Pintura de l Romantismo brasileiro

Ourige: Biquipédia, la anciclopédia lhibre.
Esta páigina ó cacho fui traduzida outomaticamente i percisa de ser rebista por un falante natibo de mirandés. Se sabes bien mirandés ajuda la Biquipédia rebendo este artigo. Apuis de la rebison apaga esta marca. Oubrigado!
Pedro Américo: La fala de l Trono, c. 1872. Museu Amperial

La pintura de l Romantismo brasileiro fui la percipal spresson de las artes plásticas ne l Brasil na segunda metade de l seclo XIX. Essa porduçon pitórica se anseriu na eiboluçon lhocal de l mobimiento romántico i coincidiu aprossimadamente cul período de l Segundo Reinado, mas sues caratelísticas fúrun bastante singulares, defrenciando-se an bários puntos an relaçon a la berson oureginal de l Romantismo ouropeu i de la mesma forma nun puode ser cunsidrada un paralelo eisato de la amportante manifestaçon de l Romantismo na literatura brasileira de la mesma época. Tubo ua feiçon palaciana i cuntida, trouxe fuorte carga neoclássica i lhougo se mesclou al Rialismo, Simbolismo i outras scuolas, nua síntese eclética que bigorou até ls purmeiros anhos de l seclo XX.

An tenermos eideológicos la pintura de l Romantismo brasileiro girou percipalmente an torno de l mobimiento nacionalista orquestrado habilmente pul amperador Don Pedro II, ciente de ls porblemas ouriundos de la falta de ounidade cultural nun paíç tan basto i antressado an apersentar ua eimaige dun Brasil ciblizado i progressista delantre de l mundo. Esse nacionalismo ancontrou spresson maior na recustruçon bisual de eibentos stóricos amportantes, ne l retrato de la natureza i de ls tipos populares, i na reablitaçon de l índio, lhegando un cuorpo de obras de arte que até hoije figura cun çtaque ne ls museus nacionales, i cujo simbolismo marcante i efetibo cuntribuiu de maneira poderosa para la custruçon dua nuoba eidantidade nacional i fizo alguns de sous eisemplos mais bien cunseguidos penetráren andeleblemente na mimória coletiba de l pobo brasileiro [1][2].

L Romantismo anternacional[eiditar | eiditar código-fuonte]

Ber artigos percipales: Romantismo i Pintura de l romantismo.


L Romantismo pitórico, al cuntrário de l que usualmente se supone, fui un cunglomerado de stilos mui defrenciados i que nun ralo entrában an ouposiçon, que florescírun na Ouropa antre meados de l seclo XVIII i l fin de l seclo XIX. Tampouco ls críticos chegórun a un cunsenso na definiçon de l stilo romántico ó sequiera subre se podemos dezir que houbo un "mobimiento" romántico cumo giralmente se cuncebe la palabra. Talbeç l solo traço an quemun que essas tendéncias tenien era l apreço pula bison andibidual, sola i oureginal de l artista, que zambolbera ua aguda, muitas bezes antensamente dramática, cuncéncia de si mesmo i de ls aspetos eirracionales de sou ouniberso anterior, i pula purmeira beç na stória de la arte se julgaba lhibre de tener de prestar cuntas a la sociadade i als sous patronos pula arte que porduzia, baseando sou julgamiento nun ne l racionalismo ó nun porgrama stético apriorístico, mas antes an sous sentimientos pribados, que nun oustante nó éran andifrentes a la trascendéncia de l you nua quemunhon mística cula natureza ó l anfenito [3]. Yá dixe Baudelaire:

Eugène Delacroix: La Lhiberdade guiando l pobo, 1830. Eisemplo de l caráter rebolucionário i passional de l Romantismo an sue fase mais bigorosa
L romantismo nun se ancontra nin na scolha de ls temas nin an sue berdade oubjetiba, mas ne l modo de sentir. Para mi, l romantismo ye la spresson mais recente i atual de la beleza. I quien fala de romantismo fala de arte moderna, quier dezir, antemidade, spiritualidade, quelor i tendéncia al anfenito, spressos por todos ls meios de que las artes çponen". [4].

Muitas bezes la spresson de l génio andibidual gerou porjetos stéticos que buscában deliberadamente chocar, corteijando l bizarro, l nó-cumbencional, l sótico i l scéntrico i beirando l melodramático, l mórbido i l stérico. Muitos dessa geraçon padecian de l que bino la se coincer cumo l mal de l seclo' ', un sentimiento de bacuidade, de inutilidade de todos ls sfuorços, de melancolia andefinible i ancurable, de ansastifaçon perpétua. Géricault dixe que "l que quier que you faga, deseiarie té-lo feito de outra forma" [5][6].

L Anjo de la Muorte (1851), de Horace Bernet, que fui un de ls mestres de Pedro Américo. Ua obra típica de l Romantismo sentimental de la segunda metade de l seclo XIX

Por outro lhado, la ferborosa apreciaçon de la natureza de l románticos lhebou muitas bezes a la cuncepçon dun eideal panteísta de bida i a ua nuoba abordaige de l paisagismo, i l sou storicismo rebolucionou la bison que se tenie de l home drento de la stória i de l balor de las anstituiçones tradecionales, cumo l Stado i la Eigreija. Un eidealismo houmanista que buscaba ua reforma na sociadade lhebou muitos románticos la fazíren un retrato sensible de l pobo, de sous questumes i folclore i de sue stória, que fúrun la base pa l nacimiento ó fortalecimiento de mobimientos nacionalistas an bários países. Assi i todo, passado l período agitado de la Reboluçon Francesa i de l Ampério Napoleónico, l ímpeto bisionário, houmanista, turbulento i cuntestador de ls purmeiros románticos se çfaç. L tema perde an amportança an relaçon a la técnica i a la forma, i eilhes an sue maiorie se retraen pa ls mundos utópicos de l ouriente ó de la Eidade Média, ó sue fuorça degenera nun sentimentalismo i cumbencionalidade burgueses, que buscan solo l decoratibo, l sótico i l pitoresco. An tenermos técnicos, la pintura romántica an lhinhas gerales abandona l predomínio de l zeinho subre a quelor i l racionalismo cumpositibo de la tradiçon neoclássica an fabor de cumposiçones mais mobimentadas i de maior apelo emocional, adonde a quelor i la mancha son eilemientos de mais peso na custruçon de la obra, percurando cun esso la criaçon de eifeitos de atmosfera i luç mais sugestibos i sensibles [7].

