Corumbá

Ourige: Biquipédia, la anciclopédia lhibre.
Esta páigina ó cacho fui traduzida outomaticamente i percisa de ser rebista por un falante natibo de mirandés. Se sabes bien mirandés ajuda la Biquipédia rebendo este artigo. Apuis de la rebison apaga esta marca. Oubrigado!

Corumbá ye un munecípio brasileiro de la region Centro-Oeste, lhocalizado ne l stado de Mato Grosso de l Sul. Lhocalizada na region Centro-Oeste de l Brasil, na borda squierda de l riu Paraguai i tamien na frunteira antre l Brasil, l Paraguai i la Bolíbia, Corumbá ye cunsidrada l purmeiro pólo de zambolbimiento de la region, i por abrigar 50% de l território pantaneiro, recebiu l apelido Capital de l Pantanal[1], para alhá de ser la percipal i mais amportante zona ourbana de la region alagada. Tamien coincida cumo cidade branca pula quelor clara de sue tierra, pus stá assentada subre ua formaçon de calcário, que dá a quelor clara las tierras lhocales.

Ye la terceira cidade mais amportante de l stado an tenermos eiquenómicos, culturais i populacionales depuis de Campo Grande (la capital de l stado) i Dourados. Custitui l mais amportante porto de l stado de Mato Grosso de l Sul i un de ls mais amportantes portos flubiales de l Brasil i de l mundo. Eisiste ua 'conurbaçon' de Corumbá cun mais 3 cidades: Ladário, Puerto Suareç i Puerto Quijarro. Cun esso eisiste ua rede ourbana de cerca de 150 mil pessonas, sendo atendida por dous aeroportos: Corumbá i Puerto Suáreç.

Percipal sportador de Mato Grosso de l Sul an 2008[2], l munecípio de Corumbá atingiu la cundiçon de cidade mais dinámica de l Stado i 86ª dentre las 300 mais dinámicas de to l Paíç, cunforme l “Atlas de l Mercado Brasileiro 2008”, dibulgado an júnio pula Gazeta Mercantil[3]. Cun esso, l munecípio ultrapassou Dourados an PIB, quedando an segundo lhugar ne l stado, lhougo atrás de la capital. Ne l Brasil quedou cula 174º posiçon, á frente de cidades cumo Palmas (Tocantines) i Nuoba Friburgo (Riu de Janeiro). La cidade tamien quedou cul 324º maior potencial de cunsumo (IPC Target) antre todas las cidades brasileiras[4]. Para alhá desso, 95% de ls porsores municipales ten ansino superior[5].

Etimologie[eiditar | eiditar código-fuonte]

La eitimologie de l topónimo Corumbá ouregina-se probablemiente ne l tupi kuru'mba, que quier dezir "banco de cascalho", Antenor Nacentes de fato cunfirma que la palabra tupi ku'ru ten l seneficado de "xeixo" i argumiento que nun se ancontra la splicaçon pa l sufixo "'mba". Hai, antretanto, la berson de l storiador Balmir Batista Corréa, de que tenerie se oureginado de la palabra "kurupá" (aroeira, an tupi-guarani) por cunta de la scessiba persença dessa bariadade natiba de la flora pantaneira.

Stória[eiditar | eiditar código-fuonte]

Dados de la stória[eiditar | eiditar código-fuonte]

Chamada einicialmente cumo Bila de Nuossa Senhora de la Cunceiçon de Albuquerque, l poboado se argueu un pouco mais pa l sul i por alguns anhos fui un simples çtacamiento melitar i trasformou-se lhentamente an poboado. Atraído pula eisisténcia de piedras i metales preciosos (que éran ousados por andígenas, que yá poboában la region, cumo adornos), antre eilhes l ouro, l pertués Aleixo Garcia, an 1524, acabou sendo l purmeiro a bejitar l território, que alcançou l riu Paraguai atrabeç de l riu Miranda, atingindo la region adonde hoije stá la cidade de Corumbá. Ne ls anhos de 1537 i 1538, l spanhol João Ayolas i sou acumpanhante Demingos Martíneç de Irala seguiran pul riu Paraguai i chamórun Puerto de los Reyes a la lhagona Gayba. Por buolta de 1542-1543, Álbaro Nunes Cabeza de Baca (spanhol i abintureiro) tamien passou por eiqui para seguir pa l Peru. Tamien passou por eiqui l anton gobernador de Assunçon (atual capital de l Paraguai), Demingos Martineç de Irala, que an marcha fui até la Cordilheira de l Andes. Ne l seclo XVIII, bisando a un tratado de lhemites eisistente, fui fundado puls spanholes an 1774 un poboado na foç de Ipané. An 13 de setembre de 1775 fui oufecialmente fundado l Fuorte Coimbra para la defesa de la region. An 21 de setembre de 1778, efetuou-se la acupaçon de l lhocal adonde se lhocaliza atualmente Corumbá (an 2 de setembre l lhocal adonde se ancontra atualmente Ladário ampeçou a ser poboado). Nessa mesma data, a mando de l gobernador de la Capitania de Mato Grosso (l Capitan-General Luís de Albuquerque de Melo Pereira i Cáceres), l cergento-mor Marcelino Rois Camposino, que comandaba ua spediçon melitar, adquiriu la posse de la region para la Corona Pertuesa, fundando l lhocal i batizando-lo cul nome de Nuossa Senhora de la Cunceiçon de Albuquerque, sendo anton lhabrado la palabra de fundaçon. Era ua poboado que ampeçou cumo çtacamento melitar i se stableciu la percípio na punta de l Lhadário. Até anton sou crecimento era muito lento, pus até eilhi era solo un puosto melitar.

Ne l anho de 1800 un grande ancéndio çtruiu to l arraial i fui tan biolento que poupou la sola capelinha de teilha de l lhocal. An cunsequéncia desse lhento progresso, solo an 26 de agosto de 1838, pula lhei probincial, fui eilebada a la catadorie de freguesie. An 1856 stableciu-se l tránsito libre de barcos nacionales i strangeiros ne l riu Paraguai i l porto de Corumbá, cun sue amportante posiçon geográfica, ampeçou la se tornar un centro eiquenómico de çtaque ne l cuntinente. La nabegaçon, para alhá de romper l isolamento de la region, serbiu para fixar l domínio pul ampério na frunteira oeste de l Brasil. Assustado cul grande zambolbimiento an 1859, an rezon de la nabegaçon comercial, l Persidente de la Porbíncia Almirante Joaquim Raimundo de Lhamare, riscou i demarcou las rues, praças i eidifícios públicos de Corumbá. Ne l mesmo anho l poboado fui trasferido para la atual lhocalizaçon de la cidade de Corumbá. Cul rápido progresso, ne l die 1º de maio de 1861, fui anstalada la Alfándiga de Albuquerque para arrecadar ampostos. An 6 de júlio de 1862, por decreto nº 6 de l persidente de la porbíncia Heirculano Ferreira Pena ye criado l munecípio de Corumbá. Ampeçórun a aparecer bias anchas i mais stablecimientos comerciales. I esso acabou trazendo tamien porblemas de anfra-strutura: trasporte de mercadorias, abastecimiento de auga i saneamiento básico precários (sendo este redadeiro causador de eipidemias) i falta de calçamiento nas rues. Qualquiera barco (nacional i strangeiro) que atracaba ne l porto lhocal anfrentaba l porblema de la falta de cuntrole casa de banho (i por bias desso malinas ampeçórun a aparecer). Tamien habie ls porblemas eiquenómicos i sociales que fúrun agrabados pulas frequentes anchentes periódicas que l riu Paraguai probocaba. Outro porblema quemun na region éran las crises políticas i la bioléncia cotidiana. Para alhá desso, la dependéncia de la nabegaçon flubial cul sterior tornou la cidade suscetible a crises periódicas.

Cula ambason de Corumbá, an 1864 pulas[tropas de l ditador Francisco Solano Lhopes, l progresso fui temporariamente bloqueado. A partir dende la nabegaçon tubo de ser anterrompida i por bias desso houbo la zarticulaçon de l comércio lhocal. Corumbá acabou sendo çtruída i abandonada a miséria. Sous depósitos i casas fúrun saqueados i la sue populaçon sofriu represálias por parte de l saqueadores. Esse domínio de acupaçon de l eisército paraguaio durou até l die 13 de Júnio de 1867 (die cunsagrado la Santo António), quando, sob l comando de l tenente-coronel António Marie Coneilho, suldados brasileiros benidos de Cuiabá derrotórun ls einimigos i tomórun outra beç posse de las tierras, que até aquel momiento staba sob l domínio paraguaio. Passado la guerra, an 1870, Corumbá staba çtruída i reduzida la ruínas. A partir dende houbo la reorganizaçon de l que fui debastado i la cidade boltou la normalidade que tenie outrora. Ne l mesmo anho ua debison de l Eisército Brasileiro, trazendo mantimentos para abastecer la sue tropa, abriu nuobas perspetibas de comércio. Tamien houbo la restauraçon de la zona ourbana i la retomada de l comércio, para alhá de la recuperaçon de la region portuária i de las fazendas de ganado que fúrun çtruídas outrora na ambason paraguaia. An 7 de outubre de 1871, cul crecimiento retomado, ye eilebada a la catadorie de bila. Ne l anho de 1872 ampeçou a ser custruído l Arsenal de la Marina na region de l atual munecípio de Ladário i tamien la custruçon de la Cámara de Bereadores de Corumbá. La Comarca de Corumbá fui criada por Lhei Probincial nº 1 de 10 de júnio de 1873 (declarada de segunda stáncia) i anstalada an 19 de febreiro de 1874. An 1877, Corumbá çpunha de trés praças, dieç rues retas i sue populaçon era de aprossimadamente 6 mil habitantes. An 15 de nobembre de 1878, pula lhei nº 525, ye eilebada a la catadorie de cidade. Yá ne l fin de l seclo XIX], l porto flubial de Corumbá era l terceiro maior de la América Lhatina i mobimentaba puls oupores de la rota Ouropa/Brasil l comércio de piels, charques i outras riquezas de la region. Ocultado a las bistas de l bejitantes, quando chegában de l riu de la Prata pulas boltas de l riu, surprendia l guapo aspeto que se çcortinaba a la antrada de l porto de la cidade.

Corumbá staba an cuntino progresso i sou porto era atracado por ambarcaçones nacionales i strangeiras de grande calhado. Essas ambarcaçones trazian grandes carregamentos de mercadorias çtinadas al mercado lhocal, para alhá de outras lhocalidades de l stado, para alhá de l lheste de la Bolíbia. Oupores benien de l Uruguai, Argentina i de alguns paíçs ouropeus trazendo l cimento anglés, l bino pertués i ls refinados tecidos franceses, para alhá de l eimigrantes. An cuntrapartida lhebában perdutos de sportaçon cumo la borraixa, couro, charque, cal i la yerba mate, trasformando la region nun corredor de las sportaçones de Mato Grosso. Nessa época, funcionában an Corumbá 25 bancos anternacionales cumo l City Bank i la moeda corriente era la Libra Sterlina. Habie ua einorme cumposiçon de l eilemiento strangeiro an sue populaçon (eitalianos, árabes, lhibaneses, argentinos, paraguaios, antre outros) i nessa época la populaçon strangeira na region chegou a superar numericamente la brasileira. La zona ourbana se zambolbiu sob l ampulso de mobimiento mercantil i flubial, l que oumentou ls stablecimientos comerciales i l númaro de strangeiros. Anque desso, la prosperidade comercial nun trouxe benefícios para la cidade i sue populaçon. Essa dependéncia cul comércio sterno ampediu l zambolbimiento anterno i la criaçon dua anfra-strutura eiquenómica i ourbana capaç de criar alternatibas pa l setor comercial. Habie ua dualidade na strutura social que se formaba, habendo dous grupos populacionales: l de l ouropeus, que éran ls ricos i poderosos, i l de l sulamericanos, cunsidrados marginalizados i çcriminados. Getúlio Bargas, antes de ser persidente de l Brasil, serbiu eilhi até la patente de cabo, an 1903. An 1910 cumo tentatiba de ourganizaçon de ls comerciantes lhocales fui fundada la Associaçon Comercial de Corumbá. Eilha que cunsidraba la nabegaçon fator percipal ne l zambolbimiento de la cidade reagiu anhos depuis contra la Strada de Fierro Noroeste de l Brasil (atualmente pribatizada). Ne l anho de 1913 un oufecial de las fuorças armadas, an bejita la cidade, falou al chegar la Corumbá: “Ne l hotel, ne l bar, nas casas de comércio, por to parte, oube-se falar todas las lhénguas nessa lhongínqua i pequeinha babel i nun serei sagerado an falar que l pertués nó ye l lhéngua que mais se fala”. An 1914 tena quinze mil habitantes i cortada por anchas rues retas i perpendiculares al riu. Faltaba solo la arborizaçon simétrica para ambelezar las abenidas i dar un aspeto dua metrópole para la época. Ne l mesmo anho fui anstalada an Corumbá a 14ª agéncia de l Banco de l Brasil.


La guerra que staba acuntendo na Ouropa (1914 la 1918) i la custruçon de la camino de fierro mudórun l çtino eiquenómico de Corumbá. Essa strada acabou trazendo cunsequéncias negatibas para la cidade i fizo mudar drasticamente la sue eiquenomie. An funçon desso l trasporte flubial fui perdendo fuorça i l eixe eiquenómico fui çlocado para Campo Grande, que passou a ser l centro eiquenómico de l stado de Mato Grosso a partir de 1920. A partir dende Corumbá ampeça a quedar decadente i perde la cundiçon de antreposto de sportaçon i amportaçon que detenie, sofrendo tamien un grande sbaziamiento populacional, pus ls comerciantes se mudórun para outros centros mais ricos ó anton se tornórun pecuaristas. Anque desso, la cidade seguiu tenendo solo l riu Paraguai cumo solo meio de lhocomoçon de la cidade cun outras regiones até la purmeira metade de l seclo XX. Depuis de l fin de la guerra, cula abiertura de ls portos i l comércio cun ls países platinos i ouropeus, l Porto de Corumbá acabou sendo l terceiro maior de la América Lhatina até por buolta de 1930. Ne ls anhos 40, durante la Segunda Guerra Mundial, la cidade ampeçou sues atebidades andustriales, cula sploraçon de las reserbas de calcário - eicelentes para la andústria de l cimento (chegada de l grupo Itaú an 1950) - i outros minérios. A partir de 1950 la cidade de Corumbá, que naciu i creciu cula nabegaçon, serie afetada negatibamente cula chegada de la antiga Strada de Fierro Noroeste de l Brasil (pribatizada an meados de la década de 1990 a la Camino de fierro Noboiste S.La., atualmente pertence a la América Lhatina Lhogística S.La.) l que anfraqueciu la eiquenomie lhocal i seneficou l fin definitibo de l comércio flubial. A partir dende l riu Paraguai perderie la sue funçon de percipal artéria de quemunicaçon i trasporte. An 1953 ye criado l munecípio de Ladário adonde, até l mesmo anho, era la region oeste de la cidade de Corumbá. L Molino Mato-Grossense, que nessa época trabalhaba l trigo que chegaba de la Argentina pul retorno de las ambarcaçones que trasportában l minério a partir de la region, fui cerrado ne ls anhos 60. An 1975 aportou na cidade la Urucun Mineraçon i la Cumpanha Bal de l Riu Doce. An 1977 fui criado l stado de Mato Grosso de l Sul i Campo Grande fui scolhida la capital de l nuobo estado, l que restou la Corumbá un númaro reduzido de atebidades eiquenómicas (alguas andústrias, un comércio de pequeinha spresson i ua grande atebidade agropecuária). Inda ne l final de l anhos 70, l turismo ampeçou a ser splorado mui artesanalmente, rebelando ua nuoba anfra-strutura i biablizando la restauraçon de las custruçones stóricas. Inda la acupaçon de l prédios portuários stóricos puls nuobos ampresários ampediu que l casario mais antigo de l Porto Giral nun fusse totalmente deteriorado i depredado. Ne ls anhos 80 l turismo se cunsulida, mudando la eiquenomie de Corumbá. An cunsequéncia desso, ampeçou la se zambolber ua grande anfra-strutura para atender la demanda turística lhocal, cula custruçon de bários restourantes, bares, houteles, pousadas, barcoex- houteles, antre outros. An 1986 la rodobia que lhiga Corumbá á Campo Grande (BR-262) fui pabimentada puls melitares, l que dinamizou un pouco l comércio. 

