Joana d'Arc

Ourige: Biquipédia, la anciclopédia lhibre.

Joana d'Arc (an francés Jeanne d'Arc) (Domrémy-la-Pucelle, 6 de janeiro 1412Ruon, 30 de maio 1431), por bezes chamada donzela de Orléanes, ye la santa padroeira de la Fráncia i fui ua heiroína de la Guerra de l Cien Años, durante la qual tomou partido puls Armagnacs, na lhonga lhuita cuntra ls Ourguinhones i sous aliados angleses.

Çcendente de camponeses, giente modesta i analfabeta, fui ua mártere francesa canonizada an 1920, quaije cinco seclos depuis de tener sido queimada biba.

Segundo la scritora Irène Kuhn, Joana d'Arc fui squecida pula stória até l seclo XIX, coincido cumo l seclo de l nacionalismo, l que puode cunfirmar las teories de Ernest Gellner. Irène Kuhn screbiu: Fui solo ne l seclo XIX que la Fráncia reçcubriu esta personaige trágica.

François Villon, nacido an 1431, ne l anho de sue muorte, eiboca sue lhembrança na guapa «Ballade des Dames du temps jadis» ó seia, «Balada de las damas de l tiempo passado» -

Et Jeanne, la bonne Lorraine
Qu'Anglais brûlèrent à Rouen;
Où sont-ils, où, Vierge souvraine?
Mais où sont les neiges d'antan?

Antes als fatos relacionados, Shakespeare tratou-la cumo ua bruxa; Voltaire screbiu un poema satírico, ó pseudo-ansaio stórico, que la redicularizaba, antitulado «La Pucelle d´Orléans» ó «La Donzela de Orléanes perberbatibus cuetara» [1][lhigaçon einatiba]

Grabura de 1505

Depuis de la Reboluçon, l partido monárquico reabibou la lhembrança de la buona lhorena, que nunca zistiu de l retorno de l rei.

Joana fui recuperada puls porfetas de la «Fráncia eiterna», an purmeiro lhugar l grande storiador romántico Jules Michelet. Cul romantismo, l alman Schiller fizo deilha la heiroína de la sue pieça de triato "Die Jungfrau bon Orléanes", publicada an 1801.

An 1870, quando la Fráncia fui derrotada pula Almanha - que acupou la Alsácia i la Lorena - "Jeanne, la pequeinha pastora de Domrémy, un pouco angénua, tornou-se la heiroína de l sentimiento nacional". Republicanos i nacionalistas saltaran aqueilha que dou sue bida pula pátria.

Durante la purmeira fase de la Terceira República, inda assi, l culto la Joana d'Arc stubo associado a la dreita monarquista, de la qual era un de l símbolos, cumo l rei Anrique IV, sendo mal bista puls republicanos.

La Eigreija Católica francesa prrpuso al Papa Pio X sue beatificaçon, rializada an 1909, nun período dominado pula eisaltaçon de la nacion i al rábia al strangeiro, percipalmente Anglaterra i Almanha.

L géstio de l papa anspirou-se ne l deseio de fazer la Eigreija de Fráncia antrar an más purfeito acordo culs derigentes anticlericales de la III República, mas solo cula Purmeira Guerra Mundial de 1914 la 1918, Joana deixa de ser ua heiroína de la Dreita. Segundo Irène Kuhn,a partir dende "ls postais patrióticos mostran Jeanne a la cabeça de l eisércitos i menumientos sous aparécen cumo roques por to la Fráncia. L Parlamiento francés stabelece ua fiesta nacional an sue honra ne l 2º demingo de maio.

An 9 de maio de 1920, cerca de 500 anhos depuis de sue muorte, Joana d'Arc fui defenitibamente reablitada, sendo canonizada pul papa Bento XV - era la Santa Joana d'Arc. La canonizaçon traduzie l deseio de la Santa Sé de stender puontes para la Fráncia republicana, lhaica i nacionalista. An 1922 fui declarada padroeira de Fráncia. Joana d´Arc queda cumo testemunha de milagres que puode rializar ua pessona, inda que animada solo pula einergie de sues cumbiçones, mesmo moça, pastora i analfabeta, de modo que sou eisemplo guarda un balor ounibersal.

Purmeiros Anhos[eiditar | eiditar código-fuonte]

Joana naciu an Domrémy, na region de Lhorena (ó Lhorraine) na Fráncia. Posteriormente la cidade fui renomeada cumo Domrémy-la-Pucelle an sue houmenaige (pucelle; donzela an pertués). La data de sou nacimiento nun ye precisa, de acordo cun sou anterrogatório an 24 de febreiro de 1431, Joana tenerie dezido que na época tenie 19 anhos antoce tenerie l mais cierto nacido an 1412.