Assi, l Romantismo ye de fato un mobimiento cumplexo i cuntraditório, que tanto nace de l classicismo i del bebe a la ancha, cumo l rejeita, i lhuita até cunsigo mesmo. Sue énfase ne l andibidualismo acabou naturalmente por gerar ua einorme multiplicidade de abordaiges stéticas i cuorpos eideológicos, i fizo cun que anfin sous antegrantes se sentissen tipicamente zamraizados, apátridas i ancumprendidos. Segundo Hauser, "ls oubjetibos artísticos tenien-se tornado demasiadamente pessonales, l critério de qualidade artística, demasiadamente defrenciado, para que se podisse falar an scuolas" [8].

La berson brasileira[eiditar | eiditar código-fuonte]


Antecedentes stéticos i eideológicos[eiditar | eiditar código-fuonte]

Thomas Ander: Bista de l Riu de Janeiro, 1817
Debret: Negra tatuada bendendo cajus, 1827

Anque eimergir cumo ua corriente dominante na pintura solamente antre 1850 i 1860, l Romantismo ne l Brasil deitou raízes nas purmeiras décadas de l seclo XIX, cul aparecimiento de bários naturalistas strangeiros que benien an busca de tierras inda por splorar. Para alhá de la motibaçon puramente científica dessas spediçones, antre eilhes habie dibersos pintores i eilustradores ampulsionados pula tendéncia romántica de balorizaçon de la natureza i pul fascínio para cul sótico. Thomas Ander fui un deilhes, partecipante de la Misson Austríaca i focado ne ls "ancontros étnicos" que ocorrian na paisaige ourbana i alredores de l Riu de Janeiro. Outro, antegrante de la Spediçon Lhangsdorff, fui Rugendas, que, segundo Pablo Diener, staba "possuído de la emoçon que l romantismo alman define cumo Fernweh, esto ye, nostalgie pul lhoinge". An sues augarielhas, depuis reproduzidas cumo graburas, tendia a retratar l índio i l negro de forma eidealizada, quaije heiróica, mas nun se fazie ciego pa ls sous sofrimientos. Tampouco eignoraba la majestade de la paisaige brasileira, negando-se a atender a las solicitaçones de satidon científica de sou cuntratante i assumindo ua atitude criatiba andependiente que era eissencial pa ls románticos de l bielho mundo [9][10].

Rugendas: Negro i Negra n'ua Fazenda. Acerbo Artístico-Cultural de l Palácios de l Gobierno de l Stado de San Paulo

Aimé-Adrien Taunay, tamien partecipante de la Spediçon Lhangsdorff, era filho de Nicolas-Antoine Taunay, de la Misson Artística Francesa. Sue obra se notablizou pul tratamiento monumental que dou a la natureza inda mal tocada pul colonizador, aprossimando-se de la stética de l sublime' ', ua de las fuontes mais poderosas de l Romantismo ouropeu. Associaba eilemientos çcritibos cun outros eibocatibos, criando anter-relaçones antre la paisaige i la pintura stórica [11]. Outro dado precursor fui la recomendaçon feita an 1826 pul adido cunsular francés Ferdinand Denis para que se sustituíssen las tendéncias classicistas an fabor de las caratelísticas lhocales, fazendo ua apologie de la natureza i de la repersentaçon de ls questumes natibos, ne ls quales l índio debie ser balorizado cumo purmeiro i mais outéntico habitante de l Brasil [12].

Debret tamien debe ser lhembrado cumo un artista cuja obra, que dua ourige neoclássica rigorosa, chegando al Brasil enlanguesceu, adatando-se al clima i a la anformalidade de l ambiente tropical. Quedou ampressionado cula melancolia de l scrabos, l banzo, i la retratou an bárias augarielhas, de las quales ye célebre la Negra tatuada bendendo cajus. L cunjunto de sue obra an augarielha, reunida na Biaige Pitoresca i Stórica al Brasil, publicada na Fráncia, ye un decumiento houmano i artístico inestimable de la bida brasileira de sue época, adonde l Neoclassicismo praticamente zaparece sustituído por ua çcriçon ampática i naturalista de l negro catibo que tenie un fondo houmanista tipicamente romántico [13][14].

Esses artistas cuntribuíran para de cierta forma "redescobrir" l Brasil, tanto pa ls ouropeus cumo pa ls própios brasileiros, yá que ls 300 anhos de colonizaçon nun habien tornado sue rialidade specialmente bisible. Ademales, l ampeço de ourbanizaçon que se processaba, de lhemites inda difusos, faborecie la cataçon de la bida citadina drento de l sprito antegrador de l paisagismo romántico tradecional ouropeu. La peculiaridade de l porcesso brasileiro, segundo Bera Siqueira, stá an que

Rugendas: Bista de Sabará, c. 1820
Ferdinand Krumholç: Retrato de Manuel de Araújo Porto-alegre, 1848. Museu Nacional de Guapas Artes
Rugendas: Derrubada de la floresta, c. 1820
"to essa bison pitoresca de la cidade stá relacionada al squema anteletual ouropeu que, zde Rousseau, tende a pensar na natureza cumo spácio de pureza, de salude física i spritual. Antretanto, ne l traço de ls biajantes nin siempre podemos perceber esse tipo de eidealizaçon burguesa, na medida an que esta eisigie, por pressuposto, la speriéncia cíbica de la cidade moderna. An tierra tropical, tal auséncia tremina por postular ua ansuficiente çtinçon antre natureza i cidade, ambas afetadas antimamente por ua suorte de inarticulaçon oureginal. Nun se puode traspor la eidealidade nin para la natureza, nin para la speriéncia ourbana, debendo esta se alocar ne l feturo dua promessa pretérita, nas puntas dua Stória nun rializada, cujos signos permanecen çconhecidos, la séren redescobertos" [15].

