Boxe

Ourige: Biquipédia, la anciclopédia lhibre.
Ls boxeadores Ricardo Dominguez (squierda) i Rafael Ortiz (dreita).

L boxe ó pugelismo ye un sporte de cumbate, ne l qual ls lutadors úsan solo ls punhos, tanto pa la defesa, cumo pa l'ataque. La palabra deriba de l anglés to box, que senefica bater, ó pugelismo (bater culs punhos), spresson outelizada na Anglaterra antre 1000 i 1850.

Stória[eiditar | eiditar código-fuonte]

Moços lutan boxe. Afresco de la ceblizaçon minóica, an Acrotiri, Santoreni, cerca de 1500 a.C.

Remontando als seclos XBIII i XIX, quando de sou surgimiento na Anglaterra, l boxe era praticado culas manos znudas. Essas luitas culas manos çcubiertas éran frequentemente brutales, de modo que l boxe acabou sofrendo mudanças, an 1867, cula formulaçon de las Regras de Quensberry, que prebian rounds de trés minutos, apartados por un anterbalo dun minuto, para alhá de l'uso oubrigatório de las lubas. Essas regras entrórun an bigor an 1872.

L boxe fui purmeiramente cunsidrado un çporto oulímpico, an 688 a.C., na 23ª oulimpíada; sou bencedor fui Onomastus de Smirna, que fui quien defeniu las regras de l sporte. Mais tarde, quando de l ressurgimiento de ls Jogos Oulímpicos de la Era Moderna, nas Oulimpíadas de 1896, an Atenas, l boxe nun fui ancluído cumo ua de las modalidades de la cumpetiçon. L boxe solamente fui ancluído a partir de las Oulimpíadas de 1904, la terceira de la Era Moderna, an St. Louis, i zde anton fui praticado an todas sues eidiçones posteriores, cun sceçon a las Oulimpíadas de 1912, an Stocolmo.

L muay thai (lit. boxe tailandés) çcende dua arte marcial tailandesa chamada muay boran (lit. boxe antigo), qu'ancorporou regras i mobimientos de l boxe anglés. Ls golpes dados culs punhos son praticamente ls mesmos, mas nua luita de muay thai ye permitido ousar ls quetobielhos, ls zinolhos i las canielhas para golpear ls adbersairos.