Ceres (planeta nano)

Ourige: Biquipédia, la anciclopédia lhibre.
Ceres
Caratelísticas orbitais
Argumiento de l periastro 72,5898°
Caratelísticas físicas
Albedo 0,090 ± 0,0033 (geométrico)
Magnitude aparente 6,64 to 9,34

Ceres (simbolo: ⚳)[1] ye un planeta nano que se ancontra ne l cintura d'asteroides, antre Marte i Júpiter. Ceres ten un diámetro de cerca de 950 Km i ye l cuorpo mais maciço dessa region de l sistema solar, cuntendo cerca dun terço de l total de la massa de la cintura.

Anque ser un cuorpo celhestre relatibamente próssimo de la Tierra, pouco se sabe subre Ceres. La superfice ceriana ye enigmática: an eimaiges de 1995, pareciu-se ber un grande punto negro que serie ua einorme cratera; an 2003, nuobas eimaiges apuntórun pa l'eisisténcia dun punto branco cun ourige çconhecida, nun se cunseguindo assinalar la cratera enicial.

La própia classeficaçon mudou mais de qu'ua beç: na altura an que fui çcubierto fui cunsidrado cumo un planeta, mas passado la çcubierta de cuorpos celhestres semelhantes na mesma ária de l sistema solar, lhebou la que fusse reclassificado cumo un asteroide por mais de 150 anhos.

Ne l'ampeço de l seclo XXI, nuobas ouserbaçones amostrórun que Ceres ye un planeta ambrionairo cun strutura i cumposiçon mui defrentes de las de ls asteroides quemuns i que permaneciu antato probabelmente zde la sue formaçon, hai mais de 4,6 bilhones d'anhos. Pouco tiempo depuis, fui reclassificado cumo planeta nano. Pensaba-se, tamien, que Ceres fusse l cuorpo percipal de la "família Ceres d'asteroides". Assi i to, Ceres mostrou-se pouco aparentado cul sou própio grupo, anclusibe an tenermos físicos. A esse grupo ye agora dado l nome de "família Gefion d'asteroides".

Mitologie[eiditar | eiditar código-fuonte]

Ber artigo percipal: Ceres

Ouriginalmente, l nuobo planeta fui chamado de Ceres Ferdinandea an honra a la figura mitológica Ceres i al Rei Fernando IV de Nápoles i de la Sicília. La parte Ferdinandea nun fui bien recebida pulas outras naciones i fui remobida.

Na mitologie romana, Ceres ye eiquibalente a la diusa griega, Deméter, filha de Saturno, amante i armana de Júpiter, armana de Juno, Besta, Netuno i Pluton. Ceres era la diusa de las colheitas i de l'amor maternal. La beneraçon de Ceres quedou associada a las classes plebeias, que dominában l comércio de cereales.

Stória d'ouserbaçon i sploraçon[eiditar | eiditar código-fuonte]

Anúncio de la çcubierta de Ceres por Piazzi.

La lhei de Titius-Beche preconizaba l'eisisténcia dun planeta antre Marte i Júpiter a ua çtáncia de 419 milhones de quilómetros (2,8 OA). La çcubierta de Ourano por William Herschel an 1781 a 19,18 OA cunfirmaba la lhei publicada solo trés anhos antes. Ne l cungresso astronómico que tubo lhugar an Pinga, na Almanha an 1796, l'astrónomo francés Jéróme Lalande recomendou la sue percura.

Ls astrónomos ampeçórun la percura pul Zodíaco i Ceres fui çcubierto acidentalmente ne l die 1 de janeiro de 1801 por Giuseppe Piazzi, que nun fazie parte dessa comisson, usando un telescópio situado ne l'alto de l Palácio Rial de Palermo na Sicília. Piazzi percuraba ua streilha lhistada por Francis Wollaston cumo Mayer 87, porque nun staba na posiçon çcrita ne l catálogo. Ne l die 24 de Janeiro, Piazzi anunciou la sue çcubierta an cartas l'astrónomos, antre eilhes Barnaba Ouriani de Milon. El catalogou Ceres cumo un cometa, mas "dado l sou mobimiento mui lhento i algo uniforme, acunteciu-me bárias bezes que puode ser algo melhor qu'un cometa".[2] Ne l'ampeço de Febreiro, Ceres perdiu-se quando passou por detrás de l Sol. An Abril, Piazzi ambiou las sues ouserbaçones cumpletas para Ouriani, Bode i Lalande. Estas fúrun publicadas na eidiçon de Setembre de 1801 de l Monatliche Correspondenç.

Sistema solar anterior. Ceres orbita antre Marte i Júpiter a par de bários pequeinhos asteroides. Posiçones de ls planetas i Ceres an 1 de Setembre de 2006 (L tamanho de ls planetas nun stá an scala).