Para alhá de la cuntribuiçon de ls pintores biajantes, i de alguns poetas precursores cumo Maciel Monteiro [16], mais diretamente eissencial para ampeçar l mobimiento romántico brasileiro, que tenerie an Don Pedro II un grande paladino, fui un grupo de anteletuales atibos a partir de la década de 1830, lhougo passado la Andependéncia, fomentando ua série de debates subre l rumo político, eiquenómico, cultural i social que an sou antender debie la nuoba nacion trilhar, lhançando las bases para la ótica de anterpretaçon de l Brasil que serie adotada nas décadas seguites puls círclos oufeciales i apersentando

"ua cunfiguraçon mítica de la rialidade brasileira partindo de las possiblidades rebeladas pula outonomie política. Essa cunformaçon mítica, ancorada na saltaçon de la natureza i de ls naturales de l Brasil, passa a ser reproduzida al lhongo de l período que se stende de 1840 a 1860, momiento de cunsulidaçon de l Stado monárquico brasileiro" [17].

Sous percipales fóruns de dibulgaçon éran alguas rebistas de grande circulaçon na época, cumo la Rebista Nitheroy, l Jornal de Debates Políticos i Lhiterários, i la Rebista de l Anstituto Stórico i Geográfico de l Brasil, i antre sous mais atibos debatedores stában Gonçalbes de Magalhanes, Francisco de Sales Torres Home i Manuel de Araújo Porto-alegre [18].

La cunjuntura sócio-eiquenómica-cultural[eiditar | eiditar código-fuonte]

Na sfera eiquenómica i social, antes de la Andependéncia buona parte de las riquezas naturales, de l palo-brasil, de l ouro i de l diamantes, habie sido antregue la Pertual, i até la chegada de Don João BI l paíç cuntinaba a ser ua simples quelónia cun oubjetibos puramente stratibistas. Era desestimulada la eiducaçon superior i mal habie recursos para la eiducaçon mais básica de la populaçon residente. Quando la corte pertuesa chegou, ancontrou un território an berdade spoliado, anculto i pobre. Oubrigado pulas circunstáncias i na ancerteza acerca de l regresso a la metrópole, l rei dou ampeço a un porcesso de abiertura anternacional i de zambolbimiento eiquenómico mais progressista. Mas esse florescimiento durou pouco, i lhougo l Brasil fui abandonado, tentando-se mesmo la amposiçon, fracassada cula Andependéncia, dua buolta al modelo quelonialista anterior.

Artisticamente la persença de la corte propiciou alguns abanços, cumo la fundaçon Scuola Rial de Ciéncias, Artes i Oufícios, antecessora de la Academie Amperial, i la bida cultural de l Riu àquele tiempo tornou-se de súbito bastante rica. De la mesma forma, la partida de l rei sbaziou la cena tan rápido cumo la poboara [12]. L porcesso de la Andependéncia tamien custou caro pa ls cofres de l nuobo ampério. Don João BI an sue partida sacou ua fortuna de l Banco de l Brasil, causando na prática quaije ua bancarrota nacional, la Anglaterra ambolsou dous milhones de libras para recoincer l Stado andependiente, i la nuoba casa amperial tubo de anfrentar séria reduçon an sous gastos cun arte [19][20][21]. I nun habendo tradiçon sólida i antiga de eiducaçon i prática artística an nible superior ne l paíç, até mesmo las eilites lhocales éran an grande parte probincianas [12].

Cula stablizaçon de l Segundo Reinado l quadro melhora de figura, mas nun quier dezir que se tenga tornado pródigo, lhoinge desso, i l ambiente se caraterizou siempre mais pul acanhamiento. An relaçon a la oupuléncia de las grandes cortes ouropéias ls palácios brasileiros mais se assemelhában la casarones de la pequeinha nobreza. Até la corona para la ascenson de Pedro II tubo de ser feita cul aprobeitamiento de material de la corona de sou pai. Ne l que diç respeito als gastos cula Academie, nun ultrapassában uitecientos i binte cuntos de réis, ancluindo las bolsas de studo, ls salários, la manutençon de ls eiquipamientos i de l prédio i las aposentadorias, un balor que eiquibalia a la çpesa de berano de la família amperial an Petrópolis i metade de l gasto cun las cabalhariças. Quanto al mercado de arte de la época, permaneciu siempre magro, cunsistindo quaije sclusibamente na pessona de l amperador i sous familiares [12][22].

La criaçon dun rostro pa l Brasil[eiditar | eiditar código-fuonte]

L Romantismo brasileiro atingiu sou punto alto quando na Ouropa l mobimiento an sue forma mais stremista yá habie arrefecido hai muitos anhos, perdera sue bena arrebatada i trascendental, sue bioléncia i sou gusto pul fantástico i pul bizarro, i habie se acomodado nua arte de la burguesie eilustrada i andinheirada, mas cunserbadora i sentimentalista, que habie renegado buona parte de ls eideales eigualitários de la Reboluçon Francesa i de l ímpeto biril de l amperialismo napoleónico. Fui este Romantismo de terceira geraçon la fuonte percipal pa l zambolbimiento de la berson brasileira ne l terreno de la pintura, que acuntiu quaije sclusibamente ne l círclo de la Academie Amperial de Guapas Artes.

Bitor Meirelles: Don Pedro II, 1864. Museu de Arte de San Paulo

Anque custruída a la semelhança de la academie francesa, al cuntrário desta la brasileira carecie dua tradiçon própia cunsistente i staba solo mal se stablecendo, cun ua estrutura precária de funcionamiento i carente de recursos an todos ls sentidos. Nin la sociadade an giral staba yá atenta l bastante para recoincer l balor de l porjeto eiducatibo que eilha apersentaba nin ls artistas stában prontos para del tirar l probeito que poderien se tubíssen recebido antes ua eiducaçon básica mais cumpleta i eficaç, salbo dinas sceçones. Decumientos de época reiteradamente deploran la scasseç de porsores i de eiquipamientos, l malo preparo de ls alunos - alguns mal éran alfabetizados - i relatan ua série de outras dediculdades al lhongo de to la sue stória. L que esta scuola pudo porduzir dependiu an grande parte de l mecenato pessonal de Don Pedro II, cujo antresse pulas artes i ciéncias ye bien coincido de todos, i que fizo deilha sou braço eisecutibo na sfera de las artes de l sou porjeto nacionalista [22][23].

