Abc pertués
Aparência
L abc pertués (an pertués: alfabeto português) stá baseado ne l abc lhatino i ye cumpuosto por 26 letras, ancluindo las letras K, W, i Y, de acuordo cul Acuordo Ourtográfico de la Lhéngua Pertuesa de 1990. Antigamente, las letras K, W, i Y éran outelizadas solo an palabras strangeiras, símbolos, abrebiaturas, adjetibos, sustantibos de nomes própios i palabras strangeiras.[1][2][3][4]
Letras
[eiditar | eiditar código-fuonte]| Númaro | Letra | Nome de la letra an pertués | AFA | |
|---|---|---|---|---|
| Grande | Pequeinha | |||
| 1 | A | a | á | /a/, /ɐ/, /ə/ |
| 2 | B | b | bê | /b/ |
| 3 | C | c | cê | /k/, /s/ |
| 4 | D | d | dê | /d/ |
| 5 | E | e | é | /e/, /ɛ/, /i/ |
| 6 | F | f | efe, fê | /f/ |
| 7 | G | g | gê, gué | /g/, /ʒ/ |
| 8 | H | h | agá | — |
| 9 | I | i | i | /i/ |
| 10 | J | j | jota, ji | /ʒ/ |
| 11 | K | k | capa, cá | /k/ |
| 12 | L | l | ele, lê | /l/, /u̯/ |
| 13 | M | m | eme, éme, mê | /m/, /~/ |
| 14 | N | n | ene, nê | /n/, /~/ |
| 15 | O | o | ó | /o/, /ɔ/, /u/ |
| 16 | P | p | pê | /p/ |
| 17 | Q | q | quê | /k/ |
| 18 | R | r | erre, rê | /ʁ/, /ɾ/ |
| 19 | S | s | esse | /s/, /z/ |
| 20 | T | t | tê | /t/ |
| 21 | U | u | u | /u/ |
| 22 | V | v | vê | /v/ |
| 23 | W | w | dâblio, dáblio, dábliu, dabliú, duplo vê, vê dobrado | /u/, /v/ |
| 24 | X | x | xis | /ʃ/, /ks/, /s/, /z/ |
| 25 | Y | y | ípsilon, i grego | /i/ |
| 26 | Z | z | zê | /z/, /s/ |
Diacríticos, dígrafos, trígrafos i repersentaçones fonéticas
[eiditar | eiditar código-fuonte]| Diacrítico | AFA |
|---|---|
| Á, á | /a/ |
| Ã, ã | /ɐ̃/ |
| Â, â | /ɐ/, /ɐ̃/ |
| À, à | /a/ |
| Ç, ç | /s/ |
| É, é | /ɛ/ |
| Ê, ê | /e/ |
| Í, í | /i/ |
| Ó, ó | /ɔ/ |
| Ô, ô | /o/ |
| Õ, õ | /õ/ |
| Ú, ú | /u/ |
| Ch, ch | /ʃ/ |
| Dj, dj | /dʒ/ |
| Gu, gu | /gu/, /g/ |
| Lh, lh | /ʎ/ |
| Nh, nh | /ɲ/ |
| Qu, qu | /ku/, /k/ |
| Rr, rr | /ʁ/ |
| Sc, sc | /s/, /sk/ |
| Sç, sç | /s/ |
| Sh, sh | /ʃ/ |
| Ss, ss | /s/ |
| Tch, tch | /tʃ/ |
| Xc, xc | /s, /sk/ |
| Xs, xs | /s/ |
| Zz, zz | /ts/ |
Assentos gráficos i sinales diacríticos
[eiditar | eiditar código-fuonte]Acrecentan-se al abc ls seguintes símbolos diacríticos:
- ~ (Til): nasaliza la bogal "a" i ls ditongos "ae", "oe" i "ao" — ã / ãe / õe / ão.
- ¸ (Cedilha): atrebui a la letra "c" l sonido de la letra "s" delantre de "a", "o" i "u" — ç.
- ^ (Assento circunflexo): andica la sílaba tónica i cerra l timbre de las bogales "a", "e" i "o", ne ls causos an que se requer assentuaçon gráfica — â / ê / ô.
- ´ (Assento agudo): andica la sílaba tónica i abre l timbre de las bogales ne ls causos an que se requer assentuaçon gráfica — á / é / í / ó / ú.
- ` (Assento grabe): outelizado pa marcar l causo datibo femenino (à), por ouposiçon a "ao" (masculino), i de ls pornomes "aquele" (aquel), "aquela" (aqueilha) i "aquilo" (aqueilho, aquilho) - à. L assento grabe andica la oucorréncia de l fenómeno lhenguístico coincido cumo crase.
- ¨ (Trema): La sue outelizaçon fui botada fuora pa palabras de la lhéngua pertuesa en 2009, solo ye outelizado an palabras strangeiras i sous deribados, tal cumo ne ls demales paízes zde 1945.
La outelizaçon de l assento gráfico, agudo ó circunflexo, ye neçaira pa assinalar las palabras sdrúxulas, las oxítonas quando treminan an "a(s)", "e(s)", "o(s)", "em" ó "ens", ls monossílabos tónicos treminados an "a(s)", "e(s)", ó "o(s)", i las paroxítonas cun qualquiera outra terminaçon acolhá destas.
Refréncias
- ↑ Lúcia Vaz Pedro (7 de febreiro de 2016). «O novo alfabeto português». Jornal de Notícias (an pertués)
- ↑ «Acordo Ortográfico da Língua Portuguesa» (PDF) (an pertués). Porto Editora. Cunsultado an 8 de febreiro de 2016
- ↑ Fernando Venâncio Peixoto da Fonseca (17 de márcio de 2005). «Sobre o nome das letras» (an pertués). Ciberdúvidas da Língua Portuguesa
- ↑ «Convenções e Transcrição Fonética». Centro Virtual Camões (an pertués). Anstituto Camões. Cunsultado an 8 de febreiro de 2016