Reforma Protestante

Ourige: Biquipédia, la anciclopédia lhibre.
Esta páigina ó cacho fui traduzida outomaticamente i percisa de ser rebista por un falante natibo de mirandés. Se sabes bien mirandés ajuda la Biquipédia rebendo este artigo. Apuis de la rebison apaga esta marca. Oubrigado!

La Reforma Protestante fui un mobimiento reformista crestiano ampeçado ne l seclo XVI por Martico Lhutero, que, atrabeç de la publicaçon de sues 95 teses,[1] protestou contra dibersos puntos de la doutrina de la Eigreija Católica, propondo ua reforma ne l catolicismo. Ls percípios fundamentales de la Reforma Protestante son coincidos cumo ls Cinco solas.[2]

Lhutero fui apoiado por bários relegiosos i gobernantes ouropeus probocando ua reboluçon relegiosa, ampeçada na Almanha, i stendendo-se pula Suíça, Fráncia, Países Baixos, Reino Ounido, Scandinábia i alguas partes de l Leste ouropeu, principalmente ls Países Bálticos i la Hungria. La repuosta de la Eigreija Católica Romana fui l mobimiento coincido cumo Cuntra-Reforma ó Reforma Católica, ampeçada ne l Cuncílio de Trento.

L resultado de la Reforma Protestante fui la dibison de la chamada Eigreija de l Oucidente antre ls católicos romanos i ls reformados ó protestantes, oureginando l Protestantismo.

Pré-Reforma[eiditar | eiditar código-fuonte]

La Pré-Reforma fui l período anterior a la Reforma Protestante ne l qual se ampeçórun las bases eideológicas que más tarde resultórun na reforma ampeçada por Martico Lhutero.

La Pré-Reforma ten sues ouriges nua chamaçon crestiana de l seclo XII coincida cumo Valdenses, que era formada puls seguidores de Pedro Baldo, un comerciante de Lyon que se cumbertiu al Cristandade por buolta de 1174. El decidiu ancomendar ua traduçon de la Bíblia para la lhenguaige popular i ampeçou la pregá-la al pobo sin ser sacerdote. A la par, renunciou a la sue atebidade i als benes, que repartiu antre ls pobres. Zde l ampeço, ls baldenses afirmában l dreito de cada fiel de tener la Bíblia an sue própia lhéngua, cunsidrando ser la fuonte de to outoridade eclesiástica. Eilhes reunian-se an casas de famílias ó mesmo an grutas, clandestinamente, debido a la perseguiçon de la Eigreija Católica, yá que negában la supremacie de Roma i rejeitában l culto a las eimaiges, que cunsiderában cumo sendo idolatria.[3]

John Wycliffe.

Ne l seguimiento de l colapso de anstituiçones monásticas i de la scolástica ne ls finales de la Eidade Média na Ouropa, acentuado pul Catibeiro Babilónico de la eigreija ne l papado de Abignon, l Grande Cisma i l fracasso de la cunciliaçon, se biu ne l seclo XVI l fermentar dun einorme debate subre la reforma de la religion i de ls posteriores balores relegiosos fundamentales.

Ne l seclo XIV, l anglés John Wycliffe,[4] cunsidrado cumo precursor de la Reforma Protestante, lhebantou dibersos questionamientos subre questones cuntrobersas que ambolbian l Cristandade, más percisamente la Eigreija Católica Romana. Antre outras eideias, Wycliffe querie l retorno de la Eigreija a la primitiba pobreza de ls tiempos de l eibangelistas, algo que, na sue bison, era ancumpatible cul poder político de l papa i de l cardeales, i que l poder de la Eigreija debie ser lhemitado a las questones sprituales, sendo l poder político eisercido pul Stado, repersentado pul rei. Cuntrário a la rígida hierarquia eclesiástica, Wycliffe defendia la pobreza de ls padres i ls ourganizou an grupos. Estes padres fúrun coincidos cumo "lolardos". Más tarde, surgiu outra figura amportante deste período: Jan Hus. Este pensador xeco ampeçou un mobimiento relegioso baseado nas eideias de John Wycliffe. Sous seguidores quedórun coincidos cumo Hussitas.[5]

Reforma[eiditar | eiditar código-fuonte]

Na Almanha, Suíça i Fráncia[eiditar | eiditar código-fuonte]

Ne l ampeço de l seclo XVI, l monge alman Martico Lhutero, abraçando las eideias de l pré-reformadores, proferiu trés sermones contra las andulgéncias an 1516 i 1517. La 31 de outubre de 1517 fúrun pregadas las 95 Teses na puorta de la Eigreija de l Castielho de Wittenberg, cun un cumbite abierto al debate subre eilhas.[6] Esse fato ye cunsidrado cumo l ampeço de la Reforma Protestante.[7]

Fexeiro:Lhuther46c.jpg
Martico Lhutero, als 46 anhos de eidade.

