Batailha de Austerlitz

Ourige: Biquipédia, la anciclopédia lhibre.

Modelo:Anfo/Batailha Batailha de Austerlitç, tamien coincida cumo la Batailha de ls Trés Amperadores, fui ua batailha que resultou nua de las maiores bitórias de Napoleon Bonaparte, adonde l Ampério Francés derrotou la Terceira Coligaçon. Ne l die 2 de dezembre de 1805[nota 1], un eisército francés, sob l comando de Napoleon, derrotou un eisército austro-russo, liderado pul czar Alexandre I de la Rússia i pul amperador Francisco II, passado ua defícel luita de cerca de nuobe horas. La batailha tubo lugar acerca de Austerlitç (Slabkob u Brna), a cerca de 10 Km la sudeste de Brno na Morábia, na altura ua region de la Ampério Austríaco (atualmente República Checa). La batailha ye bista cumo ua obra-prima an tenermos táticos.

La bitória francesa an Austerlitç acabou defenitibamente cula Terceira Coligaçon. A 26 de dezembre de 1805, la Áustria i la Fráncia assinórun l Tratado de Pressburg, qu'amplicou la salida de la Áustria tanto de la guerra cumo de la Coligaçon, anquanto reforçaba ls anteriores tratados de Campoformio i Lunébille antre las dues poténcias. L tratado oubrigaba l'antrega de regiones na península Itálica i na Babiera a la Fráncia i, na Almanha, als aliados almanes de Napoleon; ampunha ua andemnizaçon de 40 milhones de francos als derrotados Habsburgos i permitie a las tropas russas libre-passaige, cun armas i eiquipamientos, atrabeç de territórios hostis até sue casa. La bitória an Austerlitç tamien permitiu la criaçon de la Cunfederaçon de l Reno, un cunjunto de stados almanes qu'atuarian cumo ua zona de barreira antre la Fráncia i la Ouropa Central. Ua cunsequéncia eimediata destes acuntecimientos fui la fin de l Sacro Ampério Romano-Germánico quando, an 1806, l sacro amperador romano Francisco II abdicou de l trono amperial, mantendo la zeignaçon de "Francisco I de la Áustria" cumo l sou único títalo oufecial. Todos estas altaraçones, inda assi, nun mantibírun la paç por mui tiempo ne l cuntinente ouropeu. La crecente anfluéncia francesa na Ouropa Central, causaba preocupaçones a la Prússia, l qu'acabou por dar ourige a la Guerra de la Quarta Coligaçon, an 1806.

[eiditar | eiditar código-fuonte]

La Ouropa staba nun albrote custante zde l'ampeço de las guerras rebolucionárias francesas an 1789. An 1797, depuis de cinco anhos de guerra, la República Francesa derrotou la Purmeira Coligaçon. Ne l'anho seguinte, fui formada ua Segunda Coligaçon mas, an 1801, esta tamien fui bencida, quedando la Grana-Bretanha cumo l único adbersairo de l Cunsulado Francés. An márcio de 1802, la Fráncia i la Grana-Bretanha acordórun poner fin a las hostelidades atrabeç de l Tratado de Amienes. Pula purmeira beç an dieç anhos, to la Ouropa staba an paç. Inda assi, persistian alguns porblemas antre las dues partes, deficultando cada beç mais l'amplementaçon de l tratado. L gobierno británico tenie quedado cuntrariado por tener d'antregar grande parte de las sues cunquistas coloniales rializadas zde 1793. Napoleon staba anrabiado pul fato de las tropas británicas nun tenéren saído de l'ilha de Malta.[1] Esta tenson an que se bebia fui agrabada quando Napoleon ambiou ua fuorça spedicionária para acabar cula Reboluçon Haitiana.[2] An 18 de maio de 1803, la Grana-Bretanha declarou guerra a la Fráncia, ponendo fin al tratado de paç.[3]

La Terceira Coligaçon[eiditar | eiditar código-fuonte]

An dezembre de 1804, un acuordo anglo-sueco lebou a la criaçon de la Terceira Coligaçon. L purmeiro-menistro anglés William Pitt passou 1804 i 1805 an agitaçon diplomática para tentar formar la nuoba coligaçon contra la Fráncia i, an abril de 1805, la Grana-Bretanha i la Rússia assinórun ua aliança.[4][nota 2] Depuis tener sido derrotada dues bezes pula Fráncia, i de querer bingança, la Áustria juntou-se a la coligaçon alguns meses mais tarde.[5]

Eisército Amperial Francés[eiditar | eiditar código-fuonte]

Fexeiro:Coat of arms of the First French Ampire, round shield bersion.sbg

Antes de la formaçon de la Terceira Coligaçon, Napoleon habie formado ua fuorça zeignada por "Eisército de Anglaterra" na region de Bolonha, ne l Norte de la Fráncia. El pretendia outelizar esta fuorça para ambadir la Anglaterra, i staba tan cunfiante de l sucesso que mandou fazer medalhas comemoratibas para celebrar la cunquista de Anglaterra.[6] Ambora essa fuorça nunca tenga liebado a cabo l'ambason, las tropas de Napoleon recebírun treino specífico para qualquiera ouparaçon melitar. L tédio anstalou-se antre ls homes, mas Napoleon efetuou bárias bejitas a las sues tropas i rializou bárias paradas melitares para oumentar l moral.[7]

Ls homes de Bolonha formában l núcleo daquilo que Napoleon mais tarde zeignarie por Grande Armée. Ne l'ampeço, este eisército francés cuntaba cun cerca de Modelo:Formatnun:200000 homes debedidos an siete cuorpos, ounidades de grande dimenson, cun cerca de 36 a 40 canhones cada un, i que tenien outonomie suficiente para eisecutar açones andependientes até qu'outro cuorpo chegasse.[8] Un único cuorpo (debidamente situado an posiçon defensiba) podie rejistir a un die anteiro d'ataques, sin apoio, dadas las bárias oupçones táticas i stratégicas de l Grande Armée an campanha. Ne l topo destas fuorças, Napoleon criou ua cabalharie de reserba de Modelo:Formatnun:22000 homes, ourganizados an dues debisones de cuirassiers (couraceiros), quatro debisones de dragones montados, ua debison de dragones çmontados i ua de cabalharie ligeira, todos apoiados por 24 peças d'artilharie.[8] An 1805, l Grande Armée habie crecido para ua fuorça de Modelo:Formatnun:350000 homes,[9] bien treinados, bien eiquipados i dirigidos por buns oufeciales.

