Marcúrio (planeta)

Ourige: Biquipédia, la anciclopédia lhibre.
Marcúrio ☿
Mercury
Eimaige de Mercúrio tirada pula sonda MESSENGER
Caratelísticas orbitais
Argumiento de l periastro 29,124°
Caratelísticas físicas
Albedo
Magnitude aparente −2,6 to 5,7

Marcúrio ye l mais próssimo planeta de l Sol i antoce l purmeiro de l quatro planetas rochosos de l Sistema Solar. El tamien ye l menor planeta de l nuosso sistema, cun diámetro aprossimadamente 40% menor que l de la Tierra i 40% maior que l de la Lhuna. Ye até menor de l que Ganímedes, ua de las lhunas de Júpiter i Titana, ua lhuna de Saturno. Marcúrio tubo l sou nome atrebuído puls romanos baseado ne l mensageiro de l diuses, de alas ne ls pies, porque parecie mober-se mais depriessa que qualquier outro planeta.

Ambiente giral[eiditar | eiditar código-fuonte]

Se un splorador andasse pula superfice de Marcúrio, berie un mundo semelhante al tierra lunar. Ls montes ondulados i cobiertos de poeira fúrun eirodidos pul custante bumbardeamiento de meteoritos. Eisisten scarpas cun bários quilómetros de altura i cientos de quilómetros de cumprimiento. La superfice stá punteada de crateras. L splorador notarie que l Sol parece dues bezes i meia maior de l que na Tierra; inda assi, l cielo ye siempre negro porque la pouca atmosfera que ten nun ye decierto suficiente para causar la çperson de la luç. Se l splorador mirasse fixamente pa l spácio, berie dues streilhas brilhantes. Berie ua cun tonalidade creme, Bénus, i la outra azul, que serie la Tierra

Satélites[eiditar | eiditar código-fuonte]

Marcúrio ye un de ls dous planetas que uorbítan l Sol que nun ten satélites coincidos, para alhá de Bénus. Marcúrio i Bénus son cunsidrados "planetas sin-lhuna".

Stória de l coincimiento subre l planeta[eiditar | eiditar código-fuonte]

1610 - L astrónomo eitaliano Galileu Galilei faç la purmeira ouserbaçon de Marcúrio atrabeç dun telscópio. An 1631 - L astrónomo francés Pierre Gassendi faç la purmeira ouserbaçon cun telscópio dun tránsito de Marcúrio frente al Sol. An 1639 - L astrónomo eitaliano Giovanni Zupus çcubriu que Marcúrio tenie fases (cumo la Lhuna), eibidéncia que l planeta circunda l Sol i an 1841 - L astrónomo alman Johann Franz Encke faç la purmeira mediçon de la massa de Marcúrio, usando las perturbaçones grabitacionales subre l Cometa Encke

Antes de la Mariner 10, pouco era coincido subre Marcúrio por causa de la deficuldade de l ouserbar cun ls telscópios, de la Tierra. Na mássima çtáncia, bisto de la Tierra, stá solo a 28 graus de l Sol. Por esso, solo puode ser bisto durante l die ó eimediatamente antes de l nacer-de l-Sol ó eimediatamente depuis de l poner de l Sol. Quando ouserbado al amanhecer ó al anuitecer, Marcúrio stá tan baixo ne l hourizonte, que la luç ten que passar atrabeç de l eiquibalente a 10 bezes la camada de la atmosfera terrestre que passarie se Marcúrio stubisse diretamente por cima de nós.

Durante la década de 1880, Giovanni Schiaparelli criou un squema adonde mostraba alguas struturas de Marcúrio. El cuncluiu que Marcúrio deberie star "preso" al Sol de modo a acumpanhar l sou mobimiento, tal cumo la Luna stá "presa" a la Tierra. An 1962, radio-astrónomos studórun las eimissones rádio de Marcúrio i cuncluíran que l lado scuro ye caliente demais para star preso, acumpanhando l mobimiento. Era de asperar que fusse mui mais friu se stubisse siempre birado pa l lado ouposto al Sol. An 1965, ls rádio-astrónomos amaricanos Gordon Pettengill i Rolf Dyce calculórun l período de rotaçon de Marcúrio cumo sendo de 59 +- 5 dies baseado an ouserbaçones de radar. Mais tarde, an 1971, Goldstein melhorou l cálclo de l período de rotaçon para 58,65 +- 0,25 dies por meio de ouserbaçones de l radar. Passado ouserbaçones mais próssimas oubtenidas pula Mariner 10, l período fui defenido cumo sendo de 58,646 +- 0,005 dies.

