Dione (satélite)

Ourige: Biquipédia, la anciclopédia lhibre.
Esta páigina ó cacho fui traduzida outomaticamente i percisa de ser rebista por un falante natibo de mirandés. Se sabes bien mirandés ajuda la Biquipédia rebendo este artigo. Apuis de la rebison apaga esta marca. Oubrigado!
Dione
Caratelísticas orbitais
Caratelísticas físicas
Albedo 0,998 ± 0,004 (geométrico)
Magnitude aparente 10,4

Dione ye ua de las maiores lhunas de l planeta Saturno, orbita a 377,4 mil quilómetros de çtáncia desse planeta, sendo l sou período orbital de cerca de 66 horas, percisamente l dobro de l que lhieba Ancélado a percorrer la sue órbita. Este fenómeno puode ser respunsable pul calecimiento de Ancélado a partir de l'eifeito de marés.

Cumo resultado de la friçon de las marés, la rotaçon de Dione ye proporcional al sou mobimiento orbital, assi Dione mantén siempre l mesmo lhado birado para Saturno. Esta lhuna orbita drento de l grande i ténue anielho I de Saturno, çconhecendo-se até al momiento la relaçon antre Dione i l'anielho I.

Ua de las caratelísticas mais surprendentes de Dione ye la rede de penhascos cintilantes nua superfice scura que deberá tener sido ouriginada a partir de mobimientos tetónicos, l que se rebelou ua surpresa pa ls cientistas.

Mitologie[eiditar | eiditar código-fuonte]

L nome de Dione (de l griego Διονε) fui proposto por John Herschel (filho de William Herschel) an 1847 quaije duzientos anhos depuis de ser çcubierta. John Herschell propós que todas las lhunas de Saturno tubíssen l nome de titanas, armanas i armanos de Cronos (Saturno na mitologie griega).

Na mitologie, Dione era eidantificada cumo ua ninfa filha de Ouceano i Tétis, mas aparece, por bezes, cumo filha de Ourano i Gaia, lhougo ua titana i armana de Cronos.

Stória d'ouserbaçon i sploraçon[eiditar | eiditar código-fuonte]

Giovanni Cassini fui quien çcubriu Dione, Tétis, Reia i Jápeto i chamou a las sues quatro lhunas de Sidera Lhodoicea (Las streilhas de Luís) honrando l rei Luís XIV de Fráncia. An particular, Cassini çcubriu Dione ne l die 21 de Márcio de 1684.

La magnitude de Dione atinge 10,2 debido a tener ua refletebidade eilebada, rebelando que tenie ua superfice eissencialmente de carambelo d'auga.

Pouco se sabie subre l'aspeto de Dione, até als purmeiros anhos de la década de 1980, altura an que las sondas Voyager bejitórun Saturno, las retratos amostrórun ua superfice antiga. Inda assi, eisistian claras assimetries ne l terreno desta lhuna, l heimisfério rebocado (aquel que queda siempre atrás ne l mobimiento orbital de Dione an buolta de Saturno) mostraba-se quebrado por ua rede de múltiplas fraturas brilhantes an lhinha.

Dione, Saturno i ls anielhoss an lhinha cula sonda Cassini. Eimaige tirada an 11 de Outubre de 2005.

An 1980 fui tamien çcubierto un nuobo satélite qu'orbitaba Saturno na mesma órbita que Dione, la que se chamou de Dione B (que mais tarde tomou l nome de Heilena), delantre de l'heimisfério lhíder ne l punto de Lagrange L4. An 2004, ye çcubierto un outro pequeinho satélite, atrás de l'heimisfério rebocado, ne l punto de Lagrande L5.

Até al subrebo de la sonda Cassini la 13 de Dezembre de 2004, l'ourige deste material brilhante era ouscura, an parte porque las retratos fúrun tiradas a ua çtáncia eilebada. La Cassini rebelou qu'estas árias éran falésias de carambelo brilhante criadas por fraturas tetónicas. Çcubre-se assi que Dione ye un mundo dominado por einormes fraturas ne l'heimisfério rebocado.

