Geologie

Ourige: Biquipédia, la anciclopédia lhibre.

Geologie, de l griego γη- (ge-, "a tierra") i λογος (logos, "palabra", "rezon"), ye la ciéncia que studa la Tierra, sue cumposiçon, strutura, propiadades físicas, stória i ls porcessos que le dan forma. Ye ua de las ciéncias de la Tierra. La geologie fui eissencial para saber la eidade de la Tierra, que se calculou tener cerca de 4.6 mil milhones (br. bilhones) de anhos i a zambolber la teorie que afirma que la litosfera terrestre se ancontra fragmentada an bárias placas tetónicas i que se méxen subre l manto superior fluido i biscoso (astenosfera) de acordo cun un cunjunto de porcessos chamado tetónica de placas. L geólogo ajuda a ancuntrar i a gerir ls recursos naturales, cumo l petrólio i l carbon, assi cumo metales cumo l fierro, cobre i uránio, por eisemplo. Muitos outros materiales ténen antresse eiconómico: las gemas, bien cumo muitos minerales cun aplicaçon andustrial, cumo asbesto, piedra pomes, perlita, mica, zeólitos, argilas, quartzo ó eilemientos cumo l alxofre i cloro.

La Astrogeologie ye la palabra ousado para chamar studos parecidos d'outros cuorpos de l sistema celhestre.

La palabra "geologie" fui ousada pula purmeira beç por Jean-André Deluc an 1778, sendo antroduzida de modo final por Horace-Bénédit de Saussure an 1779.

La geologie relaciona-se diretamente cun muitas outras ciéncias, an special cula geografie, i astronomie. Por outro lado la geologie sirbe-se de ferramientas de la química, física i matemática, antre outras, anquanto que la biologie i la antropologie sírben-se de la Geologie para dar suporte a muitos de ls sous studos.

Stória[eiditar | eiditar código-fuonte]

Na China, Shen Kua (1031 - 1095) formulou ua heipótese de splicaçon de la formaçon de nuobas tierras, baseando-se na ouserbaçon de conchas fóceles dun strato nua muntanha a centenas de quilómetros de l ouceano. L sábio chinés defendie que la tierra formaba-se a partir de la eiroson de las muntanhas i pula deposiçon de silte.

La obra, Peri lithon, de Teofrasto (372-287), studante de Aristóteles quedou por milénios cumo obra de refréncia na ciéncia. La sue anterpretaçon de ls fóceles solo fui rebogada apuis de la Reboluçon científica. La sue obra fui traduzida para latin, bien cumo para outras lénguas ouropeias.

L médico Georg Agricola (1494-1555) screbiu l purmeiro tratado subre mineraçon i metalurgie, De re metallica libri XII 1556 adonde se podie ancuntrar un aneixo subre las criaturas que habitában l anterior de la Tierra (Buch von den Levewesen unter Tage). La sue obra cobrie temas cumo la einergie eólica, hidrodinámica, trasporte i straçon de minerales, cumo l alumínio i alxofre.

Nicolaus Steno (1638-1686) fui l outor de bários percípios de la geologie cumo l percípio de la subreposiçon de las camadas, l percípio de la hourizontalidade oureginal i l percípio de la cuntinidade lateral, trés percípios de la Stratigrafie.

L Geólogo, Pintura de l sec. XIX por Carl Spitzweg.

James Hutton ye bisto muita beç cumo l purmeiro geólogo moderno. An 1785 apersentou ua teorie antitulada Teorie de la Tierra (Theory of the Earth) a la Sociadade Rial de Eidimburgo. Na sue teorie, splicou que la Tierra será mui mais antiga de l que tenie sido pensado antes, a fin de premitir "que houbisses tiempo para para acuntecer eiroson de las muntanhas de modo a que ls sedimentos criassen nuobas peinhas ne l fondo de l mar, que apuis fúrun albantadas i custituíran ls cuntinentes." Hutton publicou ua oubra cun dous belumes acerca desta teories an 1795.

An 1811 George Cubier i Alenxandre Brongniart publicórun la sue teorie subre la eidade de la Tierra, baseada na çcubierta, por Cubier, de uossos de alifante an Paris. Para apoiar la sue teorie ls outores criaou l percípio de la sucesson stratigráfica.

