Brasil Quelónia

Ourige: Biquipédia, la anciclopédia lhibre.
Esta páigina ó cacho fui traduzida outomaticamente i percisa de ser rebista por un falante natibo de mirandés. Se sabes bien mirandés ajuda la Biquipédia rebendo este artigo. Apuis de la rebison apaga esta marca. Oubrigado!

Chama-se Brasil Quelónia período de la stória antre la chegada de ls purmeiros pertueses an 1500, i la andependéncia, an 1822, quando l Brasil staba sob domínio socioeconómico i político de Pertual.

Eibentualmente Fráncia i Houlanda cunquistórun l domínio de regiones stratégicas cumo, por eisemplo, la ilha de San Lhuís de l Maranhon (Fráncia Eiquinocial), la cidade de San Sabastian de l Riu de Janeiro (Fráncia Antártica) la cidade de Recife i parte de ls atuales stados de Pernambuco, Paraíba i Alagoas (Houlanda) .

A çpeito destas acupaçones, mantebe-se, ne l período quelonial, la ounidade lhinguística i cultural de l Brasil.

L período quelonial puode ser subdibidido nas seguintes catadories:

  1. Período pré-poboamiento (de l çcubrimiento até 1530)
  2. Ciclo de la canha de açucre
  3. Ciclo de l ouro.

La eiquenomie de l período ye caratelizada pul tripé monocultura, lhatifúndio i mano de obra scraba.

Stória de la colonizaçon de l Brasil[eiditar | eiditar código-fuonte]

De 1500 a 1530, quando l território inda era chamado Tierra de Santa Cruç, la colonizaçon lhemitou-se la spediçones rápidas para coleta i trasporte de palo-brasil. Ye a partir de 1530, pula spediçon de Martim Afonso de Sousa, que la nuoba quelónia passará a ser poboada. An 1532 ye fundada la bila de San Bicente (San Paulo).

Prebendo la possible ambason de l território por poténcias ribales, la Corona Pertuesa lhança mano dun anstituto yá outelizado na ilha de la Madeira: la capitania.

Las capitanias fúrun, erroneamente, cumparadas por alguns storiadores als feudos mediebales. Nada mais eiquibocado. Las relaçones políticas i eiquenómicas antre donatários de capitanias i la corona pertuesa an nada se eiquibalian a las relaçones de suserania i bassalaige feudales.

La anstalaçon de las purmeiras capitanias ne l lhitoral nordeste brasileiro traç cunsigo ua cunsequéncia trágica: ls cunflitos cun ls índios de l lhitoral que - se até anton fúrun aliados de trabalho, neste momiento passan a ser un entrabe, ua beç que çputában cun ls recén chegados l acesso a las melhores tierras. Destes cunflitos antre pertueses i índios l saldo ye la mortandade andígena causada por cunflitos armados ó por eipidemias dibersas.

L período pré-quelonial: la fase de l palo-brasil (1500 a 1531)[eiditar | eiditar código-fuonte]

Stória de l Brasil
Eleições
Regionais
Generalidades

La spresson "çcubrimento" de l Brasil stá carregada de ourocentrismo, para alhá de çcunsidrar la eisisténcia de l índios na tierra antes de la chegada de ls pertueses. Antoce, será mais correta la palabra "chegada" de ls pertueses al Brasil. Outros outores prefíren dezir "achamiento" de l Brasil. La data an que acunteciu, 22 de abril de 1500, inaugura la fase pré-quelonial. Neste período nun houbo colonizaçon, pus ls pertueses nun se fixórun na tierra.

Passado ls purmeiros cuntatos cun ls andígenas, mui bien relatados na carta de Pero Vaz de Caminha, ls pertueses ampeçórun a splorar l palo-brasil de la mata Atlántica. L palo-brasil tenie grande balor ne l mercado ouropeu, pus sue seiba abermelhada era mui outelizada para tenhir tecidos i fabricaçon de móbeis i ambarcaçones.