La sonda Cassini fizo la maior aprossimaçon jamales feita la Dione por ua sonda spacial, fé-lo an an 11 de Outubre de 2005 a ua çtáncia de 500 Km. Esta aprossimaçon permitiu ber esta lhuna un detalhe nunca bisto. Durante l'ancuontro, la Cassini tentou buscar mais anformaçon i tirar melhores retratos de las stranhas marcas na superfice d'heimisfério rebocado. L'ancuontro rebelou ua superfice bariada i fameliar, mas al mesmo tiempo defrente de l resto de l sistema solar. Ls strumientos de campos i partículas de la Cassini nun detetórun la persença dua atmosfera.

Geologie planetária[eiditar | eiditar código-fuonte]

Region polar sul ne l'heimisfério rebocado ye mais brilhante que l terreno acerca de l'eiquador, ne l topo de l'eimaige. Ne l centro, ua rede radial brilhante ye coincida cumo Cassandra, que poderá ser ua cratera raiada ó ua caratelística debido a mobimientos tetónicos.

Dione ten 1118 quiómetros i anque lhigeiramente mais pequeinha, Dione ye bastante semelhante la Reia. Ambas ténen cumposiçones, albedo i terreno semelhantes, i até ls heimisférios destes defrentes mundos son parecidos. Inda assi, Dione ye mais densa que Reia, i ye la segunda lhuna de Saturno mais densa depuis de Titana. L que lhieba la se pensar que ten ua grande cantidade de material rochoso ne l sou anterior; i debido a esso, Dione ten mais calor radioatibo anterno que las outras lhunas giladas bezinas. Anquanto Ancélado mostra ser ua lhuna atiba, Dione mostra senhales dessa atebidade ne l passado, mostrando-se assi cun ua superfice mais antiga de l que la que fui bista an Ancélado.

Cumposiçon a partir d'eimaiges de la Cassini, mostrando l terreno scuro i partido de l'heimisfério rebocado.

Las Voyager cunfirmórun qu'eisistia ua crusta gilada, ó seia, la solideç de l'astro ye cumpuosta aprossimadamente por 60 % de carambelo i 40 % peinha. Parece tamien amostrar qu'ua parte sustancial de l carambelo derrete.

La superfice ye brilhante debido a la sue cumposiçon, mas mostra grandes cuntrastes de brilho, cul heimisfério que lhidera la traslaçon mais brilhante que l rebocado. Este radadeiro ye, giralmente, mais scuro i cun ua superfice dominada por penhascos de carambelo brilhantes que le dá un caráter bastante sótico i qu'eibidencia mobimiento de placas tetónicas. Ua possibelidade ye que las fraturas parécen ser debidas a la lhibertaçon de auga i, possiblemente, metano.

Dione apersenta defrentes tipos de terreno: prainadas cun baixa densidades de crateras la bals sinuosos que puode ser debido al calor gerado a partir de l sou anterior. Eesiste un grande númaro de crateras, mas nanhue tan grande que sugira que Dione algua beç stubo acerca de la çtruiçon total. Giralmente, Dione mostra ua pequeinha populaçon de crateras quando cumparada cun outras lhunas de Saturno.

Las zonas altas suabes i respetibos bales son harmoniosos cul resto de la superfice i debiran tener la mesma eidade que las la maiorie de las crateras de las regiones adonde estas se ancontran, yá ls penhascos de carambelo brilhantes debiran tener sido formados nun período mais recente.

Ls cientistas cuntinan antrigados cul terreno nas lhatitudes la sul. Esta rede de lhinhas parece cruzar todo i son la caratelística mais moço nessa region de Dione.

Las maiores crateras ténen 200 Km de diámetro i las crateras cun 100 Km son quemuns nas zonas mais densamente saturadas de crateras. Ua de las maiores dessas ten un pico central. La maiorie de las crateras ancontra-se ne l'heimisfério que lhidera l mobimiento al redror de Saturno, dado que Dione mantén siempre la mesma face birada pa l planeta de ls anielhoss.

Las percipales caratelísticas besibles na superfice dioniana son las Chasmata (depressones íngremes, streitas i lhongas), Lhineae (marcas lhineares formadas puls penhascos) i crateras. Las caratelísticas de la superfice de Dione toman nomes de la Eneida de Virgílio, dende que, por bezes, Dione ye referida cumo Lhuna de Bírgelio.