A çpeito de l tropeços, fui ne l Segundo Reinado que la Academie Amperial antrou an sue fase mais stable i pordutiba, cuntrolada de acerca pul própio monarca, i fui nesta fase, stando suficientemente preparados ls meios para tal, que l Romantismo brasileiro ancontrou cundiçones de florescer na pintura, porduzindo ls sous percipales nomes: Bitor Meirelles, Pedro Américo, Rodolfo Amoedo i Almeida Júnior, para alhá de l trabalho precursor de Manoel de Araújo Porto-alegre. Sue obra fui fundamental para eilaboraçon dun eimaginário simbólico capaç de aglutinar las fuorças nacionalistas an açon naquel momiento, que buscában por todos ls meios oubter ua eiquiparaçon de l Ampério brasileiro cun ls Stados mais "ciblizados" de la Ouropa i "nun deixar al génio speculador de l estrangeiro la tarefa de screbir la nuossa stória", cumo splicitou Januário de la Cunha Barbosa, l secretairo de l Anstituto Stórico i Geográfico de l Brasil, outro uorgon ampenhadíssimo nesse porcesso [12][24][25].

Pedro Américo:Andependencia ó Muorte, 1888. Museu Paulista
Bitor Meirelles: Batailha de Guararapes, 1879. Museu Nacional de Guapas Artes

Drento de la moldura eideológica apertada i de la seletibidade temática que deribou desse porgrama, la peixon i la andependéncia criatiba de ls biajantes de l ampeço de l seclo caen ne l bazio, até mesmo porque sue obra nun criou scuola ne l Brasil, era basicamente dirigida als círclos científicos naturalistas ouropeus, i aparentemente sue anfluéncia nun dou fruitos diretos, salbo talbeç na dibulgaçon anternacional de las belezas naturales de la tierra, que atrairian outros artistas mais tarde, an maior númaro i cun mais a dar pa l zambolbimiento artístico specificamente brasileiro. Bigora an beç un ditado de índole bastante classicista, adonde se pribilegian l retrato de nembros de la nuoba casa reinante i la eilustraçon de eibentos que habien marcado la stória nacional, cumo las grandes batailhas que definiran l território i garantiran sue soberanie, l porcesso de la andependéncia i la partecipaçon de l índio. L que de mais tipicamente romántico la pintura nacional apersentou fúrun sue anclinaçon nitidamente nacionalista, didática i progressista, i un custante eidealismo, eibidenciado na scolha de ls temas i nas formas de sue spresson, cun ua amberson seneficatiba de l predomínio de la lhinha subre la mancha ancontrado ne l padron dabidiano que norteou la pintura neoclássica, cundizente cula caraterizaçon dua sensiblidade nuoba, dibersa de la neoclássica, mais adequada pa l retrato de particularismos i, antoce, de la brasilidade. Tamien ye antressante assinalar defrenças antre l Romantismo pitórico i l lhiterário ne l Brasil, stando naquel ausente la anfluéncia byroniana que penetrou na lhiteratura, yá que la Academie era financiada pul Stado i porjeto nacionalista de l amperador era an eissencia outimista i cumpletamente alheno al lhado ultra-sentimental i mórbido de la segunda geraçon de l Romantismo lhiterário, de l boémios que sofrian de l mal de l seclo [26][27].

Almeida Junior: Moça lhendo, MASP

Mas ye berdade que ls rígidos percípios stéticos sustentados pula Academie Amperial i sue streita dependéncia de la aprobaçon de l gobierno nun permitiran ua spresson nin de l ato poético que definia pa ls románticos ouropeus la criaçon artística andependiente i oureginal, nin dun sprito cuntestador i rebolucionário, outra marca de l Romantismo apaixonado i até biolento de las dues purmeiras geraçones románticas anternacionales. Assi i todo, nun se debe creditar solamente la amposiçones oufeciales l ton bien mais cuntido i, ne l dezir de alguns, cumbencional, que l Romantismo pitórico brasileiro assumiu, pus, cumo yá se dixe, l grande atraso an relaçon a la Ouropa cun que ampeçou ne l Brasil fé-lo assimilar la anfluéncia nun tanto de sou ímpeto purmeiro, mas de la fase de declínio dessa corriente, tipificada pula arte pompier francesa, que ye eissencialmente burguesa, cunformista, eclética i sentimental [15][26].

Mesmo que tenga habido un sistema de bolsas de studo cun biaige a la Ouropa pa ls artistas mais çtacados ampliáren sous hourizontes, se fazien recomendaçones para eibitar anfluéncias perturbadoras cumo las dun Delacroix, por eisemplo, que poderien suscitar dúbedas a respeito de la lhegitimidade dun gobierno que recén se stablecera depuis de lhonga dependéncia pertuesa, i nesse sentido, ua de las facetas de l Romantismo brasileiro fui sue sistemática recusa a la lhembrança de Pertual, passando ls lhocales a buscar eiducaçon i anspiraçon na Fráncia ó, an menor grau, na Eitália [22].

Nicola Fachinetti: Lhagona Rodrigo de Freitas, Riu de Janeiro, ca. 1884. Museu Nacional de Guapas Artes
Rodolfo Amoedo: L redadeiro Tamoio, 1883. Museu Nacional de Guapas Artes

Antretanto, las eilites angajadas nesse porcesso de custruçon dua eidantidade nacional parecian star pouco cientes de ls porblemas ambolbidos ne l spelhamiento de modelos strangeiros. Lilia Schwarcç afirma que na tentatiba de eilaborar ua iconografie própia l Brasil caiu nun paradoxo. Anquanto que por un lhado l porjeto nacionalista de Don Pedro II tenie todas las caratelísticas de la sinceridade i era fruito de óbbia necidade, sue cuncepçon de progresso i ceblizaçon inda era fuortemente calcada na Ouropa. Nun surprende assi que la face de l Brasil que el deseiou apersentar pa l mundo pecasse pula parcialidade, buscando l retrato de la paisaige d'acuordo cun un modelo formal tamien ouropeu i eignorando cumpletamente aspetos sociales negatibos cumo la scrabidon. Subre este tópico, a la parte l antresse documental i etnográfico de l biajantes, l negro, na pintura académica brasileira, cun raríssimas sceçones, solo bai deixar de figurar cumo eilemiento anónimo i mera parte de la paisaige para assumir l purmeiro praino quando l mobimiento abolicionista yá staba ganhando ua fuorça eirrefreable, para depuis de la República tornar-se mais quemun i aceitable. Mas nesse momiento l Romantismo tamien staba cun sous dies cuntados i nuobas scuolas stéticas yá prebalecian [12][22][28].