A partir de 1990 tubo ampeço un nuobo momiento eiquenómico ne l munecípio, cula antensificaçon de la agropecuária, anserindo Corumbá ne l agronegócio, l que fizo ls produtors rurales buscáren nuobas técnicas i anformaçones a respeito de abanços tecnológicos i tamien un nuobo modo de porduçon eiquenomicamente sustentable, fazendo cun que la Ouropa adquira l ganado pantaneiro, cunsidrado ecologicamente correto. L comércio cula Bolíbia passa a ser feito de forma defrente, cabendo la Corumbá ser antermediador de sportaçon para perdutos probeniente de ls centros agropecuários bolibianos, sendo que l scoamiento de la safra de soja seia feito pula rodobia BR-262 rumo al Porto de Paranaguá. Anque eignorada pul stablishment, l comércio cula region de ls Andes repersentou amportante atebidade eiquenómica nun solo para Corumbá i region (habie na época mais de 180 sportadoras i scritórios de çpachantes aduaneiros cun geraçon de mais de 500 ampregos diretos), mas tamien para la eiquenomie de l Brasil, sendo un spressibo nicho de mercado catibo que bai zde achocolatados até altemobles. A partir de ls anhos 90 l dinamismo de ls porcessos de porduçon i sócio-ambiental se modelan retratando la atuaçon de ls agentes i redes de antresses que se direcionan para la apropiaçon, l cuntrole i l uso político de l spácio geográfico que anclui l balor ancalculable de l pertencer coletibo i que acabou se submetendo al squecimiento i decadéncia de la causa social. Na mesma década houbo inda moblizaçones an defesa de l riu Paraguai i para ampedir megaprojetos cumo la hidrobia Paraguai-Paraná i l pólo mínero-siderúrgico de Corumbá, que marcan amportantes ambates que ten la partecipaçon de setores populares ourganizados. L ápice desses ambates se dou cula spressiba partecipaçon de cidadanos de bárias camadas sociales na queston de l porcesso de efetibaçon de l cuntrole social de l Porgrama Pantanal (financiado pul BID), para alhá de l monitoramiento de ls ampatos sócio-ambientales de l Gasoduto Bolíbia-Brasil i la amplantaçon de la central núclear termelétrica á gáç bolibiano, chamada de TermoPantanal. Cula recesson anterna an 1992, houbo ua superbalorizaçon de la moneda brasileira cumo macanismo anterno para stablizar la situaçon eiquenómica precária que staba l Brasil. Cun esso l comércio de Corumbá, que yá era porblemático i andeble, sofriu ua amarga quebra an funçon de la zeisténcia de la cidade de ls comerciantes bolibianos, que outórun por outras praças cumo Iquique (Chile), Cidade de l Panamá (América Central) i Miami (Stados Ounidos). A partir de la Retombo-92 (Cunferéncia de la Tierra) houbo un porcesso de ancluson de atores (políticos, ampresários i anstituiçones) nas questones subre la preserbaçon, cunserbaçon i zambolbimiento sustentable de l munecípio, que ye repersentado pul bioma Pantanal, que ten recursos naturales finitos i nessessitan ser poupados i preserbados pa l feturo. A partir dende l bioma ye antroduzido ne l cenário nacional i mundial i passa a tener aliados i defensores para la preserbaçon, cunserbaçon i até çtruiçon, que ye repersentado por bárias ourganizaçones nun gobernamentales (ONGs), que articulan atores i agentes políticos, sociales i eiquenómicos. L outro setor passa a agrupar perpuostas de lhuita cun antresses specíficos dun setor de l porcesso pordutibo i cun antresses que ancluen ls anseios de la sociadade. Anque de la crise que afetou l comércio sterior depuis de la adoçon de l Praino Rial an 1994, ls comerciantes i sportadores de l mercado corumbaense buscórun nuobas alternatibas, cumo la partecipaçon de l Pato de la Cidadanie (amblemático mobimiento que ouniu defrentes segmientos sociales an prol de la cidade) i la reibindicaçon de la amplantaçon dua ária de lhibre comércio i la reatibaçon de la lhinha de camboio de passageiros Bauru – Corumbá, que fúrun suspensos an funçon de la pribatizaçon de la Rede Ferrobiária Federal S/La (RFFSA). An 1999 cunseguiran l apoio de l Menistério de la Cultura para ancluir l Casario de l Porto Giral ne l Porgrama Monumenta (que ten l financiamiento de l Banco Anteramericano de Zambolbimento-BID) para recuperar l patrimonho stórico lhocal para fines turísticos (cultural i ecológico) cumo oupçon heigemónica de la pesca, l que grabemente acabou tamien promobendo l turismo sexual i la sploraçon sexual anfanto-jubenil. A partir de 2005 la cidade ampeça a passar por ua cirurgie sócio-eiquenómica: muitos amprendimientos ampeçórun a chegar i la cidade passa a recebir bários ambestimientos públicos i sociales. Cul Pantanal acupando 60% de sou território, an 2007 Corumbá passou a ser chamada oufecialmente de Capital de l Pantanal, custituindo ne l percipal portal para esse santuário ecológico.

Migraçon i eimigraçon[eiditar | eiditar código-fuonte]

Corumbá staba an cuntino progresso i sou porto era atracado por ambarcaçones nacionales i strangeiras de grande calhado. Cul ampulso de l zambolbimiento lhocal, mais strangeiros fúrun chegando. Cun esso yá habie na cidade ua einorme cumposiçon de strangeiros, que chegórun a superar numericamente l númaro de brasileiros.

Strangeiros
  • Árabes: a partir de 1912, fugindo de las guerras sangrentas que assolában l Ouriente Médio. Sírios, Lhibaneses, Turcos i Arménios chegában al Porto de Santos. De Santos partiran pa l Porto de Corumbá, que era l portal de antrada para la region Centro Oeste, i l pólo comercial de l antigo Mato Grosso. Cula chegada de l camboio, muitos eimigrantes que stában na cidade hai anhos an Corumbá acabórun se mudando para Campo Grande, adonde ancontrórun clima bien mais ameno, mui parecido cul de la tierra natal.
  • Ouropeus: éran de dibersas nacionalidades i se dedicórun al comércio i custruçon. Esse grupo, que era reduzido, monopolizou la política, la eiquenomie i la admenistraçon de Corumbá, boltando-se para sous antresses i pouco rializando a fabor de la sociadade lhocal.
  • Sulamericanos (paraguaios, argentinos, uruguaios, bolibianos i índios): repersentában la maior parte de la populaçon que subrebibia de forma precária; l mesmo ocorria cun ls índios que serbian de mano-de-obra barata ne l porto. Todos estes angrossában l cuntingente pobre de la cidade.
Brasileiros

An sou spácio de frunteira de lhinhas fitícias, permeado de andígenas, ye palco de fluxos populacionales ouriundos de outros lhados de l paíç, cumo cariocas, paulistas, nordestinos, mineiros i sulistas, cunfirmando assi sou caráter cosmopolita.

Arqueologie[eiditar | eiditar código-fuonte]

Arqueologicamente, la dataçon mais antiga de la persença de l home ne l Pantanal remonta hai 8200 anhos, oubtida na ária ourbana de Lhadário (MS), cidade que se lhocaliza drento de Corumbá, por arqueólogos de la Ounibersidade Bal de ls Campanas (Unisinos) an cumbénio cula UFMS, sob la cordenaçon de l porsor dr. Pedro Eignácio Schmitç, que çcubriu ne l sítio arqueológico, antre outros bruxedos, sepultamientos dun grupo de caçadores/coletores/pescadores pré-andígenas. L porsor Gilson Rodolfo Martines acradita na porbablidade de la eisisténcia de sítios mais antigos ne l Pantanal, ls quales puoden tener mais de 10 000 anhos, anseridos ne l período Pleistoceno ("Era de l Carambelo"). Pinturas rupestres de pobos pré-stóricos an morraries, bien cumo ossadas i bruxedos de animales dessa época, cumo l tigre diente-de-sabre i de la preguiça gigante an grutas, yá fúrun ancontrados na bacie pantaneira.Todabie, solamente feturas pesquisas poderán cunfirmar, ó nó, essas heipóteses.

De ls registros arqueológicos i coincimientos que se ten subre l Pantanal, sabe-se que fui poboado por grupos andígenas de las lhénguas Arawak, Guaicuru, Jé, Macro-Jé, Tupi Guarani i Zamuco. Sítios arqueológicos registran la persença de ls pobos andígenas que acupában la region antes de la colonizaçon. La dibersidade de sítios, tanto de habitaçon, quanto de semitérios, rebela culturas amazónicas, de la platina i de l chaco.

Política[eiditar | eiditar código-fuonte]

Ber artigo percipal: Política de Corumbá

{{Aneixo|Uorgones públicos de Corumbá} } L poder político an Corumbá ye repersentado pul prefeito, bice-prefeito i secretairos municipales. Pa l prefeito criar algua lhei, ye perciso la aprobaçon de l Poder Lhegislatibo, sendo este cumpuosto pula Cámara de l Bereadores. La geston de l prefeito torna-se mais fácele quando recibe apoio de l bereadores. Cumo an qualquiera cidade de l Brasil, Corumbá ten cumo simblos oufeciales l hino, l brason i la bandeira.

La Custituiçon de 1988 detremina un nuobo perfil la geston de Corumbá, que passa a oubter mais recursos financeiros de l goberno federal i adquire la si respunsablidades na salude, eiducaçon i geston ambiental. La política de Corumbá, atrabeç de la lhegislaçon i geston, zambolbe un papel amportante atrabeç de las açones que puoden trasformar sou çtino nas árias social, eiquenómico, ambiental i territorial, yá que la classe política (bereadores, deputados, senadores, prefeitos, gobernadores, menistros i persidentes) ye detentor de poder. Ne ls redadeiros anhos stá habendo ua preocupaçon maior an criar macanismos eficientes para definir la amportança de Corumbá nas scalas stadual, nacional i mundial, atrabeç de las açones políticas que fúrun zambolbidas para esse fin. Cun to la aparelhaige lhegal çponible, çpone de strumientos que permitan la geston de l território ó que auxilie ls grupos sociales ourganizados de forma eficiente nas reibindicaçones, bisto que hai lheis para essa finalidade.

Zde outubre de 2006 Corumbá ten sou própio Praino Diretor Municípal, ne l qual stá cuntempladas la lei de uso de l tierra ourbano, zoneamentos comerciales i praino diretor de turismo, antre outras eisigéncias. Cun esso, Corumbá eibitará de tener porblemas sociales, ambientales i eiquenómicos ne l feturo. La porblemática ambiental ye andissociable de la porblemática social an Corumbá i se crian trasformaçones políticas, sociales, culturales, eiquenómicas i ambientales, pus a tomada de decison para seluçon de l porblemas, cuntradiçones i cunflitos depende de políticas públicas minimamente eficazes, que passan pula geston de l território i ambiental.

Sistema eileitoral[eiditar | eiditar código-fuonte]

Ye l terceiro coleijo eileitoral mais amportante de to l stado de Mato Grosso de l Sul i pertencente á Comarca de mesmo nome. Sou eileitorado total ye de 63.241 (30.920 homes i 33.288 mulhieres).

Poder Lhegislatibo[eiditar | eiditar código-fuonte]

L poder lhegislatibo an Corumbá ye repersentado pula Cámara de Bereadores, que son respunsables pula apreciaçon i aprobaçon de lheis municipales. Acidade ye repersentada por 11 bereadores. Ambaixo la lhista de ls bereadores lhocales.

Poder Eisecutibo[eiditar | eiditar código-fuonte]

L poder eisecutibo an Corumbá ye repersentado pul prefeito, bice-prefeito i secretairos municipales, que son respunsables pula aprobaçon de lheis municipales.

Prefeitura

Lhocalizaçon

rue Gabriel Bandoni de Barros s/n

Prefeitos

Na época de l ciclo comercial nun houbo benefícios para la cidade i sue populaçon, i Corumbá se tornou un centro adonde predominou l eilemiento strangeiro, ls comerciantes ouropeus. Esse grupo dominou la política i la admenistraçon de cidade, boltando-se para sous antresses i pouco rializando a fabor de la sociadade lhocal. Mas ne ls redadeiros anhos la situaçon social tubo ua melhora seneficatiba an funçon de ls porgramas sociales amplantados na cidade. Ruiter Cunha de Oulibeira ye l atual prefeito.

Cidades armanas
*Dunquerque  (Fráncia)[6] 

Poder Judiciário[eiditar | eiditar código-fuonte]

Inaugurado an outubre de 2008, l nuobo Fórun de Corumbá ten capacidade para la anstalaçon de até 10 baras. Atualmente eisisten seis baras an funcionamento, para alhá de la nuoba Bara de la Huorto Pública i de Registros Públicos. L nuobo Fórun cunta cun serbício de sigurança i monitoramento, cun 64 cámeras spalhadas pulas árias de circulaçon, çtacando-se 14 cámeras cun lhentes anfrabermelho, possiblitando la catura de eimaiges a la nuite.

Corumbá tamien ten a 1ª suseçon de la Orde de ls Adbogados de l Brasil (OAB) de Mato Grosso, criada an Corumbá an 10 de maio de 1958. L purmeiro adbogado a acupar l cargo de persidente de la OAB de Corumbá fui Caio Lheite de Barros.

Subdibisones[eiditar | eiditar código-fuonte]

Ber artigo percipal: Subdibisones de Corumbá

Simblos oufeciales[eiditar | eiditar código-fuonte]

Marcha á Corumbá
Ber artigo percipal: Hino de Corumbá

Geografie[eiditar | eiditar código-fuonte]

Geograficamente, Corumbá se eidantifica cumo spácio regional central i nacionalmente periférico. An funçon de la açon de l sujeito (home) que anterfree ne l oubjeto (território), i la cada anterferéncia ocasiona trasformaçones nas struturas demográficas, socales, ambientales i eiquenómicas, sugerindo nuobos cenários i ambolbendo nuobos agentes i atores. La eidantificaçon de l spácio geográfico lhocal cun ls sous eilemientos, formas i funçones mui specíficas i stimulantes, acuntece an rezon de la necidade de aprender un spácio que ten se anscrito na stória precedente i recente de forma peculiar. Antre ciclos de çtaque eiquenómico i de decadéncia, esta cidade frunteiriça (detentora dua riqueza biótica de fundamental relebáncia (l Pantanal) i tendora de jazidas de manganés i fierro, para alhá de dibersos outros atributos) anfatiza ls matizes sutis de la Geografie, notadamente na dimenson de la dinámica territorial i ambiental.