Eisército Amperial Russo[eiditar | eiditar código-fuonte]

L'eisército russo a la data de 1805 tenie muitas caratelísticas de l'ourganizaçon de l Antigo Regime; nun habie ua formaçon regular arriba de l nible de l regimiento, ls oufeciales seniores éran recrutados antre la aristocracie (sendo, muitas bezes, scolhidos aqueilhes cun mais anfluéncias i nun pula sue cumpeténcia), i l suldado russo passaba por ua formaçon dura, sofrendo castigos físicos para "séren deciplinados", tal cumo acuntecie ne l Modelo:Sec. XBIII. Para alhá desso, muitos oufeciales anferiores tenien un treino deficiente i deficuldades an liebar ls sous homes a efetuar manobras cumplexas nua batailha. Inda assi, ls russos tenien ua artilharie eficaç, manuseada por suldados que lutában de maneira la que las sues armas nun caíssen an manos inimigas.[10]

L sistema d'abastecimientos de l Eisército Amperial Russo dependia de la populaçon local i de ls sous aliados austríacos, sendo cerca de 70% de las probisones fornecidas pula Áustria. Sin un sistema ourganizado d'abastecimientos, ls suldados russos passában por deficuldades al nible de la sue salude i prontidon pa l cumbate.

Eisército Amperial Austríaco[eiditar | eiditar código-fuonte]

Fexeiro:Amperial Coat of Arms of the Ampire of Austria (1815).sbg

L arquiduque Carlos de la Áustria-Teschen, armano de l'amperador austríaco, ampeçou ua reforma ne l'eisército an 1801 tirando poder al Hofkriegsrat, l cunseilho melitar i político respunsable pulas decisones nas fuorças armadas de la Áustria.[11] Carlos era l melhor comandante de campo de la Áustria,[12] mas nun era mui popular junto de la corte, perdendo assi, muita de la sue anfluéncia quando, contra l sou cunseilho, la Áustria decidiu antrar an guerra cula Fráncia. Karl Mack tornou-se l nuobo comandante percipal de l'eisército austríaco, reformando la anfantarie na béspera de la guerra, amplicando regimientos custituídos por quatro batalhones de quatro cumpanhas al ambés de l'antiga ourganizaçon de trés batalhones de seis cumpanhas. Esta súbita altaraçon nun fui acumpanhada de treino als oufeciales i, cumo resultado, estas nuobas ounidades nun fúrun tan bien lideradas cumo deberian tener sido.[13][14] La cabalharie austríaca era tenida cumo a melhor na Ouropa, mas l çtacamiento de muitas ounidades de cabalharie para junto de las formaçones d'anfantarie reduzia la sue eficácia contra la sue eiquibalente de las fuorças francesas.[13]

Purmeiros mobimientos[eiditar | eiditar código-fuonte]

Fexeiro:Charles Thébenin - Reddition de la bille d'Uln.jpg
Napoleon aceita la rendiçon de l general Mack i de l'eisército austríaco an Uln. Pintura de Charles Thébenin.

An agosto de 1805, Napoleon, agora cul títalo de "amperador de la Fráncia" zde dezembre de l'anho anterior, muda l sou eisército de l canhal de la Mancha pa l riu Reno, de forma a fazer frente a las nuobas amenaças por parte de la Áustria i de la Rússia. An 25 de setembre, depuis dua antensa marcha i grande segredo, Modelo:Formatnun:200000[15] homes de l'eisército francés ampeçan la trabessia de l Reno nua frente de 260 Km.[16] L general Karl Mack habie reunido la maior parte de l'eisército austríaco na fortaleza de Uln, na Babiera. Napoleon altarou la direçon de las sues tropas para sul, nua manobra circular que le permitiu poner-se na retaguarda de ls austríacos. La manobra de Uln fui bien eisecutada i, a 20 d'outubre, l general Mack i Modelo:Formatnun:23000 suldados austríacos rendírun-se, eilebando l númaro d'austríacos presos na campanha para Modelo:Formatnun:60000.[16] Ambora tenga sido ua bitória spetacular, eilha fui assombrada pula derrota de la frota franco-spanhola na batailha de Trafalgar ne l die seguinte. Inda assi, l sucesso francés an tierra cuntinou, cula queda de Biena an nobembre, i cula catura de Modelo:Formatnun:100000 mosquetes, 500 canhones i las puontes subre l riu Danúbio antatas.[17]

Antretanto, l'atraso na chegada de las tropas russas ampediu-los de salbar l'armamiento terrestre de ls austríacos i, deste modo, retirórun-se para nordeste para aguardar reforços i juntar-se a las ounidades austríacas subrebibentes. L czar Alexandre I nomeou l general Mikhail Eillarionobich Kutuzob para comandante-xefe de las tropas russas i austríacas. A 9 de setembre de 1805, Kutuzob chegou al campo de batailha para reunir anformaçon. De forma spedita, cuntatou l'amperador austríaco i ls sous cunselheiros para çcutir assuntos subre planeamiento i logística. Sob la presson de Kutuzob, ls Austríacos cuncordórun an fornecer armas i muniçones. Kutuzob tamien detetou alguns porblemas ne l praino de defesa austríaco, que zeignou cumo "mui dogmático". Para alhá desso, çcordou de l'aneixaçon de tierras que quedórun a ser cuntroladas recentemente por Napoleon, pus la populaçon local eirie çcunfiar de la fuorça aliada. Assi i to, muitas de las perpuostas de Kutuzob fúrun rejeitadas.[18]

Ls Franceses prosseguiran, mas depriessa se ancontrórun nua situaçon cumplicada: las antençones prussianas éran çconhecidas i podien ser hostis, ls eisércitos russo i austríaco aprossimában-se i, para deficultar inda mais la stratégia de Napoleon, las linhas de quemunicaçones francesas éran mui longas i necessitában de fuortes guarniçones pa las manter ouperacionales. Napoleon tomou cuncéncia de que la única maneira seneficatiba de fortalecer l sucesso oubtido an Uln era forçar ls aliados a cumbater i derrotá-los.[19] De l lado russo, l comandante-xefe Kutuzob tamien tenie pensado ne l mesmo; assi, an beç de quedar preso al praino de defesa "suicida", Kutuzob decidiu retirar-se. Dou ordes la P. I. Bagration para liebar 600 suldados até Biena para bloquear ls Franceses, i ourdenou al eisército aliado para aceitar la perpuosta de cessar-fuogo de Murat, para qu'aquel tubisse mais tiempo para refugiar-se. Napoleon percebiu ls erros de Murat i dou-le anstruçones para prosseguir debrebe, inda assi, naquel momiento, yá ls aliados se ancontrában an Olmutç.[18] D'acuordo cul praino de Kutuzob, ls aliados inda se eirien refugiar mais loinge, pa la region de ls Cárpatos,[20] i "na Galícia, anterrarei ls franceses.".[18]