Einicialmente ls própios pertueses cortában las arbles, mas debido al fato destas nun stáren cuncentradas nua region, mas spalhadas pula mata, aqueilhes passórun a outelizar mano-de-obra andígena pa l corte. Ls índios nun éran scrabizados, éran pagos an forma de scambo, ó seia, simples troca. Apitos, chocalhos, speilhos i outros oubjetos outelitários fúrun oufrecidos als natibos an troca de sou trabalho (cortar l palo-brasil i carregá-lo até a las carabelas). Ls pertueses cuntinórun la sploraçon de la madeira, arguendo toscas feitorias ne l lhitoral, solo armazénes i postos de trocas cun ls andígenas.

Anque de l palo-brasil tener l sou balor, l quemércio de speciaries cun las Índias inda era mui mais lhucratibo. Neste período Pertual sofria de scasseç de mano-de-obra i recursos, de forma que ambestir na straçon de palo-brasil seneficaba deixar de ganhar denheiro nas Índias. Assi la Corona reserbou als percipales nobres ls pribilégios de sploráren las Índias, i a la nobreza de l "segundo scalon" las cuncessones para la sploraçon de palo-brasil sob sistema de stanco (l palo-brasil, cunsidrado monopólio de la Corona pertuesa, era cuncedido para sploraçon a particulares mediante l pagamiento de ampostos).

Durante 30 anhos, la cuosta fui tamien splorada por houlandeses, angleses i percipalmente franceses. Ambora estas naciones nun figurassen ne l Tratado de Tordesilhas (acordo antre Pertual i Spanha que debediu an 1494 tierras recén çcubiertas) ambiában al Brasil nabios ampenhados an splorar l Atlántico i recolher la preciosa madeira, pus cunsiderában que tenie dreito a la posse de las tierras l paíç que las acupasse.

La cuosta brasileira era tierra abierta pa ls nabios de l corso (ls «corsários»), pus ineisistian poboaçones ó "guarda costeira" que la defendisse. Para tentar eibitar estes ataques, Pertual ourganizou i ambiou al Brasil las chamadas spediçones guarda-cuostas, cun poucos resultados.

De qualquiera forma, ls franceses se ancomodórun cun las spediçones de Cristóvão Jacques, achando-se prejudicados; i sin que sues reclamaçones fússen atendidas, Francisco I (1515-1547) dou la Jean Ango ua carta de marca que l outorizaba a atacar nabios pertueses para se andenizar de l prejuízos sofridos. Esso fizo cun que D. João III ambiasse la Paris António de Ataíde, para oubter la rebogaçon de la carta, l que fui feito, segundo muitos outores, a la custa de persentes i subornos.

Lhougo recomeçórun las spediçones francesas. L rei francés, an guerra contra Carlos V, nun podie moderar ls súditos, pus sue burguesie tenie antresses ne l quemércio clandestino i porque l gobierno del se beneficiaba andiretamente, yá que ls benes aprendidos puls corsários éran bendidos por cunta de la Corona. Las buonas relaçones cuntinarian antre Fráncia i Pertual, i de la misson de Rui Fernandes an 1535 resultou la criaçon dun tribunal de presas franco-pertués na cidade de Baiona, ambora de cúrtie duraçon, suspenso pulas dibergéncias nel berificadas.

Anrique II, l filho de Francisco I, eirie proibir an 1543 spediçones la domínios de Pertual. Até que se deixassen outra beç tentar i téngan pensado nua Fráncia Antártica an 1555 ó nua Fráncia Eiquinocial.

La falta de sigurança de la tierra ye la ourige direta de la spediçon de Martim Afonso de Sousa i a posterior cesson de ls dreitos régios la duoze donatários. An 1530, D. João III mandou ourganizar la purmeira spediçon cun oubjetibos de colonizaçon. Esta tenie cumo oubjetibos: poboar l território brasileiro, spulsar ls ambasores i ampeçar l cultibo de canha-de-açucre ne l Brasil.

La fase de l açucre i las capitanias heireditárias - seclos XVI i XVII[eiditar | eiditar código-fuonte]

L açucre era un perduto de grande aceitaçon na Ouropa adonde alcançaba grande balor.

