon brasileira.

L nome de San Bicente se stendiu a la capitania heireditária doada al mesmo Martin Afonso de Sousa pul Rei de Pertual an 1534. Assi, l purmeiro nome de l atual stado de San Poulo fui capitania de San Bicente.

Biquinha de Anchieta, na cidade de San Bicente, cenário de las aulas de catecismo de l padre jesuíta José de Anchieta.

A çpeito de las inumerables deficuldades para traspor la serra de l Mar, ls campos de l praino lhougo atraíran ls poboadores, l que tornou San Poulo ua sceçon ne l tipo de colonizaçon de ls pertueses de ls purmeiros tiempos, que se fixában subretodo ne l litoral. Assi, an 1553, poboadores pertueses fundórun la Bila de Santo André de la Borda de l Campo. Ne l anho seguinte, ls padres de la Cumpanha de Jasus fundórun nua colina de Piratininga un coleijo pa ls índios, brício de la Bila de San Poulo. An 1560, la Bila de Santo André fui zaparecida i sous moradores fúrun trasferidos para San Poulo de Piratininga.

La faixa lhitoránea, streita pula persença de la serra, nun apersentaba las cundiçones neçairas pa l zambolbimiento de la grande lhaboura. Por sue beç, l praino deparaba cul sério oustaclo de l Camino de l Mar, que, al ambés de lhigar, isolaba la region de Piratininga, negando-le l acesso al ouceano i, antoce, la facilidade pa l trasporte. An cunsequéncia, la capitania quedou relegada a un praino eiquenómico anferior, ampedida de cultibar cun éxito l percipal perduto agrícola de l Brasil quelonial, la canha-de-açucre, i de cuncorrer cula percipal zona açucareira de la época, repersentada por Pernambuco i Bahia.

Stableciu-se an Piratininga ua policultura de susisténcia, baseada ne l trabalho fuorçado de l índio. Ls ambentários de ls purmeiros paulistas acusában pequeinha quantidade de amportaçones i cumpleta ouséncia de luxo. L isolamiento criou ne l praino ua sociadade peculiar. Chegar la San Poulo requerie fibra special na lhuita contra las deficuldades de l acesso a la serra, ls ataques de l índios, la fame, las malinas, l que lhebarie la eimigraçon ouropéia a un rigoroso porcesso seletibo. Tales cundiçones de bida detreminarian la formaçon dua sociadade an moldes mais democráticos que ls daquela que se stablecera mais al norte de la quelónia.

Cuncorreu an buona parte para tanto la proliferaçon de mamelucos ouriundos de l einebitable i antenso cruzamiento cun las índias de la tierra, pertencentes a las tribos tupis que dominában l lhitoral brasileiro. An San Poulo, specialmente, l hibridismo lhuso-tupi na sue feiçon étnico-cultural nun se atenuarie tan debrebe cumo acunteciu an outras regiones an que l fluxo de negros i l cuntato mais fácele cula metrópole bino diluí-lo. Mais de l que an qualquiera outro lhugar, l pertués saberie, a la selombra dua scepcional capacidade de adataçon, antegrar ciertos traços culturales de ls tupis que le permitirian subrebibir — i mais, tirar probeito de l serton hostil.

Sploraçon i acupaçon[eiditar | eiditar código-fuonte]

Selo pertués, comemoratibo de l 4º centenário de la fundaçon de la cidade de San Poulo, ne l Brasil, fundada por Anchieta, amigo i colaborador de Manuel de la Nóbrega.

Ne l ampeço de l seclo XVI l lhitoral paulista ye bejitado por nabegadores pertueses i spanholes, mas solamente an 1532 se dá la fundaçon de la purmeira poboaçon, San Bicente na Baixada Santista por Martin Afonso de Sousa.

La percura de metales preciosos lhebou ls pertueses la ultrapassáren la Serra de l Mar, pul antigo camino andígena de l Peabiru i an 1554, ne l praino eisistente passado la Serra de l Mar, ye fundada la bila de San Poulo de Piratininga puls jesuítas lhiderados por Manuel de la Nóbrega.

Até l fin de l seclo XVI son fundadas outras bila ne l entorno de l praino, cumo Santana de Parnaíba, garantindo assi la sigurança i susisténcia de la bila de San Poulo.

Las bandeiras[eiditar | eiditar código-fuonte]

Ber artigo percipal: Bandeirantes
Státua de António Raposo Tavares, un de ls mais famosos bandeirantes, ne l Museu Paulista an San Poulo.

Dificuldades eiquenómicas, tino sertanista, lhocalizaçon geográfica (San Poulo era un amportante centro de circulaçon flubial i terrestre), sprito de abintura, serien poderosos ampulsos na arrincada pa l serton. Zde ls purmeiros tiempos de la colonizaçon éran custantes las arremetidas, nun bandeirismo defensibo que bisaba a garantir la spanson paulista de l seclo XVII. Este serie l grande seclo de las bandeiras, aquel an que se ampeçarie l bandeirismo oufensibo propiamente dezido, cujo propósito era an grande parte l lhucro eimediato proporcionado pula caça al índio. De la bila de San Poulo partiran las bandeiras de apersamiento xefiadas por António Raposo Tavares, Manuel Preto, André Fernandes, antre outros.

Las cundiçones peculiares de bida ne l praino permitiran que ls paulistas, durante ls dous purmeiros seclos, çfrutassen de cunsidrable outonomie an setores cumo defesa, relaçones cun ls índios, admenistraçon eclesiástica, obras públicas i serbícios municipales, cuntrole de précios i mercadorias. Las cámaras municipales, cumpuostas por "homes buonos" de la tierra, raramente se cuntinhan drento de sues lhegítimas atribuiçones; an San Poulo, specialmente, sue andependéncia quaije fizo squecer l gobierno lhusitano.

Monumiento a las Bandeiras, Parque Ibirapuera.

De l bandeirismo de apersamiento passou-se al bandeirismo minerador, quando la atebidade de Borba Gato, Bartolomeu Bueno da Silva, Pascoal Moreira Cabral i outros fui recumpensada cul ancontro de ls beios auríferos an Minas Gerales i Mato Grosso. Dura probaçon fui l eifeito de l çcubrimiento de l ouro subre San Poulo i outras bilas de l praino: todos buscában l anriquecimiento eimediato repersentado pul metal precioso. Cumo dixe José Joaquim Machado de Oliveira, "nun habie paulista que, mais ó menos, deixasse de afagar l pensamiento de çcubrir minas".

Assi, l poboamiento de ls sertones brasileiros fizo-se cun sacrifício de ls habitantes de San Poulo i an detrimiento de la densidade populacional de la capitania. Essa rutura demográfica, aliada a fatores geográficos yá mencionados (la serra de l Mar), ocasionou ua queda de la pordutibidade agrícola, bien cumo l declínio de outras atebidades, l que acentuou la pobreza de l pobo ne l decorrer de l seclo XVIII. La capitania, que anton abrangie to la region de las çcubiertas auríferas, fui trasferida para la corona i eilhi anstalou-se gobierno própio an 1709, apartado de l gobierno de l Riu de Janeiro i cun sede na bila de San Poulo, eilebada la cidade an 1711.

L ciclo de l ouro i decadéncia de la capitania[eiditar | eiditar código-fuonte]

Ne l final de l seclo XVII, bandeirantes paulistas çcubren ouro na region de l Riu de las Muortes, nas prossimidades de la atual San João del-Rei.

La çcubierta de las eimensas jazidas de ouro proboca ua corrida an direçon a las Minas Gerales, cumo éran chamadas na época ls einúmeros depósitos de ouro por sploradores adbindos tanto de San Poulo quanto de outras partes de la quelónia.

Debison admenistratiba de l Brasil passado la Guerra de l Amboabas.

Cumo çcubridores de las minas, ls paulistas eisigian sclusibidade na sploraçon de l ouro, mas fúrun bencidos an 1710 cul fin de la Guerra de l Amboabas, perdendo l cuntrole de las Minas Gerales. L ouro straído de Minas Gerales serie scoado bie Riu de Janeiro.

Cumo cumpensaçon, la Bila de San Poulo ye eilebada a la catadorie de cidade an 1711.

L éxodo an direçon a las Minas Gerales probocou la decadéncia eiquenómica na capitania, i al lhongo de l seclo XVIII esta fui perdendo território i dinamismo eiquenómico até ser simplesmente aneixada an 1748 a la capitania de l Riu de Janeiro.

Alguns outores ténen cuntestado essa berson de la decadéncia de la porbíncia. L percipal argumiento que lheba storiadores la defendíren tal tese ye la stablizaçon de l númaro de bilas que surgidas ne l período. Mas, l númaro de habitantes nun tenerie deminuído, solo se cuncentrado nas bilas yá eisistentes, i sue populaçon, anque nun lhucrar diretamente cun las minas, dominaba l fornecimiento de mantimientos, percipalmente lhigados a la pecuária. La percipal justificatiba para la aneixaçon a la porbíncia de l Riu fui la sigurança de las minas, yá que San Poulo serie sou scudo natural contra ambasones ouriundas de la Argentina ó outras quelónias spanholas (ironicamente l mesmo argumiento outelizado para sue restauraçon anhos depuis).

La restauraçon i la porbíncia de San Poulo[eiditar | eiditar código-fuonte]

Mapa de la porbíncia de San Poulo (1886)

An 1765, puls sfuorços de l Morgado de Mateus ye reinstituída la Capitania de San Poulo i este promobe ua política de ancentibo a la porduçon de açucre para garantir l sustento de la capitania. La capitania ye restaurada antretanto cun cerca dun terço de sou território oureginal, cumprendendo solo ls atuales stados de San Poulo i Paraná.

Assi, son fundados ne l lheste paulista, region propícia para tal cultibo, las bilas de Campinas, Itu i Piracicaba, adonde lhougo la canha-de-açucre zambolbe-se. L açucre ye sportado pul porto de Santos i atinge sou auge ne l ampeço de l seclo XIX.