Para recuperar Ceres, Carl Friedrich Gauss, na época cun solo 24 anhos d'eidade, zambolbiu un método pa la detreminaçon de la órbita a partir de trés ouserbaçones. An poucas sumanas, el prebiu l brilho de Ceres pul spácio, i ambiou ls sous resultados pa l Baran bon Zach, eiditor de l Monatliche Correspondenç. Ne l radadeiro die de 1801, von Zach i Heinrich Olbers cunfirmórun la recuperaçon de Ceres.

Ceres fui cunsidrado demasiado pequeinho para ser un berdadeiro planeta i las purmeiras medidas apersentában un diámetro de 480 Km. Ceres permaneciu lhistado cumo un planeta an lhibros i tabelas d'astronomie por mais de meio seclo, até que bários outros cuorpos celhestres fúrun çcubiertos na mesma region de l sistema solar.[3] Ceres i esse grupo de cuorpos quedórun coincidos cumo cintura d'asteroides. Muitos cientistas ampeçórun a eimaginar qu'estes serien l bruxedo final dun bielho planeta çtruído. Assi i to, hoije sabe-se que l cinturon ye un planeta an custruçon i que nunca cumpletou la sue formaçon.

Ua ocultaçon dua streilha por Ceres fui ouserbada ne l México, Flórida i nas Caraíbas ne l die 13 de Nobembre de 1984: cun esta ocultaçon fui possible stablecer l tamanho mássimo, mais de dues bezes la dimenson que se julgaba, i la forma de l planetóide, que se apersentaba praticamente sférico. An 2005, çcubriu-se que Ceres era un cuorpo celhestre mais cumplexo de l que se tenie eimaginado, mostrando-se cumo un planeta ambrionairo.[4]

Ampresson artística de la bejita de la Sonda Dawn la Ceres (maior cuorpo celhestre a la dreita de la sonda) i Besta (a la squierda).

An Agosto de 2006, fui classeficado cumo planeta nano, pula perpuosta final de la Ounion Astronómica Anternacional, dado que nun ten dimenson suficiente para "lhimpar la bizinhança de la sue órbita". La perpuosta ouriginal defenirie un planeta solo cumo sendo "un cuorpo celhestre que (a) ten massa suficiente para que la própia grabidade supere fuorças de cuorpos rígidos lhiebando la qu'assuma ua forma d'eiquilíbrio heidrostático (aprossimadamente redondo), i (b) an órbita an buolta dua streilha, i nun ye ua streilha nin un satélite dun planeta". Causo esta soluçon tubisse sido aporfilhada, Ceres tornar-se-iba ne l quinto planeta a partir de l Sol.[5]

A la data, nanhue sonda besitou Ceres. Assi i to, a misson Dawn será la purmeira nabe spacial a estudar Ceres. Einicialmente, la sonda eirá bejitar Besta, por aprossimadamente seis meses an 2010, antes de subreboar Ceres an 2014 ó 2015.

Anque nun tener un campo magnético i gozar de baixa grabidade, eisisten eideias para que Ceres seia un de ls possibles lhocales pa la colonizaçon houmana fetura ne l sistema solar anterior, probabelmente depuis de se stablecer ua base houmana permanente an Marte.[6] Ceres ten recursos hídricos sob la forma de carambelo cun 1/10 de to l'auga de ls ouceanos terrestres i luç solar suficiente pa la porduçon d'einergie solar. Trasformar-se-iba, assi, nua spece de base pa la mineraçon d'asteroides, i possibelitando qu'esses recursos minerales puodan ser depuis trasportados para Marte, la Lhuna i la Tierra.

Geologie planetária[eiditar | eiditar código-fuonte]

Strutura de Ceres.
Ceres an cumparaçon cula Lhuna.

Ceres ye l único planeta nano nas prossimidades de l Sol. Antretanto, ne ls cunfines de l sistema solar, eisisten quatro planetas nanos, todos maiores que Ceres, a saber: Pluton, Haumea, [[Makemake] (planeta nano)|Makemake] i Éris. Bários planetóides gilados destas regiones remotas i qu'aparentan ser maiores que Ceres aguardan la classeficaçon cumo planetas nanos, anque muitos deilhes séren menos massibos.

Ls cientistas hai mui que teorizórun que Ceres serie ua massa andiferenciada i homogénea, semelhante a muitos cuorpos carbonáceos que poboan la Cintura de Asteroides, tenendo 0,113 d'albedo, mui semelhante al de la Lhuna, lhiebando la se supor que la sue superfice deberá ser análoga a la de l nuosso satélite natural.[7] Inda assi, Peter Thomas i ls sous colaboradores amostrórun qu'esto nun era berdade.[4] L grupo ouserbou i grabou rotaçones anteiras de Ceres usando l Telscópio spacial Hubble antre Dezembre de 2003 i Janeiro de 2004. Al eisamináren las eimaiges, berificórun que Ceres era quaije purfeitamente sferóide, cun ua pequeinha protuberáncia de 30 Km ne l'eiquador, al cuntrairo de la grande maiorie de ls asteroides, tornando-lo único antre ls asteroides. Antes, pensaba-se que la protuberáncia fusse de 40 Km, atrabeç de las melhores mediçones de la massa de Ceres antes rializadas. La defrença, segundo Thomas i sous colegas, debe-se la que Ceres nun ye homogéneo, mas struturado an camadas, cun un núcleo denso de peinha cubierto por un manto de carambelo d'auga, por sue beç cubierto por ua costra lhebe.[4]