Passado las speriéncias positibas de cultibo na Region Nordeste de l Brasil, yá que la canha se adatou bien al clima i al tierra, tubo ampeço l plantio an ancha scala. Serie ua forma de Pertual lhucrar cul quemércio de l açucre, para alhá de ampeçar l poboamiento de l Brasil.

Para melhor ourganizar la quelónia, l rei resolbiu debedir l Brasil an capitanias heireditárias. L território fui debedido an 15 (quinze) faixas de tierras doadas als donatários. Estes podien splorar ls recursos de la tierra, mas quedában ancarregados de poboar, proteger i stablecer l cultibo de la canha-de-açucre.

Ber artigo percipal: Capitanias de l Brasil

An giral, l sistema fracassou, an funçon de la grande çtáncia de la Metrópole, de la falta de recursos i de ls ataques de andígenas i piratas. Las capitanias de San Bicente i Pernambuco, que focórun ne l cultibo de la canha-de-açucre, fúrun las solas que apersentórun resultados, grácias als ambestimientos de l rei i de ampresários.

Admenistraçon quelonial[eiditar | eiditar código-fuonte]

Passado la tentatiba fracassada de stablecer las capitanias heireditárias, la corona pertuesa stableciu ne l Brasil un Goberno-Giral cumo forma de centralizar la admenistraçon, tenendo mais cuntrole de la quelónia. Las capitanias heireditárias fracassadas fúrun trasformadas an capitanias gerales.

L purmeiro gobernador-giral fui Tomé de Sousa, que recebiu a misson de cumbater ls andígenas rebeldes, oumentar la porduçon agrícola ne l Brasil, defender l território i percurar jazidas de ouro i prata.

Tamien ampeçában a eisistir cámaras municipales, uorganos políticos cumpuostos puls "homes-buonos". Estes éran ls ricos propietários que definian ls rumos políticos de las bilas i cidades. L pobo nun podie partecipar de la bida pública nesta fase.

Las anstituiçones municipales éran cumpuostas por un alcaide que tenie funçones admenistratibas i judiciales, juizes ourdinários, bereadores, almotacés i ls homes buonos.

Las juntas de l pobo decidian subre dibersos assuntos de la Capitania

La capital de l Brasil neste período fui Salbador, pus la region Nordeste era la mais zambolbida i rica de l paíç.

La eiquenomie açucareira[eiditar | eiditar código-fuonte]

Ber artigo percipal: Ciclo de la canha-de-açucre

La base de la eiquenomie quelonial era l angeinho de açucre. L senhor de angeinho era un agricultor propietário de la ounidade de porduçon de açucre. Outelizaba a mano-de-obra africana escraba i tenie cumo oubjetibo percipal la benda de l açucre pa l mercado ouropeu. Para alhá de l açucre çtacou-se tamien la porduçon de tabaco i algodon.

Las plantaçones ocorrian ne l sistema de plantation, ó seia, éran grandes huortos perdutores dun solo perduto, outelizando mano-de-obra scraba i bisando l quemércio sterior.

L Brasil se tornou l maior perdutor de açucre ne ls seclos XVI i XVII. Las percipales regiones açucareiras éran la Bahia, Pernambuco, parte de l Riu de Janeiro i San Bicente (San Paulo).

L Pacto Quelonial ampuosto por Pertual stablecie que l Brasil (Quelónia) solo podie fazer quemércio cula Metrópole, nun debendo cuncorrer cun perdutos porduzidos alhá. Lhougo, l Brasil nun podie porduzir nada que la Metrópole porduzisse.

Desta forma fui stablecido un monopólio comercial. L monopólio fui de cierta forma ampuosto pul gobierno de la Anglaterra la Pertual, cul oubjetibo de garantir mercado als comerciantes angleses. Pertual nunca chegou a tener ua andústria seneficatiba i desta forma dependia de las manufaturas anglesas. Pertual se beneficiaba de l monopólio, mas l paíç era dependente de la Anglaterra.