La capitania ganha peso político durante la época de la Andependéncia pula figura de José Bonifácio, natural de Santos, i an 7 de setembre de 1822 la Andependéncia ye proclamada a las bordas de l riacho Ipiranga, an San Poulo, por Don Pedro I. An 1821 la capitania trasforma-se an porbíncia.

L ciclo de l café[eiditar | eiditar código-fuonte]

Ber artigo percipal: Ciclo de l café

Yá an 1817 ye fundada l purmeiro huorto de café de San Poulo, ne l bal de l riu Paraíba de l Sul, i passado la Andependéncia l cultibo de café ganha fuorça nas tierras de la region de l Bal de l Paraíba, anriquecendo debrebe cidades cumo Guaratinguetá, Bananal, Lorena i Pindamonhangaba.

Bolsa de l Café an Santos

Ne ls huortos de l Bal de l Paraíba, era outelizada an grande scala a mano-de-obra scraba, i ls granos éran scoados bie Riu de Janeiro. Assi sendo, l Bal anriquece-se debrebe, gerando ua ouligarquia rural, mas l restante de la porbíncia cuntina dependente de la canha-de-açucre i de l comércio que bai se stablecendo na cidade de San Poulo, ampulsionado pula fundaçon dua faculdade de Dreito an 1827.

Antretanto, la sauston de ls tierras de l Bal de l Paraíba i las crecentes deficuldades ampostas al regime scrabocrata lheban a ua decadéncia ne l cultibo de l café a partir de 1860 naqueilha region. L Bal bai se sbaziando eiquenomicamente anquanto l cultibo de l café migra an direçon al Oeste Paulista, adentrando purmeiramente na region de Campinas i Itu, sustituindo l cultibo de la canha-de-açucre rializado até anton.

A migraçon de l café rumo al oeste proboca grandes mudanças eiquenómicas i sociales na Porbíncia. La proibiçon de l Tráfico negreiro an 1850 lheba la necidade de busca de nuoba forma de mano-de-obra pa ls nuobos cultibos. La eimigraçon de ouropeus passa a ser ancentibada pul gobierno Amperial i probincial. L scoamiento de ls granos passa a ser feito bie porto de Santos, l que lheba la fundaçon de la purmeira camino de fierro paulista, la São Paulo Railway, inaugurada an 1867, custruída por capitales angleses i de l Bisconde de Mauá, lhigando Santos la Jundiaí, passando por San Poulo, que ampeça la se trasformar an amportante antreposto comercial antre l lhitoral i l anterior cafeiro.

Café sendo ambarcado ne l porto de Santos an 1880.

L café bai adentrando paulatinamente l oeste paulista, passando por Campinas, Riu Claro i Porto Ferreira; an 1870, la penetraçon de la cultura ancontra sous campos mais férteis de cultibo: las tierras roixas de l nordeste paulista, próssimas la Ribeiron Preto i San Carlos, adonde surgiran las maiores i mais pordutibas huortos de café de l mundo.

Atrás de nuobas tierras pa l café, sploradores adentran l até anton çconhecido quadrilátero cumprendido antre la Serra de Botucatu i ls rius Paraná, Tieté i Paranapanema, adonde fundórun cidades cumo Bauru, Marília, Garça, Araçatuba i Persidente Prudente ne l final de l seclo XIX i ampeço de l seclo XX.

Las frunteiras paulistas son fixadas cula emancipaçon de l Paraná an 1853. L sul paulista (Val de l Rieira i region de Itapeba) nun atraen l cultibo de l café i sofren cun lhitígios de dibisa antre San Poulo i Paraná, sendo antoce postas a la borda de l zambolbimiento de l resto de la porbíncia, tornando-se, até nuossos dies, las regiones mais pobres de l território paulista.

L anriquecimiento probocado pul café i la custante chegada de eimigrantes eitalianos, pertueses, spanholes, japoneses i árabes a la Porbíncia, para alhá de l zambolbimiento dua grande rede férrea, trazen prosperidade la San Poulo.

República Bielha i la política de l café-cun-lheite[eiditar | eiditar código-fuonte]

Al se anstalar la república, afirmaba-se claramente l predomínio eiquenómico de l nuobo stado. Se l Brasil era l café, l café era San Poulo. Essa rialidade repercutiu na sfera nacional, dende la homogeneidade de 1894 la 1902, an trés quadriénios cunsecutibos, cun ls persidentes Prudente de Morales, Campos Sales i Rodrigues Albes.

Estaçon de la Luç, un de ls simblos de l poder de la República de l café-cun-lheite.

San Poulo angressou cun dous trunfos na era republicana: la riqueza repersentada pul café i l sistema de mano-de-obra lhibre, que fura antroduzido antes de la aboliçon de la scrabatura i yá se adatara i antegrara ne l modo de porduçon de la agricultura paulista. De outro lhado, la outonomie lhocal cunferida pul nuobo regime federatibo, que an face de ls amplos dreitos cunferidos als stados resultaba, na prática, nua berdadeira soberanie, bino reforçar política i admenistratibamente las bantaiges cunferidas puls dous fatores arriba mencionados.

Assi eiquipado, beneficiando-se de la fraqueza anstitucional decorriente de la Proclamaçon de la República, San Poulo aliou sou poder eiquenómico a la fuorça eileitoral de Minas Gerales i anstaurou la política de l café-cun-lheite, que tubo por cunsequéncia ua mudança ne l federalismo ne l Brasil, sendo até hoije besibles ls resultados. Para esso, cuncorreu tamien la bison ampresarial de sous homes de negócios, cafeicultores percipalmente, que, inda ne l ampério, habien daprendido a usar cun presteza i bigor l poder político an defesa de sous antresses eiquenómicos. Percebírun de eimediato la ouportunidade de la antroduçon de l eimigrante strangeiro i la susidiórun cun recursos de la porbíncia, ua beç que l gobierno amperial çpensaba maiores atençones al stablecimiento de núcleos queloniales de l que a la eimigraçon assalariada. Cula nuoba situaçon criada pula anstituiçon de l regime republicano, podírun ampliar sous meios de açon. Dende por delantre, até la crise de 1929, nun perdírun de bista la spanson i defesa de l perduto que sustentaba la eiquenomie de la region.

Anque de las dissensones anternas i de bárias dissidéncias, l Partido Republicano Paulista (PRP) cunseguiu manter grande coeson an face de la Ounion, l que le permitie lhebar abante ua política que sastifazie, an giral, als antresses dominantes i que, inegablemiente, cuntribuiu pa l prestígio de San Poulo drento de la federaçon.

Nun fúrun, antretanto, tranquilos ls purmeiros momientos republicanos an San Poulo. Eilhes refletian las agitaçones i zacertos que ocorrian ne l ámbito federal. Cumo ne ls demales stados, stableciu-se ua junta gobernatiba probisória. An seguida fui nomeado gobernador Prudente de Morales, que lhougo renunciou. L gobierno de l stado passou anton para Jorge Tibiriçá, andicado por Deodoro.

Marechal Deodoro de la Fonseca, proclamador de la república brasileira.

An 1890 inaugurou-se la era de las dissensones políticas drento de l PRP, cula ouposiçon eisercida pul Centro Republicano de Santos, que, an manifesto de 24 de agosto de 1890, lhançou la candidatura de Américo Brasiliense de Almeida i Melo. Agitou-se la faculdade de dreito, anquanto las percipales figuras republicanas de San Poulo, cumo Prudente de Morais, Campos Sales, Bernardino de Campos i Francisco Glicério de Cerqueira Lheite, antre outros, anquietórun-se cul outoritarismo de l marechal Deodoro de la Fonseca. Este çtituiu Jorge Tibiriçá i delegou l poder, an 1891, la Américo Brasiliense, que Deodoro de la Fonseca cunsidraba l solo capaç de ourganizar San Poulo.

Agrabórun-se ls çcontentamientos. Amargas polémicas fúrun trabadas antre Campos Sales, pul Correio Paulistano, i Francisco Rangel Ceilha, que usaba cumo puorta-boç Estado de S. Paulo. Nesse ambiente anstalou-se, an 8 de júnio de 1891, la Assembleia Custituinte i, an júlio, Américo Brasiliense, yá scolhido persidente de l stado, promulgou la purmeira custituiçon paulista.

Ls ánimos parecian serenar, quando l golpe de Deodoro de la Fonseca fizo renacer la agitaçon. La capital i l anterior bibian aprensibos, sob la amenaça de subberson de la orde pública, que se generalizaba pul paíç. Para eibitar la guerra cebil, Deodoro renunciou i assumiu la persidéncia de la república l bice-persidente, Floriano Peixoto, que recebiu anton apoio político i financeiro de San Poulo contra las reboltas que se alastrában pula nacion. An troca, San Poulo assumiu la heigemonia de la federaçon, cula eileiçon de Prudente de Morales, an 1894, que daba ampeço a la série de persidentes cebiles.

Anquanto esso, ne l stado, Américo Brasiliense passou l gobierno al manjor Sérgio Tertuliano Castielho Branco, que lhougo l trasmitiu la quien de dreito: l bice-persidente, José Albes de Cerqueira César. Este, delantre de l sprito de motin i de reaçon monárquica que reinaba, dissolbiu la Assembléia Lhegislatiba, cumbocou eimediatamente outro Cungresso i depós todas las cámaras municipales de l stado. Rializórun-se eileiçones de deputados i senadores pa l segundo lhegislatibo stadual, que se anstalou an 7 de abril de 1892. Demunstrando siempre decison i firmeza, Cerqueira César cumbocou l eileitorado para scolher nuobo persidente de l stado, la qual recaiu subre Bernardino de Campos, l purmeiro gobernante paulista eileito pul sufrágio direto.