Rotaçon[eiditar | eiditar código-fuonte]

Anque Marcúrio nun star preso al Sol, l sou período de rotaçon stá relacionado cul período orbital. Marcúrio ruoda ua beç i meia por cada órbita. Por causa desta relaçon de 3:2, un die an Marcúrio (zde l nacer de l Sol até al nacer de l Sol de l die seguinte) dura 176 dies terrestres, cunforme se mostra ne l diagrama seguinte. Marcúrio leba 59 Dies para cumpletar ua rotaçon cumpleta an si mesmo.

Ne l passado loinge de Marcúrio, l sou período de rotaçon debe tener sido menor. Ls cientistas speculórun que la rotaçon debe tener sido de cerca de 8 horas, mas al longo de milhones de anhos fui als poucos retardando por anfluéncia de l Sol. Un modelo deste porcesso mostra que este retardamiento lebarie 109 anhos i deberie tener eilebado la temperatura anterior de 100 graus Kelvin.

Mariner 10[eiditar | eiditar código-fuonte]

Muitas de las çcubiertas científicas subre Marcúrio bénen de la sonda spacial Mariner 10 que fui lançada an 3 de Nobembre de 1973. Eilha passou an 29 de Márcio de 1974 a ua çtáncia de 705 quilómetros de la superfice de l planeta. An 21 de Setembre de 1974 passou Marcúrio pula segunda beç i an 16 de Márcio de 1975 pula terceira beç. Durante estas bejitas, fúrun oubtidas mais de 2700 retratos, cobrindo 45% de la superfice de Marcúrio. Até esta altura, ls cientistas nun suspeitában que Marcúrio tenie un campo magnético. Eilhes pensában que, por Marcúrio ser pequeinho, l sou núcleo tenerie soledificado hai mui tiempo. La persença dun campo magnético andica que l planeta ten un núcleo de fierro que stá pul menos an parte fundido. Ls campos magnéticos son gerados pula rotaçon dun núcleo cundutibo fundido i este eifeito ye coincido por eifeito de dínamo.

La Mariner 10 mostrou que Marcúrio ten un campo magnético que ten aprossimadamente 0,1% de la antensidade de l campo magnético de la Tierra. Este campo magnético stá anclinado 7 graus an relaçon al eixe de rotaçon de Marcúrio i porduç ua magnetosfera a la buolta de l planeta. La ourige de l campo magnético ye çcoincida. Puode ser porduzido pul núcleo de fierro an parte líquido ne l anterior de l planeta. Outra ourige de l campo puode ser la magnetizaçon remanescente de las peinhas férreas que fúrun magnetizadas quando l planeta tenie un campo magnético fuorte, durante la sue mocidade. Quando l planeta arrefeciu i soledificou, la magnetizaçon remanescente premaneciu.

Densidade[eiditar | eiditar código-fuonte]

Yá antes de la Mariner 10, sabie-se que Marcúrio tenie ua alta densidade. La sue densidade ye de 5,44 g/cm3 que ye cumparable a la densidade de la Tierra, de 5,52g/cm3. Nun stado nun cumpremido la densidade de Marcúrio ye 5,5 g/cm3 anquanto la de la Tierra ye solo 4,0 g/cm3. Esta alta densidade andica que l planeta ye custituído por 60 a 70 por ciento an peso de metal i 30 por ciento an peso de selicatos. Esto dá un núcleo cun un raio de 75% de l raio de l planeta i un belume de l núcleo de 42% de l belume de l planeta.