Inda assi, Napoleon nun quedou parado. L'amperador francés decidiu efetuar ua jogada psicológica para atrair ls aliados. Alguns dies antes de qualquiera cumbate, Napoleon dou a antender als aliados que l sou eisército staba an malas cundiçones i zeiaba negociar uas tréguas.[21] Ua pequeinha parte — Modelo:Formatnun:53000 homes — de las tropas francesas, ancluindo las fuorças de Soult, Lannes i Murat, tomarian Austerlitç i la strada de Olmutç, zbiando l'atençon de l'enimigo. Las fuorças aliadas, cerca de Modelo:Formatnun:89000 suldados, parecendo, aparentemente, ser mui superiores an númaro, serien liebadas a atacar l'eisército francés. Mas, ls aliados nun sabien que ls reforços de Bernadotte, Mortier i Dabout yá se ancontrában por acerca, i podien ser chamadas pa l cumbate, nua marcha fuorçada, zde Eiglau i Biena, oumentando l númaro de tropas francesas para Modelo:Formatnun:75000, reduzindo, assi, de forma seneficatiba, l'anferioridade numérica.[22]

Mas l praino de Napoleon para anganhar ls aliados nun quedaba por eiqui. A 25 de nobembre, l general Sabary fui ambiado al quartel-general de ls aliados, an Olmutç, para ouserbar, de forma secreta, las sues fuorças i anformar de l zeio de Napoleon d'eibitar ua batailha. Cumo sperado, esta mensaige fui bista cumo senhal de fraqueza. Quando Francisco I propós un armistício a 27 de nobembre, Napoleon spressou grande entusiasmo an aceitá-lo. Ne l mesmo die, Napoleon dou ordes la Soult para abandonar Austerlitç i las colinas de Pratzen, i criou ua eimaige de desorganizaçon durante la retirada; esto liebarie la que l'enimigo acupasse Pratzen. Ne l die seguinte, l'amperador francés solicitou ua reunion pessonal cun Alexandre I i recebiu ua bejita de l'assessor, l conde Dolgorouki. Esta reunion tamien fazie parte de l'armadilha de Napoleon, que querie passar ua eimaige d'ansiadade i heisitaçon als sous adbersairos, i Dolgorouki acabou por passar esta mensaige de fraqueza al czar.[22][23]

L praino de Napoleon fui bien sucedido. Muitos de ls oufeciales aliados, ancluindo ls assessores de l czar i l'ajudante de l'amperador austríaco Franç bon Weyrother, defendírun, de forma bemente, un ataque eimediato.[23] L'eideia de Kutuzob fui rejeitada i las fuorças aliadas preparában-se para caer na armadilha montada por Napoleon.

La batailha[eiditar | eiditar código-fuonte]

Fexeiro:Bibouac on the Eibe of the Battle of Austerlitç, 1st December 1805.PNG
Napoleon i las sues tropas na béspera de la batailha. Pintura de Louis-François Lejeune.

Napoleon reuniu Modelo:Formatnun:72000 homes i 157 peças d'artilharie pa la batailha eiminente, ambora cerca de Modelo:Formatnun:7000 homes de Dabout stubíssen mui la sul, na direçon de Biena.[24] Ls aliados tenien cerca de 85 000 suldados, 70% de ls quales éran russos, i 318 peças.[24] Assi, l Eisército Francés era anferior an númaro.[25]

D'ampeço Napoleon nun staba totalmente cumbencido de la sue bitória. Nua carta scrita al menistro de las Relaçones Steriores, Talleyrand, Napoleon solicitou qu'este nun dezisse a naide de la batailha para nó preocupar l'amperatriç Joséphine. D'acuordo cun Frederick C. Schneid, la percipal preocupaçon de Napoleon nun era la tranquelidade de Joséphine; l'amperador francés preocupaba-se mais an cumo eirie splicar a l'amperatriç la derrota de l de l sou eisército.[26]

L campo de la batailha[eiditar | eiditar código-fuonte]

La batailha tubo lugar a cerca de 10 Km la sudeste de la cidade de Brno, antre esta cidade i Austerlitç (an xeco: Slabkob u Brna), na atual (2012) region de la República Checa. La norte de l campo de batailha quedában las colinas Santon (210 m d'altitude) i Zuran (Žuráň) (270 m d'altitude), ambas próssimas de l'amportante bie Olomouc/Brno , ourientada l'este/oeste. L'oeste de las colinas situaba-se la localidade de Bellowitç (Bedřichobice) i, antre las dues, l curso d'auga Bosenitç (Roketnice) corria para sul ligando al rieiro Goldbach (Říčka); este corria la montante de las localidades de Kobelnitç (Kobylnice), Sokolnitç (Sokolnice) i Telnitç (Telnice). L punto fulcral desta ária era las colinas de Pratzen (Prace), cun ua anclinaçon suabe (10 a 12 m d'altitude). Un assessor ouserbou que Napoleon, repetidamente, dezie als sous marechales: "Mius Senhores, ouserben este terreno cun mui cuidado, eirá ser un campo de batailha; bós fazeran parte del."[27]

L praino Aliado pa la batailha[eiditar | eiditar código-fuonte]

Fexeiro:Battle of Austerlitç, Situation at 1800, 1 December 1805.gif
Çposiçon de las tropas aliadas (burmeilho) i francesas (azul) ne l terreno, a las 18 horas de l die 1 de dezembre de 1805.

A 1 de dezembre tubo lugar un cunseilho aliado para çcutir las perpuostas pa la batailha. La maiorie de ls strategas tenie dues eideias fundamentales: fazer cuntato cul enimigo i cuntrolar l flanco sul adonde staba la linha de quemunicaçones para Biena. Ambora l czar i ls sous assessores ansistissen an que se debie partir yá pa la batailha, l'amperador Francisco de la Áustria mostraba-se mais couteloso i, cumo mencionado, el era acunselhado por Kutuzob, l comandante-xefe de ls Russos i de las tropas aliadas.[28] Inda assi, la presson eisercida puls nobres russos i puls comandantes austríacos era mui fuorte, i ls aliados acabórun por scolher l praino austríaco de Franç bon Weyrother.[28] D'acuordo cul praino, deberie ser efetuado un ataque al lado dreito de las fuorças francesas, que ls aliados cunsidrában ser mais çprotegido, i pequeinhos ataques al flanco squerdo para fazer cumbergir las tropas francesas para esse lado. Ls aliados çpusírun la maiorie de las sues tropas an quatro colunas para atacar la dreita de ls Franceses. La Guarda Amperial Russa staba de reserba anquanto las tropas russas, sob l comando de Pyotr Bagration, dában apoio al flanco dreito aliado. Para para alhá desso, l czar russo zautorizou l comandante-xefe Kutuzob i antregou l comando la Franç bon Weyrother. Na batailha, Kutuzob solo comandaba l IB Cuorpo de l'eisército aliado, ambora fusse, ouficialmente, l comandante, pus l czar tenie receio de quedar respunsable causo l sou praino falhasse.[18]

L praino francés pa la batailha[eiditar | eiditar código-fuonte]

Fexeiro:1805 Napoleon at Austerlitç.jpg
Couraceiros franceses a tomar posiçones.