An 1830 Sir Charles Lyell publicou pula purmeira beç la sue famosa obra Percípios de la Geologie, publicando cuntínuas rebisones até a la sue muorte an 1875. Lyell dibulgou cun éisito durante la sue bida la doutrina de l ouniformitarismo, que defende que ls porcessos geológicos son bagarosos i inda acuntécen ne ls dies hoije. Ne l sentido cuntrário, la teorie de l catastrofismo defendie que las struturas de la Tierra formában-se an eibentos catastróficos únicos, quedando einalterables apuis desses acuntecimientos.


Durante l seclo XIX la geologie debatiu-se cula queston de la eidade de la Tierra. Las stimatibas bariában antre alguns milhones i ls 100.000 mil milhones de anhos. Ne l seclo XX l maior abanço de la geologie fui l zambolbimiento de la teorie de la tetónica de placas ne ls anhos 60. La teorie de la deriba de l cuntinentes fui ne l ampeço Alfred Wegener que la porpuso i Arthur Holmes an 1912, mas nun fui totalmente aceite até la teorie de la tetónica de placas ser zambolbida.

Campos de la geologie i deciplinas relacionadas[eiditar | eiditar código-fuonte]

Ua çcriçon eilustrada dun sinclinal i anticlinal frequentemente studados na Geologie strutural i Geomorfologie.

Hai muitos campos defrentes drento de la deciplina geologie, i serie defícele listá-los a todos. De qualquier modo antre eilhes ancluen-se:

Amportantes percípios de la geologie[eiditar | eiditar código-fuonte]

La geologie funciona cunsates percípios que premíten, por eisemplo, al ouserbar la çposiçon atual de formaçones stablecer la sue eidade relatiba i la forma cumo fúrun criadas.

Percípio de la Subreposiçon de las Camadas

Segundo este percípio, an qualquiera sequéncia la camada mais nuoba ye aqueilha que stá ne l cimo de la sequéncia. Las camadas anferiores son als poucos mais antigas. Este percípio puode ser aplicado an depósitos sedimentares formados por acresçon bertical, mas nun naqueilhes an que la acresçon ye lateral (por eisemplo an terraços flubiales) . L percípio de la subreposiçon de las camadas ye bálido pa las peinhas sedimentares i bulcánicas que se forman por acumulaçon bertical de material, mas nun puode ser aplicado la peinhas antrusibas i debe ser aplicado cun coutela a las peinhas metamórficas.

Percípio de la Hourizontalidade Oureginal

L percípio de la hourizontalidade oureginal fiç que la deposiçon de sedimentos acuntece an leitos hourizontales. La ouserbaçon de sedimentos marinos i nun marinos nua grande bariadade de ambientes suporta la generalizaçon de l percípio.

Percípio de las Relaçones de Corte

Este percípio, antroduzido por James Hutton, diç que ua peinha ígnea antrusiba ó falha que corte ua sequéncia de peinhas, ye mais nuoba que las peinhas por eilha cortadas. Esse percípio premite la dataçon relatiba de eibentos an peinhas metamórficas, ígneas i sedimentares, sendo fundamental pa l trabalho an terrenos ourogénicos nuobos i antigos. Este percípio ye bálido para qualquiera tipo de peinha cortada por uas de las struturas arriba relacionadas.

Percípio de ls cachos Anclusos

Este percípio de dataçon relatiba diç que ls cachos de peinhas anclusas an cuorpos ígneos (antrusibos ó nó) son mais antigos que las peinhas ígneas que stan anclusos. Este percípio, a la par cul percípio de las relaçones de corte, ye fundamental an árias formadas por grandes cuorpos antrusibos premitindo la dataçon relatiba nun solo de peinhas strateficadas, mas tamien de peinhas ígneas i metamórficas.

Percípio de la Sucesson Faunística

L Percípio de la Sucesson Faunística ó Percípio de la Eidantidade Paleontológica, diç que ls grupos de fóceles (animal ó begetal) acuntécen ne l registro geológico segundo ua orde detreminada i ambariable, de modo que, se esta orde ye coincida, ye possible saber la eidade relatiba antre camadas zde l sou cuntenido fossilífero. Esse percípio, einicialmente outelizado cumo un strumiento prático, fui apuis splicado pula Teorie de la Eiboluçon de Charles Darwin. Muitas eras marcadas por stinçon de grande parte de l cuntenido fossilífero son coincidos na stória de la Tierra i lebórun al zambolbimiento de la Teorie de l Catastrofismo.

Ber tamien[eiditar | eiditar código-fuonte]