Saturno

Ourige: Biquipédia, la anciclopédia lhibre.
Saturno ♄
Planeta percipal
Caratelísticas orbitais
Periélio 9,020 632 24 OA
Afélio 10,053 508 40 OA
Circunferéncia orbital 59,879 OA
Scentricidade 0,054 150 60
Período sinódico 378,1 d (1,035 la)
Belocidade orbital média 9,638 km/s
Anclinaçon 2,484 46
Númaro de satélites 60 (Eidantificados).
Caratelísticas físicas
Ária de la superfície 4,38×1010 km²
Belume 7,46×1014 km³
Massa 5,688×1026 kg
Densidade média 0,69 g/cm³
Grabidade equatorial 0,914 g
Período de rotaçon 10 d ( h)
Albedo 0,47

Saturno ye l sesto planeta de l Sistema Solar cun ua órbita antre las órbitas de Júpiter i Ourano. Ye l segundo maior planeta apuis de Júpiter, sendo un de ls planetas gigantes de l Sistema Solar, mas l de menor densidade, tanto que se eisistisse un ouceano grande l bastante, Saturno flutuarie nel. Sou aspeto más caratelístico ye sou brilhante sistema de anielhos, l solo besible de la Tierra. Sou nome probén de ls dius romano Saturno. Faç parte de ls chamados planetas steriores.

Saturno ye un planeta gazoso, percipalmente cumpuosto de heidrogénio (97%), cun ua pequeinha porporçon de hélio i outros eilemientos. Sou anterior cunsiste dun pequeinho núcleo rochoso i carambelo, cercado por ua spessa camada de heidrogénio metálico i ua camada sterna de gases. La atmosfera sterna ten ua aparéncia suabe, ambora la belocidade de l aire an Saturno puoda chegar a 1.800 km/h, seneficatibamente tan rápido cumo ls de Júpiter, mas nun tan rápidos cumo ls de Netuno. Saturno ten un campo magnético planetário antermediário antre las fuorças de la Tierra i l poderoso campo al redror de Júpiter.

Antes de la ambençon de l telscópio, Saturno era l más loinge de ls planetas coincidos. A uolho znudo nun parecie ser luminoso. L purmeiro al ouserbar sous anielhos fui Galileu an 1610, mas debido a la baixa anclinaçon de sous anielhos i la baixa resoluçon de sou telscópio le fazírun pensar la percípio que se trataba de grandes lunas. Christiaan Huygens cun melhores meios de ouserbaçon puode an 1659 bisualizar cun clareza ls anielhos. James Clerk Maxwell an 1859 demunstrou matematicamente que ls anielhos nun poderien ser un solo oubjeto sólido, sendo que deberian ser un agrupamiento de milhones de partículas de menor tamanho.

L mobimiento de rotaçon an buolta de l sou eixe demora cerca de 10,5 horas, i cada reboluçon al redror de l Sol lieba 30 anhos terrestres.

Ten un númaro eilebado de satélites, 60 çcubiertos até anton, de ls quales 35 ténen nomes, i stá cercado por un cumplexo de anielhos cuncéntricos, cumpuosto por dezenas de anielhos andebiduales apartados por anterbalos, stando l más sterior destes a 138 000 km de l centro de l planeta giralmente cumpuostos por restros de meteoros i cristais de carambelo. Alguns deilhes ténen l tamanho dua casa.

Saturno ye un sferóide oublato, sous diámetros polar i eiquatorial barian por quaije 10% (120.536 kn contra 108.728 km). Este ye l resultado de sue rápida rotaçon. Na linha de l eiquador ye notable ua pequeinha saliéncia, debido la belocidade de rotaçon. Ls outros planetas gazosos tamien son oublatos, mas nun menor grau. Saturno ye l solo de l sistema solar que ye menos denso que la auga, cun ua densidade specífica de 0.69. Esta ye ua média; la atmosfera superior de Saturno ye menos densa i sou núcleo cunsidrablemente más denso que la auga.