Napoleon speraba que las fuorças aliadas atacassen i, pa las ancorajar, anfraqueciu deliberadamente l sou flanco dreito.[29] A 28 de nobembre, Napoleon reuniu-se culs sous marechales ne l quartel-general amperial adonde estes l'anformórun de las sues preocupaçones acerca de la batailha. Chegórun a sugerir ua retirada, mas Napoleon çprezou las sues reclamaçones.[30]

L praino de Napoleon prebia que ls aliados eirien outelizar un númaro mui eilebado d'homes para atacar l sou flanco dreito cul oubjetibo de cortar las linhas de quemunicaçon francesas zde Biena.[18] Cumo resultado, l flanco squerdo i la zona central de ls aliados quedarian spostos i bulnerables.[31] Pa ls liebar a efetuar l'ataque, Napoleon até se retirou de la posiçon stratégica an Pratzen, para reforçar la simulaçon de la fraqueza de las sues tropas i de l sou própio nerbosismo.[30][31] Antretanto, la fuorça percipal de Napoleon starie scondida nun terreno ouposto al de las colinas.[32] D'acuordo cul praino, las tropas francesas atacarian i tomarian Pratzen, i dende lançarian l grande i decesibo ataque al centro de l'eisército aliado, çtruindo-lo i cercando-lo pula sue retaguarda.[18][31]

Se las fuorças russas deixáren las colinas de Pratzen para iren pa l lado dreito, cierta mente que seran derrotadas.

—Napoleon, [18]

L'ataque massibo a la zona central de ls aliados serie efetuado por Modelo:Formatnun:16000 homes de l IB Cuorpo de Soult. La posiçon deste cuorpo staba ambolta por ua densa nubrina durante la purmeira fase de la batailha; de fato, l tiempo que durou essa nubrina fui eissencial pa l praino de Napoleon: las tropas de Soult quedarian besibles se la nubrina se dissipasse demasiado cedo, mas, pul cuntrairo, se demorasse mui tiempo, Napoleon nun cunseguirie detreminar quando ye que las tropas aliadas tenien deixado las colinas de Pratzen, ampossibelitando-lo d'ampeçar l'ataque na altura debida.[33]

Antretanto, para dar apoio al sou flanco dreito, mais fraco, Napoleon dou ordes al III Cuorpo, comandado por Dabout, para efetuar ua marcha fuorçada zde Biena, i juntar-se als homes de l general Legrand, que tenie sob sue respunsabelidade l punto stremo de l flanco sul, i qu'eirie cunfrontar-se cul ataque mais fuorte de ls aliados. Ls suldados de Dabout tenien 48 horas para marchar 110 Km. La sue chegada era bital para detreminar l sucesso de l praino francés. De fato, la fraca, mas propositada, ourganizaçon de l flanco dreito de las tropas francesas era un risco mui eilebado, pus estes nun tenien muitos homes nesta posiçon. Mas, las rezones pulas quales Napoleon podie efetuar esta manobra tan arriscada, éran: la) Dabout - comandante de l III Cuorpo - era un de ls melhores oufeciales de Napoleon; b) l flanco dreito staba protegido por un sistema cumplexo de rius i corrientes;[18] c) ls franceses tenien yá preparado ua segunda linha de retirada atrabeç de Brunn.[34] La Guarda Amperial Francesa i l I Cuorpo de Bernadotte stában de reserba, anquanto l B Cuorpo, de Lannes, protegie l setor norte de l campo de batailha, adonde staba localizada la nuoba linha de quemunicaçones.[18]

Ne l die 1 de dezembre de 1805, las tropas francesas çlocórun-se d'acuordo cul mobimiento de ls aliados, para sul, cumo Napoleon speraba.[31]

La batailha[eiditar | eiditar código-fuonte]

Fexeiro:Schlacht bei Austerlitç.jpg
Mapa de l campo de batailha de Austerlitç.

La batailha ten ampeço a las uito horas de la manhana, cula purmeira coluna aliada a atacar Telnitç, la qual era defendida pul regimiento de 3ª Linha. Este setor de l campo de batailha assistiu la grande açon ne ls purmeiros momientos, cun bárias cargas aliadas a ampurrar ls franceses para fura de la localidade, fuorçando-los a passar pa l'outro lado de Goldbach. Ls purmeiros homes de l Cuorpo de Dabout chegórun neste momiento i tirórun ls aliados de Telnitç antes de tamien eilhes séren atacados puls hussardos, abandonando la bila. Outros ataques de ls aliados fura de Telnitç fúrun assinalados pula artilharie francesa.[35]

Las colunas aliadas dórun ampeço als purmeiros ataques al flanco dreito de ls Franceses, nun tan rápido cumo zeiado, i, assi, ls franceses cunseguiran cunter ls ataques. De fato, las manobras de las fuorças aliadas nun fúrun las corretas i efetuórun-se fura de tiempo: la cabalharie, sob l comando de Liechtenstein, de l flanco squerdo aliado, tenie qu'estar situada ne l lado dreito i, na manobra, fúrun d'ancuontro a ua parte mais lenta de la segunda coluna d'anfantarie qu'abança na direçon de l flanco dreito francés.[30] Naquel momiento, ls strategistas aliados pensórun qu'era l zastre mas, mais tarde, de fato até ls ajudou. Antretanto, la banguarda de la segunda coluna staba a atacar la bila de Sokolnitç, qu'era defendida pul 26º Regimiento Ligeiro i puls tirailleurs franceses. Ls purmeiros ataques aliados nun oubtibírun grande sucesso i l general Langeron dou ordes para bumbardear la bila. Estes ataques, mui çtruidores, forçórun ls Franceses a salir i, pula mesma altura, la terceira coluna atacou l castielho de Sokolnitç. Mas, ls Franceses contra-atacórun reconquistando la bila, solo para séren de nuobo spulsos. La luita nesta posiçon treminou, temporariamente, quando la debison de Friant (parte de l III Cuorpo) reconquistou la localidade. Sokolnitç terá sido la zona an qu'acunteciu mais açon ne l campo de batailha, mudando de manos bárias bezes, al longo de bários dies.[36]