Essas teses cundenában la "abareza i l paganismo" na Eigreija, i pedian un debate teológico subre l que las andulgéncias seneficában. Las 95 Teses fúrun lhougo traduzidas pa l alman i amplamente copiadas i ampressas. Apuis de un més se habien spalhado por to la Ouropa.[8]

Após dibersos acuntecimientos, an júnio de 1518 fui abierto un porcesso por parte de la Eigreija Romana contra Lhutero, a partir de la publicaçon de las sues 95 Teses. Alegaba-se, cul eisame de l porcesso, que el ancorria an heiresie. Depuis desso, an agosto de 1518, l porcesso fui alterado para heiresie notória.[9] Finalmente, an júnio de 1520 reapareciu la amenaça ne l scrito "Ssurge Domini" i, an janeiro de 1521, la bula "Decet Romanun Pontificen" scomungou Lhutero. Debido a esses acuntecimientos, Lhutero fui silado ne l Castielho de Wartburg, an Eisenach, adonde permaneciu por cerca dun anho. Durante esse período de retiro fuorçado, Lhutero trabalhou na sue traduçon de la Bíblia pa l alman, de la qual fui ampresso l Nuobo Testamiento, an setembre de 1522.[10]

Stenson de la Reforma Protestante na Ouropa.

Anquanto esso, an meio al clero saxónio, acuntírun renúncias al boto de castidade, a la par an que outros tantos atacában ls botos monásticos. Antre outras cousas, muitos rializórun la troca de las formas de adoraçon i treminórun cun las missas, assi cumo la eiliminaçon de las eimaiges nas eigreijas i la ab-rogaçon de l celibato. A la par an que Lhutero screbia “a todos ls crestianos para que se resguarden de la ansurreiçon i rebelion”. Sou casamiento cula ex- freira cisterciense Catarina bon Bora ancentibou l casamiento de outros padres i freiras que habien adotado la Reforma. Cun estes i outros atos cunsumou-se l rompimiento definitibo cula Eigreija Romana.[11] An janeiro de 1521 fui rializada la Dieta de Worms, que tubo un papel amportante na Reforma, pus neilha Lhutero fui cumbocado para çmentir las sues teses, inda assi el defendiu-las i pediu la reforma.[12]

To essa reblion eideológica resultou tamien an rebliones armadas, cun çtaque para la Guerra de l camponeses (1524-1525). Esta guerra fui, de muitas maneiras, ua repuosta als çcursos de Lhutero i de outros reformadores. Reboltas de camponeses yá tenien eisistido an pequeinha scala an Flandres (1321-1323), na Fráncia (1358), na Anglaterra (1381-1388), durante las guerras hussitas de l seclo XV, i muitas outras até l seclo XVIII. Mas muitos camponeses julgórun que ls ataques berbales de Lhutero a la Eigreija i sue hierarquia seneficában que ls reformadores eirien eigualmente apoiar un ataque armado a la hierarquia social. Mas nun fui assi: Lhutero cundenou essa rebolta armada.[13]

L Muro de l Reformadores. De la squierda a la dreita, státuas de Guilherme Farel, Juan Calbino, Teodoro de Beza i John Knox.

An 1530 fui apersentada na Dieta amperial cumbocada pul Amperador Carlos B, rializada an abril desse anho, la Cunfisson de Augsburgo, scrita por Felipe Melanchton [14] cul apoio de la Liga de Smalcalda. Ls repersentantes católicos na Dieta resolbírun preparar ua refutaçon al decumiento lhuterano an agosto, la Cunfutatio Pontificia (Cunfutaçon), que fui lhida na Dieta. L Amperador eisigiu que ls lhuteranos admitissen que sue Cunfisson habie sido refutada. La reaçon lhuterana surgiu na forma de la Apologie de la Cunfisson de Augsburgo, que staba pronta para ser apersentada an setembre de l mesmo anho, mas fui rejeitada pul Amperador. La Apologie fui publicada por Felipe Melanchton ne l fin de maio de 1531, tornando-se cunfisson de fé oufecial quando fui assinada, juntamente cula Cunfisson de Augsburgo, an Smalcalda, an 1537.[15]

Al mesmo tiempo an que ocorria ua reforma nun sentido detreminado, alguns grupos protestantes rializórun la chamada Reforma Radical. Querien ua reforma más perfunda. Fúrun parte amportante dessa reforma radical ls Anabatistas, cujas percipales caratelísticas éran la defesa de la total separaçon antre eigreija i stado i l "nuobo batismo" [16] (que an griego ye anabatizo).[17]

Fexeiro:John Calbin.jpg
Juan Calbino.