L manto de Ceres deberá ser de carambelo d'auga, porque la densidade de Ceres ye menor que la de la costra de la Tierra i porque marcas spetrales de la superfice eibidencian minerales moldados pula auga. Assi, stimou-se que Ceres deberá ser cumpuosto por 25 por ciento d'auga, mais que to l'auga doce na Tierra. Esta auga ancontra-se anterrada subre ua fina camada de poeira.[8]

Causo nun fússen las perturbaçones grabitacionales de Júpiter hai miles de milhones d'anhos, Ceres serie, andiscutibelmente, un berdadeiro planeta.[4] Cun ua massa de 9,45±0,04×1020 kg, Ceres ten mais de l qu'un terço de l total de 2,3×1021 kg de massa de todos ls asteroides de l sistema solar (qu'inda ye solo cerca de 4% de la massa de la Lhuna).

Eimaiges de l Tlescópio spacial Hubble de 2003-2004 cun ua resoluçon de cerca de 30 Km. La natureza de l punto brilhante ye çconhecida.

Eesiste algua ambiguidade relatibamente a las caratelísticas de la superfice de Ceres. Las eimaiges ultrabioleta de baixa resoluçon tiradas pul Telescópio spacial Hubble an 1995 mostran un punto negro na sue superfice, al qual fui dado l'apelido "Piazzi", que tenerie 250 Km de diámetro, un quarto de la dimenson de Ceres, i que tenerie resultado de l'ampato dun asteroide cun 25 Km de diámetro.[9] Mais tarde, eimaiges de maior resoluçon tiradas durante ua rotaçon cumpleta cul telescópio Keck, usando ótica adatatiba, nun amostrórun senhales de l'eisisténcia de "Piazzi". Assi i to, dues caratelísticas scuras fúrun bistas mobendo-se al lhongo dua rotaçon de l planeta nano, ua cun ua region central brilhante i que se supone séren crateras.

Eimaiges tiradas dua rotaçon an 2003 i 2004 pul Hubble amostrórun un punto branco enigmático, cuja natureza ye çconhecida.[8] Las caratelísticas scuras bistas pul Keck nun son, eimediatamente, besibles nestas eimaiges.

Las radadeiras ouserbaçones tamien detreminórun ls puntos de l pólo norte de Ceres (dando ó tirando cerca de 5°) an direçon de la ascenson reta 19 h 24 min, declinaçon +59°, na custelaçon Draco. Esto senefica que la anclinaçon axial ye mui pequeinha, cerca de 4±5°.

Atmosfera[eiditar | eiditar código-fuonte]

Eesisten inda alguas andicaçones que sue superfice seia caliente i deba tenr ua fraca atmosfera i carambelo. La temperatura mássima al meidie fui stimada an cerca de -38 °C an 5 de Maio de 1991.[10] Tenendo an cunta la çtáncia al Sol, la temperatura mássima deberá atingir -34 °C ne l periélio. Un die an Ceres ye pouco mais de nuobe horas terrestres.

Refréncias

  1. JPL/NASA (22 de abril de 2015). «What is a Dwarf Planet?». Jet Propulsion Laboratory. Cunsultado an 19 de janeiro de 2022 
  2. Piazzi and the Discovery of Ceres: Bode's Law and the Disovery of Ceres Michael Hoskin - Osservatorio Astronomico di Palermo, Giuseppe S. Vaiana
  3. When Did the Asteroids Become Minor Planets? Arquibado an 2006-05-20 ne l Wayback Machine. J. L. Hilton
  4. 4,0 4,1 4,2 4,3 Ceres An Embryonic World Arquibado an 2012-02-04 ne l Wayback Machine. - Planetary.org
  5. http://www.spacedaily.com/reports/The_IAU_Draft_Definition_Of_Planets_And_Plutons_999.html
  6. The Ceres plan, arquivado do original em 2011-06-05, https://web.archive.org/web/20110605134601/https://home.comcast.net/~davejanelle/ceres.html, visitado em 2011-06-05 
  7. Grande Enciclopédia Universal (2004) artigo: "Ceres", vol. 5, p. 2944, Durclub
  8. 8,0 8,1 Largest Asteroid May Be 'Mini Planet' with Water Ice - Hubble Site
  9. Observations Reveal Curiosities On The Surface Of Asteroid Ceres - Space Daily
  10. O. Saint-Pé Ceres surface properties by high-resolution imaging from earth, Icarus, vol. 105 pp. 271 (1993).

Ber tamien[eiditar | eiditar código-fuonte]

Lhigaçones sternas[eiditar | eiditar código-fuonte]