La Ourige de las Speces

Esta páigina ó cacho fui traduzida outomaticamente i percisa de ser rebista por un falante natibo de mirandés. Se sabes bien mirandés ajuda la Biquipédia rebendo este artigo. Apuis de la rebison apaga esta marca. Oubrigado!

La Ourige de las Speces, de l naturalista británico Charles Darwin, ye un de ls lhibros más amportantes de la stória de la ciéncia, apersentando la Teorie de la Eiboluçon, base de to biologie moderna. L nome cumpleto de la purmeira eidiçon (1859) ye On the Ouregin of Species by Meanes of Natural Seletion, or the Preserbation of Faboured Races in the Struggle fur Lhife (Subre la ourige de las speces por meio de la seleçon natural ó la preserbaçon de raças faborecidas na lhuita pula bida). Solamente na sesta eidiçon (1872), l títalo fui abrebiado para The Ouregin of Species (La Ourige de las Speces), cumo ye popularmente coincido.

Nesse lhibro, Darwin apersenta eibidéncias abundantes de la eiboluçon de las speces, mostrando que la dibersidade biológica ye l resultado dun porcesso de çcendéncia cun modificaçon, adonde ls ourganismos bibos se adpatan als poucos atrabeç de la seleçon natural i las speces se ramifican sucessibamente a partir de formas ancestrales, cumo ls galhos dua grande arble: la arble de la bida.

La purmeira eidiçon, publicada pula eiditora de John Murray an Lhondres ne l die 24 de Nobembre de 1859, sgotou-se ne l mesmo die, criando ua cuntrobérsia que ultrapassou l ámbito académico. La perpuosta de Darwin, que las speces se oureginan por porcessos anteiramente naturales, cuntradiç la fé relegiosa na criaçon debina, tal cumo ye apersentada na Bíblia, ne l lhibro de Génesis. Las çcussones que l lhibro zamcadeou se disseminórun debrebe antre l público, criando l purmeiro debate científico anternacional de la stória^[1].

Cuntenido de la 1^la eidiçon (1859)

Antroduçon
Capítulo I - Bariaçon ne l stado doméstico
Capítulo II - Bariaçon na natureza
Capítulo III - Lhuita pula eisisténcia
Capítulo IV - Seleçon natural
Capítulo V - Lheis de la bariaçon
Capítulo VI - Deficuldades de la teorie
Capítulo VII - Anstinto
Capítulo VIII - Hibridaçon
Capítulo IX - Subre la amperfeiçon de l registro geológico
Capítulo X - De la sucesson geológica de ls seres bibos
Capítulo XI - Çtribuiçon geográfica
Capítulo XII - Çtribuiçon geográfica (cuntinaçon)
Capítulo XIII - Afinidades mútuas de ls seres bibos; morfologie; ambriologie; uorganos rudimentares
Capítulo XIV - Recapitulaçones i cunclusones

Antroduçon

Darwin ampeça falando de la amportança de sue biaige al redror de l mundo a bordo de l nabio HMS Beagle, principalmente sues ouserbaçones subre la çtribuiçon de las speces na América de l Sul i las relaçones geoléogicas de ls habitantes atuales i passados desse cuntinente. Darwin tamien menciona la amportante cuntribuiçon de Alfred Russel Wallace, co-çcubridor de l macanismo de la seleçon natural, i la apersentaçon cunjunta desse macanismo na Sociadade Lhineana de Lhondres por Charles Lyell i Joseph D. Hoker an 1858. Darwin critica l lhibro Bestiges of the Natural Story of Creation, un best seller publicado an anonimamente an 1844, que falaba de la trasformaçon de las speces, mas que nun apersentaba ua splicaçon para tales mudanças. Darwin ressalta que La Ourige de las Speces ye solamente un resumo de sues eideias i tremina la antroduçon dezindo que stá totalmente cumbencido de que las speces nun son eimutables i que la seleçon natural ye l meio percipal, mas nun sclusibo de modificaçon.

Capítulo I – Bariaçon ne l stado doméstico

Defrentes bariadades domésticas son porduzidas pul home atrabeç de la seleçon, a partir de la bariaçon andibidual de las speces.
Hai más bariaçon ne l stado doméstico de l que ne l stado salbaige.
L porcesso pul qual acuntece la domesticaçon de speces i la seleçon de las caratelísticas de antresse ye stremamente lhento i gradual.

Darwin yá suspeitaba que ls gametas sofressen açon de fatores geradores de bariablidade. Apoiaba esse punto de bista nas ouserbaçones de alteraçones ne ls apareilhos reprodutores de alguns animales an catibeiro. Mas, el percebiu que habie más bariaçon ne l stado doméstico que ne l stado salbaige. Enunciou tamien que l hábito anfluenciaba las caratelísticas persentes ne ls ourganismos, que alguns carateres sofrian reberson al stado ancestral quando ls andebíduos retornában al stado salbaige i que alguns carateres aparecian siempre de forma correlacionada ne ls andebíduos, mesmo antre carateres sin muita relaçon morfofuncional (cumo l oumiento ne ls tamanhos de l bico i de ls pies an palombos).

Alguns trabalhos de la época defendian que las speces i raças de cada animal doméstico çcenden de bárias speces ancestrales, ua para cada spece ó raça atual. Darwin acraditaba que ua ó poucas speces tenerien dado ourige las speces atuales, pus cunsidraba pouco probable que todos aqueilhes ancestrales de las speces atuales tubíssen se stinguido simultaneamente i sin deixar registros. El salientou tamien la deficuldade de pobos semi-ciblizados rializáren bárias domesticaçones bien sucedidas. L modelo scolhido para ambasar sou pensar fui l palombo i sues dibersas bariadades^[2]. El acraditaba que todas las raças çcendian de solo ua sola spece salbaige, la palomba-de las-peinhas (Columba lhibia), i ouserbou esso tamien atrabeç de cruzamientos antre las bárias lhinhaiges de palombos, adonde alguas caratelísticas ancestrales benien a a tona nas geraçones çcendentes.

Para alhá desso, Darwin comentou que nin todas las caratelísticas éran adatatibas nas raças domésticas, mas selecionadas pul home para sou própio benefício. Mas, salientou que solo ne ls redadeiros tiempos la seleçon tornou-se ua prática metódica, sendo que antes desso nun passaba dun hábito ancunciente de scolher ls andebidos cun las caratelísticas más antressantes. Darwin yá antendie la anfluéncia de l tamanho populacional na oufierta de bariablidade de las caratelísticas la séren selecionadas i afirmaba que l porcesso pul qual ocorria la domesticaçon de speces i la seleçon de las caratelísticas de antresse era stremamente lhento i gradual. Las eideias centrales cuntidas nesse capítulo cuntínan atuales, apesar de ls grandes progressos an relaçon al antendimiento de ls macanismos puls quales esses porcessos acuntécen.

Cuntenido de la 1la eidiçon (1859)

Antroduçon

Capítulo I – Bariaçon ne l stado doméstico

Artigos Relacionados

Cuntenido de la 1^la eidiçon (1859)