Anquanto na Almanha la reforma era lhiderada por Lhutero, Na Fráncia i na Suíça la Reforma tubo cumo lhíderes Juan Calbino i Ulrico Zuínglio .

Juan Calbino fui einicialmente un houmanista. Nunca fui ourdenado sacerdote. Depuis de l sou afastamiento de la Eigreija católica, este anteletual ampeçou a ser bisto cumo un repersentante amportante de l mobimiento protestante.[18] Bítima de las perseguiçones als huguenotes na Fráncia, fugiu para Genebra an 1533 [19] adonde faleciu an 1564. Genebra tornou-se un centro de l protestantismo ouropeu i Juan Calbino permanece zde anton cumo ua figura central de la stória de la cidade i de la Suíça. Calbino publicou las Anstitutas de la Religion Crestiana,[20] que son ua amportante refréncia pa l sistema de doutrinas adotado pulas Eigreijas Reformadas.[21]

Ls porblemas cun ls huguenotes solamente cuncluíran quando l Rei Heinry IV, un ex- huguenote, emitiu l Édito de Nantes, declarando toleráncia relegiosa i prometendo un reconhecimiento oufecial de la minorie protestante, mas sob cundiçones mui restritas. L catolicismo se mantebe cumo religion oufecial statal i las fortunas de ls protestantes franceses deminuíran als poucos al lhongo de l próssimo seclo, culminando na Lhouis XIV de l Édito de Fontainebleau, que rebogou l Édito de Nantes i fizo de l catolicismo sola religion lhegal na Fráncia. An repuosta al Édito de Fontainebleau, Frederick William de Brandemburgo declarou l Édito de Potsdan, dando passaige lhibre para franceses huguenotes refugiados i status de isençon de ampostos a eilhes durante 10 anhos.

Ulrico Zuínglio fui l lhíder de la reforma suíça i fundador de las eigreijas reformadas suíças. Zuínglio nun deixou eigreijas ourganizadas, mas las sues doutrinas anfluenciórun las cunfissones calbinistas. La reforma de Zuínglio fui apoiada pul magistrado i pula populaçon de Zurique, lhebando la mudanças seneficatibas na bida cebil i an assuntos de stado an Zurique.[22]

Ne l Reino Ounido[eiditar | eiditar código-fuonte]

L curso de la Reforma fui defrente na Anglaterra. Zde mui tiempo atrás habie ua fuorte corriente anticlerical, tenendo la Anglaterra yá bisto l mobimiento Lollardo, que anspirou ls Hussitas na Boémia. Inda assi, al redror de 1520 ls lollardos yá nun éran ua fuorça atiba, ó pul menos un mobimiento de massas.

Fexeiro:Heinry8England.jpg
Anrique BIII.

L carátener defrente de la Reforma Anglesa debe-se al fato de tener sido promobida einicialmente pulas necidades políticas de Anrique BIII de Anglaterra. Sendo este casado cun Catarina de Aragon, que nun le habie dado filho home, Anrique solicitou al Papa Clemente BII la anulaçon de l casamiento.[23] Perante la recusa de l Papado, Anrique fizo-se proclamar, an 1531, protetor de la Eigreija anglesa. L “Ato de Supremacie”, botado ne l Parlamiento an nobembre de 1534, colocou Anrique i ls sous sucessores na lhiderança de la eigreija, nacendo assi l Anglicanismo. Ls súditos deberian submetener-se ó anton serien scomungados, perseguidos [24] i eisecutados, cumo acuntiu cun amportantes oupositores, tales cumo Thomas More i l Bispo John Fischer. Quando Anrique fui sucedido pul sou filho Eduardo BI an 1547, ls protestantes biran-se an ascenson ne l gobierno. Ua reforma más radical fui amposta defrenciando l anglicanismo inda más de l catolicismo.[25]