Ourige de l nome[eiditar | eiditar código-fuonte]

Debido la sue posiçon orbital más loinge que Júpiter ls antigos romanos l outorgórun l nome de l pai de ls dius Júpiter al planeta Saturno. Na mitologie romana, Saturno era eiquibaliente de l antigo titana griego Cronos. Cronos era filho de Ourano i Gaia i gobernaba l mundo de ls diuses i de ls homes deborando sous filhos al nacéren por que ua profecie dezie que sous filhos l çtronarian. Zeus, cunseguiu se squibar deste çtino i derrotou sou pai cumbertindo-se ne l dius supremo.

Ls griegos i romanos, hardórun de l sumérios sous coincimientos de l cielo, habien stablecido an siete l númaro de astros que se mobian ne l firmamiento: l Sol, la Luna, i ls planetas Marcúrio, Bénus, Marte, Júpiter i Saturno, las streilhas errantes que orbitában al redror de la Tierra, centro de l Ouniberso. De ls cinco planetas, Saturno era l de mobimiento más lento, lebando cerca de trinta anhos (29,457 anhos) para cumpletar sue órbita, quaije l triplo que Júpiter (11,862 anhos). An relaçon la Marcúrio, Bénus i Marte la defrença ye mui maior. Saturno se çtacaba por sue lentidon. Se Júpiter era Zeus, Saturno tenerie que ser Cronos, sou pai ancion, que passo a passo perambulaba antre las streilhas.

Por outro lado, se conhecian siete metales: ouro, prata, Marcúrio, stanho, fierro, cobre i chumbo. Se l eilemiento Marcúrio, fluido i mobel, era l metal de Heirmes, l mensageiro de l diuses, porque nun fazer de l chumbo l metal de Saturno, lento i pesado?.

Caratelísticas[eiditar | eiditar código-fuonte]

Cumparaçon bisual antre l tamanho de la Tierra i Saturno.

Saturno ye un planeta besiblemente axatado an sous pólos formando la figura dun sfera obal. Ls diámetros eiquatorial i polar son respetibamente 120.536 i 108.728 km. Este eifeito ye porduzido pula rápida rotaçon de l planeta, sue natureza liquida i sue relatibamente baixa grabidade. Ls outros planetas gigantes son tamien oubalados, mas nun an tamanha porporçon. Saturno ten ua densidade specífica de 690 kg/m³ sendo l único planeta de l Sistema Solar cun ua densidade anferior la de la auga (1000 kg/m³). Se eisistisse un ouceano grande l bastante, Saturno flutuarie nel. L planeta ye formado por 90% de heidrogénio i 5% de hélio. L belume de l planeta ye suficiente para cuntener 740 bezes la Tierra, mas sue massa ye solo 95 bezes la terrestre, debido la sue mencionada densidade média relatiba.

L período de rotaçon de Saturno ye ancierto, ua beç que nun ten superfice i sue atmosfera ruoda cun un período çtinto an cada latitude. Zde la época de la Voyager se cunsidraba que l período de rotaçon de Saturno, baseando-se na periodicidade de sinales de rádio eimetidas por el, era de 10 h 39 min 22,4 s (810,8°/die). Las missones spaciales Ulysses i Cassini ten mostrado que este período de eimisson an rádio barie ne l tiempo, sendo atualmente: 10 h 45 m 45 s (± 36 s). Las causas desta mudanças ne l período de rotaçon nun son coincidas i se cunsidra que dambos períodos son ua aprossimaçon de l período de rotaçon de l sou anterior.

Strutura anterna[eiditar | eiditar código-fuonte]