Reboluçon de 1932[eiditar | eiditar código-fuonte]

Fexeiro:Cartaç Rebolucionário.jpg
Cartaç cumbocando ls paulistas a las armas

La década de 1930 an San Paulo caraterizou-se, de l punto de bista eiquenómico, puls sfuorços de ajustamiento a las nuobas cundiçones criadas pula crise mundial de 1929 i pula derrocada de l café. De l punto de bista político, l período fui marcado pula lhuita an prol de la recuperaçon de la heigemonia paulista na federaçon, atingida pula Aliança Lhiberal i afinal aniquilada pula reboluçon de 1930. Esta submetiu l stado a la açon de ls anterbentores federales, que, de ampeço, nin paulistas éran.

Surgiran lhougo las reibindicaçones a fabor dun gobierno paulista, mas na rialidade l que se pretendia era la restauraçon de ls grupos heigemónicos paulistas, cujos antresses, tanto eiquenómicos quanto políticos, stában sendo prejudicados pula nuoba situaçon, ambora alguns anterbentores, cumo João Alberto Lhines de Barros, téngan percurado cunciliar la cafeicultura cula nuoba ourientaçon de l gobierno federal.

Fexeiro:Las armas paulistas.jpg
Cartaç MMDC cumbocando l pobo paulista a las armas.

Habituadas a cunduzir sou própio çtino, las classes dirigentes se ansurgiran sob la lhiderança de l Partido Democrático, anton presidido pul porsor Francisco Morato, justamente l partido aliado a la reboluçon getulista de 1930. La ourganizaçon política rompeu, mas, cul gobierno federal i custituiu, cun las classes cunserbadoras i l bielho PRP, la Frente Sola Paulista. Esta percurou aliança cun outros stados, particularmente cula ouposiçon gaúcha, mas afinal ls paulistas rebelórun-se, cuntando solo cul apoio de tropas de l Sul de Mato Grosso.

An 9 de júlio de 1932, eirrompeu la reboluçon custitucionalista de San Paulo. Gobernaba l stado, cumo anterbentor federal, l paulista Pedro de Toledo, lhougo proclamado gobernador. Formórun-se batalhones de boluntários, i aderiran al mobimiento alguas ounidades de l Eisército, un fuorte cuntingente de Mato Grosso i la quaije totalidade de la fuorça pública stadual. Fúrun moblizados einicialmente cinquenta mil homes, cujo comando coube al coronel Euclides de Oulibeira Figueiredo i depuis al general Bertoldo Klinger, sob la xefia suprema de l general Isidoro Dies Lhopes.

La andústria partecipou de la reboluçon cun entusiasmo. Sob la direçon de Roberto Cochrane Simonsen, to l parque andustrial paulista fui colocado la serbício de la reblion, dedicado a la porduçon bélica. Organizou-se tamien l abastecimiento anterno. La lhuita durou, mas, solo trés meses i treminou cula derrota de ls paulistas i la perda de cientos de bidas.

Alguns meses passado la capitulaçon, l gobierno federal, la fin de pacificar l paíç, decidiu cumbocar eileiçones para la Assembléia Custituinte, respundendo al oubjetibo percipal de l rebolucionários paulistas: la restauraçon de la orde custitucional. Anquanto esso, San Paulo fui acupado melitarmente de outubre de 1932 a agosto de 1933. Fúrun silados l ex- gobernador Pedro de Toledo, sou secretariado i outros políticos que tomórun parte atiba na reboluçon.

La andustrializaçon i metropolizaçon[eiditar | eiditar código-fuonte]

Fexeiro:Prefeitura i shopping lhight.JPG
San Paulo, durante mui tiempo la cidade fui l pólo andustrial de l stado.

Passado la Purmeira Guerra Mundial, l cultibo de l café ampeça a anfrentar crises de scesso de oufierta i cuncorréncia de outros países. L cultibo ampeça a ser cuntrolado pul gobierno, la fin de eibitar crises i huortos fechan, lhebando eimigrantes an direçon la San Paulo, adonde se tornan ouperários.

Pressones políticas eisigindo l fin de l predomínio de la eilite cafeira paulista surge i mobimientos artísticos cumo la Sumana de 1922 propagan nuobas eideias sociales i eiquenómicas. La eimigraçon sterna ampeça la se anfraquecer i grebes anarquistas i quemunistas rebentan an San Paulo anquanto ampérios andustriales cumo l de Matarazzo son formados.

An 1930 l café entra an sue derradeira crise cula Crise de 1929 i l crash de la Bolsa de Nuoba Iorque ne l anho anterior, l colapso de l précios sternos de ls granos i la Reboluçon de 1930, que retira ls paulistas de l poder.

Fexeiro:San Paulo Lhandsat (retrato de satélite).jpg
Image de satélite focalizando la Region Metropolitana de San Paulo.
dous anhos depuis, an 1932, San Paulo cumbate Getúlio Bargas na Reboluçon Custitucionalista, nua tentatiba de retomar l poder perdido, mas ye derrotado melitarmente. La crise de l café se amplifica i l éxodo rural an direçon a la cidade de San Paulo sbazie l anterior de l estado.

La Segunda Guerra Mundial anterrompe las amportaçones de perdutos i la andústria paulista ampeça un porcesso de sustituiçon de amportaçones, passando a porduzir ne l stado ls perdutos até anton amportados. L porcesso antensifica-se ne l gobierno de Juscelino Kubitschek, que lhança las bases de la andústria outomotiba ne l ABC paulista.

Para suprir a mano-de-obra neçaira, l stado passa a recebir milhones de nordestinos, benidos percipalmente de ls stados de la Bahia, Ceará, Pernambuco i Paraíba, que sustituen ls antigos eimigrantes, agora cumpondo la classe média paulista, cumo ouperários. Estes se fixan percipalmente na periferie de San Paulo i nas cidades bezinas. Este rápido oumiento populacional promobe un porcesso de metropolizaçon, adonde San Paulo se aglomera cun las cidades bezinas, formando la Region Metropolitana de San Paulo.

An 1960, la cidade de San Paulo torna-se la maior cidade brasileira i percipal pólo eiquenómico de l paíç, superando l Riu de Janeiro. Este títalo de maior cidade brasileira debe-se a un númaro maior de migrantes que scolhian benir para San Paulo (cumo citado arriba).

Andustrializaçon de l anterior i sbaziamiento eiquenómico[eiditar | eiditar código-fuonte]

Fexeiro:Bie Anhanguera.jpg
Rodobia Anhanguera, un de ls betores de zambolbimiento de l anterior de l stado.

Nas décadas de 1960 i 1970 l gobierno stadual promobe dibersas obras que ancentiban la eiquenomie de l anterior de l stado, esbaziado zde la quebra de l café an 1930.

La abiertura i duplicaçon de la Bie Dutra (BR-116) recupera i andustrializa l Bal de l Paraíba, que se cuncentra an torno de la andústria aeronáutica de San José de l Campos.

Para l Oeste, la amplantaçon de l Aeroporto Anternacional de Biracopos, la criaçon de la Ounibersidade Stadual de Campinas (Unicamp) la abiertura de rodobias cumo la Rodobia Anhanguera i Bandeirantes i l amplemiento de técnicas modernas de porduçon, an special de la canha-de-açucre i de sou subproduto, l álcol cumbustible, lheban outra beç l progresso a las regiones de Campinas, Sorocaba i Ribeiron Preto i Franca.

Este porcesso de recuperaçon eiquenómica de l anterior antensifica-se a partir de la década de 1980, quando einúmeros porblemas ourbanos, cumo bioléncia, poluiçon i acupaçon desordenada, afligen la Region Metropolitana de San Paulo. Antre 1980 i 2000 la grande maiorie de ls ambestimientos rializados ne l stado fui feita fura de la capital, que passa dua metrópole andustrial para un pólo de serbícios i finanças. L anterior, an special l eixe antre Campinas - San Carlos - Ribeiron Preto - Franca -Sorocaba - San José de l Campos - Taubaté torna-se andustrializado i próspero.

Antretanto, mesmo cul anriquecimiento i andustrializaçon de l anterior, outros stados passan a tener ua taxa de crecimiento eiquenómico inda mais eilebada que San Paulo, percipalmente las regiones Sul i Centro-Oeste.

Atualmente, inda que l crecimiento nun seia mais tan alto i haba cuncorréncia de outros stados, San Paulo ye l percipal pólo eiquenómico i andustrial de la América de l Sul, sendo l maior mercado cunsumidor de l Brasil.

Geografie[eiditar | eiditar código-fuonte]

San Paulo
Ficha técnica
Ária 248.209,4 km²
Relebo prainada litoránea streita lhemitada pula serra de l Mar, prainos i depressones ne l resto de l território.
Punto mais eilebado piedra de la Mina, na serra de la Mantiqueira (2.797 n).
Rius percipales Tieté, Paranapanema, Grande, Turbo, de l Peixe, Paraíba de l Sul, Piracicaba.
Begetaçon mangues ne l litoral, mata Atlántica i floresta tropical ne l resto de l território.
Clima tropical atlántico ne l litoral, tropical de atitude ne l anterior i subtropical ne l sul de l stado.
Munecípios mais populosos San Paulo (11.016.703), Guarulhos (1.283.253), Campinas (1.059.420), San Bernardo de l Campo (803.906), Osasco (714.950), Santo André (673.234), San José de l Campos (610.965), Sorocaba (602.250), Ribeiron Preto (559.650), Santos (418.375) - 2006.
Hora lhocal -3
Gentílico paulista
Ber artigo percipal: Geografie de San Paulo

L stado de San Paulo acupa ua ária de 248.209,4 km², estendendo-se de l litoral al anterior, queda a 49º00'00" de longitude oeste de l Meridiano de Grenwich i a 22º00'00" de latitude sul de la Linha de l Eiquador i cun fuso horário -3 horas an relaçon la hora mundial GMT. dous terços de sou território quedan arriba de l Trópico de Capricórnio. Ne l Brasil, l stado faç parte de la region Sudeste, fazendo frunteiras cun ls stados de Minas Gerales al norte, Paraná al sul, Mato Grosso de l Sul la oeste i Riu de Janeiro la nordeste. Ye banhado pul ouceano Atlántico.