Filha de Jacques d'Arc i Isabelle Romée, tenie más quatro armanos: Jacques, Catherine, Jean i Pierre, sendo eilha la más nuoba de l armanos. L sou pai era agricultor i sue mai ansinou-se todos ls afazeres dua nina de la época.

An sou julgamiento Joana d'Arc afirmou que zde ls 16 anhos oubie bozes debinas. Segundo eilha an sou julgamiento, la purmeira beç que scuitou la boç, eilha benie de la direçon de la eigreija i acumpanhada de claridade i ua sensaçon de medo. Dezie que las bezes nun la antendie mui bien i que las oubie dues ó trés bezes por sumana. Antre las mensaiges que eilha antendiu stában cunseilhos para frequentar la eigreija, que deberie ir la Paris i que deberie lhebantar l domínio que habie na cidade de Orléanes. Posteriormente eilha eidantificarie las bozes cumo sendo de l arcanjo San Miguel, Santa Catarina de Alexandria i Santa Margarida.

L arcanjo San Miguel ye l lhíder de l eisércitos celhestriales. Santa Catarina ye defenida las bezes cumo ua figura apócrifa la cabalho de ls seclos III i IV que morriu cun ua eidade similar a la de Joana; tamien eirudita (patrona de muitas specialidades anteletuales), persuadiu l amperador Maximiliano II que deixasse de perseguir ls crestianos. Fui cundenada a morrer na ruodra (un sistema de tertura que fraturaba ls uossos). La lhenda de Margaret diç que eilha fui ua mulhier depreciada pula sue fé católica al que le oufrecírun matrimónio an troca de la renúncia la esta fé. Ante sue negaçon, fui terturada scapando milagrosamente muitas bezes, até la sue muorte defenitiba. Assi morriu birge i mártere.

La Guerra de l Cien Anhos[eiditar | eiditar código-fuonte]

Zde quando l Duque de la Normandie, Guilherme, l Cunquistador apoderou-se de la Anglaterra an 1066, ls monarcas angleses passórun a cuntrolar stensas tierras ne l território francés. Cul tiempo, passórun a tener bários ducados franceses: Aquitánia, Gasconha, Poitou, Normandie, antre outros. Ls duques, inda que bassalos de l rei anglés, acabórun por ser tornar sous ribales.

Batailha de Crécy

Quando la Fráncia tentou recuperar ls territórios perdidos para Anglaterra, oureginou-se un de l más lhargos i sangrentos cunflitos de la stória de la houmanidade: la Guerra de l Cien Anhos, que durou na rialidade 116 anhos, i que fizo milhones de muortos i la çtruiçon de quaije toda la Fráncia setentrional.

L ampeço de la guerra acunteciu an 1337. Ls antresses más que eibidentes de ouneficar las corona cuncretizórun-se na muorte de l rei francés Carlos IV an 1328. Filipe VI, sucessor grácias a la lei sálica (Carlos IV nun tenie çcendentes masculinos), porclamou-se rei de la Fráncia an 27 de maio de 1328.

Felipe VI reclamou an 1337 l feudo de la Gasconha al rei anglés Eiduardo III, i ne l die 1 de nobembre este respunde plantando-se a las puortas de Paris mediante al bispo de Lhincoln, declarando que el era l candidato adequado para acupar l trono francés.

La Anglaterra ganharie batailhas cumo Crécy (1346) i Poitiers (1356). Ua grabe anfermidade de l rei francés oureginou ua lhuita pul poder antre sou primo Juan I de Ourgonha ó Juan sin Tierra, i l armano de Carlos VI, Luís de Orléanes.

Ne l die 23 de nobembre de 1407, nas rues de Paris i por orde de l Ourguinhon, se comete l assassinato de l armagnac Lhuís de Orléanes. La família rial francesa staba debedida antre ls que dában suporte al duque de Ourgonha (Ourguinhones) i ls que l dában al de Orléanes i depuis la Carlos VII, Delfin de Fráncia (armagnacs lhigados a la causa de Orléanes i a la muorte de Lhuís). Cul assassinato de l armagnac, dambos ls bandos se anfrentórun nua guerra cebil, adonde buscórun l apoio de l angleses. Ls partidários de l Duque de Orléanes, en 1414, biran recusada ua proposta puls angleses, que finalmente patuórun culs Ourguinhones.

Cula muorte de Carlos VI, an 1422, Anrique VI de la Anglaterra fui coronado rei francés, mas ls armagnacs nun desistiran i mantubírun-se fiéles al filho de l rei, Carlos VII, coronando-lo tamien an 1422.