L anterior de l planeta ye aparecida al de Júpiter, cun un núcleo sólido an sou anterior. Subre el se stende ua stensa camada de hidrogeno líquido i metálico (debido al eifeitos de las eilebadas pressones i temperaturas). La superfice de 30.000 km de l planeta ye formada por ua stensa atmosfera de hidrogénio i hélio. L anterior de l planeta ye formado por materiales ancarambiandos durante sue formaçon ó que se ancontra an stado líquido nas cundiçones de presson i temperatura próssimas al núcleo. Ne l núcleo puode-se ancontrar temperaturas an torno a 12.000 K (aprossimadamente l dobro de la temperatura na superfice de l Sol). Mas son semelhantes a Júpiter i Netuno, Saturno eirradie más calor a superfice de l que recibe de l Sol. La maior parte desta einergie ye porduzida por ua lenta cuntraçon de l planeta que libera la einergie grabitacional porduzida durante la cumpresson. Este macanismo se chama macanismo de Kelvin-Heilmholtz. Inda assi, nun parece ser l único respunsable pula fuonte de calor anterna de Saturno. Probablemente la calor stra gerado se porduç nua separaçon de fases antre l heidrogénio i l hélio atmosférico que se sepórun na zona anferior de la atmosfera, cuncentrando-se an pingas que precipitan an chuba subre l anterior de l planeta liberando einergie grabitacional an forma de calor.

Atmosfera[eiditar | eiditar código-fuonte]

La atmosfera de Saturno ouserbada an márcio de 2004 pula sonda Cassini.

La atmosfera de Saturno ten un padron de faixas scuras i claras, similar las de Júpiter ambora la çtinçon antre ambas steia mui más menos nítida ne l causo de Saturno. La atmosfera planetária ten aires fuortes, na direçon de l paralelos, alterando cunforme la latitude i altamente simétricas an ambos ls heimisférios anque de l eifeito stacionário de la anclinaçon de l eixe de l planeta. L aire ye dominado por ua corriente eiquatorial antensa i ancha ne l nible de la altura de las nubres que chegórun la alcançar belocidades de até 450 m/s na durante la passaige de la Voyager.

Las nubres superiores son formadas probablemente por cristales de amónia. Neilhes ua nubrina ouniforme parece stender subre todo l planeta, porduzido por fenómenos fotoquímicos na atmosfera superior (cerca de 10 a mbar) . Nuns nibles más perfundos (acerca de 10 bar de presson) la auga de la atmosfera cundensa-se probablemente nua camada de la nubre de auga que nun poderie tener sido ouserbada.

Assi cumo Júpiter a las bezes fórman-se tempestades de la atmosfera de Saturno, alguas poderien tener sido ouserbadas de la tierra. An 1933 fui ouserbado un punto branco na zona eiquatorial pul astrónomo W.T. Hay. Era suficientemente grande para ser besible cun un refrator de 7 cm, mas nun demorou para dessipar-se i zaparecer. An 1962 ampeçou a zambolber ua mancha, mas nunca chegou a se çtacar. An 1990 puode ser ouserbada ua gigantesca nubre branca ne l eiquador de Saturno que fui associada la formaçon dua grande tormienta. Fúrun ouserbados puntos aparecidos an retratos feitas ne l redadeiro seclo. An 1994 puode ser ouserbada ua tormienta, cun aprossimadamente la metade de l tamanho que acunteciu an 1990.

Caratelística nubre heixagonal ne l pólo norte, çcubierta por Voyager 1 i cunfirmada an 2006 por Cassini. [1] [http://www.nasa.gov/mission_pages/cassini/multimedie/pia09188.html

]

Las regiones polares aperséntan corrientes a 78ºN i a 78ºS. Las sondas Voyager detetórun ne ls anhos 80 un padron sestabado na region polar norte que fui ouserbado tamien pul telscópio spacial Hubble de l durante ls anhos 90. Las eimaiges más recentes oubtenidas pula sonda Cassini amostrórun l bértice polar cun detalhe. Saturno ye l único planeta coincido que ten un bértice polar destas caratelísticas anque ls bértices polares séian quemuns ne ls atmosferas de la Tierra ó de l Bénus.