Relebo[eiditar | eiditar código-fuonte]

Fexeiro:Piedra de la Mina.jpg
Piedra de la Mina, cun 2.798,39 metros de altitude ye l punto mais alto de l stado.

Apersenta un relebo relatibamente eilebado, yá que 85% de sue superfice stá antre trezientos i nuobecientos metros de altitude. L punto mais alto de l stado ye la muntanha Piedra de la Mina cun 2.798,39 metros de altitude. Tieté, Paranapanema, Grande, Paraná, Turbo, Riu Pardo, de l Peixe, Paraíba de l Sul i Piracicaba son sous rius percipales.

L stado de San Paulo stá situado subre un amplo praino, cun cerca de 600 km de stenson ne l sentido sudeste-noroiste, orlado la leste por ua streita prainada litoránea de aprossimadamente quarenta quilómetros de anchura média. La trasiçon antre l praino i la prainada se faç por ua scarpa abruta, la serra de l Mar, cun altitude antre 800 i 1.100n. L praino çce suabemente pa l anterior i se debide an trés seçones: l praino cristalino, la depresson anterior i l praino oucidental, que forman, al lhado de la prainada litoránea i de la serra de l Mar, las cinco ounidades morfológicas de l stado.

Prainada lhitoránea

La 'prainada litoránea' apersenta feiçones bariadas. La nordeste de Santos, streita-se bastante, apertada antre l mar i las scarpas de la serra de l Mar, que an alguns lhocales cai diretamente subre l ouceano. Para oeste, dilata-se progressibamente até atingir, ne l bal de l riu Rieira de l Eiguape, sue maior anchura (sessenta quilómetros). Alguns maciços eisolados, de que son eisemplo las eilebaçones que dominan la cidade de Santos, arguen-se de la prainada. Esta ye custituída de baixadas flubio- maranhas recentes, resultantes de la colmataige (aterramiento) de antigos golfones. La baixada santista acupa un desses golfones inda nun prenchido anteiramente pula sedimentaçon. An cunsequéncia, ye cortada por cunjunto de canhales que forma berdadeiro labirinto an torno de las ilhas de Santo Amaro i San Bicente.

Bista de la serra de l mar an Ubatuba.
Serra de l Mar

La serra de l Mar, rebordo de l praino, forma ua faixa de terrenos acidentados, anterposta antre la prainada i l praino. De Santos até l lhemite cul stado de l Riu de Janeiro, apersenta-se ua scarpa cuntina, formando majestoso paredon que çce quaije berticalmente de la beira de l praino subre la prainada litoránea ó subre l mar. Fui essa la seçon de l rebordo de l praino la que aplicou einicialmente l nome de serra de l Mar. De Santos até la dibisa cul stado de l Paraná, trasforma-se nua sucesson de streitos bals i cristas montanhosas, resultantes de l trabalho de eroson de l riu Rieira de l Eiguape i sous tributários subre las peinhas menos resistentes dessa porçon de l praino.

Praino cristalino
Bista de l Pico de l Marines, na serra de la Mantiqueira.

Arriba de l scarpamiento de la serra de l Mar zambolben-se las suabes ondulaçones de l praino cristalino, assi chamado por ser talhado an peinhas cristalinas antigas (gnaisses i granitos). Essa ounidade de l relebo acupa la porçon sul-ouriental de l praino paulista. Sue topografie regular se çdobra an amplo cunjunto de colinas, antre las quales serpenteian bals rasos i anchos. A esses traços gerales acrescentan-se inda alguas outras feiçones de relebo lhigadas al praino paulista. La mais amportante ye la serra de la Mantiqueira, cujo traçado an forma dua grande crecente corresponde aprossimadamente a la dibisa cul stado de Minas Gerales. L rebordo de la Mantiqueira custitui l rebordo de l praino sul-mineiro, que domina l praino cristalino paulista cun altitudes superiores a 1.200n.

Para alhá de la Mantiqueira, l praino cristalino apersenta alguas cristas montanhosas, que corresponden la faixas de peinhas mais resistentes (metamórficas algonquianas) i puoden ser classeficadas cumo muntanhas baixas. L praino cristalino paulista, cumprende, tamien, parte de l bal de l Paraíba, grande depresson alongada que se stende até l território de l atual estado de l Riu de Janeiro, na forma dun corredor antre las serras de l Mar i de la Mantiqueira. Finalmente, arguen-se subre las serras de l Mar i de la Mantiqueira dous maciços montanhosos, respetibamente ls maciços de la Bocaina (2.085n ne l morro Tira-Chapéu) i la Piedra de la Mina (2.798,98 n), la mais alta muntanha de l stado de San Paulo.

Depresson Periférica Paulista

La quarta ounidade de relebo de l stado ye la depresson anterior, que se stende la oeste de l praino, na forma dun grande arco cuja cuncabidade se buolta pa l anterior. Sue superfice, que se ancontra arriba de 200n ambaixo de l nible giral de l praino cristalino i de l praino oucidental, assinala l afloramiento de peinhas sedimentares antigas, paleozóicas, relatibamente menos resistentes a la eroson que las formaçones de l prainos bezinos. La oeste de la depresson anterior argue-se l rebordo de l praino oucidental, ua scarpa abruta cun cerca de 200n de znible, cun penhascos cortados an formaçones basálticas: ye la chamada serra Giral, que de l norte de l stado de San Paulo se prolonga até l Riu Grande de l Sul.

Praino Oucidental Paulista
Image de satélite mostrando to l território paulista i parte de ls stados de Minas Gerales, Riu de Janeiro, Paraná i Mato Grosso de l Sul.

Ende se ampeça la mais stensa ounidade morfológica de San Paulo, l 'praino oucidental' , que acupa aprossimadamente metade de l território stadual. Apersenta esse praino suabe anclinaçon para oeste, caindo de 700n de altitude, la leste, a 300n la oeste. Eisibe assi la feiçon dua cuesta, cuja frente ó rebordo ye la serra Giral. L arcabouço geológico de la cuesta ye formado por estratos de basalto, cubiertos por formaçones areníticas que se antercalan antre eilhes. Por essa rezon, las formaçones basálticas afloran cun reduzida frequéncia ne l stado de San Paulo i son ouserbadas solo ne ls fondos de l bals i al lhongo de la serra Giral, ó an manchas sparsas. La stenson i la çtribuiçon de ls afloramientos de basalto alcançan cierta amportança eiquenómica, yá que ye de la decumposiçon dessa peinha que se oureginan ls tierras de tierra roixa. Nesse particular, San Paulo difree radicalmente de l Paraná, adonde l praino oucidental ye anteiramente recoberto por formaçones basálticas.

L dorso de l 'praino oucidental' ten topografie bastante regular, mas ls rius que l drenan, afluentes de la borda squierda de l Paraná, sulcórun nel perfundamente cun sous bals, debedindo-lo an numerosos cumpartimientos alongados ne l sentido sudeste-noroiste, chamados spigones. An cunsequéncia de la cunformaçon de sou relebo, l stado ten cerca de 85% de sue ária arriba de 300n i ambaixo de 900n; 8% ambaixo de 300n; i 7% arriba de 900n. Las tierras situadas ambaixo de 300n correspoden a la baixada lhitoránea; las demales, al praino. La pequeinha parcela que ultrapassa 900n de altitude corresponde als cachos mais eilebados de l praino, situados junto la sue borda ouriental (serra de l Mar i porçones paulistas de la Mantiqueira) .

Clima[eiditar | eiditar código-fuonte]

Sou clima barie antre tropical (na region norte de l stado), tropical de altitude (an buona parte de l centro de l estado i ne l Bal de l Paraíba) i subtropical (na region sul de l stado i ne l Praino Paulista, adonde la mínima absoluta ne l stado an Campos de l Jordan fui de -7,3 °C an 1 de júnio de 1979 [4].

Fexeiro:Camposdojordao-biew.jpg
Campos de l Jordan, un de l munecípios mais frius de l Brasil.

Seis modalidades climáticas de l sistema de classeficaçon de Köppen ocorren an San Paulo: ls tipos Af' ', Aw' ', Cfa' ', Cwa' ', Cfb' ' i Cwb' '. Ls tipos Af' ' i Aw' ' corresponden a las partes mais baixas de l stado. L clima Af' ', tropical superúmido cun chubas bien çtribuídas durante l anho, domina la baixada lhitoránea i las baixas costielhas de la serra de l Mar. Las temperaturas médies anuales son superiores a 20 °C i la plubiosidade scede 2.000mn.

L clima Aw' ', tropical, subúmido cun chubas de berano i ambiernos secos, carateriza la maior parte de l praino oucidental, cobrindo-le la parte setentrional (mais al sul la latitude mais alta acarreta temperaturas mais baixas, subretodo ne l ambierno, l que ampede la ancluson dessa region ne l praino oucidental de l tipo Aw' '). La temperatura anual scede tamien 20 °C, mas la plubiosidade ye mais reduzida de l que l tipo anterior (antre 1.000 i 1.250mn).

Ls demales tipos climáticos de l stado, Cfa' ', Cwa' ', Cfb' ' i Cwb' ', son todos bariantes de l clima tropical de altitude i se registran nas porçones mais eilebadas de l stado, esto ye, na maior parte de l praino. L tipo Cfa' ', mesotérmico cun berones calientes i chubas bien çtribuídas durante l anho, aparece la sudeste i la leste de l praino. La temperatura média anual oscila antre 18 °C i 20 °C, i la plubiosidade, antre 1.250mn i 2.000mn.

