Interlingua

Ourige: Biquipédia, la anciclopédia lhibre.
Interlingua
Falado an: Mundo
Total de falantes:
Familha:
 Arteficial
  Interlingua
Códigos de lhéngua
ISO 639-1: ia
ISO 639-2: ina
ISO 639-3: ina

La interlingua ye ua lhéngua d'ajuda anternacional baseada na eisisténcia dun basto bocabulairo quemun cumpartido por lhénguas de grande difuson mundial. Son palabras cumo abrebiaçon, abdicaçon, abduçon, abjuraçon, aboliçon, abominaçon, aborígene, absoluto, absorçon, abstençon, abstraçon, acácia, etc.

Essas palabras giralmente son greco-romanas an sue ourige, mas hai palabras anternacionales d'outras ouriges: iglu, quimono, vodca, jaguar, vis-à-vis, software, etc.

L'anterlhéngua bieno a público an 1951 pula International Auxiliary Language Association, passado mais de dues décadas de studos lhenguísticos, cula publicaçon de las sues dues obras básicas que son: Interlingua–English Dictionary, cun 27.000 palabras, i Interlingua Grammar.

Bocabulairo[eiditar | eiditar código-fuonte]

Ua palabra ye adotada an anterlhéngua zde qu'eilha seia quemun a pul menos 3 de las 4 lhénguas nacionales scolhidas cumo fuonte: pertués/spanhol (tratados cumo ua sola), eitaliano, francés i anglés; alman i russo puoden benir a ser cunsidrados.

La forma de la palabra ye la forma de l protótipo, esto ye, la forma que dou ourige a las defrentes formas de las lhénguas nacionales. Assi, anque la palabra pertuesa olho puoda ser bastante defrente de l spanhol ojo, de l'eitaliano occhio i de l francés oeil, todas se ouriginórun dua forma lhatina anterior oculus, que subrebibe na cumposiçon de palabras anternacionales cumo oculista, ocular, etc. Antoce, uolho an anterlhéngua ye oculo (acentuado ne l purmeiro "o"). L'anterlhéngua anteraige mui bien l'uso de l griego i de l lhatin antigo, amplamente difundidos nas lhénguas oucidentales.

Gramática[eiditar | eiditar código-fuonte]

Eiqui stan uns poucos puntos que son defrentes antre l'anterlhéngua i l mirandés (i pertués). Poucos, mas que fázen un defrença einorme ne l tiempo de daprendizaige de la lhéngua.

Ls berbos nun ténen cunjugaçon por pessona (io ama, tu ama, ille ama, nos ama, vos ama, illes ama). Ls berbos assúmen solo 7 formas defrentes: anfenitibo (amar), persente/amperatibo (ama), passado (amava), feturo (amara, acentuado ne l redadeiro "a"), cundicional (amarea, acentuado ne l "i"), partecípio passado (amate), partecípio persente (amante). Assi, berbos "defíceles" an mirandés, cumo benir, quédan mui mais fáceles de daprender (solo venir, veni, veniva, venira, venirea, venita, veniente).

Ls adjetibos tamien nun se demúdan, nun amportando se l sustantibo qu'el qualifica stá ne l singular ó ne l plural (grande casa; grande casas), nin se el ye masculino, femenino ó neutro (sin sexo) (Petro es belle, Maria es belle, le casa es belle).

Eisemplo[eiditar | eiditar código-fuonte]

Spurmenta antender esta frase por cuonta própia antes de lher la traduçon an mirandés ambaixo.

Le 900 milliones de personas qui parla portugese, francese, espaniol, italiano, romaniano, etc. e mesmo le parlatores de anglese comprende un texto technic in interlingua sin studio previe. Illo tamben es relativemente intelligibile a eruditos parlatores de linguas germanic (germano, per exemplo) e slave (como le russo).
Las 900 milhones de pessonas que fálan pertués, francés, spanhol, eitaliano, mirandés, romeno, etc. i até mesmo ls falantes d'anglés cumprénden un testo técnico an Anterlhéngua sin studo nanhun. Eilha tamien ye relatibamente anteligible a eiruditos falantes de lhénguas germánicas (alman, por eisemplo) i slabas (cumo l russo).

Padre Nuosso[eiditar | eiditar código-fuonte]

Patre nostre, qui es in le celos,
sanctificate sia tu nomine;
que veni tu regno;
que sia facite tu voluntate
sicut in le terra como in le celo.
Da nos hodie nostre pan quotidian,
e pardona nos nostre debitas
como nos pardona a nostre debitores,
e non duce nos in tentation,
sed libera nos del mal.

Lhigaçones sternas[eiditar | eiditar código-fuonte]