Ne l causo de l heixágono de Saturno ls lados ténen aprossimadamente 13.800 km ne l cumprimiento (maior que l diámetro de la tierra) i na strutura cun un período eidéntico la sue rotaçon planetária, ye ua óndia reta que nun demuda de cumprimiento i nin strutura, defrentemente de las demales nubres de la atmosfera. Estes formato an polígono, antre dous i seis lados, puoden ser simulados an laboratório por meio de ls modelos de l líquido na rotaçon de la scala. .com/news/2006/060515/full/060515-17.html Arquibado an 2013-07-19 ne l Wayback Machine. .com/news66924222.html[lhigaçon einatiba]

Ne l cuntrário de l pólo norte, las eimaiges de l pólo sul amostra ua fuorte corriente, sin la persença de bértices ó formas sestabada persistente. [2][lhigaçon einatiba] Inda assi, la NASA anformou an nobembre de l 2006 que la sonda Cassini ten ouserbado un ciclone ne l pólo sul, cun un centro bien definido. [3] Ls únicos centros de furacones defenidos tenien sido ouserbados na tierra (nin mesmo fui ouserbado drento de la grande mancha burmeilha de Júpiter pula sonda Galileo). [4][lhigaçon einatiba] Esse bértice de aprossimadamente 8000 km de diámetro, poderie tener sido fotografado i tener sido studado cun detalhe grande pula sonda Cassini, sendo aires moderados de más de 500 quilómetros por la hora [5][lhigaçon einatiba]. La atmosfera superior nas regiones polares zambuolbe fenómenos de ouroras pula anteraçon de l campo magnético planetário cul aire solar.

Campo magnético[eiditar | eiditar código-fuonte]

Fenómenos de l tipo ourora porduzido na atmosfera superior de Saturno i ouserbado acerca telscópio spacial Hubble.

L campo magnético de Saturno ye mui más fraco que l de Júpiter, i sue magnetosfera ye un tércio de la de Júpiter. La magnetosfera de Saturno cunsiste nun cunjunto de cinturones de radiaçon. Esses cinturones sténden por aprossimadamente 2 milhones de quilómetros de l centro de Saturno, percipalmente, ne l sentido ouposto de l Sol, ambora l tamanho de la magnetosfera barie dependendo de la antensidade de l aire solar (l fluxo de l sol de partículas carregadas). L aire solar i ls satélites i l anielho de Saturno fornecen las partículas eilétricas pa l cinturon. L período de rotaçon an 10 horas, 39 minutos i 25 segundos de l anterior de Saturno fui medido pula Voyager 1 quando cruzou la magnetosfera, que gira an forma assíncrona cul anterior de Saturno. La magnetosfera anterage cula eionosfera, la camada superior de la atmosfera de Saturno, causando eimissones de ouroras de radiaçon ultrabioleta.

Nas prossimidades de la órbita de Titana i stendendo até la órbita de Reia, se ancontra ua grande nubre de átomos de l heidrogénio neutro. Cumo un disco plasma, cumpuosto de l heidrogénio i possiblemente de íones de ouxigénio, stendendo de la órbita de Tétis até las prossimidades de la órbita de Titana. L plasma gira an quaije purfeitamente assíncrona cul campo magnético de Saturno.

Órbita[eiditar | eiditar código-fuonte]

Saturno ruoda al redror de l Sol nua çtáncia média de 1.418 milhones de quilómetros nua órbita de scentricidade 0.056, cun un afélio a 1.500 milhones quilómetros i l perélio a 1.240 milhones quilómetros. Saturno stubo ne l perélio an 1974. L período de la rotaçon an torno de l sol cumpleta la cada 29 anhos i 167 dies, bisto que sou Período sinódico se rializa de 378 dies, de modo que, la cada anho la ouposiçon acuntece cun quaije dues sumanas de atraso an relaçon al anho anterior. L período de traslaçon an sou eixe ye cúrtio, de 10 horas, 14 minutos, cun alguas bariaçones antre l eiquador i ls pólos.

Ls eilemientos orbitales de Saturno son alterados nua scala de 900 anhos por ua ressonáncia orbital de l tipo de 5:2 cul planeta Júpiter, batizado puls astrónomos franceses de l seclo XVIII cumo la grand inégalité ("grande zeigualdade"), Júpiter cumpleta 5 retornos para cada 2 de Saturno. Ls planetas nun stan nua ressonáncia purfeita, mas son suficientemente próssimo de modo que ls çtúrbios de sues órbitas séian apreciables.

Anielhos de Saturno[eiditar | eiditar código-fuonte]

Ber artigo percipal: anielhos de Saturno
Bista panorámica de l aneís oubtida pula Sonda Cassini-Huyges; perceben-se claramente ls defrentes anielhos i sues dibisones.