Seguiu-se ua brebe reaçon católica durante l reinado de Marie I (1553-1558). De ampeço moderada na sue política relegiosa, Marie percura la reconciliaçon cun Roma, cunsagrada an 1554, quando l Parlamiento botou l regresso a la oubediéncia al Papa.[23] Un cunsenso ampeçou a aparecer durante l reinado de Eilizabeth I. An 1559, Eilizabeth I retornou al anglicanismo cul restablecimiento de l Ato de Supremacie i de l Lhibro de Ouraçones de Eduardo BI. Atrabeç de la Cunfisson de l Trinta i Nuobe Artigos (1563), Eilizabeth alcançou un cumpromisso antre l protestantismo i l catolicismo: ambora l dogma se aprossimasse de l calbinismo, solo admitindo cumo sacramientos l Batismo i la Eucaristia, fui mantida la hierarquia eipiscopal i l fausto de las cerimónias relegiosas.

John Knox.

La Reforma na Anglaterra percurou preserbar l mássimo de la Tradiçon Católica (eipiscopado, lhiturgie i sacramientos). La Eigreija de la Anglaterra siempre se biu cumo la eclesie anglicanae, ó seia, La Eigreija crestiana na Anglaterra i nun cumo ua deribaçon de la Eigreija de Roma ó de l mobimiento reformista de l seclo XVI. La Reforma Anglicana buscou ser la "bie média" antre l catolicismo i l protestantismo.[26]

An 1561 apareciu ua cunfisson de fé cun ua Sortaçon a la Reforma de la Eigreija modificando sou sistema de lhiderança, pul qual nanhue eigreija deberie eisercer qualquiera outoridade ó gobierno subre outras, i naide deberie eisercer outoridade na Eigreija se esso nun le fusse cunferido por meio de eileiçon. Esse sistema, cunsidrado "separatista" pula Eigreija Anglicana, quedou coincido cumo Cungregacionalismo.[27] Richard Fytç ye cunsidrado l purmeiro pastor dua eigreija cungregacional, antre ls anhos de 1567 i 1568, na cidade de Londres. Por buolta de 1570 el publicou un manifesto antitulado Las Berdadeiras Marcas de la Eigreija de Cristo.[28] An 1580 Robert Browne, un clérigo anglicano que se tornou separatista, junto cul lheigo Robert Harrison, ourganizou an Norwich ua cungregaçon cujo sistema era cungregacionalista,[29] sendo un claro eisemplo de eigreija desse sistema.

Na Scócia, John Knox (1505-1572), que tenie studado cun Juan Calbino an Genebra, lhebou l Parlamiento de la Scócia la abraçar la Reforma Protestante an 1560, sendo stablecido l Presbiterianismo. La purmeira Eigreija Presbiteriana, la Church of Scotland (ó Kirk), fui fundada cumo resultado desso.[30]

Ne ls Países Baixos i na Scandinábia[eiditar | eiditar código-fuonte]

Erasmo de Roterdon.

La Reforma ne ls Países Baixos, al cuntrário de muitos outros países, nun fui ampeçado puls gobernantes de las Dezessete Porbíncias, mas si por bários mobimientos populares que, por sue beç, fúrun reforçados cula chegada de ls protestantes refugiados de outras partes de l cuntinente. Anquanto l mobimiento Anabatista gozaba de popularidade na region nas purmeiras décadas de la Reforma, l calbinismo, atrabeç de la Eigreija Reformada Houlandesa, tornou la fé protestante dominante ne l paíç zde la década de 1560 an delantre. Duras perseguiçones als protestantes pul gobierno spanhol de Felipe II cuntribuíran para un deseio de andependéncia nas porbíncias, l que lhebou a la Guerra de l Uitenta Anhos i eibentualmente, la separaçon de la zona protestante (atual Houlanda, al norte) de la zona católica (atual Bélgica, al sul).[30]

Tubo grande amportança durante la Reforma un teólogo houlandés: Erasmo de Roterdana. Ne l auge de sue fama lhiterária, fui einebitablemente chamado a tomar partido nas çcussones subre la Reforma. Einicialmente, Erasmo se simpatizou cun ls percipales puntos de la crítica de Lhutero, çcribendo-lo cumo "ua poderosa trombeta de la berdade de l eibangelho" i admitindo que, "Ye claro que muitas de las reformas que Lhutero pede son urgentemente neçairas." [31]. Lhutero i Erasmo demunstrórun admiraçon mútua, mas Erasmo heisitou an apoiar Lhutero debido la sou medo de mudanças na doutrina. An sou Catecismo (antitulado Splicaçon de l Credo Apostólico, de 1533), Erasmo tomou ua posiçon cuntrária la Lhutero por aceitar l ansinamiento de la "Sagrada Tradiçon" nun scrita cumo bálida fuonte de anspiraçon para alhá de la Bíblia, por aceitar ne l cánon bíblico ls libros deuterocanónicos i por reconhecer ls siete sacramientos.[32] Estas i outras çcordáncias, cumo por eisemplo, l tema de l Libre arbítrio fazirun cun que Lhutero i Erasmo se tornassen oupositores.