L tipo Cwa' ', mesotérmico cun berones calientes i chubiosos i ambiernos secos, acuntece eimediatamente al norte de l tipo Cfa' ', formando ua faixa que atrabessa l stado an sou centro. La temperatura anual ye la mesma de l tipo anterior, mas la plubiosidade nun ultrapassa 1.250mn. Ls tipos Cfa' ' i Cwa' ', passan la Cfb' ' i Cwb' ', esto ye, la climas cun berones frescos, nas porçones mais eilebadas de la ária de anfluéncia de l clima tropical de altitude.

Begetaçon[eiditar | eiditar código-fuonte]

Ipé-amarielho, arble típica de l cerrado, bioma persente na maior parte de l território paulista. Na retrato, un Ipé ne l campus de la Unicamp.

Pouco resta atualmente de la primitiba cobertura begetal de l stado de San Paulo. La abiertura de campos de cultibo, la formaçon de paisaiges artificiales i l uso de la madeira cumo cumbustible ó cumo matéria-prima lhebórun a ua quaije cumpleta çtruiçon de las florestas paulistas. Essa cobertura florestal rebestia outrora cerca de 82% de la ária stadual; atualmente susisten florestas an árias amprópias para pastaiges i culturas (cumo nas costielhas íngremes de las serras de l Mar i de la Mantiqueira) , ó inda nun ancorporadas a la eiquenomie agropastoril (cumo alguas porçones de l stremo oeste). Nessas árias, adonde se fizo sentir cun menos antensidade la anterferéncia houmana, inda ye possible ouserbar las caratelísticas oureginales de la floresta i recoincer la marca de sue defrenciaçon regional. Al lhongo de la cuosta i ne l rebordo de l praino, grácias a la eilebada plubiosidade, la floresta se apersentaba cumo ua mata densa, perene i mui rica an eipífitas i lianas.

Ne l anterior de l praino, la umidade mais reduzida resultaba ne l zambolbimiento dua mata semidecídua, adonde cuntrastában las formaçones zambolbidas an tierras de arenito cun las formaçones mais suberantes, de l tierras de tierra roixa. Ne ls cachos mais eilebados de la Mantiqueira i de la .com.br/çtinoabentura/andex.php?çtino=çtino_mostra&mdireito=nao&id_çtinos=6&pid= Bocaina, la floresta assumia caráter mais subtropical, assinalado pula persença de l pinheiro-de l-paraná (araucária). La mata de pinheiros aparecie, tamien, an manchas çpersas ne l leste de l stado, de las quales la maior situaba-se nas prossimidades de Botucatu.

Outros tipos de begetaçon eisistian an San Paulo. Campos cerrados (10% de la superfice total) formában manchas çpersas ne l anterior de l praino, subretodo na borda ouriental de l praino oucidental i na depresson anterior. Al sul dessa redadeira, aparecie, cumo inda hoije aparece, la stremidade setentrional de l Campos Gerales de l Paraná, acupando 1,3% de la ária stadual.

Hidrografie[eiditar | eiditar código-fuonte]

{{Aneixo|Lista de rius de San Paulo} }

Fexeiro:Riu Tieté Barra Guapa 150606 REFON .jpg
L riu Tieté percorre to l território paulista al lhongo de sou percurso, de sudeste la noroiste.

Ls percipales rius son: Tieté, Paraná, Paranapanema, Grande, Turbo, de l Peixe, Paraíba de l Sul, Piracicaba, Pardo, Moji-Guaçu, Jacaré-Pepira i Jacaré-Guaçu.

Un de ls percipales rius que atrabessa l stado, l Tieté, faç parte de la Bacia Tieté- Paraná. L Tieté ye coincido mais por sue poluiçon ambiental, mas ye un de ls mais eiquenomicamente amportantes.

La rede de drenaige de San Paulo pertence quaije antegralmente a la bacie de l riu Paraná. Solo ua streira faixa de tierras, na qual se ancluen la baixada lhitoránea i ua pequeinha parte de l praino cristalino, corre para la bertente atlántica.

Fexeiro:Paranapanema l riu 240606 REFON .jpg
L riu Paranapanema, ua dibisa natural de ls stados de San Paulo i Paraná.

Ls rius de la bacie de l Paraná abrange l própio riu Paraná, que forma la dibisa de San Paulo cun Mato Grosso de l Sul, i sous afluentes de la borda squierda — l Paranapanema (na dibisa cul stado de l Paraná), l Peixe, l Aguapeí i l Tieté, para alhá de l Grande, formador de l Paraná. Ls rius Paranapanema i Tieté ténen sues nacentes junto a la serra de l Mar i atrabessan ls trés cumpartimientos de l praino antes de alcançáren l Paraná.

La bertente atlántica cumprende, an giral, solo pequeinhos rius que çcen de la serra de l Mar i atrabessan la prainada litoránea an direçon al ouceano. Solo dous rius desse grupo alcançan maior stenson, penetrando cun sues cabeceiras ne l teta de l praino cristalino; son eilhes l Rieira de l Eiguape i l Paraíba de l Sul. Este redadeiro corre an direçon al nordeste i penetra ne l stado de l Riu de Janeiro, adonde queda la maior parte de sou curso.

Predomina ne l stado l regime tropical: ls rius anchen ne l berano i reduzen sue çcarga ne l ambierno, período de stiaige. Ne l praino, la custruçon de numerosas barraiges para la produçon de einergie eilétrica ten cuntribuído para la regularizaçon de las çcargas flubiales, melhorando anclusibe las cundiçones de nabegablidade de la alta bacie de l Paraná.


Demografie[eiditar | eiditar código-fuonte]

Densidade populacional de San Paulo.
  0-25 hab/km²
  25-50 hab/km²
  50-100 hab/km²
  100-150 hab/km²
  150-200 hab/km²
  200-300 hab/km²
  300-400 hab/km²
  400-500 hab/km²
  > 500 hab/km²

Segundo stimatibas de l IBGE, an 2006 l stado de San Paulo possuía 41.055.734 habitantes i ua densidade populacional de 165,4 hab./km². To esse montante populacional repersenta 21% de la populaçon brasileira i 11% de to la populaçon sul-amaricana[5]. L stado cunseguiu alcançar esse patamar populacional depuis de crecer durante muitos anhos cun taxas populacionales superiores a la média nacional. Na década de 1950 l stado tubo un crecimiento populacional de 3,6% al anho, anquanto l Brasil mantebe un crecimiento de 3,2%. Ne l período cumprendido antre ls anhos de 1991 i 2000, San Paulo creciu 1,8% al anho anquanto la média nacional mantebe-se an 1,6%. L ampeço de l seclo XXI traç ua tendéncia de queda de las taxas populacionales, mas San Paulo manten ua taxa de crecimiento maior que la brasileira; 1,6% contra 1,4% al anho.

De acuordo cul censo de 2000, de l 40 milhones de habitantes de l stado 93,7% bibe an cidades, anquanto 6,3% de la populaçon bibe ne l campo. La cumposiçon de la populaçon paulista por sexo, mostra que para cada 100 mulhieres residentes ne l stado eisisten 96 homes, esse pequeinho desequilíbrio antre ls dous sexos acuntece porque las mulhieres possuen ua spetatiba de bida uito anhos mais eilebada que la de l homes, para alhá de la maior partecipaçon feminina an fluxos migratórios pa l stado[6].

Para alhá de ser l stado mais populoso de l Brasil, San Paulo tamien ten l maior coleijo eileitoral brasileiro, cun 25.655.553 (IBGE/2002) eileitors an to l estado. Na eileiçon de 2006, l númaro passou para 28.037.256, segundo l Tribunal Superior Eileitoral.

Modelo:Maiores cidades paulistas

Religion[eiditar | eiditar código-fuonte]

La Basílica de Aparecida, an Aparecida de l Norte.

L censo demográfico rializado an 2000, pul IBGE, apuntou la seguinte cumposiçon relegiosa an San Paulo:[7]

Etnias[eiditar | eiditar código-fuonte]

Fexeiro:Fachada de l Memorial de l Eimigrante.JPG
L Memorial de l Eimigrante.

Segundo l censo de 2000 de l IBGE, la populaçon de San Paulo stá cumpuosta por: brancos (67,9%), pardos (24,7%), pretos (5,8%), amarielhos (1,3%) i andígenas (0,3%).[8]

La fuorte eimigraçon ne l final de l seclo XIX i ampeço de l seclo XX, trouxe al stado pessonas de todas las partes de l mundo. De ls mais de cinco milhones de eimigrantes que zambarcórun ne l Brasil, pul menos la metade se fixou ne l stado de San Paulo.[sin fuontes?]

La populaçon çcende percipalmente de eimigrantes ouropeus (subretodo pertueses, eitalianos, spanholes i almanes). Tamien hai grandes quemunidades de pobos de l Ouriente Médio (libaneses, sírios i arménios) i Ásia Ouriental (japoneses, coreanos i chineses), para alhá de çcendentes de africanos.

Muitas pessonas de outros stados brasileiros tamien migran para San Paulo an busca de trabalho ó melhores cundiçones de bida. An sue maior parte son pessonas ouriundas de la Bahia, na region metropolitana, de Minas Gerales i Paraná, ne l anterior.

Política[eiditar | eiditar código-fuonte]

Ber artigo percipal: Política de San Paulo

L stado de San Paulo, assi cumo nua república, ye gobernado por trés poderes, l eisecutibo, repersentado pul gobernador, l legislatibo, repersentado pula Assembléia Lhegislatiba de l Stado de San Paulo, i l judiciário, repersentado pul Tribunal de Justícia de l Stado de San Paulo i outros tribunales i juízes. Para alhá de l trés poderes, l stado tamien permite la partecipaçon popular nas decisones de l gobierno atrabeç de refrendos i plebiscitos.

La atual custituiçon de l stado de San Paulo fui promulgada an 1989[9], acrescida de las alteraçones resultantes de posteriores Emendas Custitucionales.

Palácio de l Bandeirantes, sede de l Gobierno de l Stado.