Ls anielhos de Saturno son custituídos eissencialmente por ua mistura de carambelo, polareda i material rochoso. Ambora puodan atingir alguas cientos de miles de quilómetros de diámetro, nun ultrapassan 1,5 km de spessura. La ourige de l anielhos ye çconhecida. Oureginalmente pensou-se que tenerien tenido ourige na formaçon de ls planetas hai cerca de 4 bilhones de anhos, mas studos recentes apúntan para que séian más nuobos, tenendo solo alguas cientos de milhones de anhos. Ls anielhos puoden demudar de quelor.

Satélites[eiditar | eiditar código-fuonte]

Lunas de Saturno.
Ber artigo percipal: Satélites de Saturno

Saturno ten un grande númaro de satélites ó lunas, l maior que todos ls demales planetas. Ls sous maiores satélites, coincidos antes de l ampeço de la sploraçon spacial, son: Mimas, Ancélado, Tétis, Dione, Reia, Titana, Heiperion, Jápeto i Febe.

La sonda Cassini-Huyges an júnio de 2004 fotografou l que son cunsidrados más dous satélites de Saturno, que fúrun batizados de Methone i Pallene. A 1 de Maio de 2005, un terceiro satélite natural fui çcubierto na Falha de Keler (un anterbalo eisistente ne l Anielho La de Saturno), i fui temporariamente zeignado de S/2005 S 1. L outro satélite eisistente drento de l sistema de anielhos de Saturno ye Pana.

Ancélado i Titana son mundos specialmente antressantes pa ls cientistas planetários, purmeiramente pula eisisténcia de auga líquida la pouca perfundidade de sue superfice, cula eimisson de oupor de la auga geyser. An segundo porque ten ua atmosfera rica de l metano, bien similar la de la tierra primitiba.

L sistema de satélites maiores de Saturno, que bai até Jápeto, se spalha por cerca de 3,5 milhones de kn, anquanto Febe, un satélite menor, faç parte dun sistema de satélites eirregulares sternos i stan a cerca de 12,9 milhones de km de l planeta.

Sploraçon spacial de Saturno[eiditar | eiditar código-fuonte]

Bisto de la tierra, Saturno aparece cumo un oubjeto amarelhado, un de l más brilhantes ne l cielo noturno. Ouserbado atrabeç de telscópio, l anielho A i l B son bistos facilmente, inda assi, ls anielhos D i E son bistos solamente an ótimas cundiçones atmosféricas. Cun telscópios de grande sensiblidade situados na Tierra puode çtinguir la nubrina gazosa que ambolbe Saturno, de l pálidos cinturones i de las struturas de faixas paralelas al eiquador.

Trés nabes spaciales norte-amaricanas ampliórun einormemente l coincimiento de l sistema de Saturno: la sonda Pionner 11, la Voyager 1 i la 2, que subrebou l planeta an setembre 1979, nobembre de 1980 i an agosto de 1981, respetibamente. Estas nabes spaciales lebórun cámaras i strumientos para analisar las antensidades i las polarizaçones de las radiaçones nas regiones bisibles, ultrabioletas, anfraburmelhas i de l spetrun eiletromagnético. Fúrun eiquipados tamien cun ls strumientos pa l studo de ls campos magnéticos i para la deteçon de partículas carregadas i granos de la polareda anterplanetária.

An outubre de 1997 fui lançada la sonda special Cassini, cun çtino a Saturno, que ancluiu tamien la sonda Huyges para splorar Titana, ua de las lunas de l planeta. Sendo un porjeto de grande antressar de la NASA an colaboraçon cula Agéncia Spacial Ouropéia i la Agéncia Espacial Eitaliana. Apuis dua biaige de quaije siete anhos, stá prebisto que la Cassini recuolha dados an Saturno i an sous satélites durante quatro anhos. An outubre de 2002 la sonda oubtebe sue purmeira retrato de l planeta, tomada a ua çtáncia de 285 milhones quilómetros, na qual aparece tamien Titana. An júnio de 2004 la Cassini bolou subre Febe, outro satélite de Saturno (l más afastado), oubtendo eimaiges spetaculares de sue superfice, repleta de crateras. An júlio de l mesmo anho, la sonda antrou na órbita de Saturno. An janeiro de 2005 la sonda Huyges cruzou la atmosfera de Titana i alcançou sue superfice, ambiando dados para tierra i eimaiges de l antresse satélite.