Ls cenários de zambolbimiento reserban para la cidade ua face de pribilegiada posiçon geográfica que garante relebante papel central na geopolítica regional frente als países bezinos i al Brasil. Chegando-se a las seguintes custataçones que dében ser ponderadas:

  1. Potencial eiquenómico rial, mas necessita dun planeijamiento strutural para biablizar un porjeto que ambolba las dimensones sociales, ambientales, políticas i culturales.
  2. L Pantanal se anscrebe ne l cenário global cumo Reserba de la Biosfera i, inda assi, nas scalas lhocal i regional, ancontra-se lhemitada a la sploraçon eiquenómica de la pecuária an nible lhocal i a la spanson de la frunteira agrícola ne l nible stadual.
  3. L çmatamiento de l cerrado (praino), l maneijo agrícola inadequado, la çtruiçon de la mata ciliar resultou, antre outros fatores, na eroson de tierras ne l praino i ne l oumiento seneficatibo de carga de partículas sedimentables de bários afluentes de l riu Paraguai, i tamien agrabando-se l porblema de cuntaminaçon de ls dibersos rius cun biocidas i fertilizantes.
  4. Ua anfra-strutura adequada (estradas cunserbadas, frigoríficos para abate na cidade, respeito de la eidantidade natiba, sploraçon adequada de l minérios, antre outros) drento dun anfoque macroeconómico i sustentable agregarie balor al perduto i fazerie la ancluson social i l zambolbimiento sustentable, rompendo-se l stado de inércia que se ancontra.
  5. Ne l foco de la geston ambiental, la lhegislaçon de las dues scalas políticas (federal i stadual) ye farta i se ancontra probida dun arsenal de çposiçones na ária, i cuntraditoriamente nun se presta al uso eimediato, pus dependen de regulamentaçones.
  6. La adequaçon de atebidades eiquenómicas ne l Pantanal surgiu de l porcesso de cunquista i aniquilamiento de l índios guatós i guaicurus por sertanistas. I de la mesma forma cuntina-se çrespeitando i çcriminando etnias.
  7. Ls agentes i atores permanecen negligenciando ó até se omitindo nas seluçones i probidéncias para mudar ouproblema de la dinámica i ourganizaçon territorial, social i eiquenómica.
Fuso horário

L fuso horário ye de menos ua hora cun relaçon la Brasília i de menos quatro horas al Tiempo Ounibersal Cordenado.

  • Cumplexo de l Pantanal i sue fauna i flora

Modelo:Portal-Cumplexo de l Pantanal L bioma Pantanal ye la prainada mais amportante an árias úmidas de la América de l Sul. Sou maior território ancontra-se ne l Mato Grosso de l Sul, ye coincido cumo Pantanal Sul i ten cumo puorta de antrada la cidade de Corumbá. L Pantanal de Mato Grosso de l Sul ye reconhecido cumo ua de las mais suberantes i dibersificadas reserbas naturales de l Planeta.

La grande dibersidade de la fauna ye un de ls sous grandes atratibos: jacarés, peixes, capibaras, antas, cerbos-de l-pantanal, garça, arara-azul, tuiuiú, antre outros. L Pantanal recebiu ls títalos de Patrimonho Nacional pula Custituiçon de 1988 i Patrimonho de la Houmanidade i Reserba de la Biosfera pula UNESCO.

Segundo la WWF (1999), eisisten ne l Pantanal 650 speces de abes, 80 de mamíferos, 260 de peixes i 50 de réteis. Ye ua region de grande amportança para preserbaçon de la biodibersidade, cunsidrada un de ls maiores centros de reproduçon de la fauna de la América. Yá fúrun catalogados eilhi mais de 263 speces de peixes, 122 de mamíferos, 93 de réteis, 1132 de paixarinas, 656 de abes i 1700 de plantas.

  • La anserçon de Ladário drento de Corumbá

Lhadário queda la lheste de de la zona ourbana de Corumbá, sendo eilha sou solo bezino, pus queda anteiramente drento de la ária deste, para alhá de depender eiquenomicamente del. Juntas, Corumbá i Lhadário soman Modelo:Formatnun:118865 habitantes.

Tierra

Ls tierras de l pantanal, an sue maiorie, son arenosos i pobres cun pequeinhas manchas argilosas i calcárias, mais ricas. Ls plintossolos (tipo de tierra mais ancontrado ne l pantanal) son oureginários de sedimientos arenoargilosos de l quaternário, son pobres an húmus, cula propiadade de andurecer eirrebersiblemiente quando submetido la ambiente oxidante i, an giral, de baixa fertilidade. La maior lhemitaçon a uso destes tierras ye decorriente de l scesso de auga. San ancontrados, cun maior antensidade, an árias prainas i rebaixadas, sujeitas la inundaçones. Las caratelísticas geológicas i geomorfológicas de la region son bastante peculiares, cundicionando la formaçon dua ampla dibersidade de tierras.

Cunsidrando la forma de ocorréncia de ls tierras na region, custata-se que nas árias mais baixas i cun topografie praticamente praina, custituídas por alubiones de l riu Paraguai i sous afluentes, çtacan-se la ocorréncia de tierras cun marcante hidromorfismo cumo Glei Húmico i Glei Pouco Húmico, podendo ocorrer, tamien, alguas manchas de Bertissolo i Tierranetç Tierradizado. Nas árias antermediárias, un pouco mais eilebadas i menos sujeitas la inundaçones, predominantemente cun relebo praino, suabe ondulado i ondulado, çtaca-se la ocorréncia de Podzólico Burmeilho-Scuro, Podzólico Burmeilho-Amarielho, Brunizén Abermelhado, Brunizén, Regossolo, Bertissolo i Rendzina.

De acuordo cun studo rializado pula prefeitura de Corumbá la Bacia de l Paraguai stá anserida ne l cuntesto geológico de l Geossinclineo Paraguai-Araguaia i ye caratelizada pula ocorréncia de aquíferos de meio fissurado i de disseluçon (cárstico), associados percipalmente a las peinhas pré-cambianas de l grupo Corumbá i Cuiabá. Sobreposto la este ambasamiento ten-se la ocorréncia dua stensa cobertura alubionar de eidade quaternária, repersentada percipalmente pula formaçon Pantanal, que custitui un aquífero de meio poroso.

Lhocalizaçon[eiditar | eiditar código-fuonte]

Lhocalizaçon
Fexeiro:Corumba - lheste.jpg
Zona Lheste de Corumbá
Fexeiro:Frunteira.JPG
Bista de Corumbá cul lhado bolibiano al fondo
Queda a ua latitude 19º00'33" Sul i a ua longitude 57º39'12" Oeste, stando a ua altitude de 118 metros.

Corumbá queda na region de l Pantanal sulmatogrossense i próssima de la frunteira cula Bolíbia, á beira de l riu Paraguai. L munecípio ye tamien punto de parada de la lhigaçon ferrobiária antre l Brasil i la Bolíbia, sendo la redadeira cidade brasileira antes de l território bolibiano, de l qual se separa por frunteira seca.

Alredores

  • L cotidiano formal i anformal atrabeç de las frunteiras

Corumbá ten 386 km de frunteiras cun dous países: Paraguai i Bolíbia, situaçon que ye coincida cumo tríplice frunteira. L purmeiro cuntato cul território bolibiano acuntece cul núcleo de Arroyo Cuncepción, al lhado de la cancela dibisória cun ls dous países i para se çlocar até alhá son percorridos 5 km zde l Centro de Corumbá. Hai ua lhinha regular de carreira ourbano que chega até l lhocal. Na frunteira paraguaia son 38 km de frunteira an curso d’auga (lhemites naturales que possuen çcontinuidade ne l terreno cun algua barreira natural – riu, lhagona, serra, etc.), sendo que l cuntato se faç pul riu Paraguai, nun eisistindo núcleos populacionales, solo propiadades rurales que cunfrontan cun las de l Brasil. A la rebelie de las causas anstitucionales i eiquenómicas que probocan alteraçones nas ouportunidades i reforçan la demarcaçon de las frunteiras, fui stablecido un pato cotidiano anformal de coperaçon i parceries antre las frunteiras, mas sin l reconhecimiento de l países. Por un lhado, ye assimilado caratelísticas culturales de l trés países que marcan la eidantidade de la populaçon lhocal. Por outro lhado hai l lhado negatibo de l poder ambadir ls países bezinos atrabeç de la quemunicaçon i/ó propietários brasileiros que ancorporan tierras strangeiras an sou patrimonho. Sendo frunteira cuntemporánea, Corumbá demarca la cumposiçon de territorialidade que une-se ne ls fluxos de ls antresses de segmientos i la sue dinámica, fundamentalmente, aprossima regiones abançadas, specialidades capacitadas tecnologicamente, lhocales anseridos ne l diálogo de relaçones mundiales, nun cumpasso de tiempo cuja belocidade difree de la lhentidon de sue ária, i criando redes de cuntraponto ás relaçones anternas custituídas na strutura de l Stado-nacion. La ourganizaçon bertical de l território, quando assume amportança strema, oupone-se á sue ourganizaçon horizontal i repersentatiba de ls antresses sociales.

Ária territorial

Ten atualmente ária total de Modelo:Formatnun:64960.863 km². La ária ourbana totaliza 21,57 km² segundo la Ambrapa Monitoramiento por Satélite. Sue ária territorial total abrange to l munecípio de Ladário.

Lhemites

Hidrografie[eiditar | eiditar código-fuonte]

Riu Paraguai ne l munecípio de Corumbá
Geologicamente ye ua prainada alubial de formaçon recente de l período quartenário (2,5 milhones de anhos), que inda stá an porcesso de sedimentaçon. L lheito sinuoso i curso anstable de ls rius forman un grande númaro de ilhas, alguas de até 1.200 km2 de ária. Para alhá de l curso percipal de l riu Paraguai que na época de las chenas ten até 25 km de anchura, las árias inundadas se lhemitan las partes mais deprimidas de l terreno, chamadas baías que giralmente assumen formas circulares ó elíticas. Antre ua i outra baía, las partes mais eilebadas son chamadas “cordilheiras”, adonde l ganado de las fazendas se refugie quando las augas soben. Ls cursos que anterligan las baías durante las chenas son chamadas bazantes, i recibe l nome de corixos quando son permanentes i puoden ser nabegados mesmo na época de stiaige. L regime de fluxo de augas subterráneas nas peinhas pré-cambianas stá cundicionado la eisisténcia de struturas, que associadas a las peinhas carbonáticas, probocan la sue disseluçon, criando abierturas maiores que facilitan l fluxo de auga. Las augas de l riu Paraguai i de l Canhal de l Tamengo, por apersentáren cundutibidade eilétrica anferior a 250 mohn son classeficadas cumo auga cun salinidade baixa. 

Clima[eiditar | eiditar código-fuonte]

L clima de la region de Corumbá ye de l tipo Aw – Clima Tropical Úmido, megatérmico, cun ambierno seco i chubas ne l berano. Cabe salientar que an alguns lhocales ye possible ancontrar caratelísticas climáticas que ls enquadran ne l lhemite de l Aw i BSh, esto ye, antre un clima úmido i un clima semi-árido. Cun chubas de nobembre la abril i seca de maio la outubre. Chuobe an média 100 dies por anho. Ls meses de berano son stremamente calientes i ls meses de ambierno puoden se caraterizar por mui friu. L tiempo an Corumbá:

Més Jan Feb Mar Abr Mai Jun Jul Ago Set Out [Nob dieç Anho
Temperatura Média °C 27 26.5 26.7 26 23.1 20.1 21.8 22.7 24.2 26.6 27 27.2 25
T. Mínima Absoluta °C 14.6 15.3 12.4 13 6.2 6 1.4 (1) 4.6 9.2 11.6 14 16.2 1.4
T. Mínima Média °C 23.2 23.2 23.5 21.6 20.6 17.2 16.7 18.1 19.7 21.9 22.7 23.1 21.1
T. Mássima Média °C 32.7 32.4 31.9 30.6 28.1 26.2 26.9 28.4 31 32.1 33.1 32.9 30.5
T. Mássima Absoluta °C 37.5 38.3 37.1 36.2 34.3 33.2 34.4 36.8 38.4 40.5 (2) 39.9 39.6 40.5
Prec. Média mn 207.1 122.7 137.7 78 53.4 30.5 29.2 32.4 47 82 144 154.2 1118.2
Prec. Mássima 24h mn 144.9 76.3 88.7 119.8 76.7 46.6 60.7 75.9 54.8 57.6 101.6 63.6 144.9 (3)
Umidade Rel. de l Aire % 78.3 80.8 81.6 78.5 80.9 79.2 72.4 72.6 72.5 71.8 75.7 77 76.8
  1. Júlio de 1975;
  2. Outubre de 1987;
  3. Janeiro de 1987.

Eiquenomie[eiditar | eiditar código-fuonte]

Anque de l sou fuorte i cumpetitibo segmiento agropecuário, sue eiquenomie ye bastante dibersificada, se çtacando tamien las atebidades de mineraçon, pesca i turismo, comércio i serbícios. La arrecadaçon municipal segue la tendéncia de las grandes capitales de l paíç, sendo predominante a las receitas probeniente de ls setores de comércio i serbícios (27,35%). Essa tendéncia ye splicada pul fato desses séren ls setores de la eiquenomie que mais agregan balores an sous perdutos. L munecípio ye l terceiro an arrecadaçon de ICMS ne l stado. Ls dados de la Sefaç (Secretarie de Stado de Fazenda) apuntan que la mobimentaçon eiquenómica de Corumbá saltou an 36%, passando R$ 1,88 bilhon ne l anho de 2006 la R$ 2,55 bilhones ne l anho passado, crecimiento mais spressibo de Mato Grosso de l Sul. Quanto a las sportaçones, ls dados de janeiro la júlio andican que Corumbá remetiu a outros Países US$ 232,8 milhones, l quádruplo de l acumulado de janeiro la júlio de 2007, passando la frente de Campo Grande i Dourados ne l ranking de sportadores.

Corumbá ye l solo centro ourbano de seneficáncia relatiba ne l Pantanal, eisercendo na region las seguintes funçones: comerciales (antreposto de sportaçon, antreposto comercial regional, comércio de abastecimiento para las cidades bolibianas de la frunteira i cumpras), andustriales, de serbícios (eiducaçon i capacitaçon porfissional, admenistratibos, relegiosos, de salude, melitares i sanitários, anclusibe pa l lhado bolibiano), cultura (centro de antegraçon cultural frunteiriço i serbícios de cultura para la populaçon frunteiriça), turismo i eibentos. La cidade tamien ten potencial para eisercer outras funçones de maior relebáncia an rezon de la pribilegiada situaçon geográfica i de l cuntesto de la rede ourbana a la qual pertence cumo: relaçones antercontinentales, centro agro-andustrial (para agregar balor la atebidade pecuária), sigurança nacional, centro de refréncia de studos stóricos, arqueológicos i biológicos relatibos al Pantanal, antre outros. Sou poder de cunsumo ye de 0,04% (st. 2005).

La amportança de Corumbá na escala brasileira i planetária

Eiquenomicamente Corumbá yá fui bien mais amportante que hoije. Tena l terceiro maior porto de la América Lhatina, para alhá de yá tener sido tamien l percipal i mais amportante centro comercial de la region Centro-Oeste. La cidade ye cunsidrada l ambrion de l Mercosul, pus fui la purmeira a manter relaçones comerciales cun países bezinos, an special Paraguai i Argentina. La retomada de l zambolbimiento eiquenómico ampeça a ganhar bisiblidade. Cun mais de 220 anhos, la cidade prepara-se para un grande surto de crecimiento cula amplantaçon de seis megaprojetos: la buolta de l Camboio de l Pantanal, la pabimentaçon de la rodobia Santa Cruç-Corumbá, la custruçon de la Termopantanal, la custruçon de l Polo Minero Siderúrgico, la hidrobia de l Paraguai i la cuncluson de l gasoduto Bolíbia-Brasil, antre outros ambestimientos de grupos ampresariales que prometen alabancar la eiquenomie lhocal. La América Lhatina, cula funçon de mercado specializado, tubo un papel fundamental cumo region de fornecimiento de matérias-primas i perdutos queloniales (açucre, café, tabaco, algodon, antre outros). La bacie platina, por ampulso de las relaçones dinámicas de l mercado amportador-sportador, çpertou un porcesso de acupaçon i cunquistas de sues frunteiras anternas (tanto que, an 1912, l persidente de Mato Grosso declarou que grande ária de la porbíncia se ancontraba desocupada i que habie necidade de braços para la lhaboura). Corumbá, por ser eiquenomicamente bulnerable, tornou-se permeable de to tipo de anfluéncia sterna, tanto eiquenómica, quanto político, cultural i social. Ne l pós-guerra de 1945, la repercusson de l cuntesto global manifestou-se na pecuária, atrabeç de ambestimientos de perdutores rurales regionales, sustituindo ls ambestidores strangeiros, i dessa maneira pudo-se passar a sportar chicha (seca i salgada) bobina atrabeç de la Bacia de l Prata pa ls Stados Ounidos i Ouropa (specialmente Reino Ounido).