Ls penhascos de carambelo[eiditar | eiditar código-fuonte]

Bista de l'anterior dua cratera cun 60 Km de diámetro an Pádua Lhinea. L pico central de la cratera puode ser ouserbado na parte anferior dreita. San besibles bárias fraturas na superfice.
Sulcos lhineares i quaije paralelos percorren l terreno de Cartago Lhinea, besibles ne l canto superior squerdo de l'eimaige.

Até a la chegada de la sonda Cassini an 2004, l'ourige de la rede de lhinhas de material brilhante era ouscura. Hoije sabe-se qu'estas formaçones nun son depósitos de carambelo, tal cumo se pensaba antes de la chegada de la sonda, mas son penhascos de carambelo brilhantes criados por mobimientos tetónicos na superfice.

Ls penhascos lhocalizan-se an terreno scuro, que dá al terreno un aspeto cuntrastante i alienígena. Un de ls propósitos de la sonda Cassini era zbendar mais anformaçon subre esta parte de la superfice, dados que podírun ser oubtidos cula aprossimaçon de 11 de Outubre de 2005.

Durante l'aprossimaçon, la Cassini subrebou Pádua Lhinea i las eimaiges rebelórun un terreno cun sulcos finos, lhebemente paralelos i lhineares que percorren to l terreno. Por sue beç, estes sulcos son anterrompidos por fraturas eirregulares i brilhantes. An bários lhocales, las fraturas son mais recentes qu'alguns depósitos ne l fondo de las crateras.

Las crateras de la region de Cartago Lhinea tamien ténen paredes brilhantes i fondos cubiertos por depósitos scuros, l que sugere que l material caia de las paredes pa l'anterior, rebelando carambelo lhimpo, anquanto que l materail scuro bai se acumulando ne l'anterior de las crateras i na base de ls penhascos.

Crateras[eiditar | eiditar código-fuonte]

An Dione, la superfice barie de la densamente cribada por crateras, até a las prainadas praticamente sin crateras, passando por prainadas cun un númaro moderado de crateras. Las zonas cun mais crateras ténen bastantes crateras cun mais de 100 Km de diámetro i las prainadas tenden a tener crateras cun menos de 30 Km de diámetro.

La cratera proeminente ye Dido. Por cima queda Antenor (82 Km de diámetro), lhougo arriba Turnus (97 Km) que se lhocaliza an Cartago Lhinea, ua region de terreno brilhante i fraturado.

La maiorie de l terreno cun bastantes crateras queda ne l'heimisfério rebocado, culas prainadas menos cribadas ne l'heimisfério lhíder. Esto bai contra l qu'era sperado por alguns cientistas, l que sugere que durante l período de fuorte bumbardeamiento, tenie outra face birada para Saturno. Dado que Dione ye relatibamente pequeinha, un ampato que cause ua cratera de 35 Km puode tener birado la lhuna. Dado qu'eisisten bastantes crateras maiores que 35 Km, Dione puode tener sido repetidamente birada durante l bumbardeamiento ne l sistema solar primitibo. L padron de las crateras i l'albedo brilhante de l'heimisfério lhíder sugíren que Dione permaneciu cula mesma face buoltada para Saturno durante bários miles de milhones d'anhos.

La maiorie de las crateras bistas pula sonda Cassini durante l'aprossimaçon mostra muros brilhantes i material scuro ne l suolo dessas crateras. Esto deberá ser causado pul çlizamiento i acumulaçon de depósitos rochosos ne l'anterior de las crateras, deixando ls muros cun carambelo mais lhimpo, mui semelhante al que deberá acuntecer cun outras lhunas giladas de Saturno.

Tal cumo Calisto, las crateras de Dione nun ténen mui relebo, al cuntrairo de las que son ancontradas na Lhuna de la Tierra i an Marcúrio; esto probabelmente ye debido a la crusta andeble formada por carambelos. Dido ye ua cratera proeminente na superfice, ten cun 118 Km de diámetro i ten un pico central i tomou l nome de la fundadora mítica de Cartago.

Atlas de Dione[eiditar | eiditar código-fuonte]

Lhigaçones sternas[eiditar | eiditar código-fuonte]