L Poder Eisecutibo paulista stá centralizado ne l gobernador de l stado, que ye eileito an sufrágio ounibersal i boto direto i secreto pula populaçon para mandatos de até quatro anhos de duraçon, podendo ser releito para mais un mandato. Sue sede ye l Palácio de l Bandeirantes, que zde 1964[10] ye sede de l gobierno paulista i residéncia oufecial de l gobernador.

L Poder Lhegislatibo de San Paulo ye unicameral, custituído pula Assembléia Lhegislatiba de l Stado de San Paulo, lhocalizado ne l Palácio 9 de Júlio. Eilha ye custituída por 94 deputados, que son eileitos la cada 4 anhos.

A maior corte de l Poder Judiciário paulista ye l Tribunal de Justícia de l Stado de San Paulo, lhocalizada ne l Palácio de la Justícia, ne l centro de San Paulo.

San Paulo stá debedido an 645 munecípios. L maior deilhes ye la capital, San Paulo, cun 10 milhones de habitantes, sendo la cidade mais rica de l stado i de l paíç. Sue region metropolitana ten aprossimadamente 19 milhones de habitantes, quaije la metade de to la populaçon de l stado.

Subdibisones[eiditar | eiditar código-fuonte]

{{Aneixo|Lista de munecípios de l stado de San Paulo, Mesorregiones de San Paulo, Microrregiones de San Paulo} }

Debison admenistratiba[eiditar | eiditar código-fuonte]

Zde 1970, por sucessibas lheis staduales, fúrun criadas i alteradas regiones admenistratibas i regiones de gobierno, stablecidas cul oubjetibo de centralizar a atebidades de las secretaries staduales. Sous lhemites nin siempre coinciden cun ls de las mesorregiones de San Paulo i microrregiones de San Paulo.

Eimaige mostrando la debison de l stado de San Paulo an mesorregiones, microrregiones i munecípios.
Las quinze regiones admenistratibas de l stado son

Formada por 645 munecípios

Grande ABCD: region de alta andústria, percipalmente outomobilística, anclui las cidades de: Santo André, San Bernardo de l Campo, San Caetano de l Sul, Diadema, Mauá, Riu Grande de la Serra i Ribeiron Pires.

Mesorregiones i microregiones

L stado de San Paulo ye debedido statisticamente an 15 mesorregiones, 63 microrregiones i 645 munecípios segundo l IBGE.

Eiducaçon i ciéncia[eiditar | eiditar código-fuonte]

Resultados ne l ENEM
Anho Pertues Redaçon
2006[11]
Média
38,86 (3º)
36,90
51,93 (9º)
52,08
2007[12]
Média
54,25 (2º)
51,52
55,98 (11º)
55,99
2008[13]
Média
44,86 (2º)
41,69
59,70 (7º)
59,35

Cun 14.405 stablecimientos de ansino fundamental, 12.691 ounidades pré-scolares, 5.624 scuolas de nible médio i 521 anstituiçones de nible superior, la rede de ansino de l stado ye la mais stensa de l paíç.[14] Al total, son 8.981.288 matrículas i 482.519 docentes registrados.[14]

Andicadores[eiditar | eiditar código-fuonte]

L fator "eiducaçon" de l IDH ne l stado atingiu an 2005 la marca de 0,921 – patamar cunsidrablemente eilebado, an cunformidade als padrones de l Porgrama de las Naciones Ounidas pa l Zambolbimiento (PNUD) [15] – al passo que la taxa de analfabetismo andicada pul redadeiro censo demográfico de l IBGE fui de 4,6%, superior solo a la porcentaige berificada ne l Çtrito Federal i ne ls stados de Santa Catarina i Riu de Janeiro.[16]

Tomando-se por base l relatório de l Índice de Zambolbimiento de la Eiducaçon Básica (IDEB) de 2007, San Paulo oubtebe l maior índice de a 5ª a a 8ª série de l ansino fundamental antre ls stados brasileiros.[17] Na classeficaçon giral de l Eisame Nacional de l Ansino Médio (ENEM) de 2007, trés scuolas de l stado figurórun antre las 20 melhores de l ranking, sendo ls coleijos Bértice, Bandeirantes i Móbile ls respetibos terceiro, décimo quarto i bigésimo colocados.[18]

Ansino superior[eiditar | eiditar código-fuonte]

Cuntemplado por spressibo númaro de renomadas anstituiçones de ansino i centros de eiceléncia, San Paulo ye l maior pólo de pesquisa i zambolbimiento de l Brasil, respunsable por 52% de la porduçon científica brasileira i 0,7% de la porduçon mundial ne l período cumprendido antre ls anhos de 1998 i 2002.[19] Ne l cenário atual, çtacan-se amportantes ounibersidades públicas i pribadas, muitas deilhas cunsidradas centros de refréncia an detreminadas árias.

Las ounibersidades públicas sediadas ne l stado de San Paulo son:

Cidade Ounibersitária Armando de Salles Oulibeira, cun ls eidifícios de la FAUUSP i de la FEAUSP an çtaque.
Fexeiro:Antrada Unicamp 2.jpg
Antrada de la Unicamp an Campinas.
Retrato aérea de l campus de la Ounibersidade Federal de San Carlos.

Antre las anstituiçones pribadas, çtacan-se:

Biblioteca Central "George Alexander" de la Ounibersidade Presbiteriana Mackenzie.

Cumpletan l eisemplário arriba las seguintes anstituiçones: Ounibersidade Anhembi Morumbi, San Marcos, Ounibersidade Bandeirante de San Paulo (Uniban), Ounibersidade Cruzeiro de l Sul (Unicsul), Ounibersidade Metodista de Piracicaba i Ounibersidade San Judas Tadiu – antre outras. Para alhá destas ounibersidades, San Paulo tamien cunta cun dibersos anstitutos de ansino superior i pesquisa an árias specíficas, antre ls quales puoden ser çtacados la Fundaçon Armando Álbares Peinado (FAAP) (angenharie, artes i ciéncias houmanas), la Fundaçon Getúlio Bargas (FGB) (admenistraçon i dreito) i la Scuola Superior de Propaganda i Marketing (ESPM).

Percipales anstitutos de pesquisa[eiditar | eiditar código-fuonte]

Anstituto de Pesquisas Tecnológicas.
Fexeiro:Anstituto butantan ciete silberio.jpg
Lhaborátorio de anfluenza de l Anstituto Butantan
Fexeiro:Anstituto Biológico de San Paulo 01.jpg
Anstituto Biológico, na Bila Mariana.
Fexeiro:Anstituto Pasteur 01.JPG
Anstituto Pasteur, na abenida Paulista.
Laboratório Nacional de Luç Síncrotron
Fexeiro:Anstituto agronomico de Campinas ciete silberio.jpg
Anstituto Agronómico de Campinas

Cultura[eiditar | eiditar código-fuonte]

Ber artigo percipal: Cultura de San Paulo

Por tener anfluenciado l Brasil de forma atiba na política i na eiquenomie l stado de San Paulo acabou anfluenciando l paíç tamien an ámbito cultural. La cultura paulista ye ua de las mais ricas dentre ls stados brasileiros, justamente por ser ua mistura de todas las outras culturas nacionales. Esso debiu-se a las bárias óndias migratórias i eimigratórias que benirun pa l stado ne ls seclos XX i XXI, trazendo questumes çtintos para un mesmo lhugar i criando ua cultura singular, seia na música, na literatura ó nas artes plásticas.

Fexeiro:Triato Pedro II-Rieiro Preto.jpg
Theatro Pedro II an Ribeiron Preto.

L percipal pólo cultural de l stado ye sue capital, San Paulo, mas outros grandes núcleos ourbanos cumo Campinas, Ribeiron Preto i Campos de l Jordan tamien apersentan ua bida cultural rica i agitada.

Museus[eiditar | eiditar código-fuonte]

Dentre ls percipales museus de l stado, stan l Museu de l Ipiranga, adonde fui proclamada la andependéncia de l Brasil, l Museu de la Lhéngua Pertuesa, l MASP i la Pinacoteca de l Stado de San Paulo, todos lhocalizados na cidade de San Paulo.

Música[eiditar | eiditar código-fuonte]

Fexeiro:Osesp an campos de l jorda ciete silberio.jpg
Cuncerto de la Orquestra Sinfónica de l Stado de San Paulo an Campos de l Jordan.

Ls stado de San Paulo ten alguas de las melhores casas de spetaclos de l Brasil, cumo, por eisemplo, la Sala San Paulo, cunsidrada por muitos cumo la de melhor acústica de l mundo i l Triato Municipal de San Paulo, cunsidrado un de ls palcos de maior respeito ne l paíç, tenendo abrigado apersentaçones dramáticas i óperas de grandes nomes nacionales i anternacionales. Muitos de ls percipales cumpositores eruditos brasileiros anternacionalmente reconhecidos son paulistas, tales cumo Carlos Gomes, aclamado cumo l mais prolífico cumpositor brasileiro de óperas, i Eilias Álbares Lhobo, cumpositor de la ópera "La Nuite de San João", la purmeira ópera genuinamente brasileira. Nun se puode squecer l precoce i tan cedo zaparecido Alexandre Lheby cuja obra orquestral i pianística ye de purmeira qualidade i que fui l pioneiro na antroduçon de l tema popular na música clássica. Ne l período moderno, la música erudita paulista fui marcada por cumpositores cumo Francisco Mignone, João de Sousa Lhima, Osbaldo Lhacerda, Amaral Viera i Camargo Guarnieri.

Fexeiro:Triato Municipal SP.jpg
L Triato Municipal de San Paulo, ua de las percipales casas de ópera de l paíç.

La música popular paulista tradecional, assi cumo ne l resto de l Brasil, fui anfluenciada percipalmente pulas tradiçones de la Ouropa, de la África i de l índios. Probablemente l stilo de música popular de ourige paulista mais caratelístico ye la moda de biuola, tenendo sido amplamente dibulgada por Cornélio Pires, durante l seclo XX, i que atingiu sou apogeu cun cantores i cumpositores cumo Sérgio Reis i Renato Teixeira. L stilo musical anfluenciou fuortemente la música de outros stados cumo Minas Gerales, Goiás, Paraná i Mato Grosso de l Sul.