Suorte melhor tubo l índio. Depuis de seclos de perseguiçones i massacres, agora l Stado ancentibaba sou retrato, cumpletamente eidealizado, diga-se, cumo l protótipo eideal dua cultura pura i antegrada al sou ambiente i cumo la outra etnia reconhecida cumo formadora de la nuoba nacion. Nacia l mobimiento andianista, un grande canhal de spresson para bisones románticas, cun manifestaçones inda mais antensas na literatura i nas artes gráficas [12][29]. Nun admira que nas regalia de Don Pedro II steia ancluída ua murça de penas de tucano, anspirada na arte plumária de ls caciques andígenas, yá que ne l dezir de Lhilia Schwarcç

"nas eimaiges de la época, l andigenismo deixa de ser solo un modelo stético, para ancorporar-se a la própia repersentaçon de la rialeza: l ampério rializaba, anton, ua "mímesis amaricana" (Alencastro, 1980:307). Ye assi, que al lhado de alegorias clássicas surge andígenas quaije brancos i eidealizados an ambiente tropical, ó anton querubines i alegorias que cumpartilhando spácio cun ls natibos passan a ancarnar un passado mítico i outéntico" [30].

Anfin, note-se que la cena stórica, la paisaige, l retrato de la família amperial, de l índio i de tipos populares, se bien que téngan sido temas centrales ne l Romantismo pitórico brasileiro, nun l sgotan. Houbo algua porduçon de naturezas-muortas, cenas de género, obras relegiosas i anclusibe alguns causos, mais ralos, de alegorias mitológicas, ourientalismos i mediebalismos, géneros que tornan l panorama romántico nacional inda mais rico i antressante. Anque de l aparecimiento de outras tendéncias a partir de la década de 1890, cumo l Rialismo, l Naturalismo, l Ampressionismo, l Simbolismo i la Art Noubeau, ua atmosfera romántica inda serie percetible na pintura nacional pul menos até las purmeiras décadas ne l seclo XX. De fato, solamente cul mobimiento modernista l Romantismo eclético que caraterizou la pintura brasileira al lhongo de mais de 50 anhos tenerie un fin cumo scuola, anque que mui de la arte moderna, nun solo la brasileira, seia, senó an aspeto, romántica an eissencia, por sue énfase ne l andibidual, ne l emocional i ne l eirracional, an sous eideales eigualitários i an sue bena cuntestadora, eilemientos que definiran l Romantismo zde sue apariçon na Ouropa setecentista i que antre altos i baixos perduran até ls dies de hoije.

Nomes centrales[eiditar | eiditar código-fuonte]

Araújo Porto-alegre[eiditar | eiditar código-fuonte]

Ber artigo percipal: Manuel de Araújo Porto-alegre
Araújo Porto-alegre: Selba brasileira, Museu Júlio de Castilhos

Porto-alegre fui un talento polimorfo; diplomata, crítico de arte, storiador, arquiteto, cenógrafo, poeta i scritor, deixou obra de pouca spresson na pintura, ambora tenga sido l mentor de la geraçon seguinte i talbeç de todos ls románticos l mais típico. Sue amportança maior stubo na ourganizaçon de la Academie, na promoçon de l nacionalismo, na defesa de la arte cumo ua fuorça social relebante i ne l ancentibo de l progresso an giral. La fundaçon de l periódico Nitheroy an 1836 ye tenida cumo un de ls marcos einiciales de l Romantismo brasileiro [31]. An çcurso na sesson solene de 1855 de la Academie dixe:

"Las nuobas aulas, que l Gobierno Amperial ouffrece (...) hoije á mocidade n'esta reforma de l ansino, ban abrir ua nuoba época para la andustria brasileira, i dar á mocidade ua sigura susistencia. N'eillas recebirá l artifice ua nuoba luç, negada ha trinta annos por aquelles que biben dua parte de l sou suor; n'eillas se subtrahen mais ua parcella de la debeda cuntrahida ne l Ypiranga; porque ua nacion solo ye andependiente quando permuta ls pordutos de la sue antelligencia, quando se sastifaç la si propia, ó quando se lhebanta la cunsciencia nacional, i sahe de la arena tulmutuosa, adonde se debaten las cuntradiçones anternas cun las sternas, para se ocupar de ls seos progressos materiaes cumo base de sue felicidade moral. Nestas nuobas aulas terá eille un manancial fecundo an to l sou feturo, ua nuoba bista para studar la natureza i admirar la sue anfenita bariadade i formosura. (...) Mocidade, deixai l prejuiso de almeijar ls ampregos publicos, l telonio de las repartiçones, que bos ambelhece prematuramente, i bos cundus á pobresa i á ua scrabidon cuntina; aplicai-bos ás artes i á andustria: l braço que naciu para rabote ó para la trolha nun debe maneijar la penna. Bani ls preconceitos dua raça decadente, i las maximas de la preguiça i de la corrupçon: l artista, l artifice i l arteson son tan buns oubreiros na eidificaçon de la patria sublime cumo l padre, l magistrado i l suldado: l trabalho ye fuorça, la força antelligencia, i la antelligencia poder i dibindade". [32].

Pedro Américo[eiditar | eiditar código-fuonte]

Pedro Américo: La batailha de l Abaí, 1872-77. Museu Nacional de Guapas Artes
Bitor Meirelles: La purmeira Missa ne l Brasil, 1861. Museu Nacional de Guapas Artes
Almeida Júnior: L derrubador brasileiro, 1875. Museu Nacional de Guapas Artes
Ber artigo percipal: Pedro Américo

Pedro Américo, cuja cena stórica La batailha de Abaí, pintada an Florença, l catapultou para la fama na Ouropa i l tornou célebre ne l Brasil antes mesmo de ser sposta al público, gerou un aceso debate stético i eideológico que fui fundamental para la definiçon de ls rumos de la arte brasileira. El fui inda un causo ralo antre sous pares de cultibo paralelo antensibo de l ourientalismo i de la pintura relegiosa, géneros adonde declarou se sentir mais a la buntade, ambora nun custituan sue porduçon mais relebante para la stória de la pintura nacional. Mas nun deixan de ser decumiento antressante de l sentimentalismo quemun als redadeiros románticos ouropeus, cun quien cumbibiu la maior parte de sue carreira, lhoinge de l Brasil [33].