Ancuontro cun Carlos[eiditar | eiditar código-fuonte]

Als 16 anhos, Joana fui la Baucouleurs, cidade bezina la Domrèmy. Recorreu la Robert de Baudricourt, capitan de la guarniçon armagnac stablecida an Baucouleurs para le ceder ua sucolta até Chinon, adonde staba l delfin, yá que tenerie que atrabessar to l território hostil defendido puls aliados angleses i Ourguinhones. Quaije un anho depuis, Baudricourt aceitou ambiá-la scultada até l delfin. La scuolta ampeçou-se aprossimadamente an 13 de febreiro de 1429. Antre ls seis homes que la acumpanhórun stában Poulengy i Jean Nouillompont (coincido cumo Jean de Metç). Jean stubo persente an todas las batailhas seguintes de Joana d'Arc.

Bestiu roupas de home até sue muorte. Joana atrabessou las tierras dominadas por Ourguinhones, chegando la Chinon, adonde finalmente eirie se ancuntrar cun Carlos, passado ua apersentaçon dua carta ambiada por Baudricourt.

Joana reconhece l rei Carlos VII an Chinon.

Chegando la Chinon, Joana yá çpunie dua grande popularidade, mas l delfin tenie inda çcunfianças subre la moça. Decidírun passar-la por alguas probas. Segundo la lhenda, cun miedo de apersentar l delfin delantre dua çcoincida que talbeç podisse matá-lo, eilhes decidírun scunder Carlos an ua sala chena de nobres al recebir-la. Joana anton tenerie recoincido l rei çfarçado antre ls nobres sin que nunca l tubisse bisto antes. Joana tenerie ido até al berdadeiro rei, curbado i dezido: "Senhor, bin cunduzir ls sous eisércitos a la bitória".

Solica na persença de l rei, eilha l cumbenciu a antregar-le un eieisército cul antuito de lhibartar Orléanes. Mas, l rei inda la fizo passar por probas delantre de l teólogos riales. Las outoridades eiclesiásticas an Poitiers submetírun-na a un anterrogatório, aberiguórun la sue bergindade i sues antençones.

Cumbencido de l çcurso de Joana, l rei antrega-le a las manos ua spada, ua bandeira i l quemando de las tropas francesas, para seguir rumo a la lhibartaçon de la cidade de Orléanes, que habie sido ambadida i tomada puls angleses habie uito meses.

Joana d'Arc: la guerreira[eiditar | eiditar código-fuonte]

Pintura romántica de Joana D'Arc na Batailha de Orléanes.

Cun ua bandeira branca, Joana chega la Orléanes an 29 de abril de 1429. Comandando un eisército de 4000 homes eilha cunsigue la bitória subre ls ambasores ne l die 9 de maio de 1429. L episódio ye coincido cumo la Lhibertaçon de Orléanes (i na Fráncia cumo la Siège d'Orléans). Ls franceses yá habien tentado defender Orléanes mas nun oubtibírun sucesso.

Eisiten stórias paralelas la esta que anforman que la figura de Joana era defrente. Eilha tenerie chegado para la batailha an un cabalho branco, armadura de aço, i asegurando ua bandeira cula cruç de Cristo, circunscrita cul nome de Jasus i Marie. Segundo esta outra berson, Joana solo arrastrada pul fascínio subrenatural de ls sous suonhos i proposta de misson a cumprir segundo la bontade debina i sin saber nada subre arte de guerra quemandou ls suldados mal eiducados, cun aire angelical, i na sue persença naide se atrebia a dezir ó praticar ancunbeniéncias. Eilha apersentaba-se mui deciplinada.[1]

Passado la lhibartaçon de Orléanes, ls angleses pensórun que ls franceses eirien tentar recunquistar Paris ó la Normandie, i al robés desto, Joana cumbenciu l Delfin a ampeçar ua campanha subre l riu Lhoire. Esso yá era ua stratégia de Joana para cunduzir l Delfin la Ruon.

Joana derigiu-se la bários puntos fortificados subre puontes de l riu Lhoire. An 11 i 12 de júnio de 1429 benceu la batailha de Jargeau. Ne l die 15 de júnio fui la beç de la batailha de Meung-sur-Lhoire. La terceira bitória fui na batailha de Beaugency, ne ls dies 16 i 17 de júnio de l mesmo anho. Un die após sue redadeira bitória se dirigiu la Patay, adonde la sue participaçon fui pouca. La batailha de Patay, única batailha an campo abierto, yá se zamrolaba sin la persença de Joana.