La ancluson de Corumbá ne ls circuitos comerciales i pordutibos globales acuntece a partir de la cunjuntura que ye marcada pula crise andustrial zambolbimentista i aposta na dotaçon de la eiquenomie nacional i stadual. Nesse cuntesto, la redefiniçon de ls meios de trasporte, la restruturaçon de l sistema pordutibo i la lhigaçon cun ls países de ls dibersos blocos regionales le cunfíren ua maior capacidade. L porcesso de globalizaçon reatiba la cumpetiçon antre ls territórios para la cataçon de capitales, anformaçones i fluxos de benes, que circulan an belumes cada beç maiores ne l spácio eiquenómico mundial. Anque de l cunjunto de fatores faborables para la potencializaçon de sou zambolbimento, marcou passo al lhongo de la sue stória caraterizando-se por ciclos eiquenómicos antermitentes, que oura la colocou na cundiçon de centro i oura na cundiçon de periferie. I al lhongo de ls tiempos nun houbo diretrizes lhocales, staduales i nacionales que possiblitórun ampeçar un pocesso de zambolbimiento sustentable que fazisse la cidade romper cul porblema de la stagnaçon socio-eiquenómica que por cunsequéncia le trouxe la cundiçon de cidade periférica, anque de la arrecadaçon catada an funçon de sue amportança central i stórica pa l Brasil, de patrimonho natural de la houmanidade i reserba de la biosfera i de las oubrigaçones an funçon desse status, que era ambicionado por outras regiones de Mato Grosso de l Sul. I la forma geográfica cumo Corumbá ten-se anserido na dinámica territorial nacional oura reproduç un spácio de relebáncia central, podendo ser eisemplificado cun alguns oubjetos spaciales (Bioma Pantanal, Patrimonho Stórico Nacional, eixes de acesso ferrobiário, rodobiário i flubial para alhá de l trasporte aéreo, Maciço de l Urucun, adonde se lhocalizan amportantes jazidas de minério de fierro i manganés), i oura reproduç un lhongínquo puosto frunteiriço anserida a las atebidades eilícitas i sin diretrizes pa l sou zambolbimento, detremina la sue rial amportãncia nacional.


Essas nuobas frunteiras acaban por detreminar spácios i definir las posiçones antre ricos i pobres, dominantes i dominados, andustrializados i periféricos. Dessa maneira, oumentórun las specializaçones eiquenomicas de periferie (specializaçones refrentes als ciclos de sploraçon que fizo alguas regiones eisoladas de l Brasil i América Lhatina conhecírun la prosperidade, chegando a ostentar senhales eibidentes de riqueza), cula manutençon de las atebidades tradecionales, ye ua de las rezones de l fracasso de la andustrializaçon an regiones periféricas, cunsidrando l stablecimiento de la debison anternacional de l mercado. Ua de ls grandes feitos de l capitalismo amperial na América Lhatina fui la demarcaçon de l spácios frunteiriços para poder usar to la anfra–strutura biária çponible para spandir l mercado. Dessa forma, ancorpora-se eiquenómica i territorialmente esses mercados. L zambolbimiento de l capitalismo acabou ampeçando un porcesso de relaçones centro-periferie. L zambolbimiento de l porcesso pordutibo lhocal ten lhigaçon cul mobimiento global de l sistema capitalista na América de l Sul, focalizando l Brasil i ls outros países ancluídos ne l bloco regional de l Mercosul (Argentina, Paraguai, Uruguai, Chile i Bolíbia), esto porque neste causo la dimenson de la region debe ser focada pula articulaçon de ls agentes de l comércio anter-regional, i estes cumprendidos pula region pressupondo la dibersidade de las relaçones anternacionales cul mercado global. Tal articulaçon nun ye solo spacial, mas, subretodo, detalhada (eiquenómica, social i cultural): Corumbá fizo parte de la eiquenomie de mercado sportador que predominou an todas las ex- quelónias spánico-lhusitanas i tamien tenie grande binculaçon al mercado eimergente global. La ancluson definitiba de Corumbá acunteciu cula abiertura de la nabegaçon de l riu Paraguai para países de la Ouropa i de la América de l Sul, cumo parte de l porcesso de anternacionalizaçon de la eiquenomie, a partir de la segunda metade de l seclo XIX, nun cuntesto de ampliaçon de mercados, an funçon de las trasformaçones ouperadas ne l porcesso andustrial i cun capacidade aparentemente eilimitada de l capital de promober l crecimiento i la acumulaçon eiquenómica.

Crecimiento de l Porduto Anterno Vruto (PIB) (fuonte: IBGE)
Anho PIB (R$) PIB per capita (R$)
2000 487.906.000,00 5.073,31
2001 597.766.741,00 6.163,86
2002 841.758.000,00 8.607,00
2003 1.174.881.000,00 11.913,00
2004 1.286.332.000,00 12.936,00
2005 1.492.877.000,00 14.889,00
2006 1.973.945.000,00 19.527,00

Acuolhe un grande númaro de porfissionales lhiberales, amprendedores i antidades lhigadas al agronegócio, andústria i comércio. La populaçon eiquenomicamente atiba an Corumbá, na faixa etária que atinge de l 18 als 65 anhos, totaliza 40.582 pessonas (25.674 homes i 14.908 mulhieres).

Ye ne l setor terciário (specialmente comércio de mercadorias i prestaçon de serbícios) que hai maior fluxo de cuntrataçones ampregaticias. L mercado de trabalho an Corumbá ampeçou la se calecer ne ls redadeiros anhos an funçon de la anstalaçon de l Pólo Gáç-Químico (Termo Pantanal), de l Pólo Siderúrgico de la Riu Tinto i de l alto fornos custruídos pula EBX.

Todabie, apersenta alto índice de zampregados, na faixa de l 24,46%[7]. La necidade de buscar qualificaçon porfissional i studo de nible superior de cursos nun çponibles na cidade de Corumbá proboca la salida de moços para centros pordutibos maiores de l stado i de l paíç (percipalmente Campo Grande, Brasília, Riu de Janeiro i San Paulo), probocando ua mudança ne l perfil demográfico custituído pula falta de mercado.

Setor purmário[eiditar | eiditar código-fuonte]

Cun cerca de 10% de la populaçon bibendo na zona rural, l munecípio ten ne l campo ua amportante fuonte de renda. La porduçon agrícola baseia-se nas culturas de l arroç, milho, mandioca, tomate, freijon, algodon heirbáceo, banana i canha-de-acúcar. La pordutibidade ultrapassa las 15 mil toneladas anuales. Las cundiçones edafoclimáticas de la region son faborables a la agricultura, antretanto, apersenta alguas lhemitaçones an relaçon al clima, percipalmente ne l período chubioso (dezembre a febreiro), adonde ocorren beranicos (períodos secos); dedicultando l sucesso de la porduçon agrícola. Tamien son faborables a la agricultura antensiba, mas la deficiéncia de auga, an grande parte debida al baixo índice plubiométrico, dediculta l sucesso de la porduçon agrícola. Eisisten árias inundables, bien cumo árias semi-áridas cun dediculdade de struturar un sistema de eirrigaçon. Dessa forma nun serie possible zambolber culturas permanentes cumo ye l causo dun grande númaro de speces fruitíferas. L munecípio ye l quinto perdutor de lana i l quarto perdutor de mel de abelha de l stado.

La region de Corumbá apersenta grande atidon para la pecuária, tenndo ls maiores ganados obinos, equinos i asininos de Mato Grosso de l Sul. L ganado bobino, que totaliza 1.811.254 cabeças, cuntina oubtendo a 1ª posiçon antre ls 5.564 munecípios brasileiros[8].

Setor secundário[eiditar | eiditar código-fuonte]

Anque l setor andustrial ser ancipiente, la arrecadaçon por el gerada supera ls setores de pecuária i agricultura, caratelísticos de l stado cumo un to. Na andústria de trasformaçon, ye repersentatiba la porduçon de cimento, calcário, lhaticínios i ls staleiros. Segundo l IBGE, Corumbá ten un total de 98 andústrias de trasformaçon.

Percipales Galhos: Andustria stratiba, antreposto de pescado, frigorífico de bobinos, porduçon de cimento, porduçon de cuncreto, calcário, mineradoras, metalúrgica, perdutos alimentícios, minerales nun metálicos, eiditorial i gráfica, madeira, perfumarie, xabones i belas, álcol etílico i binagre.

Outra atebidade andustrial amportante ye la straçon mineral (straçon de la Mineraçon Corumbaense Reunida (straçon de fierro), Urucun Mineraçon (straçon de manganés) i de la fábrica de cimiento Itaú (straçon de calcário, straçon de arena i fabricaçon de l cimento)). An rezon de la natureza de las sues peinhas, l Maciço de l Urucun ten grandes reserbas minerales, que se çtaca l manganés (ten la maior reserba de l Brasil) i l fierro (terceira maior de l Brasil). La sploraçon eilhi ampeçou an 1930. Ne l causo de la Ferroligas, solo ye feito l beneficiamiento de l manganés. L manganés ye straído de las minas subterráneas de l Maçiço de l Urucun i l fierro á cielo abierto. Ne l causo de l manganés, sues minas stan antre las maiores de l mundo, podendo ser straído 30 milhones de toneladas. Corumbá tamien ye la maior perdutora de ls seguintes minérios: dolomito, cristal de peinha, arena, argila, auga mineral, calcita ótica i andustrial, cobre i mármore.

Setor terciário[eiditar | eiditar código-fuonte]

{{artigo percipal|Lista de ourganizaçones i grupos ampresariales de Corumbá} } Segundo l IBGE, son 1.080 stablecimientos comerciales an to la cidade, se çtacando supermercados, mercados, mercearies, lhoijas de cumbeniéncias. Ls percipales núcleos comerciales de la cidade son:

  • Feira Bras-Bol
  • Galerie Pantanal

Sue anfra-strutura anclui aeroportos, porto de cargas, bancos, restourantes, bares, beilceteries, scuolas, uorgones públicas amportantes (Menistério de la Defesa, Ibama, Ambrapa, Polícia, Receita Federal, antre outras).

Bancos

Corumbá i Lhadário çpone de:

Tipo de banco Agéncias
Agéncias comerciales 7
Caixa Eiquenómica Federal (CEF) 1
Banco de l Brasil 1
Ansino

Ansino básico

La rede de ansino básico de Corumbá inda ye reduzido, cuntando cun poucas ounidades de ansino básico, médio, superior i de eisercício de la cidadanie. Las taxas de eibason i repeténcia ten deminuído ne l munecípio ne l ansino fundamental i médio.

Çpone de 65 scuolas de ansino básico, fundamental, médio i porfissionalizante (sendo 60 an zona ourbana i 5 an zona rural) que se debíden de la seguinte maneira d'acuordo cula admenistraçon:

Tipo Scuolas
Staduales 14
Municipales 31
Particulares 20

Las scuolas mais amportantes de l munecípio son:

Nome de la scuola
Coleijo Salesiano Don Bosco
Coleijo Salesiano Santa Tereza
Coleijo Oubjetibo
Scuola Tenir
SENAC
SENAI
SESI

Ansino superior

Ne l ansino superior, çpone de dous stablecimentos:

Nome Sigla Cursos
Faculdade Salesiana de Santa Teresa FSST Ciéncias Eiquenómicas, Dreito, Turismo, Zotecnia
Ounibersidade Federal de l Pantanal UFPAN Admenistraçon, Ciéncias Biológicas, Ciéncias Cuntábeis, Dreito, Geografie, Stória, Lhetras (Pertués, Anglés), Matemática, Pedagogie (Séries Einiciales De l Ansino Fundamental), Psicologie (Formaçon De Psicólogo)
Hospedaige

An sou porto flubial (un de ls maiores de la América de l Sul, era ousado para scoar las riquezas de la cidade ne l passado), quedan atracados 52 barcos-houteles, alguns de lhuxo. Para alhá de l barcos-houteles, Corumbá ten mais 4 mil lheitos an sous houteles, que totalizan cerca de 40 ounidades.

Meios de quemunicaçon i telecomunicaçones

Meios de quemunicaçon, correios i anterneta

Ancontra-se an Corumbá total suporte de quemunicaçon, cul que hai de melhor an tecnologie, para beiculaçon de stratégias de marketing i atualizaçon de anformaçones, sendo un parque tecnológico cumpleto: bárias agéncias de publicidade para criaçon de material de quemunicaçon i ambalaiges, andústria gráfica cumpleta i stúdios de rádio i telebison.

Yá l uso de la anterneta an Corumbá i Lhadário ye bien difundido i puode ser ancontrado, cun qualidade bariable, an to la zona ourbana, percipalmente an houteles.

Telecomunicaçones

An Corumbá i Lhadário, l setor de telecomunicaçones ye atendido de la seguinte forma:

Tipo de telifone Númaro de lhinhas Ouperadoras
Fixo residencial 25.168 (21.908 i 3.260 respetibamente) Brasil Telecon, GBT, i Ambratel
Móbel telemoble 50.000 Bibo, Tin, Claro i Brasil Telecon
Meios de trasporte

Corumbá (i Lhadário) stá lhocalizada ne l stremo oeste de l stado de Mato Grosso de l Sul nua region afastada de ls grandes centros mais zambolbidos i cunsumidores. Sou cumplexo sistema antermodal de trasporte anclui lhinha aérea, rodobias, Strada de Fierro i l riu Paraguai, lhigando la cidade al resto de l paíç i la anterligaçon cun Çtritos, bilas, lhugareijos, sítios i fazendas puode ser feito por stradas pabimentadas i nun pabimentadas que permiten acesso durante to l anho.

  • Rodobias: BR-262 i Strada Parque Pantanal (turística).
  • Rodobiário: Altemoble (BR 262) i carreira (Oupera na rodobiária 2 ampresas).
  • Aéreo: Ten un aeroporto anternacional que ye l 2° de l stado (Pista: 2000 n, Ária de Ambarque: 2.400 n², Çtáncia de l Centro: 3 km).
  • Trasporte Ourbano: Carreira, Mototáxi i Táxi.
Sistema de salude i óbito

Salude

Sou sistema de salude atende tamien la cidade de Ladário i la República de la Bolíbia, l que muitas bezes subrecarrega las ounidades de salude que se lhocalizan drento de Corumbá. La cidade ten melhorado gradatibamente sue cobertura de salude.

  • Centros de salude

Corumbá i Lhadário çpone de 72 ounidades de salude (66 i 6 respetibamente), sendo 3 spitales i 1 pronto-socorro, çtribuídos antre públicos i pribados. Las percipales ounidades de salude son:

Ounidade de salude
HEMOSUL
Spital Eibangélico Buono Pastor
Spital Nabal de Corumbá i Lhadário
Pronto Socorro Municipal
Santa Casa de Corumbá
SAMEC
  • Lheitos

Cun relaçon al númerode lheitos, Corumbá i Lhadário oufrecen un total de 236 lheitos spitalares (196 i 40 respetibamente), que se debíden an:

Tipo de lheito Quantidade
SUS 145 (143 i 2 respetibamente)
Pribados 91 (53 i 38 respetibamente).