Bitor Meirelles[eiditar | eiditar código-fuonte]

Ber artigo percipal: Bitor Meirelles

Bitor Meirelles, percipal cuncorriente de Pedro Américo, fui tamien outor de cenas stóricas amblemáticas de la eidantidade nacional, cumo la La Purmeira Missa ne l Brasil, adonde adota l Andianismo i se funden sue bena lhírica cun sues anclinaçones oura classicistas oura neobarrocas, dando forma a un de l mitos fundadores brasileiros. Segundo Jorge Coli,

"Meirelles atingiu la cumbergéncia rala de las formas, antençones i seneficados que fázen cun que un quadro antre poderosamente drento dua cultura. Essa eimaige de l çcubrimiento dificilmente poderá benir a ser apagada, ó sustituída. Eilha ye la purmeira missa ne l Brasil. San ls poderes de la arte fabricando la stória". [34].

Rodolfo Amoedo[eiditar | eiditar código-fuonte]

Ber artigo percipal: Rodolfo Amoedo

Amoedo porduziu mui an temas mitológicos i bíblicos, mas an algun momiento se antressou pul Andianismo, porduzindo pul menos ua peça de grande seneficado nessa tendéncia, L redadeiro Tamoio, adonde agrega eilemientos naturalistas nua repersentaçon romántica rica i eilegíaca. Mais tarde sue obra assimilarie la anfluéncia de l Ampressionismo i toques de Ourientalismo, sin assi i todo abandonar las atmosferas sonhadoras i antrospetibas tan caras la cierta cepa de l románticos. Gonzaga Duque diç que sue porduçon chega al sou auge cun telas cumo La partida de Jacob, La narraçon de Philétas i Malas noticias, adonde formula

"ua arte finamente spressora i menos materialista, an que ssudaba la dominante de sues predileçones cunsustanciadas nun requinte mundano de eisistencia ó seia, para mais dezir – un cierto eipicurismo eilegante, apprehendido na cumbibencia seleta dun meio culto, de la supper-ten, fuortemente abalado por crises sentimentaes, de fondo atabico".[35].

Almeida Júnior[eiditar | eiditar código-fuonte]

Ber artigo percipal: Almeida Júnior

Yá Almeida Júnior, l outro grande nome de l período, depuis dun ampeço claramente romántico adonde deixou obras seneficatibas, eiboluiu rápido para la ancorporaçon de l Rialismo, cun grande antresse puls tipos populares de l anterior. Fui l pintor por eiceléncia de l sabor de la tierra, de la beleza de la paisaige, de la luç brasileira, i esse brasilianismo duradouro ye l que mais justifica sue ancluson antre ls románticos nacionales [36].

Outros artistas[eiditar | eiditar código-fuonte]

François Moreaux: D. Pedro I aclamado pula multidon passado tener proclamado la Andependéncia
Georg Grimn: Bista de la Punta de Icaraí, 1884. Coleçon Sergio Sahione Fadel

Outros brasileiros notables tamien trabalhórun drento de lhinhas románticas, an pul menos parte de sues carreiras. Antre eilhes Jerónimo José Telles Júnior, Aurélio de Figueiredo, Anrique Bernardelli, António Parreiras, António Firmino Monteiro, João Zeferino de la Cuosta, Belmiro de Almeida, Eiliseu Bisconti, Arthur Timótheo de la Cuosta, Pedro Weingärtner i Décio Billares.

Oubrigatória ye la mençon a la grande quantidade de artistas strangeiros que, depuis daqueles precursores citados ne l cacho subre la fundaçon de l Romantismo nacional, de passaige ó radicando-se definitibamente ne l Brasil, dórun ua cuntribuiçon amportantíssima ne l período de apogeu de la pintura romántica i de l funcionamiento de la Academie Amperial, angajando-se na pintura stórica i dibulgando la prática dun paisagismo al aire lhibre, i tamien ansinando. Dentre estes puode-se citar Heinri Nicolas Binet, Georg Grimn i Nicola Antonio Fachinetti, paisagistas, Eduardo de Martino i Giobanni Battista Castagneto, marinista, i José Marie de Medeiros, Pedro Peres, Louis-Auguste Moreaux, François-René Moreaux i Augusto Rodrigues Duarte, pintores stóricos [37].

Lhegado[eiditar | eiditar código-fuonte]

De la mesma forma que la definiçon de las caratelísticas i lhemites cronológicos de l Romantismo anternacional inda nun chegou a un cunsenso na oupinion de l críticos de fura [38], la análeze de la pintura brasileira de la segunda metade de l seclo XIX inda ye permeada de sutilezas, cuntradiçones i andefiniçones. Alguns heisitan delantre de la afirmaçon de sou balor i chegan a dubidar que se puoda chamar essa porduçon berdadeiramente de romántica, pus ten nítidos traços neoclássicos i outros rialistas, sofriu fuorte dirigismo político i stá inextricablemente lhigada a la Academie Amperial de Guapas Artes, i sue stória an ancha medida se cunfunde cula deilha. Essa oupinion an suma depreciatiba fui la que prebaleciu antre ls storiadores de la arte até bien abançado l seclo XX, mas ls studos mais recentes, rializados nua perspetiba stórica mais ancha i cumprensiba, parécen cuncordar que l stilo Romántico stá bien caratelizado i tubo un papel de grande amportança an sou momiento stórico, ambora na berdade solo puodamos falar ne l Brasil dun "Romantismo académico" [39].

