Voltaire

Ourige: Biquipédia, la anciclopédia lhibre.
Voltaire como esculpida por Jean-Antoine Houdon em 1778. Na coleção de National Gallery of Art

François-Marie Arouet, mais coincido pul pseudónimo Voltaire (Paris, 21 de Nobembre de 1694 — Pariç, 30 de Maio de 1778), fui un scritor, ansaísta, deísta i filósofo eilumenista francés, coincido pula sue perspicácia i spirituosidade na defesa de las lhibardades cebiles, anclusibe lhibardade relegiosa i lhibre comércio.

Voltaire fui un scritor prolífico que porduziu obras an quaije todas las formas lhiterárias, assinando peças de triato, poemas, romances, ansaios, obras científicas i stóricas, mais de 20 mil cartas i mais de 2 mil lhibros i panfletos.

El fui un defensor abierto de la reforma social anque de las rígidas lheis de censura i seberas puniçones para quien las quebrasse. Un polemista satírico, el frequentemente usou sues obras para criticar la Eigreija Católica i las anstituiçones francesas de l sou tiempo.

Buoltaire fui un dentre muitas figuras de l Eilumenismo (juntamente cun John Locke i Thomas Hobbes) cujas obras i eideias anfluenciórun pensadores amportantes tanto de la Reboluçon Francesa quanto de la Amaricana.

Ideias[eiditar | eiditar código-fuonte]

Voltaire fui un pensador que se oupós a l'antoleráncia relegiosa i l’antoleráncia d'oupenion eisistentes na Ouropa ne l período an que bibeu. Trata-se d'eideias stremamente rebolucionárias, qu'acabórun por fazer cun que Voltaire fusse silado de sou paíç d'ourige, la Fráncia.

Para alhá d'apoiar la lhibardade de spresson, Voltaire tamien defendia la criaçon de lheis para todos de la populaçon.

L cunjunto d'eideias de Buoltaire custitui ua tendéncia de pensamiento coincida cumo Lhiberalismo (que nun debe ser cunfundido cul sistema eilaborado por Adam Smith, chamado de Lhiberalismo Eiquenómico)

Por fin, çtacamos que Voltaire, an sue bida, tamien fui "cunselheiro" d'alguns reis, cumo ye l causo de Frederico II, l grande, de la Prússia, un déspota sclarecido.

Carreira[eiditar | eiditar código-fuonte]

Elémens de la philosophie de Neuton, 1738

Ampeçado maçon ne l die 7 de márcio de 1778, mesmo anho de sue muorte, nua de las cerimónias mais brilhantes de la stória de la maçonarie mundial, la Lhoija Les Neuf Sœurs, Pariç, ampeça al otogenairo Voltaire, qu'angressa ne l Templo apoiado ne l braço de Benjamin Franklin, ambaixador de ls EUA na Fráncia nessa data. La sesson fui dirigida pul Benerábel Mestre Lalande na persença de 250 armanos. L benerable ancion, ourgulho de la Ouropa, fui rebestido cul mandil que pertenceu la Helvetius i que fura cedido, pa l'ocasion, pula sue biúda.

Voltaire fui un teórico sistemático, mas un propagandista i polemista, qu'atacou cun beméncia todos ls abusos praticados pul Antigo Regime. Tenie la bison de que nun amportaba l tamanho dun monarca, deberie, antes de punir un serbo, passar por todos ls porcessos lhegales, i solo anton eisecutar la pena, se assi cunsentido por lhei. Se un príncepe simplesmente punisse i regisse d'acuordo cul sou bien-star, serie solo mais un "salteador de strada al qual se chama de 'Sue Majestade'".

Las eideias persentes ne ls scritos de Voltaire struturan ua teorie coerente, qu'an muitos aspetos spressa la perspetiba de l'Eilumenismo.

Defendia la submisson al domínio de la lhei, baseaba-se an sue cumbiçon de que l poder debie ser eisercido de maneira racional i benéfica.

Por tener cumbebido cula lhibardade anglesa, nun acraditaba qu'un gobierno i un Stado eideales, justos i tolerantes fússen utópicos. Nun era un democrata, i acraditaba que las pessonas quemuns stában curbadas al fanatismo i a la superstiçon. Para el, la sociadade deberie ser reformada mediante l progresso de la rezon i l'ancentibo a la ciéncia i tecnologie. Assi, Voltaire trasformou-se nun perseguidor ácido de ls dogmas, subretodo ls de la Eigreija católica. Subre essa postura, l catedrático de filosofie Carlos Valverde scribe un surprendente artigo, ne l qual documenta ua suposta mudança de cumportamiento de l filósofo francés an relaçon a la fé crestiana, registrada ne l tomo XII de la famosa rebista francesa Correpondance Littérairer, Philosophique et Critique (1753-1793). Tal testo traç, ne l númaro d'abril de 1778, páiginas 87-88, l seguinte relato lhiteral de Voltaire:

"You, l que scribe, declaro qu'habendo sofrido un bómito de sangre faç quatro dies, na eidade d'uitenta i quatro anhos i nun habendo podido ir a l'eigreija, l pároco de San Suplício quijo de bun grado me ambiar la M. Gautier, sacerdote. You me cunfessei cul, se Dius me perdoaba, morro na santa religion católica an que naci sperando a misericórdie debina que se dignará a perdoar todas minhas faltas, i que se tengo scandalizado la Eigreija, peço perdon la Dius i a eilha. Assinado: Voltaire, 2 de márcio de 1778 na casa de l marqués de Villete, na persença de l senhor abade Mignot, miu sobrino i de l senhor marqués de Villevielle. Miu amigo."

Este relato fui reconhecido cumo outéntico por alguns, pus starie cunfirmado por outros decumientos que se ancontran ne l númaro de Júnio de la mesma rebista, esta de cunho lhaico, decerto, ua beç qu'eiditada por Grimm, Diderot i outros anciclopedistas. Yá outros questionan la necidade d'alguien que yá acradita an Dius tener que cumberter-se a ua religion specífica, cumo l catolicismo.

Voltaire morriu an 30 de Maio de 1778. La rebista le salta cumo "l maior, l mais eilustre i talbeç l único monumiento desta época gloriosa an que todos ls talentos, todas las artes de l sprito houmano parecian haber se eilebado al mais alto grau de sue perfeiçon".

La família quijo que sous restos repousassen na abadie de Scellieres. An 2 de Júnio, l bispo de Troyes, nua brebe nota, proíbe seberamente al prior de l'abadie qu'anterre ne l sagrado l cuorpo de Voltaire. Mas ne l die seguinte, l prior respunde al bispo que sou abiso chegara tarde, porque - efetibamente - l cuorpo de l filósofo yá tenie sido anterrado na abadie.

La Reboluçon trouxe an triunfo ls restos de Buoltaire al panteon de Paris - antiga eigreija de Santa Genoveva- , dedicada als grandes homes. Na scura crita, frente la de sou enimigo Rousseau, permanece até hoije la tumba de Voltaire cun este eipitáfio:

"Als lhouros de Voltaire. La Assembleia Nacional decretou an 30 de maio de 1791 qu'habie merecido las honras dadas als grandes homes".

Buoltaire antroduziu bárias reformas na Fráncia, cumo la lhibardade d'amprensa, un sistema amparcial de justícia criminal, toleráncia relegiosa, tributaçon proporcional i reduçon de ls prebilégios de la nobreza i de l clero. Sue obra mais coincida ye l romance filosófico "Cándido, ó l Outimismo"