Coronaçon de Carlos[eiditar | eiditar código-fuonte]

Coronaçon de Carlos VII.

Cerca dun més paasado la sue bitória subre ls angleses an Orléanes, eilha cunduziu l rei Carlos VII a la cidade de Reims, adonde Carlos VII ye coronado an 17 de júlio. La bitória de Joana d'Arc i la coroaçon de l rei acabórun por reacender las speranças de ls franceses de se lhibartáren de l domínio anglés i repersentórun la birada de la guerra.

L camino até Reims era cunsidrado defícel yá que bárias cidades stában sob l domínio de l Ourguinhones. Porén, la fama de Joana tenie se stendido por buona parte de l território i fizo cun que l eisército armagnac de l delfin fusse temido. Assi, Joana passou sin porblemas por sucessibas cidades cumo Gien, Saint Fargeau, Mézilles, Auxerre, Saint Florentin i Saint Paul.

Zde Gien, fúrun ambiados cumbites la dibersas outoridades para assistir a la cunsagraçon de l delfin. An Auxerre chegou-se a pensar an resisténcia por parte dua pequeinha tropa inimiga que se ancontraba na cidade. Apuis de trés dies de negociaçon fui possible por alhá passar sin qualquier porblema. L mesmo acuntiu an Troyes, cujas negociaçones durórun cinco dies. La chegada la Ruon fui an 16 de júlio.

Sabe-se que l die de la cunsagraçon definitiba de l rei francés an Ruon fui an 17 de júlio i nun fui la cerimónia más spléndida de l momento, yá que las circunstáncias de la guerra ampedian l cuntrário. Joana assistiu a la cunsagraçon dua posiçon pribilegiada, acumpanhada de sou standarte.

Paris[eiditar | eiditar código-fuonte]

Státua de Joana d'Arc na Catedral de Notre-Dame de Paris

Teoricamente Joana yá nun tenie nada más que fazer ne l eisército yá que habie cumprido la sue promessa purfeitamente, habie cumprido corretamente las ordes que las bozes le habien dado. Mas eilha, cumo muitos outros, biu que anquanto la cidade de Paris stubisse tomada pulas tropas anglesas, deficilmente l nuobo rei poderie tener claramente l cuntrole de l reino de Fráncia.

Ne l mesmo die de la coronaçon, chegórun eimissários de l Duque de Ourgonha i ampeçórun-se las negociaçones para se chegar la paç, ó a ua trégua, que fui finalmente l que se patuou. Nun fui la paç que Joana deseiaba, mas pul menos eilha houbo durante quinze dies. Antretanto la trégua nun fui gratuita, yá que houbo antresses políticos por trás deilha. Carlos VII necessitaba tomar Paris para eisercer sue outoridade de rei mas nun querie criar ua eimaige ruin cun ua cunquista biolenta de tierras que passarian a ser l sou domínio. Fui esto que l que motibou a assinar la trégua cul Duque de Ourgonha. Fui ua necidade de ganhar tiempo.

Durante la trégua, Carlos VI lhebou l sou eisército até Île-de-France (region francesa que abriga Paris). Houbo alguns anfrentamientos antre ls armagnacs i la aliança anglesa culs Ourguinhones. Ls angleses abandonórun Paris indo-se a RuonRouen an francés). Restaba anton derrotar ls Ourguinhones que inda quedórun an Paris i na region.

Joana fui ferida por ua frecha durante ua tentatiba de antrar an Paris. Esto acelerou la decison de l rei an bater an retirada ne l die 10 de setembre. Cula parada l rei francés nun spressaba la antençon de abandonar pa siempre la lhuita, mas scolhie por pensar i defender la oupçon de cunquistar la bitória mediante la paç, tratados i outras ouportunidades ne l feturo.


La fin de Joana d'Arc[eiditar | eiditar código-fuonte]

La catura[eiditar | eiditar código-fuonte]

Na primabera de 1430, Joana d'Arc retomou la campanha melitar i passou a tentar lhibartar la cidade de Cumpiègne, adonde acabou por ser acaçada puls Ourguinhones, aliados de l angleses, an 1430.

Fui presa an 23 de maio de l mesmo anho. Antre ls dies 23 i 27 fui cunduzida a la Beaulieu-lhès-Fontaines. Joana fui anterbistada antre ls dies 27 i 28 pul própio Duque de Orgonha, Felipe, l buono. Naquel sfergante Joana era propiadade de l Duque de Lhuxemburgo. Joana fui lhebada al Castielho de Beaurevoir, adonde quedou todo l berano, anquanto l duque de Lhuxemburgo negociaba sue benda. Al bendar-la als angleses, Joana fui trasferida a Ruon.