Óbito

Corumbá çpone de ls seguintes semitérios:

Semitério Lhocalizaçon Admenistraçon
Semitério de Lhadário R. Almirante Barroso, Lhadário público
Nelson Shamma Rod. Ramón Gomeç público
Santa Cruç R. Don Aquino público
Sigurança

Defesa

La defesa ye feita pul Eisército Brasileiro, Marina i Aeronática. Ye marcante ne l munecípio, zde sue fundaçon, la persença de las fuorças armadas, por ser cidade de frunteira. Atualmente Corumbá cunta cun:

Comando de l Eisército
Organizaçon Sigla
3ª Cumpanha de Frunteira de Fuorte Coimbra 3ª Cia Fron/F Coimbra
17º Batalhon de Frunteira 17º V From
Comando i Cumpanha de Comando de la 18ª Brigada de Anfantarie de Frunteira Cmdo 18ª Bda Anf Fron i Cia Cmdo 18ª Bda Anf Fron
Puosto de Salude de Guarniçon de Corumbá P S G Corumbá
Quemando de la FAB
Ourganizaçon
CINDACTA II
DAC
Anfraero
Quemando de la Marina
Ourganizaçon
6º Çtrito Nabal

Sigurança pública

La sigurança ye feita por delegacies de la polícia cebil i polícia melitar.

Demografie[eiditar | eiditar código-fuonte]

Populaçon[eiditar | eiditar código-fuonte]

Crecimiento de la populaçon
1970 48.600
1980 67.500
1991 88.360
1993 89.585
1996 89.083
2000 95.700
2004 99.441
2005 100.268
2006 101.089

La populaçon de Corumbá se mantén an crecimento begetatibo, mas quaije siempre de maneira custante, zde 1980, cun taxas médies geométricas de crecimiento anual ambaixo de 2%, segundo ls resultados de l Censos Demográficos de 1980, 1991 i 2000, ne ls quales se berifican taxas de 0,78%, 0,76%, i 1,81%, respetibamente. Ne ls redadeiros anhos, an rezon dua melhor qualidade de bida, la populaçon stá ambelhecendo i la taxa de fecundidade stá deminuindo. Cun planeijamento, ye possible ourganizar l território, por meio de la restruturaçon de l porcesso pordutibo i social, propiciando qualidade de bida para la populaçon i deminuindo ls cunflitos sociales i porblemas de çterritorializaçon de sue populaçon.

Cundiçon social
Andicador Situaçon
Abastecimiento hidráulico L riu Paraguai ye la percipal fuonte de abastecimiento de auga para las quemunidades ourbanas de las cidades de Corumbá i Ladário, ua beç que l riu Paraguai inda mantén cierta qualidade ambiental. Sue cataçon ye feita por trés motobombas ( dues ouperando i ua queda na reserba). Por hora son retirados 1400 m3 de auga bruta de l riu i depuis ambiados até ua staçon de tratamiento lhoinge cerca de 3 km de l riu atrabeç dua adutora de 600 mn de diámetro. Parte dessa (350n) queda sposta pul camino. Yá l abastecimiento de auga potable ye razoable, atingindo antre 80 i 90% de las residéncias, índice cunsidrado buono. Ne ls assentamientos eisiste la eirregularidade de abastecimiento de la auga.
Eiducaçon l total de ninos na scuola ye de 89,61% i l analfabetismo ye de 8,5%.
Einergie eilétrica L sistema eilétrico que atende Corumbá i region ancontra-se ancorporado al Sistema Anterligado Sul/Sudeste/Centro-Oeste de l paíç, l que repersenta sue eilebada amportança i sou seneficatibo grau de cunfiablidade. Anque haber necidades de ampliaçon de la rede eilétrica para residéncias i andústrias, ye na zona rural que esse serbício ye mais necessitado. Ne ls redadeiros anhos essas deficiéncias deminuíran. L gasoduto delega un de ls maiores ambestimientos çtinados para todas las regiones por adonde el atrabessa. Tenendo cuntrato einicial de 20 anhos, ten potencial para promober bários ambestimientos públicos. La perspetiba promissora para Corumbá ye de zambolber l setor eiquenómico cula çponiblizaçon de einergie eilétrica an abundáncia atrabeç de la amplantaçon de sue termelétrica. Zde 2001 oupera ne l munecípio ua central núclear termelétrica que outeliza l gáç natural bolibiano trazido pul Gasoduto Brasil-Bolíbia, la Termo Pantanal. Hai prebison de custruçon dua central núclear separadora an Puerto Suáreç para la trasformaçon de l gáç natural an gáç seco i este será ancanhado até Corumbá para cunsumo de einergie andustrial.
Habitaçon L númaro de eimóbeis an Corumbá i Lhadário ye de 30.118 ounidades (27.504 i 3.604 respetibamente) (dados de l IBGE de 2000), antre residéncias i apartamentos. L déficit habitacional stá an torno de 4.500 moradies, percipalmente nas famílias menos faborecidas, cun tendéncia de fablizaçon na periferie. Ne ls redadeiros anhos stá habendo ua mudança nesse quadro, cun ambestimientos de las outoridades an moradie.
Saneamiento i coleta de lhixo ne l causo de l sgoto saído de las casas, la situaçon stá crítica, an rezon de l sgoto tener cumo çtino final las galeries plubiales que dan direto al riu Paraguai. Mas esso stá mudando, pus an brebe Corumbá terá sou purmeiro aterro casa de banho. Ne l causo de la coleta de lhixo, sou çtino final ye un lhixon a cielo abierto. Ne l causo de l assentamentos, nun eisiste coleta de lhixo i este ye queimado ó mesmo deixado á cielo abierto. L lhixo spitalar ye queimado.
Índice gini 0,620 (st. 2000)
Salude Sou índice de subrebibéncia an ninos de 0 á 6 anhos stá an cundiçones antermediárias. La mortalidade anfantil ye de 32,10 por mil.

Religion[eiditar | eiditar código-fuonte]

Fexeiro:Eigreija Matriç de Corumbá w.jpg
Eigreija Matriç de Corumbá
L predomínio ye de la religion católica, pertencendo la Diocese de Corumbá i tenendo cumo padroeira Nuossa Senhora de la Candelária. Anque desso, la religion eibangélica crece cunsistentemente, tenndo muitos adetos i apersenta crecimiento mais acentuado de l que l catolicismo, specialmente na periferie. Cumo la maiorie de las cidades brasileiras, Corumbá ampeçou la se zambolber la beira dun riu i la selombra dua eigreija. Alguas eidificaçones se mesclan la stória de la cidade.

Ourbanizaçon[eiditar | eiditar código-fuonte]

Pórtico de antrada de Corumbá
Fexeiro:General Rondon Abenue, Corumbá 240.jpg
Abenida General Rondon
Fexeiro:Frunteira.JPG
Bista aérea de Corumbá
Receita Federal situada na lhinha dibisória antre Brasil i Bolíbia
Fexeiro:DSC00286w.JPG
Region Sul de Corumbá
Ten ua taxa de ourbanizaçon mui eilebada, atingindo cerca de 90%. Atualmente, la populaçon de Corumbá ultrapassou ls 95 mil habitantes, colocando sue classeficaçon de cidade média-pequeinha para média. L alto grau de ourbanizaçon de la populaçon ye retratado na arrecadaçon de l Ampuosto subre Propiadade Territorial Ourbana, 22,35% de la renda municipal, i la prestaçon de serbícios, 27,35%, andicando que la populaçon ye beneficiada pula prestaçon de serbícios dibersos cumo abastecimiento de auga i sgoto, telefonia fixa i móbel, dentre outros. Cunserba prédios i casarios de anfluéncia ouropéia, cun sues stórias, questumes i tradiçones.
Debison ourbana

Al mesmo tiempo que la cidade, cun ls purmeiros grandes eidifícios, ansaia sue cuncentraçon bertical, eilha amplia sou perímetro ourbano an direçon la bie de acesso la Ladário. Corumbá stende-se por dous nibles:

Parte baixa

Stá situada ambaixo de la eilebaçon calcária i se quemunica atrabeç de dues ladeiras, cun ua eilebaçon de mais ó menos 60 metros (esta parte que staba an cuntato cun las augas de l riu ye l Porto Giral, coincida tamien cumo Casario de l Porto). Ye cumprendido percipalmente pulas bias: Rue Manoel Cabassa, Lhadeira José Bonifácio, Lhadeira Cunha i Cruç, Trabessia Mercúrio i Trabessia de l Beco de la Candelária.

Ten eidificaçones de l final de l seclo XIX i ampeço de l seclo XX cun notable balor arquitetónico, cumo l Eidifício Wanderley Vaís & Cia i l Eidifício Basqueç i Filhos. I era ende tamien que stában l alto comércio i adonde eisistian las casas maioristas de amportadors i sportadors. Tamien habien amportantes eidifícios públicos i comerciales que se eilebában até trés andars, cumo la Alfándiga, la Mesa de Rendas de l Stado, antre outros;

Parte alta

Mais nuoba i bien maior, apersenta la forma de tabuleiro de xadreç i stá situada subre la eilebaçon calcária. Ye cumprendido percipalmente pulas bias: General Rondon, Antonio Marie Coneilho, Frei Mariano, XV de Nobembre i siete de Setembre. Solamente na parte alta, fúrun criados cerca de 20 bairros, que crecen i se zambolben cada beç mais. Ye eilhi que se lhocalizan las casas de bazar, bijuteries, relojoaries, bubidas, modas, drogaries, framácias, libraries i papelaries, ó seia, l comércio retalhista i l bareijo.

Tubo sues eidificaçones arguidas, an sue maiorie, ne l ampeço de l seclo XX. L mapa de la cidade, de 1914, se resumia ne l quadrilátero antre las Rues Ouriental i Oucidental (hoije Edú Peinha), i la Colombo até la Abenida Marechal Rondon. Las eidificaçones antigas, que forman l cunjunto arquitetónico, antretanto, stan na Marechal Rondon, Antonio Marie Coneilho, Frei Mariano, XV de Nobembre i siete de Setembre. Ancontrában-se tamien amponentes prédios cumo la Scuola Stadual, l quartel de l 13° Çtrito Melitar, la Sociadade Beneficente Eitaliana, la Antendéncia Municipal, l Correio, Telégrafo, Quartéis, la Eigreija lhocal i la Scuola de l Padres Salesianos, antre outros.

La amportança de las custruçones stóricas ne l cotidiano lhocal

De l punto de bista ourbanístico, nun ten nanhue semelhança cun las antigas cidades brasileiras, adonde predominan l romántico stilo quelonial pertués. Sue arquitetura ye baseada ne l neoclássico eitaliano, sendo l mesmo stilo eisistente na parte central de Assunçon, ne ls subúrbios antigos de Buenos Aires, nas cidades de l anterior de l Uruguai i la maiorie de las cidades gaúchas de la Campanha. An rezon desso, ten caratelísticas dua cidade platina drento de l Brasil.

Hai bários eidifícios que sofrírun anfluéncia eclética, sendo un misto de bárias refréncias de época, telhados cun quatro augas, sacadas apoiadas por cunsulos ó cachorros, platibandas cun balaústres. Corumbá ten ua arquitetura de época que percuraba seluçones mais baratas. Tena eilemientos decoratibos que quedában na fachada fruntal que cumpunha ua lhenguaige de arquitetura de fuorte anfluéncia stórica ouropéia. Atualmente la arquitetura corumbaense mescla l antigo i l moderno. La cada die surge nuobas i modernas eidificaçones ne l munecípio, que ye debedido an trés setores: l centro, la parte baixa, ne l beira riu, i la parte alta, passado ls trilhos de la Rede Ferrobiária i próssima las morraries.

La chaga de ls porblemas ourbanos

L cenário lhocal se ancontra nun cuntesto sócio-spacial que detremina un território cun ua basta çcriçon de eilemientos spaciales que l modelan i amplican ne l arranjo (ó rearranjo) de ls porcessos lhocales i regionales, tenendo an bista ua situaçon fragmentária que se zenha delantre de la fragilizaçon de la eiquenomie i que se agraba an rezon de ls tiempos eisigentes de belocidade decorrientes de ls requisitos de la cumpetitibidade de l sistema capitalista salbaige.

Cuntraditoriamente, la struturaçon de l spácio regional ye fragmentada pula scluson i zeigualdade social i eiquenómica, para alhá de ls cunflitos gerados an funçon de la falta dun sistema pordutibo que ambolba to la populaçon de la region, aprobeitando l potencial de funçones possibles que puoden ser çponiblizadas a la sociadade. Na region la modernidade coeisiste cul anacronismo que abarca l cunjunto de práticas i cunceitos de la época de l pioneiros, i tal situaçon decorre de la abismal zeigualdade social: ls natibos acaban angrossando la periferie ourbana, yá que sou território fui ambadido i mais tarde spulsos, quedando nas cidades sin eidantidade cultural i sofrendo çcriminaçon, debido a las dediculdades de adataçon als trabalhos que son submetidos.

La ourbanizaçon ben al lhongo de ls anhos sofrendo ampato de l sistema pordutibo i la cada década sistematicamente ajusta-se sue strutura al modelo sistemático social. I aliada á situaçon de rutura de l zambolbimiento eiquenómico de Corumbá, la grabe situaçon de las quemunidades natibas que se ancontran na periferie de la cidade, cundicionados á zeigualdade i desestruturaçon eiquenómica i social, i submetidos la scluson social, marginalidade i miséria, cula perda de l sou refrencial cultural, relegioso i étnico. Cabe mencionar ls habitantes de la zona rural, que sin perspetibas, acaban se juntando cun las quemunidades de la periferie. Aliado a esse cenário, la populaçon andígena ten sues tierras debassadas pul poder dominante i ancontran-se sin amparo político. La zaceleraçon de ls porcessos lhocales ancontran spresson particular na dinámica de l munecípio. Alguns puntos:

  1. Falta de ambestimientos na anfra-strutura lhocal que possibliten nuobas funçones i melhoria ne l porcesso pordutibo;
  2. Falta de balorizaçon i arranjo de ls eilemientos çponibles para la custruçon de l território atratibo para sue populaçon i que propicie la ancluson social;
  3. Ls agentes cumbiben nun antenso jogo de antresses i se dedican a criar macanismos para la sue manutençon ne l poder ó la serbício de l poder.
  4. Sobrecarregamiento de la Santa Casa
  5. Tráfico de drogas
  6. Eimigraçon eilegal de bolibianos

Corumbaenses ilustres[eiditar | eiditar código-fuonte]

Corumbá ye un celeiro de celebridades, tenndo antre outros Delcídio Amaral (angenheiro eiletricista i político, atualmente Senador de la República cun çtaque nacional. Presidiu la CPI de l Correios an 2005) i Apolónio de Carbalho (melitar i amportante lhiderança quemunista que fui un de ls fundadores de l PCB. Deixou l Brasil durante la ditadura de Getúlio Bargas, tenendo passado grande parte de sue bida na Ouropa, adonde lhutou contra l nazi-fascismo al lhado de las tropas de la Resisténcia na Fráncia, l que l tornou un houmanista de renome anternacional). Ambaixo outras pessonas famosas ne l Brasil i ne l Mundo nacidas na cidade:

Nome Porofisson/caratelísticas
Agripino Magalhanes Soares musiqueiro$2 i arteson popular corumbaense, nacido al norte de l riu Paraguai. Stibador aposentado, çpertou yá maduro para la difuson de la cultura ancestral i la preserbaçon de la biuola-de-cocho i de las beilças pantaneiras Ciriri i Cururu, na década de 1980, cul amportante apoio de la porsora Eunice Ajala Peinha, anton secretaira de Eiducaçon i Cultura de Corumbá, formando un grupo de remanescentes bioleiros para resgatar essas beilças ancestrales. Mais tarde, cul apoio de la anton diretora de la Casa de Cultura Lhuiç de Albuquerque Heiloísa Urt, ampeçou a partecipar de porjetos de eilaboraçon de la biuola-de-cocho, cun financiamiento de la Funarte
Ángela Marie Péreç poeta i ambientalista corumbaense, dedicada a las causas sócio-ambientales zde tenra eidade. Inda moço fondou la Sociadade Ecológica Amigos de l Pantanal (SEAPAN), la purmeira antidade ecológica de l Pantanal
Augusto César Proença scritor, cronista i memorialista corumbaense, outor de "Snack Bar", "Pantanal: Giente, tradiçon i stória" i "Corumbá de todas las grácias"
Borges de Barros humorista i dublador
Carlos de Castro Brasil poeta i ex- político
Carlos Edú Monteiro futebolista, atacante de l Rial Potosí de la Bolíbia
Cleto Lheite de Barros médico i pecuarista corumbaense, tenendo-se dedicado a la defesa de l Pantanal i de sou zambolbimiento sustentable zde la década de 1950. Home de grande erudiçon, ye un de ls maiores dibulgadores de la cultura de l Pantanal, ampenhando-se mui na difuson de la obra de la Dama de las Artes Plásticas Wega Nery i de l benemérito Gabriel Bandoni de Barros.
Clio Proença poeta, cronista i radialista corumbaense. Célebre por sou lhendário porgrama "Jinela abierta para la cidade" na Rádio Difusora Mato-grossense durante la década de 1960
Custantino Ramon de la Silba (Cuosta) melitar de la reserba i amportante ancentibador de l sporte amador i de l antruido zde la década de 1940. Fundador de bárias antidades çportibas i carnabalescas, antre las quales las pioneiras "Democráticos de l Samba" (1943) i "Associaçon de ls Beteranos Amigos de la Splanada - ABAE"
Doribal Knipel goleiro i técnico de futebol
Dary Jr. jornalista de ralo talento i reconhecidamente ético, formado an Quemunicaçon Social pula Ounibersidade Federal de l Paraná, tenendo sido repórter de las percipales eimissoras de telebison de Mato Grosso de l Sul nas décadas de 1980 i 1990, quando se trasferiu pa l Sul de l Brasil, adonde lhougo depuis fui un de ls mais brilhantes repórteres de la Rede Globo i de sues afiliadas. Atualmente ye lhíder de la banda de rock Treminal Guadalupe, ua de las maiores rebelaçones de 2007, tenendo sido cuntemplada por dues generosas reportaiges de la rebista Beija, de la Eiditora Abril
Eilbécio Zequetto renomado árbitro de futebol que yá apitou dibersos jogos pul campeonato brasileiro de futebol de la série La
Gabriel Bandoni de Barros adbogado i benemérito corumbaense, pioneiro an obras sociales i culturales ne l coraçon de l Pantanal, tales cumo Creche-Lhar Santa Rosa, Strelinha Berde, Casa de Massa-Barro, Museu Regional de l Pantanal, Biblioteca Gabriel Bandoni de Barros, antre outras einiciatibas de inestimable balor. Ne l anho de l centenário de sou nacimiento (2007), sue mimória stá sendo resgatada subretodo pulas gestones de l médico i benfeitor Cleto Lheite de Barros junto a la admenistraçon municipal
Hélio de Oulibeira Santos prefeito de Campinas, an San Paulo
João Ramon Pinto Monteiro (Jorapimo) amblemático artista plástico de renome anternacional, cujos traços peculiares hoije son l simblo maior de la pintura sul-mato-grossense
Jorge José Katurchi dirigente ampresarial de grande sensiblidade social, un de ls cordenadores de l Pato pula Cidadanie (Mobimiento Biba Corumbá), que an meados de la década de 1999 lhiderou la lhuita pula Ária de Lhibre-Quemércio de Corumbá i Lhadário, porjeto apersentado pul ex- senador Rameç Tebet ne l Senado de la República
José Feliciano Batista Nieto adbogado i jornalista corumbaense, un de ls fundadores de la Fuolha de la Tarde (1956) i de ls dirigentes de la Rádio Difusora Mato-grossense (décadas de 1960 i 1970). Fui un grande defensor de l Pantanal i un de ls ancentibadores de l reconhecimiento de l comércio i de l turismo cumo atebidades sustentables ne l Pantanal
José Fragelli político corumbaense, ex- gobernador de Mato Grosso, ex- persidente de l Senado de la República i persidente anterino de la República durante l gobierno de l persidente José Sarney
Lhobibar de Mattos poeta i scritor corumbaense de l ampeço de l seclo XX caratelizado pula singular sensiblidade social
Lhuciano Gibaile Arébalo nacido an 4 de Júnio de 1978, ampeçou a studar música i dedicar-se a la cumposiçon lhiterária ne l ampeço de la década de 90 als 16 anhos de eidade. Formado an Lhetras pula UFMS an 2003, plurimusicista, ye dibersificado por assumir an sues obras i arranjos stilos eruditos i populares sendo maestro, cumpositor, arranjista i cordenador, atrabeç de la Fundaçon de Cultura de l Pantanal de Corumbá, de l Coral Municipal Cidade Vranca (2005), de grande repersentatibidade ne l cenário corumbaense pul ansino de la música an dibersas bertentes, ten specializaçon an música coral anfantil i adulto ne ls stados de l Paraná i San Paulo. An Janeiro de 2008, cuncluiu l curso de regéncia an orquestra sinfónica, ne l festibal Música nas Muntanhas, an Poços de Caldas, Minas Gerales
Lhuiç Taques jornalista i scritor cuntemporáneo, detentor de l Prémio Bladimir Heirzog de Dreitos Houmanos, de la Federaçon Nacional de Jornalista (FENAJ)
Mário Calábria famoso ambaixador que atualmente reside na Almanha. Chegou a publicar un lhibro
Márcio Nunes Pereira jornalista, ex- diretor de l Diário de Corumbá, falecido an 1997. Çtacou-se por sue cumbatibidade i singular faro jornalístico. An sue brebe i cuntrobertida bida jornalística nun tubo medo de fazer denúncias memorables, acuolhendo repórteres marginalizados an outros meios i subretodo dando chance a nuobos porfissionales, que siempre ancontrórun nel un ancansable ancentibador
Pedro de Medeiros poeta corumbaense, outor de "Lhenda Bororo", que çcribe Corumbá i l riu Paraguai cun maestria i singularidade
Pedro Gonçalbes de Queiroz (Papito) amblemático radialista i jornalista sportibo de grande trascendéncia durante mais de quatro décadas an Corumbá i region pantaneira. Grande ancentibador de l sporte i de l antruido popular
Salomon Baruki médico radiologista, político i porsor ounibersitário corumbaense, tenendo sido secretairo de stado de Eiducaçon i Cultura de Mato Grosso i bice-reitor de la Ounibersidade Stadual de Mato Grosso, de cuja fundaçon partecipou, na década de 1960. Yá aposentado, cumo amprendedor ancansable, decidiu-se por criar l Anstituto de Ansino Superior de l Pantanal (IESPAN), cul antuito de criar depuis la Ounibersidade de l Pantanal, porjeto anterrompido cun sou súbito falecimento, an 2001. L IESPAN atualmente stá binculado a la Ounibersidade Católica Don Bosco (UCDB)
Wega Nery artista plástica de renome anternacional, un de ls maiores ícones de las artes plásticas zde la década de 1960, quando partecipou dun amportante mobimiento de la tendéncia ampressionista

Cultura[eiditar | eiditar código-fuonte]

La cultura corumbaense ye cumpuosta de anfluéncias oureginárias de ls stados i países de sous poboadores: antre las percipales destas anfluéncias stan las culturas carioca, nordestina, paulista i sulista i de países cumo Eitália, Síria, Líbano, Bolíbia i Paraguai. Inda partilha la cultura de l stado an que stá anserido, l Mato Grosso de l Sul. Nesse causo poderemos retornar al passado recente na época an que la cidade sofriu la anfluéncia de l paídes de l prata, heirdando grande parte de sous questumes i hábitos, i ne l causo deilhi fui mais fácele pus la cidade era eisolada geograficamente. Dessa época acabou cunserbando ls sous prédios stóricos de anfluéncia ouropéia, sue stórias, tradiçones i questumes. Atualmente la cidade ye cunsidrada l centro cultural mais adiantado de l stado de Mato Grosso de l Sul.

Cultura popular[eiditar | eiditar código-fuonte]

Perdutos típicos

Sou artesanato puode ser ancontrado a la benda, antre outros lhugares, na Casa de l Arteson, adonde ancontran-se peças que repersentan animales de la region i de l Pantanal. Estes trabalhos muitas bezes apersentan detalhes an madeiras típicas de la region. Tamien ye possible ancontrar peças, cumo argila, que possuen outelidade mais que puramente decoratiba. Outros núcleos de artesanato de la cidade son:

  • Art Izu (Rue Cuiabá, antre las rues Tiradentes i António João): pertencente la artista plástica Izulina Xabier. Ne l lhocal stan spostos sous artesanatos que son cunfecionados an pó de piedra, entalhes de madeira i cerámica. Ne l lhocal ye retratado animales de l Pantanal, figuras sacras i momientos stóricos de la cidade de Corumbá.
  • Casa de Massabarro (Parte baixa de la cidade - Mapa): associaçon nó-gobernamental cun fines nó-lhucratibos, boltada sclusibamente para fines sociales cul antuito de dar a las ninos de l bairro ua ouportunidade de porfisson al ambés de l ócio. Ten por oubjetibo ancentibar la arte an cerámica de ninos i adolescentes, que recrian la fauna i flora de l Pantanal atrabeç de la argila. La casa stá siempre oufrecendo peças artesanales an cerámica, cuja temática ye regional - pantaneira (flora i fauna), i tamien muitas peças de santos, percipalmente "San Francisco".
  • Casa de l Arteson de Lhadário (Abenida 14 de Márcio): cunta cun binte associados, antre estes, alguns rializan trabalhos artesanales, mas la grande maiorie cunfeciona trabalhos manuales.
Questumes

Anfluéncia

Até l anho de 1914, para tener acesso a qualquiera parte de l Brasil, ls corumbaenses nun tenien outra oupçon senó l riu de la Prata, sendo oubrigada la passaige por Assunçon, Buenos Aires ó Montebidéu. Ls questumes i lhenguaige platinas acabórun sendo absorbido puls corumbaenses. Essa cumbibéncia cun ls países platinos acabou sendo mui acentuado justamente por causa dessa relaçon an funçon de l trasporte flubial. Por causa de las anfluéncias Corumbá tubo sous questumes baseados ne l folclore portenho, sendo mui quemun na mesma época grandes ampresários lhocales passáren por Montebidéu bie riu Paraguai até chegar la Porto Alegre i Riu de Janeiro para assistir la alguas peças teatrales. Las biaiges éran feitas ne l Fernando Viera, lhuxuoso nabio cun 100 camalotes de purmeira classe, nabio esse que tamien trazie las percipales cumpanhas de triato de l Riu de Janeiro i cidades de l Prata para fazer la apersentaçon ne l Bijou-Triato, que era la maior casa de spetaclos de la cidade, na época cun 500 lhugares. La diberson i antretenimiento amenizaba la sensaçon de isolamiento que eisistia na region, i por causa desso l riu Paraguai era l solo meio de trasporte i quemunicaçon. Por causa de l isolamiento la cidade acabou recebindo anfluéncia cultural desses países de l prata, i se faç perceber mais na música, gastronomie i sotaque. Ne l anho de 1913 un oufecial de las fuorças armadas, an bejita la cidade, falou al chegar la Corumbá: ne l hotel, ne l bar, nas casas de comércio, por to parte, oube-se falar todas las lhénguas nessa lhongínqua i pequeinha babel i nun serei sagerado an falar que l pertués nó ye l lhéngua que mais se fala. Esse ye un depoimiento que rebelaba la anfluéncia strangeira que eisistia an Corumbá na época.

Na zona rural las bombachas, guaiacas i outros ferramientas fázen parte de la bestimenta de baqueiros i duonhos de fazendas, para alhá de l própios pantaneiros. Lhiguisticamente l mui oubrigado era sustituído por gracies. Tamien fúrun ancorporadas palabras cumo chalana, buenas al ambés de buona tarde, bolita al ambés de bola de gude, pandorga al ambés de papagaio, bolicho ó benda al ambés de armarinho ó boteco, tenermos estes trazidos por argentinos i paraguaios. L jogo de carta mais praticado puls corumbaenses era, percipalmente nas fazendas, l truco spanhol. Hai tamien outros hábitos adquiridos sob anfluéncia anternacional fui l chimarron, fumar l guarani (este nun mais eisistente), ó de fazer la sesta.

Música i beilças típicas

Ua curjidade an Corumbá ye que l tango yá chegou a ser la beilça preferida de la populaçon corumbaense ne ls clubes sociales. Ls corumbaenses son bastante tradecionalistas i festeiros por eiceléncia, sendo respunsables por un de ls melhores antruidos de l anterior de l Brasil. Mas nun se baseian solo nas fiestas, pus las beilças i religiosidade tamien fázen parte de sue cultura. Antre las beilças se çtacan:

  • Cururu: brincadeira que se baseia an mobimiento, música, canto i çapateado, sendo un ato de religiosidade i lhazer. Solamente homes partecipan i cantan an duplas. Ls strumientos ousados son la biuola-de-cocho (tipo de biuola de braço cun cuordas de tripa de mico ó quati), adufe, pandeiro i reco-reco, que ye porduzidos por eilhes própios. Ls partecipantes ampeçan fazendo la lhoubaçon al santo i prosseguen an forma de zafio, cun bersos amprobisados.
  • Guaránia: género musical de ourige paraguaila, an andamento lhento, giralmente an ton menor. Las cançones mais coincidas son: Índia, Ne rendápe aju, Panambi Bera i Paraguaýpe criado orquestra sinfónica modo baseado an poemas, cançones cun sinfónico acumpaniments. L género seduç las populaçones ourbanas, mas nun ne l anterior. Esto ye probablemiente debido al antresse de las pessonas por stilos mais rápido cumo la Polka ó l Purahéi Jahe'l.
  • Polca paraguaia: tamien chamada de Danza Paraguaya (de l spanhol, beilça paraguaia), ye un estilo musical criado ne l Paraguai ne l seclo XIX.
  • Rasqueado: l ritmo folclórico de l rasqueado i sue respetiba beilça recebírun anfluéncia de la polca paraguaia. Desse cuntato de ls refugiados cula populaçon ribeirinha i de la mistura de l biolon paraguaio cula biuola-de-cocho surgirieb l rasqueado. Definiçon de la palabra rasqueado: "...arrastrar las unhas ó un solo polegar subre las cuordas, sin las pontear". (Acordes an glissandos, rápidos, rasgado, rasgadinho, rasgueado i rasgueo).
  • Siriri: tipo de beilça que ten un par solista ne l centro. La beilça ye ua sequéncia de beilças cun bárias coreografies i chamaçones. Ls strumientos ousados son la biuola de cocho, caixote ó tamborete batido cun caracoxá (reco-reco feito cun babu i tocado cun garfo) i baqueta.

Culinária

  • Gastronomie

Un de ls pratos mais tradecionales de la cidade probén de Pertual: L sarrabulho ó sarrabulho. Ye simples mas stremamente saborosa, preparada la base de miúdos de bui. Tamien ten fuorte anfluéncia andígena, cun pratos la base de raízes, milho i palmito. Caldo de piranha tamien ye un prato típico. Tamien i mui apreciado l churrasco pantaneiro, dando preferéncia la alguns cortes típicos, cumo la lhinguiça de maracaju i la punta i cápia de la costielha, coincida tamien por matambre, que tanto puode ser cozida ó assada. Hai tamien la culinária bolibiana cun las saltenhas (pastéis assados recheados cun patata i dibersos tipos de chicha) i chipas, de ourige paraguaia. Mas l que predomina ye ls peixes, percipalmente pintado (ansopado ó assado), pacu (frito i acumpanhado de piron), jaú, piraputanga, piranha (frita, scabeche, ansopada ó an caldo) i dourado. Ls précios de ls restourantes an Corumbá son baratos. Hai oupçones de rodízios de pizzas i churrasco.

  • Vubidas
Recipiente típico de tereré
Ua bubida mui quemun na cidade ye l cunsumo de l tereré (feito cun anfuson de yerba-mate i auga gilada), serbido nua guampa giralmente de chifree de bui i cun ua bomba, que ye facilmente preparado i cunsumido ne ls ancontros antre amigos i familiares. Eisisten regras bien definidas nua ruoda de tereré i que dében ser respeitadas. La bubida ye cunsumida specialmente fin-de-sumana acumpanhada de música regional. Outra bubida mui cunsumida ye un refrigerante chamado Mate chimarron[9], la base de yerba mate, mais cunsumido de l que Coca-Cola.