La quelónia bendia metales, perdutos tropicales i subtropicales la précios baixos, stablecidos pula metrópole, i cumpraba deilha perdutos manufaturados i scrabos la précios bien mais altos, garantindo assi l lhucro de Pertual an qualquiera de las trasaçones.

La sociadade quelonial[eiditar | eiditar código-fuonte]

La sociadade ne l período de l açucre era marcada pula grande defrenciaçon social. Ne l topo de la sociadade, cun poderes políticos i eiquenómicos, stában ls senhores de angeinho. Ambaixo, aparecie ua camada média formada por pessonas lhibres (feitores, capatazes, padres, melitares, comerciantes i artesones) i funcionários públicos. I na base de la sociadade stában ls scrabos, de ourige africana, tratados cumo simples mercadorias i respunsables por quaije to trabalho zambolbido na quelónia.

Era ua sociadade patriarcal, pus l senhor de angeinho eisercia un grande poder social. Las mulhieres tenien poucos poderes i nanhue partecipaçon política, debian solo cuidar de l lhar i de l filhos.

La casa-grande era la residéncia de la família de l senhor de angeinho. Neilha morában, para alhá de la família, alguns agregados. L cunfuorto de la casa-grande cuntrastaba cula miséria i péssimas cundiçones de higiene de las senzalas (habitaçones de l scrabos).

Alimentaçon ne l Brasil quelónia[eiditar | eiditar código-fuonte]

Ls pertueses que benirun pa l Brasil tubírun que alterar sous hábitos alimentares. L trigo, por eisemplo, fui sustituído pula farinha de mandioca, l mais amportante quemido de la quelónia. La mandioca, de ourige andígena, fui adotada ne l Brasil por africanos i pertueses, sendo ousada para fazer bolhos, caldos, beisus ó simplesmente para se comer misturada al açucre. Para alhá de la farinha, ne l angeinho tamien se cunsumian: chicha-seca, milho, rapadura, arroç, freijon i cundimientos cumo pumienta i azeite de dendé. Las berduras, las fruitas, la manteiga i ls queisos éran ralos i solo entrában na alimentaçon de l ricos. Mas nun faltában doces, que éran cunsumidos an grande quantidade, tanto ne l campo cumo nas cidades.

Ambasones francesas de l Brasil[eiditar | eiditar código-fuonte]

Ber artigo percipal: Ambasones francesas de l Brasil

Ambasones houlandesas de l Brasil[eiditar | eiditar código-fuonte]

Antre ls anhos de 1630 i 1654, l Nordeste brasileiro fui albo de ataques i fixaçon de houlandeses. Antressados ne l quemércio de açucre, ls houlandeses amplantórun un gobierno ne l território. Sob l comando de Maurício de Nassau, permanecírun alhá até séren spulsos an 1654. Nassau zambolbiu dibersos trabalhos an Recife, modernizando la cidade.

Spanson territorial: bandeiras i bandeirantes[eiditar | eiditar código-fuonte]

Fúrun ls bandeirantes ls respunsables pula ampliaçon de l território brasileiro para alhá de l Tratado de Tordesilhas. Ls bandeirantes penetrában ne l território brasileiro, percurando índios para aprisionar i jazidas de ouro i diamantes. Fúrun ls bandeirantes que ancontrórun las purmeiras minas de ouro nas regiones de Minas Gerales, Goiás i Mato Grosso.

Eiboluçon territorial de l Brasil Quelónia

L seclo de l ouro: seclo XVIII[eiditar | eiditar código-fuonte]

Passado la çcubierta de las purmeiras minas de ouro, l rei de Pertual tratou de ourganizar sue straçon. Antressado nesta nuoba fuonte de lhucros, yá que l quemércio de açucre passaba por ua fase de declínio, el ampeçou a cobrar l quinto. L quinto nada mais era de l que un ampuosto cobrado pula corona pertuesa i correspondia a 20% (1/5) de to ouro ancontrado na quelónia. Este ampuosto era cobrado nas casas de fundiçon.