Caratelísticas de la superfice[eiditar | eiditar código-fuonte]

Marcúrio bisto de l sou stremo sul

Las retratos oubtidas pula Mariner 10 mostran un mundo que parece la Luna. Stá cribado de crateras, cuntén bacies de anielhos i muitas corrientes de laba. Las crateras barian an tamanho zde ls 100 metros (la resoluçon de eimaige menor que se cunsigue oubtener pula Mariner 10) até 1,300 quilómetros i stan an bários stados de cunserbaçon. Alguas son recentes cun arestas bibas i centeilhas brilhantes. Outras stan altamente degradadas, cun arestas que fúrun suabizadas pul bumbardeamiento de meteoritos. A maior cratera an Marcúrio ye la bacie Caloris Planitie. Ua bacie fui defenida por Willian K Hartmann & Gerard Peter Kuiper (1962) cumo ua "depresson circular ancha cun anielhos cuncéntricos çtintos i linhas radiales." Outros cunsidírun cada cratera cun mais de 200 quilómetros cumo ua bacie. La bacie Caloris ten 1,300 quilómetros de diámetro, i probablemente fui causada por un projétil cun ua dimenson de mais de 100 quilómetros. L ampato porduziu ua eilebaçon cun anielhos cuncéntricos cun trés quilómetros de altura i speliu matéria pul planeta até ua çtáncia de 600 a 800 quilómetros. (Outro bun eisemplo dua bacie cun anielhos cuncéntricos ye la region Balhalla an Calisto, ua luna de Júpiter.) Las óndias sísmicas porduzidas pul ampato an Caloris cuncentrórun-se ne l outro lado de l planeta i porbocórun ua zona de terreno caótico. Passado l ampato, la cratera fui an parte chena cun laba. Marcúrio stá cheno de grandes penhascos ó scarpas que aparentemente se formórun quando Marcúrio arrefeciu i sofriu ua cumpresson de alguns quilómetros. Esta cumpresson porduziu ua crusta angurriada cun scarpas de quilómetros de altura i cientos de quilómetros de cumprimento.

A maior parte de la superfice de Marcúrio stá cubierta de prainadas. Muitas deilhas son antigas i cribadas de crateras, mas alguas de las prainadas ténen menos crateras. Ls cientistas classeficórun estas prainadas cumo prainadas antercrateras i prainadas suabes. Prainadas antercrateras stan menos saturadas de crateras que ténen menos de 15 quilómetros de diámetro. Estas prainadas probablemente fúrun formadas quando las corrientes de laba cobriran ls terrenos mais antigos. Las prainadas suabes son recentes cun poucas crateras. Eisisten prainadas suabes a la buolta de la bacie Caloris. An alguas árias puoden ser bistas pequeinhas porçones de laba a prencher las crateras.

Formaçon de l planeta[eiditar | eiditar código-fuonte]

La stória de la formaçon de Marcúrio ye aparecida a la de la Tierra. Hai cerca de 4.5 bilhones de anhos formórun-se ls planetas. Esta fui ua época de bumbardeamiento antenso subre ls planetas, que éran atengidos pula matéria i fragmentos de la nebulosa de que fúrun formados. Lougo ne l ampeço desta formaçon, Marcúrio probablemente quedou cun un núcleo metálico denso i ua crusta de silicatos. Depuis de l antenso período de bumbardeamiento, corrientes de lhaba percorrírun l planeta i cobriran la crusta mais antiga. Por esta altura, yá muitos de ls fragmentos tenien zaparecido i Marcúrio antrou nun período de bumbardeamiento mais lhigeiro. Durante este período fúrun formadas las prainadas antercrateras. Anton Marcúrio arrefeciu. L núcleo cuntraiu-se l que por sue beç quebrou la crostra i porduziu las scarpas. Durante l terceiro stágio, la lhaba corriu pulas regiones mais baixas, porduzindo las árias mais prainas. Durante l quarto stágio, bumbardeamientos de micrometeoritos criórun ua superfice de polareda que ye coincida por regolito. Alguns meteoritos pouco maiores atingírun la superfice i porduzírun las crateras de centeilhas lhuminosas. Para alhá de colisones oucasionales de meteoritos, la superfíce de Marcúrio yá nun ye atiba i premanece ne l mesmo stado de hai milhones de anhos.