Grupos de mobimiento cultural[eiditar | eiditar código-fuonte]

Bida musical

An corumbá l que mais se çtaca an matéria de música son ls samba-anredos tocados ne l Antruido.

Grupos de triato i beilça

Percipales grupos de triato i beilça na atiba an Dourados:

  • Cumpanha de Triato Marie Dóndio (Rue Antonio João, 08 - Casa 1, Centro): de stilo eclético, eisiste zde 1998 i ten un trabalho custante de formaçon de atores que acunte na Casa de Cultura Lhuis de Albuquerque. Atualmente apersenta la peça "Las Sandálias de Frei Mariano" - ye un spetaclo de rue i apersentou-se ne l Festibal América de l Sul. La Cumpanha fui premiada ne l Festibal Sul-Matogrossense de Triato cul spetaclo "Pluft - L Fantasminha" de Marie Clara Machado. L grupo apersenta peças de sue própia outorie por to cidade (scuolas, praças, etc.).
  • Grupo Folclórico de Cururu i Siriri (Abenida Brandon Junior, 90, Cerbeijarie): l grupo ye formado de 8 a 10 pares, apersentan-se cun regularidade na Fiesta de San João. L grupo yá se apersentou an bários lhugares de MS i tamien an San Paulo.
  • Oufecina de Beilça de l Pantanal (andereço nó-eidantificado): de stilo Cuntemporáneo, l grupo ten 22 beilçarinos, apersentórun-se ne l Festibal Nacional de Beilças Folclóricas que acuntece an Blumenau - SC, na Mostra de Beilça de Corumbá, ne l SESC - SP. Questuman se apersentar siempre na Fiesta de San João, bien cumo an outros eibentos que acunten na cidade.

Lhazer i bida cultural[eiditar | eiditar código-fuonte]

Centros culturales i de sposiçones
Corumbá çpone de ls seguintes centros culturales: 
  • Casa Riu Tinto (Ab. General Rondon, 1355, Centro, antre las rues 7 de Setembre i Manjor Gama - Mapa): la Casa Riu Tinto ye centro de refréncia para dibulgaçon de la cultura i trabalho de artistas pantaneiros. Tamien ye un spácio dedicado a la sposiçon de retratos; artes gráficas; cerámica; cinema; oudiçones musicales. L lhocal tamien ten la apersentaçon de las atebidades zambolbidas pul Grupo Riu Tinto Brasil ne l munecípio.
  • Casa Basqueç & Filhos (Lhadeira José Bonifácio, 171, Porto Giral - Mapa): La eidificaçon fui tombada cumo Patrimonio Stórico i Artístico Nacional i antegrou l Porgrama Monumenta. Abriga l Memorial de l Home Pantaneiro. Custruído an 1909 pul arquiteto eitaliano Martino Santa Lhuci, para tornar-se un lhocal de ancontros na cidade.
  • Eidifício Wanderley, Baís & Cia (Rue Manoel Cabassa, 275, Porto Giral - Mapa) : custruído an 1.876, sues scaleiras dan acesso als trés pabimientos que fúrun amportados de la Anglaterra. Ne l lhocal, hoije funciona la Secretarie Municipal de Meio Ambiente i Turismo, dibersas lhoijas de artesanato i un restourante de quemidos típicas de la region. Tamien restaurado pul Porgrama Monumenta, abriga dous museus: Museu de la Stória de l Home de l Pantanal i Museu de Stória de l Pantanal.
  • Staçon Natureza Pantanal (Lhadeira José Bonifácio, 111 - Porto Giral - Mapa): L spácio funciona ne l eidifício Sleiman, custruçon datada de 1908, que staba cerrada zde 1987. L lhocal yá abrigou comércios, residéncias, hotel, Casa de Rendas i abrigou la Capitania de l Portos. L prédio fui l purmeiro de la borda portuária a ser cumpletamente restaurado i antegra l patrimonho stórico i cultural de Corumbá. L porjeto de la Fundaçon L Boticário inda rializa cursos, palhestras, seminários i eibentos lhigados la temas ambientales, oufrecidos al lhongo de l anho por técnicos de la anstituiçon. La Staçon Natureza Pantanal ye la segunda de l Paíç i la purmeira anstalada fura de l Paraná i antegra la stratégia de la anstituiçon an zambolber einiciatibas própias an todas las regiones brasileiras. Ampeçou á funcionar an febreiro de 2006.
  • Fundaçon de Cultura de Corumbá (Rue Frei Mariano, 428, Centro - Mapa): l lhocal ten scuola de música, oufecina de beilça, oufecina de artesanato i rializa trabalhos cun ninos carentes beneficiários de l bolsa scuola.
  • Anstituto Lhuis de Albuquerque (Praça de la República - Mapa): L spácio cuntén museu, biblioteca, sala de sposiçon, salon nobre para lhançamiento de lhibros, sala de poetas, oufecina de triato, oufecina de artes plásticas, oufecina de música i oufecina circense. Durante l Festibal América de l Sul abriga an sou spácio sposiçones de artes plásticas ne ls quales son spostos trabalhos de artistas coincidos de la region i de outos países.
  • Molino Cultural Sul-Amaricano (Demingos Sahib, Sn, Porto Giral - Mapa): fui cedido pul Grupo Dona Benta pa l munecípio i ampeçou sues atebidades an 2005 para fines sócio-culturales. Las atebidades son direcionadas a la antegraçon de ls pobos de la frunteira Brasil/Bolíbia i hai spácio para abrigar sposiçoes que se relacionen a la cultura de ls dous países tales cumo beilça, folclore, música, artes plásticas, antre outros. Sou oubjetibo maior ye la antegraçon de ls pobos Sul-Amaricanos. Tamien ye ua scuola de arte i cultura direcionada para ninos carentes. L spácio cunta cula parcerie de l Anstituto Home Pantaneiro.
Museus
  • Memorial de l Home Pantaneiro (Lhadeira José Bonifácio, 171 - Mapa): l museu abriga sposiçones permanentes i itinerantes subre l ecossistema i la cultura pantaneira, cultura relatiba als pobos que fúrun chegando i se fixando na region. L museu ye un porjeto de 2006, i que stá anstalado na Casa Basqueç & Filhos, prédio este que fui restaurado pul Porgrama Monumenta.
  • Museu de la Stória de l Home de l Pantanal (Rue Manoel Cabassa, 275 - Mapa): esse museu retrata la stória de l home que habitaba la region pantaneira hai seis mil anhos até la chegada de l colonizador, ye cumpuosto por peças arqueológicas. L prédio, Wanderley Baís, fui restaurado an 2006.
  • Museu de Stória de l Pantanal (Rue Manoel Cabassa, 275 - Mapa): cunta la stória de la region pantaneira. Tamien se lhocaliza ne l prédio Wanderley Baís.
  • Museu de l Pantanal (Praça de la República - Mapa): cunta cun ua coleçon de animales ampalhados, acerbo de bárias tribos andígenas de la region (cadiwéu, terenos i bororós), sessones de artes plásticas, de artesanato an couro i barro, peças arqueológicas i painéis de marcas de fierro de ganado ousados nas centenárias fazendas. Oubjetos pessonales de ls purmeiros zbrabadores de l Pantanal i de l Marechal Cándido Mariano de la Silba Rondon, que cortou la region cun sues lhinhas telegráficas. L Museu funciona drento de la Casa de Cultura Lhuis de Albuquerque.
Lhazer

Corumbá ten ua bida noturna bastante rica i mobimentada, specialmente ne ls fines de sumana. La nuite ampeça na Ab. General Rondon, repleta de bares, chopperies i restourantes que serben bariados tipos de comida, tenndo tamien la oupçon de rodízios. Nun deixe de parar ne ls mirantes para ber l reflexo de la lhuna nas augas de l riu Paraguai. Anque sue nuite ser animada, Corumbá carece de salas de cinema i de triatos.

Lhiteratura[eiditar | eiditar código-fuonte]

Academie Corumbaense de Lhetras

La Academie Corumbaense de Lhetras, cun sigla a.C.L., ye ua associaçon de duraçon eilimitada, que ten finalidade sclusibamente lhiterária i cultural, lhegalmente custituída an pessona jurídica. Ye la associaçon lhiterária mássima que repersenta la cidade de Corumbá delantre la Academie Brasileira de Lhetras.

Bibliotecas
  • Biblioteca de l Coleijo Salesiano de Santa Teresa (Rue Don Aquino, 1.119, Centro): ten aprossimadamente duoze mil belumes, ancluindo rebistas i lhibros didáticos.
  • Biblioteca Stadual Dr. Gabriel Bandoni de Barros (Praça de la República - Mapa): stima-se un númaro de aprossimadamente trinta mil belumes, antre eilhes lhibros didáticos, científicos, periódicos i lhibros stóricos . L acerbo fui doado pul pecuarista i scritor Dr. Gabriel Bandoni de Barros i funciona drento de la Casa de Cultura Lhuis de Albuquerque. Cuntén lhibros antigos própios para pesquisa subre la cidade de Corumbá. Situado ne l Anstituto Lhuis de Albuquerque.
  • Biblioteca Manoel de Barros (Abenida Riu Branco, 1.270): la biblioteca ten 34 mil eisemplares, sendo 13 mil títalos i aprossimadamente 30 mil periódicos. Jornales stóricos stan sob cumpeténcia de l Núcleo de Documentaçon Stórico que eisiste drento de l Cámpus i stá abierto al público que querga pesquisar. Situada drento de la UFPAN.
  • Biblioteca Municipal Lhobibar de Matos (na rue Frei Mariano, 428, Centro): l acerbo ten aprossimadamente seis mil lhibros, didáticos, científicos i recreatibos. Funciona drento de l prédio de la Fundaçon de Cultura de Corumbá.
  • Biblioteca Porsor Seberino Benáncio de la Silba (Rue Corumbá, sn, Lhadário): ten aprossimadamente 5 mil eisemplares (destes, aprossimadamente mil títalos didáticos). La biblioteca ten un pequeinho lhocal para cunsulta.

Puntos turísticos[eiditar | eiditar código-fuonte]

Modelo:Wikitrable Corumbá ye la cidade de l stado que mais recibe turistas. Tamien ye coincida cumo Cidade Branca pula coloraçon de sou tierra, rico an calcário. Hoije, cul Pantanal acupando 60% de sou território, ye cunsidrada la Capital de l Pantanal, sendo sue puorta de antrada. L turismo ben ajudando a zambolber l mercado de trabalho associado cula pesca sportiba.

Turismo para cuntemplaçon

Árias berdes

Parque Marina Gatass
Fexeiro:Cacimba de la Salude.jpg
Ecoparque Cacimba de la Salude
Praça de la República
Jardin de la Andependéncia
*Ecoparque Cacimba de la Salude (Beira de l Riu Paraguai - Mapa): trata-se dun minadouro de auga gilada i traspariente. Sue nacente eisibe l lheite de piedras na qual ye formada, sendo cunsidrada de tratamiento medicinal. Hoije, eisiste un portal que se abre pa l Parque de la Cacimba, inaugurado an júnio de 2003. 
  • Jardin de la Andependéncia ([Rue Don Aquino cun XV de Nobembre - Mapa): To murada an mármore cun portones de fierro, ten un coreto an forma otagonal que fui amportado de la Almanha, de adonde tamien bino l mosaico de l calçamiento de la parte sterna. Quatro sculturas se çtacan repersentando las staçones de l anho, sculpidas an Pisa, an piedra de mármore de carrara i doadas por un conde eitaliano que bino caçar ne l Pantanal. Las plantas natibas de la region cumo l carandá, la bocaiúba i l ipé-roixo antegran la dibersificada arborizaçon. Ls corumbaenses reberencian, na praça, ls heiróis de la Guerra de l Paraguai i de la 2ª Guerra Mundial. Sous jardines son çtacados pula persença de arbores centenárias, ornamentados cun trés lhagos rasos, adonde yá abrigórun dibersas speces de abes, peixes natibos i até mesmo tartaruas i jabutis.
  • Parque Marina Gataas (Rodobia Ramón Gomeç - Mapa): ye la maior ária de lhazer de la cidade, que stá próssima de la frunteira cula Bolíbia. San 06 heitares arborizados, cun muita selombra i gramado, cunsidrados antocables. Çcubriu-se eilhi un amportante sítio arqueológico. Custruído an 1991, an piedra calcária, l Parque ye un lhugar místico i proporciona ua bista marabilhosa de la Baía de l Tamengo, un grande lhago que se formou antre Puerto Suareç i Corumbá.
  • Parque Zumbi de l Palmares (Lhocal nun anformado): l parque será amplantado nua ária de 8,4 heitares, na Popular Bielha, mesmo lhocal adonde stá eidificado l Centro Popular de Cultura, Sporte i Lhazer.
  • Praça de la República (Rue Manoel Cabassa, 275 - Mapa): ne l seclo passado la praça fui ua fortificaçon melitar, cun capielha i residéncia de las 200 almas que habitában la anton Vila de Albuquerque Nuoba (purmeira chamaçon de Corumbá). Palco de la batailha final de la retomada de l lhugareijo contra tropas paraguaias an 1867, funcionou tamien cumo ua freguesie antes de ser custruída, an 1924. Nel hai un oublisco feito an mármore an houmenaige als heiróis de la Guerra de l Paraguai.
  • Praça de Sportes Adenir Barros de Silba Frie (Rue Mestre Lheandro Albes, Lhadário): çpone de ária de lhazer cun quadra de basquete, bólei de arena i playground.
  • Praça de Sportes Almirante Tamandaré (Cunjunto Almirante Tamandaré, Lhadário): çpone de ária de lhazer cun quadra de basquete, bólei, futebol i recreaçon anfantil.
  • Praça de Sportes José Bezerra (Bairro Santo António, an Lhadário): çpone de ária de lhazer cun campo de futebol i quadras.
  • Praça Generoso Ponce (Ab. General Rondon - Mapa): ten banheiros, palco-mirante, pequeinhas praças de cumbíbio, dous quiosques (lhanchonetes), tomadas para eiquipamientos de sonido ne l própio palco, para alhá de l spácio própio para eibentos de médio la grande porte. Passou por ua rebitalizaçon i abrigou eibentos de l Festibal América de l Sul.
  • Praça Nuossa Senhora de l Remédios (Rue Cunha Couto, sn, Lhadário - Mapa): ten casa de banho público, la eiluminaçon para eibentos ye retirada de la própia iluminaçon pública mediante ua taxa paga a la admenistraçon de la Prefeitura. Nun eisiste palco nin tablado fixo na praça, ls mesmos dében ser alugados. Ye tamien neste spácio adonde son rializadas las fiestas populares, cumo l San João, la fiesta de la padroeira de la cidade Nuossa Senhora de l Remédios, ls comícios, antre outros.
  • Praça Nuoba Corumbá (Bairro Nuoba Corumbá - Mapa): dotada de eiquipamientos neçairos para assegurar la prática de l sporte i lhazer de to la quemunidade de la region de la Nuoba Corumbá. Será dotada de campo de futebol, quadra polibalente, quadra de bólei de arena, playground, pista para caminadas, spácio para eisercícios físicos, quiosques cun lhanchonete, sistema de eiluminaçon, para alhá de ourbanizaçon i paisagismo.
  • Praça Ounibersitária (Ab. Riu Branco - Mapa): maior praça de l bairro Ounibersitário, stá lhocalizada próssima la dibisa cul munecípio de Lhadário.