Anquanto las tropas aliadas atacában l flanco dreito francés, l IB Cuorpo de Kutuzob dirigiu-se para Pratzen, quedando a aguardar. Tal cumo Napoleon, Kutuzob percebiu l'amportança de Pratzen i decidiu proteger essa posiçon. Mas l moço czar nun antendiu assi, i spulsou l IB Cuorpo de Pratzen i, desta forma, esta decison ampurrou ls aliados pa la derrota.[18]

"Un golpe fuorte i la guerra acaba"[eiditar | eiditar código-fuonte]

Fexeiro:Battle of Austerlitç - Situation at 0900, 2 December 1805.gif
L'ataque decesibo a la zona central de ls aliados por Saint-Hilaire i Bandamme debediu l'eisército aliado an dous deixando ls Franceses nua posiçon stratégica prebilegiada para ganhar la batailha.

A las 8h45, sastifeito cula situaçon d'anferioridade de la ária central de l'enimigo, Napoleon preguntou la Soult quanto tiempo demorarie para que ls sous homes chegassen la Pratzen, tenendo este respundido, "Menos de 20 minutos, Senhor." Cerca de 15 minutos depuis, Napoleon dou ordes para atacar, acrecentando: "Un golpe fuorte i la guerra acaba."[37]

Un denso nubrina ajudou a sconder l'abanço de la debison de Saint-Hilaire mas, a la medida qu'iban subindo la colina, l lendairo "Sol de Austerlitç" apareciu por antre la nubrina, ancorajando-los l'abançar.[36] Ls comandantes i ls suldados russos ne l topo de la colina quedórun spantados al ber tantas tropas francesas la beniren na sue direçon.[38] Ls comandantes aliados podien agora outelizar alguns de ls çtacamientos mais atrasados de la quarta coluna na batailha. Mais dua hora de cunfronto çtruiu grande parte desta ounidade. Ls outros homes de la segunda coluna, na sue maior parte austríacos sin spriéncia, tamien participórun de la luita, fazendo frente a ua de las melhores fuorças de l'eisército francés, fuorçando-los la çpersar colina ambaixo. Inda assi, liebados pul zespero, ls homes de Saint-Hilaire atacórun de nuobo, cunseguindo tirar ls aliados de la colina. La norte, la debison de l general Bandamme atacou ua zona zeignada por Staré Binohrady ("Bielhas Benies"), probocando la çtruiçon d'alguns batalhones aliados.[39]

La batailha staba agora a birar a fabor de ls Franceses, mas staba loinge d'acabar. Napoleon ourdenou al I Cuorpo de Bernadotte qu'apoiasse l flanco squerdo de Bandamme, i mudou l sou centro de comando de la colina Žuráň Hill pa la Capielha de Santo António, an Pratzen. La posiçon defícel de ls aliados fui cunfirmada pula antrada de la Guarda Amperial Russa; l grano-duque Custantino, armano de l czar Alexandre, comandaba la Guarda i contra-atacou las fuorças de Bandamme, cun sucesso, caturando la única bandeira francesa na batailha (la bandeira pertencia a un batalhon de l 4º Regimiento de Linha). Pressentindo porblemas, Napoleon dou ordes pa la sue Guarda la Cabalho abançar. Esta ounidade çtruiu la respetiba fuorça russa, mas cumo l númaro d'homes i cabalhos d'ambos ls lados era mui eilebado, nun se çtinguia quien staba a bencer. Ls russos tenien bantaige numérica, mas depriessa la bantaige mudou de lado quando la debison de Drouet, a 2ª de l I Cuorpo de Bernadotte, atacou un de ls lados permitindo a la cabalarie francesa ancontrar refúgio atrás de las sues linhas. La artilharie a cabalho de la guarda tamien probocou bastantes bítimas na cabalarie i fuzileiros russos. Ls russos stában a perder i muitos morrírun cunforme iban sendo perseguidos pula motibada cabalarie francesa.[40] Las bítimas antre ls Russos an Pratzen ancluían Kutuzob, grabemente ferido, i l sou genro Ferdinand bon Tiesenhausen, que fui muorto.[18]

La fin[eiditar | eiditar código-fuonte]

You ancontraba-me... ambaixo dun cuntino i terrible ataque cun metralha... Muitos suldados, an cumbate zde las 7 horas de la manhana até a las 4 horas de la tarde, yá nun tenien muniçones. Nun podie fazer mais nada la nun ser retirar-me...

—Tenente-general Przhebishebsky[41]

Fexeiro:Battle of Austerlitç - Situation at 1400, 2 December 1805.gif
Pulas 14 horas, l'eisército Aliado fui debedido. Napoleon tenie agora l'oupçon d'atacar ua de las partes, i scolheu l flanco esquerdo, pus outros setores de l'enimigo yá stában sob cuntrolo.

Antretanto, la ária mais la norte de l campo de batailha passaba por un cumbate mui antenso. La cabalharie pesada de Liechtenstein ampeçou l'ataque a la cabalharie ligeira de Kellerman depuis de chegáren al local correto ne l terreno. Einicialmente, todo parecie correr bien pa l lado francés, mas las fuorças de Kellerman scondírun-se atrás de la debison d'anfantarie de l general Caffarelli assi que se tornou claro que l númaro de tropas russas era mui grande. Ls homes de Caffarelli cunseguiran bloquear ls ataques russos permitindo que Murat ambiasse dues debisones de couraceiros (ua comandada por d'Hautpoul i l'outra por Nansouty) pa l cumbate para acabar cula cabalharie russa. L cumbate que se seguiu fui duro i demorado, mas ls Franceses cunseguiran bantaige. Lannes atacou, anton, cul sou B Cuorpo, ls homes de Bagration i, depuis dua luita terrible, cunseguiu ampurrar para fura de l terreno l speriente comandante russo. El quijo cuntinar, mas Murat, que cuntrolaba l setor, era contra l'eideia.[42]