Cuncepçon artística de la manobra orbital de la misson de Cassini/Huyges i de sue passaige puls anielhos de l planeta.

Datas amportantes na ouserbaçon i na sploraçon de Saturno:

  • 1610 Galileu Galilei ouserba atrabeç de sou telscópio l anielho de Saturno.
  • 1655 Titana fui çcubierto pul astrónomo houlandés Christiaan Huyges.
  • 1659 Huyges ouserba cun maior claridade ls anielhos de Saturno i çcribe sue berdadeira aparéncia.
  • 1789 Las lunas Mimas i Ancélado son çcubiertas por Willian Heirschel.
  • 1980 Acelerada pul campo grabitacional de Júpiter, la sonda Voyager 1 alcança Saturno an 12 de nobembre a ua çtáncia de 124.200 quilómetros. Nesta oucasion çcubriu struturas cumplexas ne l sistema de anielhos de l planeta i oubtubo dados de la atmosfera de Saturno i sue maior luna, Titana a ua çtáncia de menos de 6500 quilómetros.
  • 1982 La sonda Voyager 2 aprossima de Saturno.
  • 2004 La sonda Cassini-Huyges alcança Saturno. Trasformando-se ne l purmeiro beiclo spacial a orbitar l planeta loinge i an aprossima-se de sous anielhos. La misson de spácio stá porgrama para cuncluir ne l final de l anho 2009.

Ouserbaçon de Saturno[eiditar | eiditar código-fuonte]

Ouposiçones de Saturno: 2001-2029

Saturno ye un planeta fácele de ouserbar, porque ye besible ne l cielo na maiorie de las bezes i sou anielho puode ser ouserbado cun qualquiera telscópio. Puode ser ouserbado melhor quando l planeta stubir próssimo ó an ouposiçon, esso ye, la posiçon dun planeta quando stá posicionada nun ángulo de 180°, neste causo el aparece ouposto al Sol ne l cielo. Na ouposiçon de 13 de janeiro de 2005, Saturno puode ser bisto dua forma que nun se eiguala até 2031, debido al sentido mui faborable de ls sous anielhos an relaçon la Tierra.

Saturno ye ouserbado simplesmente ne l cielo noturno cumo un punto luminoso brilhante (que nun pisca) i amarelhado, cujo brilho barie normalmente antre la magnitude de +1 i l 0. Lieba aprossimadamente 29 anhos i meio para cumpletar sue órbita an relaçon a las streilhas de la custelaçon que pertencen al zodíaco. Cun apoio ótico, cumo binoclos grandes ó un telscópio, ye neçairo ua ampliaçon de la eimaige an pul menos 20 bezes de maneira que la maiorie de las pessonas puoda çtenguir claramente ls anielhos de Saturno.

Saturno nas dibersas culturas[eiditar | eiditar código-fuonte]

Na astrologie heindu, son coincidos nuobe planetas, cumo Nabagraha. Cunhecen Saturno cumo l San ó Shan, juiç antre todos ls planetas i detremina la trajetória de cada un, d'acuordo cun sous própios feitos, malos ó buonos.

La cultura chinesa i japonesa chama Saturno de la streilha de la tierra, drento de la cultura ouriental tradecional de usar cinco eilemientos classeficar ls eilemientos naturales.

Ne l heibraico, cháman Saturno de Shabbathai. Sou anjo ye Cassiel. Sue anteligéncia, ó l sprito benéfico, son Agiel (layga), sou sprito (l aspeto más scuro) ye Zazel (lzaç). Para ber: Cabala.

An turco i malaio sou nome ye Zuhal, probeniente de l árabe زحل.

Saturno fui coincido tamien cumo Φαίνων (Faínon) puls griegos.

Ber tamien[eiditar | eiditar código-fuonte]