Monumentos

Fexeiro:Porto Giral DSC0029911111.JPG
Casario de l Porto
* Arco de l Triunfo de Lhadário (Abenida 14 de Márcio, Sn, Lhadário - Mapa)
  • Cumplexo Nabal de la Marina (Abenida 14 de Márcio, Sn, Lhadário - Mapa). Cumplexo melitar de la marina de l Brasil cumpuosto por bárias guarniçones melitares. An 7 de janeiro de 1873, fui detreminada la custruçon de l arsenal de marina de Lhadário, a cargo de l capitan-de-fragata Manuel Ricardo de la Cunha Couto, sendo sue piedra fundamental lhançada an 14 de márcio daquel anho. Purmeiramente chamado de arsenal de marina, recebiu mais tarde outras chamaçones i atualmente ye coincido cumo cumplexo nabal de Lhadário. La cidade fui diretamente i totalmente anfluenciada pula persença desta ourganizaçon melitar.
  • Coreto Municipal de Lhadário (R. Corumbá, 500, Lhadário): l coreto queda situado ne l centro de la cidade, ye outelizado solamente por outoridades an datas cíbicas.
  • Scadinha de la Quinze de Nobembre (Ab. General Rondon cula Quinze de Nobembre): custruída an 1923, ten 126 degraus i faç la lhigaçon de l centro de la cidade al Porto Giral.
  • Staçon Ferrobiária de la Noboiste (Splanada de la staçon próssimo la ab. Porto Carreiron - Mapa): antigamente era la staçon de la Noroiste de l Brasil-NOB i atualmente admenistrada pula Noboiste (ampresa pertencente la ALL).
  • Fuorte Coimbra (Márge dreita de l Riu Paraguai - Mapa): fui custruído an 1775 para cunter ambasones strangeiras. Atualmente ye un çtrito de l munecípio de Corumbá.
  • Fuorte Junqueira (17° Batalhon de Frunteira - Mapa): custruído an 1871, lhougo passado la guerra de l Paraguai. Sou nome ye ua houmenaige al menistro de la guerra de la época, José Oulibeira Junqueira, que morriu an 1887. Ten 12 canhones, de 75 mn cada, amportados de la andústria almana Krupp, mas nunca fúrun usados. Ten paredes de calcário cun meio metro de spessura. Atualmente stá situado drento de l Quartel de l 17° Batalhon de Frunteira, nun penhasco subre peinhas.
  • Lhadeira Cunha i Cruç (Porto Giral - Mapa): tamien coincida por Lhadeira de la Candelária i un de ls percipales acessos la region de l Porto Giral i l riu Paraguai. Sou nome ye ua houmenaige al Capitan Cunha i Cruç, respunsable pula derrota de l paraguaios. Acunteciu eilhi ua sangrenta batailha an 13 de júnio de 1867.
  • Lhadeira José Bonifácio (Porto Giral - Mapa): fui custruída an 1922 i tamien faç la lhigaçon de l centro de la cidade al porto.
  • Mirante San Felipe (Morro de l Cruzeiro - Mapa): bista de to la cidade i Lhadário. Abriga l Cristo Rei de l Pantanal.
  • Porto Giral (Parte baixa - Mapa): ne l passado, quando era l terceiro maior porto de la américa de l sul, abrigaba grandes ampórios, 25 bancos anternacionales, curtumes i la purmeira fábrica de carambelo de l Brasil. Fui tombado an 1992 i reformado an 2005.

Templos

  • Capielha de Santa Teresinha (Rue Manjor Gama cun Rue Colombo)
  • Eigreija de l Sagrado Coraçon de Jasus (Rue Joaquim Murtico cun Manjor Gama)
  • Eigreija Matriç de Nuossa Senhora de la Candelária (Praça de la República - Mapa): fui custruída an 1885 pul pregador amperial i Bigário de la Bara, Frei Mariano de Bagnaia. La eigreija, segundo ls storiadores, fui motibo de muita polémica na época, porque l Frei, julgando-se heirói de la Guerra de l Paraguai, al subrebibir a las torturas ampostas puls paraguaios, decidiu custruí-la para se outo-houmenagear. L bispado nun cuncordou i, diç la lhenda, Mariano tenerie jogado ua praga, amaldiçoando la cidade á stagnaçon i pobreza. La eigreija fui inaugurada dous anhos mais tarde, cun solenidade de l ritual romano. An sou altar çtaca-se un brason de la Corona pertuesa.
  • Eigreija de Nuossa Senhora Aparecida (Rue Tenente Mequides)
  • Eigreija de Nuossa Senhora de Caacupé (Rue António Marie Coneilho): custruído an houmenaige á padroeira de l Paraguai.
  • Eigreija de Nuossa Senhora de Fátima (Rue 7 de Setembre, 2405)
  • Eigreija de Nuossa Senhora de l Carmo (Rue Gonçalbes Dies)
  • .com.br Eigreija de l Santuário de Marie Auxiliadora[lhigaçon einatiba] (Rue Don Aquino, 1037, an frente á Praça de la Andependéncia - Mapa): la eigreija fui custruída an 1940 i eilhi ancontra-se la eimaige de la scultura de Jasus Cristo an madeira de lhei entalhada ne ls anhos 50 pul artista plástico spanhol Ántonio Burgos Billa (Burgoso), que ye amigo pessonal de Pablo Picasso. L artista tamien deixou einúmeras outras obras de madeira i gesso an Corumbá, adonde bibiu.
  • Eigreija de San Benedito (Rue Mato Grosso, 565)
  • Eigreija San João Bosco (Rue Don Aquino, 2758)
  • Eigreija San José Ouperário (Rue Eugénio Cunha, sn)
  • Paróquia Nuossa Senhora de l Remédios (Rue Cunha Couto, 339, Lhadário): fui custruída an 1872, sob la ourganizaçon de padres franciscanos. Custruída an stilo semi-gótico, ye ornamentada cun bitrales que fúrun trazidos de la Almanha. Tales bitrales retratan la bida de l santos. L contra- almirante Lhemos dou a la eigreija la eimaige de nuossa senhora, dende la eigreija recebir l nome de "Nuossa Senhora de l Remédios". Sou spácio cumporta 400 pessonas i las fiestas de la padroeira de la cidade i las de San João son rializadas an sues dependéncias. Ten stilo semi-gótico.
Turismo de ls eibentos

Corumbá ye cunsidrada l centro mais adiantado de l stado de Mato Grosso de l Sul para eibentos i lhazer, sendo la cidade qe mais sedie eibentos an to l stado. Çpone de perdutoras i ourganizadoras de eibentos i lhançamiento de nuobos perdutos, centros para cumbençones i sposiçones.

Calendário de eibentos
Més Eibento(s)
Data móbel Antruido
Febreiro Antruido de Lhadàrio; Fiesta de Nuossa Senhora de la Candelária (padroeira de l munecípio)
Márcio Jogos Anternacionales de Abintura de l Pantanal; Seresta de la Mulhier
Abril Seresta de la Lhiberdade; Festibal América de l Sul
Maio Seresta de l die de las Mais; .com.br Fiesta de Nuossa Senhora de Auxilíadora[lhigaçon einatiba]; Mostra Corumbá-Santuário Ecológico de Beilça
Júnio Fiesta i banho de San João; Fiesta de Santo António (namorados); Fiesta de San Pedro Pescador
Júlio Nuossa Senhora de l Carmo (Fuorte Coimbra)
Agosto Seresta de l die de l Pais; Festibal América de l Sul
Setembre Mostra Corumbá-Santuário Ecológico de Beilça; Feira Agropecuária de l Pantanal; Sumana de l Munecípio
Outubre Fiesta de Nuossa Senhora de l Remédios (Padroeira de Lhadário); Festibal Pantanal de las Augas
Nobembre Festibal de Bandas i Fanfarras de l Pantanal; Festibal Gastronómico de Corumbá; Cuncerto de Santa Cecília de la Banda Manoel Floréncio; Apersentaçon de l Coral Cidade Branca
Dezembre Cuncurso de Presépio, arbles de natal i de fachadas; Fiesta i Lhoubaçon la Iemanjá; Lhabaige de la scadarie de la Eigreija Nuossa Senhora de la Candelária
Relaçon de ls lhocales adonde ocorren eibentos i apersentaçones lhocalizados nas cidades brasileiras de Corumbá i Ladário
Nome Lhocalizaçon Salas Ouserbaçon
Anfitriato Cidade Don Bosco R. Don Aquino Corréa, 2462, Bairro Don Bosco 1 (450 lhugares) l palco ye de tamanho médio la grande. L prédio ye de cuncepçon antiga i fui reformado recentemente, quedando mais moderno. L lhocal abriga apersentaçoes de grupos de beilça, palhestras, atebidades de las fuorças melitares (polícia melitar, bumbeiros) i palhestras rializadas pula prefeitura
Anfitriato de l Coleijo Salesiano de Santa Teresa R. Don Aquino, 1119, Centro 1 (400 lhugares) custruído por buolta de 1920, l prédio passou por ua reforma an 2006
Anfitriato Porsor Salomon Baruki R. Poconé, sn 1 (700 lhugares) lhocalizado próssimo de la UFPAN, ten mesa persidencial para dieç pessonas. Ye climatizado i ten copa cun barzinho
Anfitriato Santa Tereza R. 15 de Nobembre, 489, Centro 1 (460 lhugares) lhocalizado drento de l Coleijo Don Bosco
Auditório Cassio Lheite de Barros Ab. General Rondon, 1.033, Centro 1 (100 lhugares l auditório ten poltronas cunfortables, mesa persidencial para uito lhugares. Ten tomadas para séren anstalados eiquipamentos, trés aire-cundicionados centrales i eiluminaçon.
Auditório de la Casa de Cultura Lhuis Albuquerque Praça de la República - Mapa bários de 30 a a 50 lhugares stá situado ne l Anstituto Lhuis de Albuquerque
Auditório de l Banco de l Brasil R. 13 de júnio, 914 1 (100 lhugares) -
Auditório de l Hotel Gold Fish Ab. Riu Branco, 2799, Bila Mamona 1 (70 lhugares) -
Auditório de l Hotel Nacional R. América, 936, Centro 1 (110 lhugares) ten mesa persidencial para seis lhugares, sonido, microfone, telebison, bídeo, multimídea, eiluminaçon, aire-cundicionado (4 apareilhos), porjetor de slides, un casa de banho i serbício de coffe-brack
Auditório de l SEBRAE Ab. Riu Branco, 1180, Bairro Ounibersitário 1 (120 lhugares debedido an 3 de 40 lhugares cada) . L auditório ten aire-cundicionado, casa de banho i lhanchonete. Oufrecen mesa cun seis canhales, spots de eiluminaçon ne l palco, palco cun capacidade para 6 a 8 palhestrantes.
Centro de Cumbençones de Corumbá Porto Giral - Mapa 3 auditórios de bariadas capacidades -
Parque de Sposiçones Belmiro Maciel de Barros BR-262 - Mapa - rializa sposiçones agropecuárias (Feapan) i shows
Ecoturismo i turismo de pesca

La cada die que passa l ecoturismo i la pesca se trasforma na fuonte de renda i ampregos de la region de Corumbá. L turismo de pesca ye rializado ás bordas de ls rius Paraguai (Porto de la Manga, baía de Albuquerque, foç de ls rius Abobral, Miranda, Morrinhos i Porto Spráncia). L retombo turismo tamien yá ampeça a ser splorado, anque timidamente.

Sporte[eiditar | eiditar código-fuonte]

Ten bários eiquipamientos sportibos que ampulsionan mais l turismo sportibo i atraen miles de pessonas: dous stádios (sendo l Artur Marino l maior deilhes), 5 ginásios i dous eiquipas de futebol.

Ls dous eiquipas de spresson de la cidade son l Corumbaense Futebol Clube i l Pantanal Futebol Clube. Ls stádios que recíben jogos oufeciales son: 
  • Stádio Artur Marino (Rue Delamare, 2.535, Bairro Don Bosco - Mapa): l Campeonato Stadual i l Campeonato de la cidade de Corumbá ocorren neste spácio. Ten capacidade para 12 mil pessonas, ten banheiros pa l público masculino i feminino ( dous de cada), alojamiento para 40 pessonas (20 bliches) cun 24 banheiros, 01 bestiário pa ls árbitros, refletores para jogos noturnos i inda, 8 cabines para rádio i tb i banheiros para la amprensa. L campo ye oufecial cumo detremina la FIFA.
  • Stádio Bicente Fortunato (Rue Don Pedro II, 957, Lhadário - Mapa): ne l stádio ye rializado l campeonato municipal de Lhadário (cun 26 eiquipes debedidas an 4 catadories, la sub-18, la catadorie lhibre, master 38 i master 43). Recibe l eiquipa de l Pantanal Futebol Clube que rializan treinos i jogos amistosos. Ten capacidade de acomodar 800 pessonas sentadas i aprossimadamente 3 mil pessonas al to. L spácio ye cedido mediante acuordo cul respunsable, cun antecedéncia dua sumana, nun hai cobrança se fur eibento rializado sin fines lhucratibos. Ten banheiros, bestiários, i cabines para rádio i telebison. Nun ten eiluminaçon.

Ls ginásios que atenden la cidade son:

  • Ginásio de l Corumbaense Futebol Clube (Ab. General Rondon, 1.338, Centro): L ginásio acomoda até 2 mil pessonas, ten ua quadra polibalente, seis sanitários masculinos i uito femininos, bestiário, alojamiento para trinta pessonas, ten refletores para jogos noturnos i cantina.
  • Ginásio Poliesportibo Lhucílio de Medeiros (Rue Porto Carréro, 01, Centro): pertencente la FUNEC, ten bestiários, banheiros, alojamiento para 40 pessonas (20 feminino i 20 masculino). Ua quadra cubierta polibalente i 3 çcubiertas (basquete, futsal i ténis). Un campo de futebol, un campo de suíço, ua quadra de futebol de arena, dues pistas de caminada i ua pista de skate. La capacidade de la quadra cubierta ye de 6 mil lhugares.
  • Ginásio Poliesportibo Porsor Hélio Benze (Rue Corumbá, Sn, Lhadário): ten capacidade para 5 mil pessonas, para alhá de dous banheiros (masc. i fen.) i dous bestiários, quadra oufecial polibalente, sin alojamento. L spácio yá recebiu la Copa Morena, Jogos Scolares de l MS (JEMS), Jogos Scolares de Lhadário i l Festibal de la Cançon Studantil.
  • Poliesportibo San Miguel (Rue Comandante Souza Lhobo, 403, Lhadário): l lhocal ten bestiários, banheiros mas nun ten alojamiento própio. Ten capacidade para aprossimadamente trezentas pessonas an dies de jogos, ten ua quadra polibalente, tamien un palco para ancenaçon teatral. Nun ye climatizado, mas l lhocal ye an parte abierto i ten saustores ne l teto, eiluminaçon subre l palco i an to la quadra. Sou spácio fui cedido para eibentos teatrales de l Festibal América de l Sul.
  1. http://www.capitaldopantanal[lhigaçon einatiba] .com.br/andex.php?sPáigina=ct002_noticia&iNoticia=27719&sCanal=
  2. http://www.campogrande.news .com.br/canhales/biew/?canhal=6&id=244793
  3. http://www.corumbaonline[lhigaçon einatiba] .com.br/noticia.asp?busca=pesquisa&codigo=123239
  4. http://www.targetbr[lhigaçon einatiba] .com/downloads/Ranking_IPC2009x2008_500.pdf
  5. http://www.corumba.ms.gob.br/modules/news/article.php?storyid=5242[lhigaçon einatiba]
  6. http://www.corumbaonline[lhigaçon einatiba] .com.br/noticia.asp?busca=dunkerque&codigo=83625
  7. Lhebantamiento de l perfil sócio-eiquenómico de ls moradores de la ária ourbana de Corumbá/Atlas de Ancluson i Scluson Social de Corumbá - Ounibersidade Federal de l Pantanal (UFPAN)
  8. http://www.ibge.gob.br/home/persidencia/noticias/noticia_bisualiza.php?id_noticia=1269&id_páigina=1[lhigaçon einatiba]
  9. http://www.corumbaonline[lhigaçon einatiba] .com.br/noticia.asp?busca=Mate+chimarr%E3o&codigo=94223