Meteorito

Ourige: Biquipédia, la anciclopédia lhibre.
Esta páigina ó cacho fui traduzida outomaticamente i percisa de ser rebista por un falante natibo de mirandés. Se sabes bien mirandés ajuda la Biquipédia rebendo este artigo. Apuis de la rebison apaga esta marca. Oubrigado!
L meteorito "Willamette", l maior yá ancontrado ne ls Stados Ounidos de la América, ne l stado de l Oregon. Ye l sesto maior ancontrado ne l mundo anteiro.

Un meteorito ye la chamaçon dada quando un meteoróide, formado por fragmientos de asteróides ó cometas ó inda restos de planetas zeintegrados, que puoden bariar de tamanho zde simples poeira a cuorpos celhestres cun quilómetros de diámetro, alcançan la superfice de la Tierra, puode ser un aerólito (rochoso), siderito (metálico) ó siderólito (metálico-rochoso).

Cumposiçon[eiditar | eiditar código-fuonte]

Meteorito Marília, cundrito H4 que caiu an Marília, an 5 d'outubre de 1971, a las 17 h.

Al cuntrairo de ls meteoros (popularmente chamados de streilhas cadentes), ls meteoritos qu'atinge la superfice de la Tierra nun son cunsumidos cumpletamente, anque de la temperatura eilebada qu'atinge debido al atrito cula atmosfera. Ls mais quemuns nun cunténen misturas d'eilemientos, sendo cumpuostos por cóndrulos, podendo tamien cunter partículas de fierro. Ls cundritos carbonácios puoden cunter moléculas cumplexas d'heidrocarbonetos.

Ls meteoritos metálicos son custituídos por fierro (aprossimadamente 85%) i níquel (aprossimadamente 14%), podendo cunter outros eilemientos an menor proporçon. San tamien zeignados de sideritos.

Para alhá desses, inda eisisten ls meteoritos fierro-rochosos, que son ua mistura de la lhiga de fierro-níquel (50%) i outros minerales (50%).

Meteoritos ancontrados[eiditar | eiditar código-fuonte]

L meteorito "Hoba West", l maior yá ancontrado.

L maior coincido ye l Hoba West, fui ancontrado próssimo de Grotfontein, Namíbia ten 2,7 m de cumprimiento por 2,4 m d'anchura i peso stimado de 59 toneladas.

L maior an eisibiçon nun museu ye l Cabo York que pesa aprossimadamente 30 toneladas, fui ancontrado acerca de Cabo York, Groenlándia an 1897 pula spediçon de Robert Peary i stá ne l Museu Amaricano de Stória Natural, an Nuoba Iorque, ne ls Stados Ounidos.

Ne l Brasil l maior meteorito ancontrado ye l chamado Piedra de Bedongó, que caiu ne l serton de la Bahia an 1784 i stá sposto ne l Museu Nacional, ne l Riu de Janeiro zde 1888. An júnio de 2010, un cundrito caiu na zona rural de l munecípio de Barre-Sal, ne l stado de l Riu de Janeiro.[1]

Ua statueta milenar dun Buda, çcubierta por ua spediçon nazi al Tibete an 1938, fui sculpida nun meteorito. L'estátua, zeignada "Home de Fierro", pesa mais de dieç quilos, mas nun ten mais de 24 centímetros d'altura. Pensa-se que repersenta l dius Baisrabana, l rei búdico de l Norte, tamien chamado Jambhala ne l Tibete[2].

Pessonas atingidas por meteoritos[eiditar | eiditar código-fuonte]

Nun eisiste nanhun causo totalmente cumprobado d'algun ser houmano ó animal yá tener sido muorto por un meteorito, ambora la stória relate bários eibentos, cuja outenticidade ten sido çputada. Por eisemplo, dous monges supostamente fúrun muortos por meteoritos, un an Cremona an 1511 i outro an Milon an 1650. dous marinheiros suecos tamien tenerien sido muortos quando un meteorito atingiu sou barco an 1674.[3]

Antretanto, la possibelidade d'alguien ser muorto por un meteorito de fato eisiste, inda que seia mui pequeinha. Mas yá se registrórun causos outenticados d'ampatos diretos an pessonas, causando ferimientos sin muorte, outros de quedas nas prossimidades de pessonas, tamien resultando an ferimientos ó danos materiales. An 1847, an Braunau, na Boémia, un meteorito de 17 kg çtruiu l teto de l quarto adonde drumian trés ninos, cobrindo-las de çtroços, mas nun ferindo-las cun grabidade. Ne l stado norte-amaricano de l Alabama, na cidade de Sylacauga an 30 de nobembre de 1954, ua mulhier quedou ferida quando ua piedra de quaije 4 kg abriu un buraco ne l teto de sue casa i acabou atingindo sue pierna.[3] An 14 d'agosto de 1992 un pequeinho fragmiento de l meteorito Mbale atingiu la cabeça dun moço an Uganda, mas nun l feriu, pus ricocheteou i partiu-se nua arble de bananeira antes d'atingí-lo.[4] An 9 d'outubre de 1992, an Pekskill ne l stado de Nuoba Iorque, un meteorito atingiu un carro Cadillac que staba stacionado. L mesmo acunteciu an 1994, quando un casal de Madrid biu un meteorito perfurar l sou carro, mas naide fui diretamente atingido.[5]

An júnio de 2009 un moço alman de 14 anhos fui atingido por un meteorito de l tamanho dua erbilha, na cidade de Essen, que caiu na Tierra la mais de 40 mil quilómetros por hora. Anque ferido nua mano, Gerrit Blank declara-se ourgulhoso por tener subrebebido l'este ralo ancuontro.[6]

Ber tamien[eiditar | eiditar código-fuonte]

Refréncias

  1. «Clarão visto no último sábado foi a queda de um meteorito». 23 de junho de 2010. Cunsultado an 25 de junho de 2010  Cunsulte data an: |cunsultadata=, |data= (ajuda)
  2. «Tibetanos esculpiram buda num meteorito» 
  3. 3,0 3,1 Heide, Fritz & Wlotzka, Frank. Meteorites: messengers from space. Springer, 1995, p. 79
  4. Weissman, Paul Robert i Johnson, Torrence B. Ancyclopedie of the solar systen. Academic Press, 2007, p. 256
  5. «Jornal Sol» (an Português). Cunsultado an 10 de Novembro de 2009  Cunsulte data an: |cunsultadata= (ajuda)
  6. «Jornal Telegraph» (an Inglês). Cunsultado an 10 de Novembro de 2009  Cunsulte data an: |cunsultadata= (ajuda)

Lhigaçones sternas[eiditar | eiditar código-fuonte]

Commons
Commons
L Commons ten multimédia relacionada cun: Meteorito