La çcubierta de ouro i l ampeço de la sploraçon de las minas nas regiones auríferas (Minas Gerales, Mato Grosso i Goiás) porbocórun ua berdadeira "corrida de l ouro" para estas regiones. Percurando trabalho na region, zampregados de bárias regiones de l paíç partiran an busca de l suonho de quedar rico de la nuite pa l die.

Cidades ampeçórun a aparecer i l zambolbimiento ourbano i cultural oumentou mui nestas regiones. Fui neste cuntesto que apareciu un de ls mais amportantes artistas plásticos de l Brasil: l Aleijadinho.

Bários ampregos surgiran nestas regiones, dibersificando l mercado de trabalho na region aurífera.

Para acumpanhar l zambolbimiento de la region sudeste, la capital de l paíç fui trasferida pa l Riu de Janeiro.

Eidantidade i nacionalidade[eiditar | eiditar código-fuonte]

Ls naturales de l Brasil éran pertueses; defrenciában-se de l ameríndios i de ls scrabos que nun tenien dreitos de cidadanie. Nesta época l bocábulo "brasileiro" zeignaba solo l nome de ls comerciantes de palo brasil. Solo depuis de la andependéncia de l Brasil se puode defrenciar brasileiros i pertueses, bisto que ye un anacronismo chamar brasileiro la quien morriu pertués antes de la andependéncia. Çtinguia-se l cidadano pertués natural de l Brasil de ls outros pertueses de la metrópole i porbíncias ultramarinas (pertués de Angola, pertués de Macau, pertués de Goa, etc.) zeignando-lo de Pertués de l Brasil, Lhuso Amaricano ó pul nome de la cidade de nacimiento. A partir de l seclo XVII la palabra "reinóis" era ousada popularmente ne l Brasil para chamar ls pertueses nacidos an Pertual i ls çtinguir daqueilhes nacidos ne l Brasil. Drento de l Brasil podien-se defrenciar ls cidadanos an nible regional, por eisemplo ls pernambucanos de l baianos, inda assi la nible nacional i la nible anternacional éran todos coincidos cumo pertueses. Ls scrabos dában l nome de "mazombo" als filhos de pertueses nacidos ne l Brasil, i mais tarde a qualquiera ouropeu.

Reboltas queloniales i cunflitos[eiditar | eiditar código-fuonte]

An funçon de la sploraçon sagerada de la metrópole, ocorrírun bárias reboltas i cunflitos neste período:

  • Guerra de l Amboabas: ls bandeirantes paulistas querien sclusibidade na sploraçon de l ouro nas minas que ancontrórun; Entrórun an choque cun ls eimigrantes pertueses que stában splorando l ouro de las minas.
  • Guerra de l Mascates : que se registrou de 1710 a 1711 na anton Capitania de Pernambuco.
  • Guerras Guaraníticas: spanholes i pertueses (apoiados puls angleses) entran an cunflito cun ls índios guaranis catequizados puls jesuítas, de 1751 la 1758.
  • Rebolta de Filipe dos Santos: ocorrida an Bila Rica, repersentou la ansastifaçon de ls duonhos de minas de ouro cula cobrança de l quinto i de las Casas de Fundiçon. L lhíder Filipe dos Santos Freire fui preso i cundenado a la muorte pula corona pertuesa.
  • Rebolta de Beckman: Acunteciu an febreiro de 1684, ne l stado de l Maranhon, lhiderado puls armanos Manuel i Tomás Beckman, solo reibindicando melhorias na admenistraçon quelonial, l gobierno pertués reprimiu biolentamente l mobimiento.
  • Anconfidéncia Mineira (1789): lhiderada por Tiradentes, ls anconfidentes mineiros querien la andependéncia de la region de Minas Geries mais l Riu de Janeiro de Pertual. L mobimiento fui çcubierto pul rei de Pertual i ls lhíderes cundenados.
  • Cunjuraçon Baiana (1798): Tamien coincida cumo "Rebolta de l Alfaiates". Rebolta de caráter emancipacionista ocorrida na anton Capitania de la Baía. Fui punida duramente pula Corona de Pertual.

Arte Quelonial[eiditar | eiditar código-fuonte]

Ber artigo percipal: Arte Quelonial ne l Brasil