L porcesso an Ruon[eiditar | eiditar código-fuonte]

Anterrogatório de Joana.

Joana fui presa nua prison scura i begiada por cinco homes. An cuntraste al bun tratamiento que recebira na sue purmeira prison, Joana agora bibie ls sous piores tiempos.

L porcesso contra Joana tubo ampeço ne l die 9 de janeiro de 1431, sendo xefiado pul bispo de Beaubales, Pierre Cauchon. Fui un porcesso que passarie a la posteridade i que cumberterie Joana an heiroína nacional, pul modo cumo se zambolbiu i trouxo l final de la moço, i de la lhenda que inda ne ls dies de hoije mescla rialidade cun fantasie.

Dieç sessones fúrun feitas sin la persença de la acusada, solo cula apersentaçon de probas, que resultórun na acusaçon de heiresie i assassinato.


Ne l die 21 de febreiro Joana fui scuitada pula purmeira beç. La percípio eilha negou-se a fazer l juramiento de la berdade, mas lhougo l fizo. Joana fui anterrogada subre las bozes que oubie, subre la eigreija melitante, subre las sues roupas de home. Ne l die 27 i 28 de márcio, Thomas de Courcelles fizo la lheitura de l 70 artigos de la acusaçon de Joana, i que depuis fúrun resumidos a 12, más percisamente ne l die 5 de abril. Estes artigos sustentában la acusaçon formal para la Donzela percurando la sue cundanaçon.

Ne l mesmo die 5, Joana ampeçou a perder salude por causa de angeston de quemido benenoso que la fizo gomitar. Esto alertou Cauchon i ls angleses, que le trouxírun un médico. Querien manter-la biba, percipalmente ls angleses, porque planeában eisecutá-la.

Durante la bejita de l médico, Jean d’Stibet acusou Joana de tener angerido ls alimientos ambenenados cuncéntiemente para se suicidar. Ne l die 18 de abril, quando por fin eilha se biu an peligro de muorte, pediu para se cunfessar.

Ls angleses ampacientórun-se cula demora de l julgamiento. L Conde de Warwick dixo a Cauchon que l porcesso staba a demora muito. Até l purmeiro propietário de Joana, Jean de Lhuxemburgo, apersentou-se la Joana fazendo-le la propuosta de pagar por sue lhibardade se eilha pormetisse nun atacar más ls angleses. A partir de l die 23 de maio, las cousas acelerórun, i ne l die 29 de maio eilha fui cundanada por heiresie.

La muorte[eiditar | eiditar código-fuonte]

Joana d'Arc ye queimada biba pula Eigreija.

Joana fui queimada biba an 30 de maio de 1431, cun solo zanuobe anhos. La cerimónia de eisecuçon acunteciu na Praça de l Bielho Mercado (Place du Bieux Marché), a las 9 horas, an Ruon.

Antes de la eisecuçon eilha cunfessou-se cun Jean Totmouille i Martin Lhadbenu, que le admenistrórun ls sacramientos de la Quemunhon. Antrou, bestida de branco, na praça chena de giente, i fui puosta na plataforma muntada para la eisecuçon. Passodo lhéren l sou beredito, Joana fui queimada biba. Las sues cinzas fúrun atiradas ne l riu Sena, para que nun se tornássen oubjeto de beneraçon pública. Era l fin de la heiroína francesa.

Passado la muorte de Joana d'Arc[eiditar | eiditar código-fuonte]

La rebison de l sou porcesso ampeçou a partir de 1456, quando fui cunsidrada einocente pul Papa Calisto III, i l porcesso que la cundenou fui cunsidrado ambálido, i an 1909 la Eigreija Católica la beatifica. An 1920, Joana d'Arc ye declarada santa pul Papa Bento XV.

Tenemos outra berson que anforma que binte anhos passados de la sue cundanaçon la fogueira, ls pais pediran que l papa de la época, Calisto III outorizou ua comisson que, nua pesquisa serena i perfunda, recoinciu la nulidade de l porcesso por bício de forma i de cuntenido. Joana d´Arc deste modo tubo la sue honra reablitada, i l nome bruxa, i bruxa fui apagado para que eilha fusse recoincida por sues birtudes heiróicas, probenientes dua misson debina.

Eilha fui porclamada Mártere pula Pátria i de la Fé.

Refréncias[eiditar | eiditar código-fuonte]

  1. Don Serbílio Cunti, I.M.C. L Santo de l die. p.289-290. Ed. Bozes. ISBN 85-326-0442-0