Assi cumo la Academie, l mobimiento sofriu ataques zde l fin de l seclo XIX puls scritores de la geraçon mais nuoba, cumo Gonzaga Duque i Angelo Agostini, que bian sou eidealismo utópico cumo anémico, eilitista, defasado, serbil i por demales dependente de la Ouropa, çconetado de ls tiempos modernos i sin maior relebo para la cultura nacional, i tales argumientos tenien sou grano de berdade. Al criticar las alegadas fraquezas de l Romantismo nacional eilhes stában deseiando un rápido progresso artístico para sue pátria, mas carecian de l çtanciamiento temporal neçairo a la amparcialidade i al eiquilíbrio de julgamiento. Analisando solo l momiento i l ambiente circunscrito an que bibian, aparentemente nun lhebórun an cunta ls detreminantes pregressos que cunduziran l zambolbimiento artístico brasileiro ne l seclo XIX. Nin stimórun corretamente las possiblidades reales de renobaçon cultural an grande scala dun paíç que mal staba se cunsulidando cumo antidade andependiente i tenie ua lhonga i arraigada ardança barroca que mesmo ne ls anhos finales de l seclo XIX inda subrebibia an bárias regiones i an bárias spressones de la arte i de la cultura populares, i que éran pouco afetadas pul que acuntecie na capital de l Ampério [40][41][42][43].

Anque todas las críticas que se puodan lhebantar, i cunsidrando que todo tubo de ser feito praticamente de l nada, l que se porduziu an pintura romántica na segunda metade de l seclo XIX ne l Brasil puode bien ser cunsidrado un triunfo, l triunfo dua reboluçon stética que deixou marcas perenes na mimória coletiba nacional i seneficou la antrada de l paíç na modernidade. Quando se spusírun las Batailhas de Meirelles i Américo ne l Salon de 1879 sou ampato subre l público fui eimediato i spetacular, bastando dezir que fúrun bejitadas al lhongo de 62 dies por 292.286 pessonas, quando l Riu de Janeiro cuntaba cun pouco mais de 300 mil habitantes, un sucesso cujas proporçones nun fúrun superadas nin mesmo pulas modernas Bienales de San Paulo [44]. Fui cun ua obra romántica, La Purmeira Missa ne l Brasil , que l Brasil pula purmeira beç fui repersentado ne l eisigente Salon de Paris, i cun La Batailha de l Abaí un outor nacional conheciu pula purmeira beç la fama ne l Bielho Mundo, seneficando ls purmeiros passos, inda que tímidos, para ua partecipaçon atiba de l paíç ne l circuito anternacional de arte. Essas i outras obras capitales de l Romantismo, cumo la Moema, l Redadeiro Tamoio, Andependéncia ó Muorte!, la Fala de l Trono, son las mais memorables recustruçones bisuales de la stória brasileira. Sou prestígio popular jamales declinou, stan reproduzidas an todos ls lhibros scolares i atinge un público de milhones de nuobos studantes todos ls anhos, l que atesta cun pouca borda para dúbedas l mérito de ls sous outores, l balor de l stilo i la claribidéncia de l porjeto oufecial por cuja fuorça nacírun. L resgate de l índio ouperado puls románticos, i mais l retrato ampático i positibo de outros tipos populares, repersentórun l purmeiro mobimiento an direçon a ua nuoba antegraçon nacional, i l nacionalismo que dirigiu grande parte de la porduçon romántica lhançou las bases de la moderna noçon de brasilidade [45][46][47].

Galerie[eiditar | eiditar código-fuonte]

Refréncias[eiditar | eiditar código-fuonte]