Outros eilemientos de la música paulista dinos de nota i altamente populares son l rock, repersentado por bandas cumo Titanas, Ls Mutantes, Ira!, Ultraje la Rigor i CPM 22; l samba paulista (Adoniran Varbosa, Demónios de la Garoa), la música pop (Guilherme Arantes, Marie Rita) i l heip hop, popular specialmente nas periferies de las grandes cidades paulistas, repersentado por bandas cumo Racionales MC's i Façon Central.

Eiquenomie[eiditar | eiditar código-fuonte]

Ber artigo percipal: Eiquenomie de San Paulo
Eiquenomie de San Paulo
Ficha técnica
Partecipaçon ne l PIB nacional 33,9% (2005)
PIB per capita R$ 17.977 (2005)
Cumposiçon de l PIB
Agropecuária 6,5% (2004)
Andústria 46,3% (2004)
Serbícios 47,2% (2004)
Atebidades eiquenómicas
Sportaçones (US$ 38 bilhones): beiclos i pieças (17,2%), abiones, heilicóteros i aeropeças (11,6%), outros perdutos agroindustriales (soja, chichas, café, papel - 10%), açucre i álcol (7,8%), metalmacánico (7%), sumo de lharanja (5,2%), eiletrónica i telquemunicaçones (4,1%), miscelánea (31,8%) - 2005.
Amportaçones (US$ 30,5 bilhones): petrólio i deribados (8,4%), benes de anformática (7,8%), aeropieças (4,9%), beiclos i peças (4,3%), metalmacánico (3%), medicamientos (2,1%), miscelánea (63,3%) - 2005.
Einergie eilétrica
Geraçon 56.756 GWh (2004)
Cunsumo 85.193 GWh (2004)
Telecomunicaçones
Telefonia fixa 13,4 milhones de lhinhas (maio/2006)
Telmobles 22,7 milhones (abril/2006)

Stado mais rico de la Federaçon, i l pólo eiquenómico de la América de l Sul, l stado de San Paulo ten ua eiquenomie dibersificada. Las andústrias metal-macánica, álcol i açucre, téxtil, outomobilística i de abiaçon; ls setores de serbícios i financeiro; i l cultibo de laranja, canha de açucre i café forman la base dua eiquenomie que respunde por cerca dun terço de l PIB brasileiro, algo an torno de 550 bilhones de dólares na "paridade de poder de cumpra". Para alhá desso, l stado oufrece buona anfra-estrutura para ambestimientos, debido las buonas cundiçones de las rodobias.

Stória eiquenómica de San Paulo[eiditar | eiditar código-fuonte]

Puode-se cunsidrar que la stória eiquenómica paulista ampeça cul ciclo de l café, na época an que ls paulistas comandában la política nacional cun ls mineiros, la chamada "política de l café-cun-lheite", durante l período de la República Bielha, an que l stado de San Paulo tubo ua acelerada spanson andustrial. L ciclo perdura até la crise de la Bolsa de Balores de Nuoba Iorque an 1929. La decadéncia de la cafeicultura proboca la trasferéncia de l capital para la andústria, que pudo se zambolber apoiada ne l mercado cunsumidor i na mano de obra çponible ne l stado. Esta purmeira fase de la andustrializaçon acuntece ne l cuntesto eiquenómico brasileiro de la sustituiçon de amportaçones.

L período de maior crecimiento de la andústria de l stado acuntece ne l mandato de Juscelino Kubitschek que promobiu la anternacionalizaçon de la eiquenomie brasileira, trazendo la San Paulo (percipalmente na region de l ABC) la andústria outomobilística.

Atualmente l stado ye lhíder an bários setores de la eiquenomie brasileira, notadamente ne l setor financeiro (cuncentrado na cidade de San Paulo) , andústria outomobilística i de abiaçon i na porduçon sucroalcoleira i de suco de lharanja.

Andústrias[eiditar | eiditar código-fuonte]

La andústria ye la percipal caratelística de la eiquenomie paulista. Depuis de la crise de 1929, an Nuoba Iorque, l café dou lhugar a las andústrias, que fazirun San Paulo permanecer na lhiderança de la andústria nacional até hoije. L stado supera la porduçon andustrial de l Riu de Janeiro, de Minas Gerales i la de l Riu Grande de l Sul. Sous percipales pólos andustriales son:

  • Region Metropolitana de San Paulo; maior pólo de riqueza nacional, la region ten un pólo andústrial stremamente dibersificado cun andústrias de alta tecnologie até andústrias outomobilísticas, situadas percipalmente na region de l ABC. Atualmente la metrópole stá passando por ua trasformaçon eiquenómica, deixando sou fuorte caráter andústrial passando pa l setor de serbícios.
Fexeiro:Ambraer 190.jpg
Ambraer I-190, jato zambolbido pula ampresa Ambraer que stá sediada an San José de l Campos.
Fexeiro:Çtaque replan.jpg
REPLAN, la maior refinarie an porduçon de petrólio de la Petrobrás.

Agropecuária[eiditar | eiditar código-fuonte]

Fexeiro:Faç S Sofia canheiro 090607 REFON .JPG
Canha-de-açucre, ua de las culturas mais praticadas ne l stado. Na foto un canheiro na cidade paulista de Abaré.

L stado de San Paulo ye ua de las ounidades federatibas de l Brasil que mais cuntribui na porduçon agrícola nacional, sendo respunsable por un terço de l PIB agroindustrial brasileiro. San Paulo ten 190 mil km² de ária plantada i pastaiges. L stado ye, eisoladamente, l maior perdutor de suco de lharanja i de fruitas, segundo maior perdutor mundial de soja i de canha-de-açucre i quarto maior perdutor mundial de café. Na pecuária, l stado tamien se çtaca sendo respunsable por 16% de las abes de corte, 9% de l ganado de bobinos i 7% de l suínos de l paíç. Fuonte:[36]

Einergie[eiditar | eiditar código-fuonte]

L stado de San Paulo, sendo l mais andustrializado stado de la federaçon, ye l maior perdutor i tamien cunsumidor de einergie nacional. San Paulo ten mais centrales núclear hidrelétricas de l que qualquiera outro stado, cuntando tamien cun ua central núclear termoelétrica, coincidas tamien por séren las maiores de la América Lhatina.

Turismo[eiditar | eiditar código-fuonte]

Fexeiro:Bista de Santos.jpg
Borda de Santos, un de l çtinos mais percurados puls paulistas.
Fexeiro:Riu Brabo Hopi Hari.jpg
Hopi Hari, un de ls maiores parques temáticos de la América Lhatina.

Ua parcela seneficatiba de la eiquenomie paulista ben de l turismo. Para alhá de ser un centro financeiro l stado tamien oufrece ua einorme bariadade an çtinos turísticos:

  • 'Capital' :La capital paulista ye l centro de l turismo de negócios ne l Brasil, l que proporciona a la cidade cerca de 45 mil eibentos por anho [37]. San Paulo, tamien ten la maior rede houteleira brasileira. Por speculaçon eimobliária an meados de ls anhos 1990, hoije eisiste scesso de oufierta an númaro de bagas. La cidade tamien cunta cun percura ne l turismo gastronómico, depuis de recebir l títalo de capital mundial de la gastromie. L turismo cultural tamien ye çtaque dada la quantidade de museus, triatos, eibentos cumo la Bienal de Artes i la Bienal de l Lhibro.
  • 'Anterior' : Ne l anterior ye possible ancontrar stáncias, turismo rural, ecológico, cidades cun clima ouropeu, cachoeiras, cabernas, rius, serras, fuontes de auga mineral, parques naturales, custruçones stóricas de ls seclos XVI, XVII, XVIII, eigreijas an arquitetura jesuíta i sítios arqueológicos cumo l Parque Stadual Turístico de l Alto Rieira (PETAR). Quien percura dibersones mais antensas puode percurar l Hopi Hari, un de ls percipales parques temáticos de l paíç, na Region Metropolitana de Campinas. An matéria de ecoturismo, Brotas i Juquitiba ten a melhor anfraestrutura. Ne l ambierno, la cidade de Campos de l Jordan surge cumo la percipal refréncia turística de l stado paulista, cul Festibal de Ambierno i dibersas outras atraçones nun ambiente cuja temperatura puode chegar an marcas negatibas.


Trasportes[eiditar | eiditar código-fuonte]

Rodobias[eiditar | eiditar código-fuonte]

Fexeiro:Rodobia Bandeirantes SAO 2008 06.jpg
Rodobia de l Bandeirantes, cunsidrada a melhor rodobia de l Brasil pula Cunfederaçon Nacional de l Trasporte[38].

L estado de San Paulo ten ua malha rodobiária cun mais de 32.000 km de bias asfaltadas, repersentando cerca de 17% de l total de la malha asfaltada de l Brasil[39][40]. Las rodobias paulistas son cunsidradas las mais modernas i melhor cunserbadas de l Brasil. La Cunfederaçon Nacional de l Trasporte, nua pesquisa rializada an 2006, dibulgou un ranking que coloca las rodobias de San Paulo, an cumparaçon cun las outras rodobias brasileiras, ne l topo an tenermos de stado giral de cunserbaçon[41][42]. La admenistraçon de alguas rodobias paulistas fui trasferida a la einiciatiba pribada a partir de l final de la década de 90, drento dun porgrama mais amplo de pribatizaçon. Las ampresas bencedoras de l porcesso lhicitatório fúrun oubrigadas a rializar ua série de ambestimientos i a cumprir metas de qualidade mas, anque de la melhoria nas statísticas de acidentes[43], la cobrança dun balor de pedágio cunsidrado caro pa ls padrones brasileiros proboca críticas al modelo de pribatizaçon.[44]

Aeroportos[eiditar | eiditar código-fuonte]

Fexeiro:BiewfromAir-SaoPaulo.jpg
Aeroporto Anternacional de San Paulo, an Guarulhos, l aeroporto anternacional mais mobimentado de l Brasil.
Fexeiro:Aeroporto de Cungonhas - Aeronabes.jpg
Aeroporto de Cungonhas.