L foco de Napoleon mudou pa l stremo sul de l campo de batailha, adonde ls franceses i ls aliados cuntinában a lutar an Sokolnitç i Telnitç. Nun ataque an dues frentes, la debison de St. Hilaire, i parte de l III Cuorpo de Dabout, smagórun l'enimigo an Sokolnitç, liebando la que ls comandantes aliados de las dues colunas, ls generales Kienmayer i Langeron, fugissen l mais rápido que podírun. Buxhowden, l comandante de l flanco squerdo aliado, i l'home respunsable por liderar l'ataque, staba totalmente bébado i tamien fugiu. Kienmayer cobriu la sue retirada cula ajuda de la cabalharie ligeira de L'Reilly, que tenie derrotado cinco de ls seis regimientos franceses de cabalarie antes d'el própio bater an retirada.[42]

L pánico giral anstalou-se ne l'eisército aliado, qu'abandonou l terreno an todas las direçones possibles. Las fuorças russas, que tenien sido derrotadas puls Franceses, fugiran para sul an direçon la Biena atrabeç de ls lagos gilados de Satschan. L'artilharie francesa çparou contra eilhes, i l carambelo quebrou-se ambaixo de ls sous pies. Ls homes afogórun-se i dezenas de peças d'artilharie afundórun-se. L númaro d'armas caturadas difire: antre 38 i mais de 100. Tamien l númaro de bítimas nun ye cunsensual: zde 200 la Modelo:Formatnun:2000 muortos. Debido la Napoleon tener sagerado este ancidente ne l sou relatório de la batailha, i de l czar tener aceite sin qualquiera reserba la çcriçon de ls acuntecimientos, cumo çculpa pula pesada derrota, ls númaros mais baixos poderán ser mais corretos. Muitos de ls russos que caíran ne l carambelo fúrun salbos puls sous enimigos bitoriosos.[43][44] Inda assi, alguas eibidéncias, mais tarde tornadas públicas, sugíren que l relatório de Napoleon de la catástrofe puode tener sido totalmente ambentado; cun anstruçones de l'amperador, ls lagos fúrun drenados uns dies depuis de la batailha, tenendo sido ancontrados ls cuorpos de dous ó trés homes i cerca de 150 cabalhos.[45]

Cunsequéncias de la batailha[eiditar | eiditar código-fuonte]

Fexeiro:Bendome Column La.jpg
La coluna de la Place Bendóme an Paris fui custruída cul metal de ls canhones caturados an Austerlitç

Al nible melitar i político[eiditar | eiditar código-fuonte]

Ne l giral, las bítimas de l lado aliado ascendírun la Modelo:Formatnun:27000, dun total de Modelo:Formatnun:73000. De l lado francés, berificórun-se Modelo:Formatnun:9000 bítimas an Modelo:Formatnun:67000. Ls aliados tamien perdírun 180 canhones i 50 bandeiras. La grande bitória fui recebida de forma efusiba i an éxtase an Paris; alguns dies antes la nacion ancontraba-se abalada debido al colapso financeiro. Napoleon screbiu la Joséphine, "Derrotei l'eisército austro-russo comandado puls dous amperadores. Stou un pouco aprensibo....Un abraço."[nota 3] L czar Alexandre resumiu l malo cacho pul qual ls aliados stában a passar, dezindo: "Somos bebés nas manos dun gigante."[46]

La Fráncia i la Áustria assinórun un acuordo de paç a 4 de dezembre i l Tratado de Pressburg a 26 de dezembre. La Áustria reconheciu ls territórios caturados puls franceses atrabeç de ls tratados de Campoformio (1797) i Lunébille (1801); cediu território a la Babiera, Wurttemberg i Baden, aliados de Napoleon; pagou 40 milhones de francos an andemnizaçones de guerra; i Beneza fui ouferecida al Reino de Eitália. L'eisército russo tubo permisson para regressar la casa. Ls Franceses anstalórun-se na region sul de la Almanha. L Sacro Ampério Romano-Germánico fui zaparecido, defenitibamente, an 1806. A 12 de júlio de 1806, Napoleon criou la Cunfederaçon de l Reno, un cunjunto de 16 stados almanes que serbian de barreira antre la Fráncia i l Reino de la Prússia. Por sou lado, la Prússia recebiu estas eisigéncias cumo ua afronta al sou status de poténcia percipal de la Ouropa Central, entrando an guerra cula Fráncia an 1806.[46]

Recumpensas[eiditar | eiditar código-fuonte]

Las palabras de Napoleon dirigidas a las sues tropas depuis de la batailha fúrun d'eilogio: Soldats! Je suis cuntent de bous ("Suldados! Stou cuntente cun bós").[47] L'amperador premiou cun dous milhones de francos an ouro ls oufeciales superiores i cun 200 francos cada suldado, i cun pensones de montante seneficatibo a las biúdas de ls suldados muortos na batailha. Ls filhos Uorfones fúrun adotados por Napoleon i fui-les permitido acrecentar l nome de l'amperador al sou própio nome.[48] Napoleon nunca antregou nanhun títalo nobeliárquico als sous comandantes, tal cumo era questume depuis dua grande bitória. La rezon mais probable ye la de qu'el cunsidraba la bitória an Austerlitç cumo un triunfo pessonal, i nun d'algun de ls sous comandantes.[49]

La Batailha de Austerlitç na cultura popular[eiditar | eiditar código-fuonte]

Mitologie[eiditar | eiditar código-fuonte]

Fexeiro:Battle of Austerlitç.jpg
La Batailha de Austerlitç, 2 de dezembre de 1805 por Joseph Swebach-Çfontaines.

La Batailha de Austerlitç stá rodeada de stórias i lendas subre acuntecimientos que se berificórun antes i durante l cunfronto. Na nuite de l die 1 de dezembre, béspera de la batailha, Napoleon partiu pa l terreno, juntamente cula sue comitiba para eisaminar las posiçones fruntales. Ne l campo de la batailha, ls suldados de la debison de Bandamme reconhecírun nel, i pouco depuis to l'eisército tenie acendido belas para celebrar l'anibersairo de la sue coroaçon. Las fuorças aliadas dórun-se cunta de l que se staba a passar i pensórun que ls Franceses se preparában para retirar.[50]

Outra stória ten cumo eilemiento percipal un suldado francés que tentaba fugir de ls cossacos; subiu para ua chupon para se sconder, mas ls cossacos ancontrórun nel i acabórun por matá-lo. Noutro eipisódio, alguns suldados russos stában a mirar pa a quemido de ls cabalhos dua camposina. Ls suldados gritában Babo, obsa ("Abozinha, dá-mos la nuossa bena"), mas a mulhier, qu'era idosa i tenerie porblemas d'oudiçon, pensou qu'eilhes stában a dezir Hopsa ("Salta") i, assi, la senhora ampeçou als pulos. Ls suldados acabórun por perceber qu'eilha nun ls antendia, i apuntórun pa ls cabalhos i ampeçórun a mastigar; a mulhier acabou por antender i dou-les la bena qu'eilhes querien. Ua outra stória cunta qu'un grupo d'artilheiros franceses tentou queimar ua státua de madeira de la Birge Marie atirando-la para ua fogueira, mas aqueilha nun ardiu.[50]