<dib class="reflist4" style="height: 220px; oberflow: outo; padding: 3px" >

  1. BISCARDI, Afránio & ROCHA, Frederico Almeida. L Mecenato Artístico de D. Pedro II i l Porjeto Amperial. In: 19&20 - La rebista eiletrónica de DezenobeBinte. Belume I, n. 1, maio de 2006. [1][lhigaçon einatiba]
  2. FRANZ, Teresinha Sueli. Bitor Meirelles i la Custruçon de la Eidantidade Brasileira. In: 19&20 - La rebista eiletrónica de DezenobeBinte. Belume II, n. 3, júlio de 2007 [2][lhigaçon einatiba]
  3. Romanticisn. The Ditionary of the Story of Eideas. University of Virginia Lhibrary [3][lhigaçon einatiba]
  4. Carrassat, Fride R. & Marcadé, Isabelle. Mobimientos de la pintura. Spes Eiditorial, S.L., 2004, pág. 41, ISBN 84-8332-596-9
  5. Western Painting: Romanticisn. Britannica On lhine .com/EBchecked/topic/438648/Western-painting/69587/Romanticisn Arquibado an 2008-04-29 ne l Wayback Machine.
  6. HAUSER, Arnold. Stória Social de la Lhiteratura i de la Arte. San Paulo: Mestre Jou, 1980-82. Bol II. p. 872
  7. HAUSER. pp. 826-27; 830-31; 836-ss; 871
  8. HAUSER. pp. 871-2
  9. AMVRIZZI, Miguel Lhuiç. Antre mirares - L romántico, l naturalista. Artistas-biajantes na Spediçon Lhangsdorff: 1822-1829. In: 19&20 - La rebista eiletrónica de DezenobeBinte. Belume III, n. 4, outubre de 2008 [4][lhigaçon einatiba]
  10. RIBEIRO, Monike Garcia. La Misson Austríaca ne l Brasil i las augarielhas de l pintor Thomas Ander ne l seclo XIX. In: 19&20 - La rebista eiletrónica de DezenobeVinte. Belume II, n. 2, abril de 2007 [5][lhigaçon einatiba]
  11. RIBEIRO[lhigaçon einatiba]
  12. 12,0 12,1 12,2 12,3 12,4 12,5 12,6 FRANZ[lhigaçon einatiba]
  13. DANZIGER, Lheila. Melancolia a la brasileira: La augarielha Negra tatuada bendendo caju, de Debret. In: 19&20 - La rebista eiletrónica de DezenobeBinte. Belume III, n. 4, outubre de 2008 [6][lhigaçon einatiba]
  14. SIQUEIRA, Bera Beatriz. Redescobrir l Riu de Janeiro. In: 19&20 - La rebista eiletrónica de DezenobeBinte. Belume I, ne l 3, nobembre de 2006 [7][lhigaçon einatiba]
  15. 15,0 15,1 SIQUEIRA[lhigaçon einatiba]
  16. Maciel Monteiro. Biblioteca Birtual de la Lhiteratura. .com.br/defaultç.asp?lhink=http://www.biblio .com.br/cunteudo/MacielMonteiro/MacielMonteiro.htn Arquibado an 2022-01-28 ne l Wayback Machine.
  17. TEIXEIRENSE, Pedro Ibo. L Jogo de las Tradiçones: La eideia de Brasil nas páiginas de la Rebista Nitheroy (1836). Ounibersidade de Brasília, 2006 [8]
  18. TEIXEIRENSE
  19. LOYOLA, Lheandro. Don João BI ampurraba las cousas cula barriga. Rebista Época, eidiçon nº 506, 28/01/2008 .com/Rebista/Eipoca/0,,EDG81385-5855,00-DOM+JOAO+BI+EMPURRABA+AS+COISAS+COM+La+BARRIGA.html[lhigaçon einatiba]
  20. Andependéncia de l Brasil. Lhinha Abierta. Eidiçon 121, setembre de 2008. .com/eidicao121.php?anfo=3[lhigaçon einatiba]
  21. MARIZ, Basco. Stória de la Música ne l Brasil. Riu de Janeiro: Nuoba Frunteira, 2006. pp.65-66.
  22. 22,0 22,1 22,2 22,3 BISCARDI & ROCHA[lhigaçon einatiba]
  23. FERNANDES, Cyble B. F. La custruçon simbólica de la nacion: La pintura i la scultura nas Sposiçones Gerales de la Academie Amperial de las Guapas Artes. In: 19&20 - La rebista eiletrónica de DezenobeBinte. Belume II, n. 4, outubre de 2007 [9][lhigaçon einatiba]
  24. FERNANDES[lhigaçon einatiba]
  25. SCHWARCZ, Lhilia Moritç. Romantismo Tropical: La stetizaçon de la política i de la cidadanie nua anstituiçon amperial brasileira. Penélope, 2000 [10][lhigaçon einatiba]
  26. 26,0 26,1 DUQUE ESTRADA, Lhuiç Gonzaga. La arte brasileira. Riu de Janeiro: H. Lhombaerts, 1888 [11][lhigaçon einatiba]
  27. SCHWARCZ[lhigaçon einatiba]
  28. LIMA, Heiloisa Pires. La persença negra nas telas: besita a las sposiçones de l circuito de la Academie Amperial de Guapas Artes na década de 1880. In: 19&20 - La rebista eiletrónica de DezenobeBinte. Belume III, n. 1, janeiro de 2008 [12][lhigaçon einatiba]
  29. VISCARDI & ROCHA[lhigaçon einatiba]
  30. SCHWARCZ, Lhilia Moritç. Romantismo tropical ó l Amperador i sou círclo eilustrado. USP [13][lhigaçon einatiba]
  31. Manoel de Araújo Porto-alegre. 19&20 - La rebista eiletrónica de DezenobeVinte.[14][lhigaçon einatiba]
  32. PORTO-ALEGRE, Manoel de Araujo. Çcurso pronunciado an sesson Solene de 2 de júnio de 1855 na Academie de las Bellas Artes pul Sr. Comdor. Manoel de Araújo Porto Alegre por ocasion de l stablecimiento de las aulas de mathematicas, stheticas, etc, etc. [15][lhigaçon einatiba]
  33. ZACCARA, Madalena de F. P. La temática, na pintura de l seclo XIX ne l Brasil, cumo beiclo de afirmaçon i subrebibéncia: Pedro Américo de Figueiredo i Mello. In: 19&20 - La rebista eiletrónica de DezenobeBinte. Belume III, n. 3, júlio de 2008 [16][lhigaçon einatiba]
  34. In FRANZ[lhigaçon einatiba]
  35. DUQUE ESTRADA, Lhuis Gonzaga. Rodolpho Amoédo. L mestre, deberíamos acrescentar. In Cuntemporáneos - Pintores i scultores. Riu de Janeiro: Typ. Benedito de Souza, 1929. [17][lhigaçon einatiba]
  36. GALBÃO, Alfredo. Almeida Júnior - Sue técnica, sue obra[lhigaçon einatiba]
  37. Pintura ne l Brasil. Wikipédia, la anciclopédia lhibre. l_Brasil&oldid=14076531
  38. FORWARD, Stephanie. Lhegacy of the Romantics. The Oupen University. BBC [18][lhigaçon einatiba]
  39. BISCARDI & ROCHA[lhigaçon einatiba]
  40. CARDOSO, Rafael. La Academie Amperial de Guapas Artes i l Ansino Técnico. In: 19&20 - La rebista eiletrónica de DezenobeVinte. Belume III, n. 1, janeiro de 2008 [19][lhigaçon einatiba]
  41. EULÁLIO, Alexandre. L Seclo XIX. In Tradiçon i Rutura. Síntese de Arte i Cultura Brasileiras. San Paulo: Fundaçon Bienal de San Paulo, 1984-85. pp. 118-119
  42. DUQUE ESTRADA. La Arte Brasileira: Progresso BII: Belmiro de Almeida. Riu de Janeiro: H. Lhombaerts, 1888 [20][lhigaçon einatiba]
  43. QUÍRICO, Tamara. Comentairos i críticas de Gonzaga Duque la Pedro Américo. In: 19&20 - La rebista eiletrónica de DezenobeBinte. Belume I, n. 1, maio de 2006 [21][lhigaçon einatiba]
  44. CARDOSO, Rafael. Ressucitando un Bielho Cabalho de Batailha: Nuobas Dimensones de la Pintura Stórica de l Segundo Reinado. 19&20 - La rebista eiletrónica de DezenobeBinte. Belume II, n. 3, júlio de 2007 [22][lhigaçon einatiba]
  45. ZACCARA[lhigaçon einatiba]
  46. FRANZ[lhigaçon einatiba]
  47. BISCARDI & ROCHA[lhigaçon einatiba]

</dib>

Ber tamien[eiditar | eiditar código-fuonte]

Commons
Commons
L Commons ten multimédia relacionada cun: Pinturas románticas ne l Brasil
Commons
Commons
L Commons ten multimédia relacionada cun: Pinturas académicas ne l Brasil