{{Aneixo|Aeroportos de l stado de San Paulo} }

San Paulo ten trés grandes aeroportos, sendo dous anternacionales:

Portos marítimos[eiditar | eiditar código-fuonte]

Porto de Santos, l maior de l Brasil.

L stado ten dous portos:

  • Porto de Santos, lhocalizado na cidade de Santos, l porto ye hoije l percipal de l Brasil i l maior de la América Lhatina. L Porto de Santos acupa a 39ª posiçon ne l ranking mundial de mobimentaçon de cargas cunteinerizadas.

Caminos de fierro[eiditar | eiditar código-fuonte]

Puonte Rodoferrobiária subre l Riu Paraná.

San Paulo ten mais de 5 mil km de caminos de fierro (outrora ouperados pula zaparecida statal Camino de fierro Paulista SA), que se stenden zde las bordas de l riu Paraná até l porto de Santos, çtinados al trasporte de carga. La region metropolitana de San Paulo ye serbida de camboios por ua malha ferrobiária de 257 km, cumpuosta por 6 lhinhas i 84 staçones, sendo ouperada pula Cumpanha Paulista de Camboios Metros.

Metro[eiditar | eiditar código-fuonte]

Ber artigo percipal: Metro de San Paulo

L metro de San Paulo ye un de ls mais eficientes i nuobos de l mundo. San 61,3 km de metro çtribuídas an quatro lhinhas i 55 staçones, sendo que diariamente son trasportados aprossimadamente 3 milhones de passageiros por essas lhinhas[46].

Refréncias[eiditar | eiditar código-fuonte]

  1. http://www.ibge.gov.br/home/presidencia/noticias/noticia_visualiza.php?id_noticia=1039&id_pagina=1
  2. Las Distorçones na Repersentaçon de ls Stados na Cámara de ls Deputados Brasileira de Jairo Nicolau
  3. La desorden paulista Luís Filipe de Alencastro na Folha de S. Paulo
  4. http://www.climate-charts[lhigaçon einatiba] .com/Lhocationes/b/BZ83714.html
  5. http://www.seade.gov.br/produtos/spdemog/PDF/maio_2005.pdf Arquibado an 2007-08-08 ne l Wayback Machine. Seade
  6. Archive copy, arquivado do original em 2007-08-08, https://web.archive.org/web/20070808203506/http://www.seade.gov.br/produtos/spdemog/PDF/maio_2005.pdf, visitado em 2013-07-06 
  7. http://www.sidra.ibge.gov.br/bda/tabela/listabl.asp?ç=cd&l=7&i=P&c=2094
  8. IBGE/2005 Anstituto Brasileiro de Geografie i Statística
  9. http://www.legislacao.sp.gov.br/legislacao/index.htm Lhegislaçon de l Stado de San Paulo
  10. http://oglobo.globo Arquibado an 2022-03-06 ne l Wayback Machine. .com/sp/mat/2008/03/20/palacio_de l_campos_eiliseos_puode_tornar_ser_sede_de l_gobierno_paulista-426381767.asp L Globo Online
  11. http://download.globo[lhigaçon einatiba] .com/bestibular/enem2006_zampenhoregiaouf.doc
  12. http://download.uol[lhigaçon einatiba] .com.br/eiducacao/enem2007_mediasredacao.xls
  13. http://www.inep.gov.br/download/enen/2008/Enem2008_tabelas_01a101.xls
  14. 14,0 14,1 «IBGE Cidades». Anstituto Brasileiro de Geografie i Statística (IBGE) 
  15. «Amprego, Zambolbimiento Houmano i Trabalho Decente: La Speriéncia Brasileira Recente» (ZIP). CEPAL/PNUD/OIT. Setembre de 2008. Cunsultado an 24 de abril de 2009 
  16. «Síntese de ls Inidicadores Sociales 2008» (PDF). Tabela 8.2 - Taxa de analfabetismo de las pessonas de 15 anhos ó mais de eidade, por quelor ó raça, segundo las Grandes Regiones, Ounidades de la Federaçon i Regiones Metropolitanas - 2007. Anstituto Brasileiro de Geografie i Statística (IBGE). Cunsultado an 1º de outubre de 2008 
  17. «Ne l IDEB, 'pior' cidade raspa nota zero; maiorie tira menos de 5». UOL Eiducaçon. 26 de abril de 2007. Cunsultado an 5 de agosto de 2008 
  18. .com/Noticias/Bestibular/0,,MUL385831-5604,00.html «Las 20 melhores scuolas de l paíç ne l ENEM 2007» Cunsulte valor |url= (ajuda). Portal G1. 3 de abril de 2008. Cunsultado an 5 de agosto de 2008 
  19. «Análeze de la porduçon científica a partir de andicadores bibliométricos» (PDF). Tabela 8.2 - Taxa de analfabetismo de las pessonas de 15 anhos ó mais de eidade, por quelor ó raça, segundo las Grandes Regiones, Ounidades de la Federaçon i Regiones Metropolitanas - 2007. Anstituto Brasileiro de Geografie i Statística (IBGE). Cunsultado an 1º de outubre de 2008 
  20. 20,0 20,1 .com/Noticias/Bestibular/0,,MUL199904-5604,00-USP%2BE%2BNO%2BRANKING%2BDAS%2BMELHORES%2BUNIBERSIDADES%2BDO%2BMUNDO.html «G1 – USP, UFRJ, Unicamp, UFRGS, UFMG i Unesp aparecen ne l top 500 eilaborado an Taiwan» Cunsulte valor |url= (ajuda). Portal. 30 de nobembre de 2007. Cunsultado an 5 de agosto de 2008 
  21. «Relatório de Atebidades i Prestaçon de Cuntas 2007» (PDF). Ounibersidade Federal de San Paulo (Unifesp). 2007. Cunsultado an 7 de agosto de 2008 
  22. Combest - Comisson Permanente pa ls Bestibulares[lhigaçon einatiba] Subre Cidade Ounibersitária, bejitado an 6 de abril, 2007
  23. Rebista Pesquisa - Fapesp[lhigaçon einatiba] "Unicamp ten l maior númaro de patentes", besitado an 3 de abril, 2007
  24. Site de la Unicamp - Patentes Arquibado an 2007-09-28 ne l Wayback Machine. "Unicamp ten l maior númaro de patentes", besitado an 3 de abril, 2007
  25. .com.br/html/noticia/noticia_clipping_cebe.html «Maior ounibersidade de l Brasil» Cunsulte valor |url= (ajuda). Ounibersia Brasil. 2 de agosto de 2005. Cunsultado an 9 de agosto de 2008 
  26. 26,0 26,1 «Strutura». Anstituto de Pesquisas Tecnológicas (IPT). Cunsultado an 6 de agosto de 2008 
  27. «Strutura». Anstituto de Pesquisas Tecnológicas (IPT). Cunsultado an 6 de agosto de 2008 
  28. 28,0 28,1 28,2 28,3 «Quien somos». Anstituto de Pesquisas Einergéticas i Nucleares (IPEN). Cunsultado an 5 de agosto de 2008 
  29. «Apersentaçon». Anstituto Butantan. Cunsultado an 6 de agosto de 2008 
  30. «Ounidades de pesquisa». Anstituto Butantan. Cunsultado an 6 de agosto de 2008 
  31. 31,0 31,1 «Quien somos». Anstituto Biológico. Cunsultado an 6 de agosto de 2008 
  32. 32,0 32,1 «Menu». Anstituto Pasteur. Cunsultado an 7 de agosto de 2008 
  33. 33,0 33,1 33,2 33,3 «Subre l IMTSP». Anstituto de Medecina Tropical de San Paulo (IMTSP). Cunsultado an 8 de agosto de 2008 
  34. 34,0 34,1 «L Anstituto». Anstituto Florestal. Cunsultado an 8 de agosto de 2008 
  35. http://www.planejamento.sp.gov.br/AssEco/testos/RMC.pdf[lhigaçon einatiba]
  36. http://www.nossosaopaulo[lhigaçon einatiba] .com.br/Reg_SP/Eiquenomie/Eiquen_Frame.htm
  37. http://www.saopaulo.sp.gov.br/saopaulo/turismo/ Portal de l Gobierno de l Stado de San Paulo
  38. Pesquisa Rodobiária 2006 - Cunfederaçon Nacional de Trasporte - Rodobia de l Bandeirantes
  39. Departamiento de Stradas de Rodaige de San Paulo. «Malha rodobiária de l estado de San Paulo». Cunsultado an 28 de maio de 2007 
  40. Portal de l gobierno de l stado de San Paulo. «Ambestimientos.SP». Cunsultado an 28 de maio de 2007 
  41. Cunfederaçon Nacional de Trasportes. «Release - Pesquisa Rodobiária CNT 2006». Cunsultado an 28 de maio de 2007 
  42. Cunfederaçon Nacional de Trasportes. «Ranking - Pesquisa Rodobiária CNT 2006». Cunsultado an 28 de maio de 2007 
  43. ARTESP. «Rodobias Cuncedidas». Cunsultado an 28 de maio de 2007 
  44. Portal Globo de amboras. .com/Noticias/Brasil/0,,AA1339855-5598,00.html «Pedágio de SP ye 57% mais caro que de rodobias federales» Cunsulte valor |url= (ajuda). Cunsultado an 28 de maio de 2007 
  45. 45,0 45,1 45,2 Erro de citaçon: Etiqueta <ref> inválida; não foi fornecido texto para as refs de nome Aero
  46. http://www1.fuolha.uol[lhigaçon einatiba] .com.br/fuolha/cotidiano/ult95u304435.shtml Fuolha Online