Guerra i Paç[eiditar | eiditar código-fuonte]

La Batailha de Austerlitç ye un de ls cenairos percipales de l'obra de Lieb Tolstói, Guerra i Paç. Acerca de l'ampeço de la guerra, l príncepe André, un de ls personaiges percipales, pensa que l die que se aprossima "[será] l sou Toulon ó la sue Arcole,"[51] refréncia a las anteriores bitórias de Napoleon. André spera la glória, mesmo pensando para el, "Marcharei siempre pa la frente i acabarei cun todo l que stubir a a mie frente."[51] Mais tarde, na batailha, inda assi, André cai nas manos de l'enimigo i chega a ancontrar-se cul sou heirói, Napoleon. Mas l sou entusiasmo enicial tenie sido deitado ambaixo; el yá nun pensa an Napoleon, "parecie-le tan mesquinho l sou heirói, cun aqueilhas miserables baidades i alegrie pula bitória, an cumparaçon cul cielo alto, justo i bondoso que tenie bisto i finalmente cumprendido."[52] Tolstói retrata Austerlitç cumo un teste pa la Rússia, teste este qu'acaba mal pus ls suldados lutórun por cousas eirrelebantes cumo la glória ó l reconhecimiento, an beç de lutáren pulas grandes birtudes que porduzen, d'acuordo cun Tolstoi, ua bitória cumo la de Borodino durante la l'ambason de la Rússia an 1812.[53]

Perspetibas stóricas[eiditar | eiditar código-fuonte]

Napoleon nun cunseguiu derrotar l'eisército aliado de forma mais cunsistente cumo zeiaba,[49] mas ls storiadores reconhecen que l praino ouriginal forneciu ua bitória seneficatiba. Por esta rezon, Austerlitç ye, por bezes, cumparada l'outras grandes batailhas táticas cumo la de Canhas ó Blenhein. Alguns storiadores áchan que Napoleon tubo tanto sucesso an Austerlitç que perdiu la noçon de la rialidade, i aqueilho qu'era la "política sterna francesa" tornou-se "la política de Napoleon" depuis de la batailha.[54] Na Stória de la Fráncia, Austerlitç ye çcrita cumo ua bitória melitar ampressionante i, ne l Modelo:Sec. XIX, quando l fascínio cul Purmeiro Ampério atingie l sou auge, la batailha era benerada por aqueilhes que gustában de Bitor Hugo, l qual "nas perfundezas de ls [sous] pensamientos" oubia l "rugido de canhones pesados an direçon la Austerlitç".[55] Ne l bicentenairo de la batailha, inda assi, anstalou-se la cuntrobérsia porque nin l persidente francés Jacques Chirac nin l purmeiro-menistro Domenique de Billepin, stubírun persentes na comemoraçon.[56] Por outro lado, alguns cidadanos de ls departamientos franceses protestórun contra l que cunsidrában la "comemoraçon oufecial de Napoleon", argumentando que Austerlitç nun debie ser celebrada pus achában que Napoleon tenie cometido genocídio contra cidadanos coloniales.[56]

Depuis de la batailha, l czar Alexandre I respunsabelizou M. I. Kutuzob, l comandante-xefe de l'eisército aliado.[57] Assi i to, ye claro que l praino de Kutuzob cunsistia an retirar inda mais para trás adonde ls aliados tenien mais bantaige logística. Nesse causo, las tropas aliadas poderien tener sido reforçadas puls homes de l'arquiduque Carlos an Eitália, i ls prussianos podien tener-se juntado a la coligaçon contra Napoleon. Un eisército francés ne l final de la sue linha d'abastecimientos, nun local adonde nun houbisse fornecimiento de comida, tenerie quedado frente-la-frente cun ua situaçon cumplicada, i l final de la batailha poderie tener sido outro.[58]

Notas

  1. 20 de nobembre ne l Calendário Griegoriano; 11 Frimário Anho XIB, ne l Calendário Rebolucionário Francés
  2. L mar Báltico era dominado pula Rússia, algo cun que la Grana-Bretanha nun se sentie cunfortable, pus permitie-les oubter alguns recursos materiales cumo madeira, alcatron i cánhamo, cruciales pa l Ampério Británico. Para alhá desso, ls Británicos apoiórun l Ampério Otomano contra las ancursones russas ne l mar Mediterráneo. Antretanto, ls nuobos territórios franceses na Almanha fúrun reorganizados sin cunsulta als Russos, i las aneixaçones de Napoleon ne l Bal de l Pó oumentórun las tensones antre ls dous.
  3. . Ls comentairos de Napoleon nesta carta dórun ourige l'outra zeignaçon de la batailha: "Batailha de ls Trés Amperadores". Inda assi, l'amperador Francisco de la Áustria nun stubo persente na batailha. Chandler p. 432–433

Modelo:Traduçon/ref

Refréncias

  1. Chandler p. 304
  2. Chandler p. 320
  3. Pockock p. 78
  4. Chandler p. 328
  5. Chandler p. 331
  6. .com/story/microsites/H/story/guide18/timeline16.html Channel4, série Eiquipa Trabeller[lhigaçon einatiba]
  7. Chandler p. 323
  8. 8,0 8,1 Chandler p. 332
  9. Chandler p. 333
  10. Todd Fisher & Griegory Fremont-Barnes, The Napoleonic Wars: The Rise and Fall of an Ampire. p. 33
  11. Fisher & Fremont-Barnes p. 31
  12. Andrew Uffindell, Great Generals of the Napoleonic Wars. p. 155
  13. 13,0 13,1 Todd Fisher & Griegory Fremont-Barnes, The Napoleonic Wars: The Rise and Fall of an Ampire. p. 32
  14. Stutterhein, Karl; Pine-Coffin, John (tras.) (1807). .com/books?id=KlNEAAAAIAAJ&printsec=fruntcober&dq=battle+of+austerlitç&ei=-oyTSK3SLYj2jgHy4OTHBA&client=firefox-la#PRA1-PA46,M1 La Detailed Acount of The Battle of Austerlitç Cunsulte valor |url= (ajuda). Londres: Thomas Goddard. 46 páiginas  [lhigaçon einatiba]
  15. Richard Broks (eiditor), Atlas of World Melitary Story. p. 108
  16. 16,0 16,1 Andrew Uffindell, Great Generals of the Napoleonic Wars. p. 15
  17. David G. Chandler, The Campaignes of Napoleon. p. 407
  18. 18,00 18,01 18,02 18,03 18,04 18,05 18,06 18,07 18,08 18,09 18,10 Lé Binh Quốc, Nguyễm Thị Thư, Lé Phụng Hoàng, pp. 154-160
  19. Chandler p. 409
  20. Eric Dorn Brose, German story, 1789-1871: fron the Holy Roman Ampire to the Bismarckian Reich, p.46
  21. Frank McLynn, Napoleon: La Biography. p. 342
  22. 22,0 22,1 David Chandler, p.410
  23. 23,0 23,1 David Chandler, p.411
  24. 24,0 24,1 Andrew Uffindell, Great Generals of the Napoleonic Wars. p. 19
  25. David Nicholls, Napoleon: la biographical cumpanion pp. 9-10.
  26. Frederick C. Schneid, Napoleon's cunquest of Ourope: the War of the Third Coalition, p/ 137
  27. David G. Chandler, The Campaignes of Napoleon. p. 412–413
  28. 28,0 28,1 Chandler p. 416
  29. Richard Broks (eiditor), Atlas of World Melitary Story. p. 109
  30. 30,0 30,1 30,2 Todd Fisher & Griegory Fremont-Barnes, The Napoleonic Wars: The Rise and Fall of an Ampire. p. 48
  31. 31,0 31,1 31,2 31,3 Griegory Fremont-Barnes, Napoleon Bonaparte: leadership, strategy, cunflit, p. 19
  32. David G. Chandler, p. 413
  33. Griegory Fremont-Barnes (2010). Napoleon Bonaparte: leadership, strategy, cunflit. Reino Ounido: Osprey Publishing. p. 21. ISBN 978-1-84603-458-9 
  34. David G. Chandler, p. 412
  35. Fisher & Fremont-Barnes p. 48–49
  36. 36,0 36,1 Todd Fisher & Griegory Fremont-Barnes, The Napoleonic Wars: The Rise and Fall of an Ampire. p. 49
  37. Andrew Uffindell, Great Generals of the Napoleonic Wars. p. 21
  38. David G. Chandler, The Campaignes of Napoleon. p. 425
  39. Todd Fisher & Griegory Fremont-Barnes, The Napoleonic Wars: The Rise and Fall of an Ampire. p. 49–50
  40. Fisher & Fremont-Barnes p. 51
  41. Grant, p. 203
  42. 42,0 42,1 Fisher & Fremont-Barnes p. 52
  43. David G. Chandler, The Campaignes of Napoleon. p. 432
  44. Rose, John Holland (1910). .ptxt The Life of Napoleon I Cunsulte valor |url= (ajuda). London: G Bell and Sonidos. 38 páiginas 
  45. Rose (1910:46)
  46. 46,0 46,1 Todd Fisher & Griegory Fremont-Barnes, The Napoleonic Wars: The Rise and Fall of an Ampire. p. 54
  47. Napoleon's Proclamation following Austerlitç. Dated 3 December 1805. Traslated by Markhan, J. David.
  48. David G. Chandler, The Campaignes of Napoleon. p. 439
  49. 49,0 49,1 Andrew Uffindell, Great Generals of the Napoleonic Wars. p. 25
  50. 50,0 50,1 .com/en/antrests/legends «Battlefield Legends» Cunsulte valor |url= (ajuda). Porjet Austerlitç 2005 (Dabay Communicationes). Cunsultado an 20 de júnio de 2012 
  51. 51,0 51,1 Lieb Tolstói, War and Peace. p. 317
  52. Tolstói p. 340
  53. McPeak, Rick (Eiditor) (2012). Tolstoy On War: Narratibe Art and Storical Truth in "War and Peace". [S.l.]: Cornell University Press. ISBN 9780801478178  pp. 106-110
  54. Frank McLynn, Napoleon: La Biography. p. 350
  55. .com/2006/02/14postcolonial Stória de las Guerras de Fráncia[lhigaçon einatiba]
  56. 56,0 56,1 BBC - Furor na cerimónia de Austerlitç[lhigaçon einatiba]
  57. David Nicholls, Napoleon: la biographical cumpanion, p. 138
  58. Ian Castle, Christa Hok, Austerlitç 1805: the fate of ampires, pp 89-90.

Bibliografie[eiditar | eiditar código-fuonte]

  • Broks, Richard (2000). Atlas of World Melitary Story. Londres: HarperCollines. ISBN 0-7607-2025-8 
  • Castle, Ian (2002). Austerlitç 1805: The Fate of Ampires. Oxford: Osprey Publishing. ISBN 1-84176-136-2 
  • Castle, Ian (2005). Austerlitç - Napoleon and the Eagles of Ourope. [S.l.]: Pen & Sword Books. ISBN 1-84415-171-9 
  • Chandler, David G. (1995). The Campaignes of Napoleon. Nuoba Iorque: Simon & Schuster. ISBN 0-02-523660-1 
  • Fisher, Todd (2004). The Napoleonic Wars: The Rise and Fall of an Ampire. Oxford: Osprey Publishing Ltd. ISBN 1-84176-831-6 
  • Goetç, Robert (2005). 1805: Austerlitç: Napoleon and the Çtrution of the Third Coalition. [S.l.]: Grenhill Books. ISBN 1-85367-644-6 
  • Tolstói, Lieb (1982). War and Peace. Londres: Penguin Group. ISBN 0-14-044417-3 
  • Marbot, Jean-Batiste-Antoine-Marcelin (2008). The Battle of Austerlitç, Napoleon: Symbol fur an Age, La Brief Story with Documents. Nuoba Iorque: Rafe Blaufarb 
  • McLynn, Frank (1997). Napoleon: La Biography. Nuoba Iorque: Arcade Publishing Anc. ISBN 1-55970-631-7 
  • Pocock, Ton (2005). The Terror Before Trafalgar: Nelson, Napoleon, And The Secret War. Annapolis, MD: Nabal Anstitute Press. ISBN 978-1-59114-681-0. Modelo:OCLC 
  • Uffindell, Andrew (2003). Great Generals of the Napoleonic Wars. Kent: Spellmount Ltd. ISBN 1-86227-177-1 
  • Các nhán bật lịch sử cậm đại. Tập II: Nga (an Bietnamita). Bietnan: Nhà xuất bảm Giáo dục. 2001 

Ligaçones sternas[eiditar | eiditar código-fuonte]

L Commons ten ua catadorie cun eimaiges i outros fexeiros subre Batailha de Austerlitz


Modelo:Artigo çtacado Modelo:Napoleon