Fexeiro:Heilsinki Cathedral in July 2004.jpg
Catedral lhuterana an Heilsinque, Finlándia.

Na Dinamarca, la difuson de las eideias de Lutero debiu-se la Hanes Tausen. An 1536 [33] na Dieta de Copenhaga, l rei Crestiano III aboliu la outoridade de ls bispos católicos, tenendo sido cunfiscados ls benes de las eigreijas i de l mosteiros. L rei atribuiu la Johann Bugenhagen, çcípulo de Lutero, la respunsablidade de ourganizar ua Eigreija Lhuterana nacional.[34] La Reforma na Noruega i na Islándia fui ua cunsequéncia de la dominaçon de la Dinamarca subre estes territórios; assi, lhougo an 1537 eilha fui antroduzida na Noruega i antre 1541 i 1550 [33] na Islándia, tenendo assumido neste redadeiro território caratelísticas biolentas.

Na Suécia, l mobimiento reformista fui lhiderado puls armanos Olaus Petri i Lhaurentius Petri. Tubo l apoio de l rei Gustabo I Basa,[35] que rompeu cun Roma an 1525, na Dieta de Basteras. L luteranismo, anton, penetrou neste paíç stablecendo-se an 1527.[33] An 1593, la Eigreija sueca adotou la Cunfisson de Augsburgo. Na Finlándia, las eigreijas fazien parte de la Eigreija sueca até l ampeço de l seclo XIX, quando fui formada ua eigreija nacional andependiente, la Eigreija Eibangélica Lhuterana de la Finlándia.

An outras partes de la Ouropa[eiditar | eiditar código-fuonte]

Na Hungria, la disseminaçon de l protestantismo fui auxiliada pula minorie étnica almana, que podie traduzir ls scritos de Lhutero. Anquanto l Luteranismo ganhou ua posiçon antre la populaçon de lhéngua almana, l Calbinismo se tornou amplamente popular antre la etnia húngara.[36] Probablemiente, ls protestantes chegórun a ser maiorie na Hungrie até l final de l seclo XVI, mas ls sfuorços de la Cuntra-Reforma ne l seclo XVII lhebórun ua maiorie de l reino de buolta al catolicismo.[37]

Fuortemente perseguida, la Reforma praticamente nun penetrou an Pertual i Spanha. Inda assi, ua misson francesa ambiada por Juan Calbino se stableciu an 1557 nua de las ilhas de la Baía de Guanabara, lhocalizada ne l Brasil, anton quelónia de Pertual. Inda que tenga durado pouco tiempo, deixou cumo ardança la Cunfisson de Fé de la Guanabara.[38] Na Spanha, las eideias reformadas anfluíran an dous monges católicos: Casiodoro de Reina, que fizo la purmeira traduçon de la Bíblia pa l lhéngua spanhol, i Cipriano de Balera, que fizo sue rebison,[39] oureginando la coincida cumo Biblia Reina-Balera.[40]

Cunsequéncias[eiditar | eiditar código-fuonte]

Cuntra-reforma[eiditar | eiditar código-fuonte]

Ber artigo percipal: Cuntra-Reforma
Massacre de San Bartolomiu.

Eimediatamente apuis de l ampeço de la Reforma Protestante, la Eigreija Católica Romana decidiu tomar medidas para frear l abanço de la Reforma. Rializou-se, anton, l Cuncílio de Trento (1545-1563),[41] que resultou ne l ampeço de la Cuntra-Reforma ó Reforma Católica,[42] na qual ls Jesuítas tubírun un papel amportante.[43] La Anquisiçon i la censura eisercida pula Eigreija Católica fúrun eigualmente detreminantes para eibitar que las eideias reformadoras ancontrassen dibulgaçon an Pertual, Spanha ó Eitália, países católicos.[44]

L biógrafo de Juan Calbino, l francés Bernard Cottret, screbiu: "Cul Cuncílio de Trento (1545-1563)... trata-se de la racionalizaçon i reforma de la bida de l clero. La Reforma Protestante ye para ser antendida nun sentido más stenso: eilha chama la sortaçon al regresso als balores crestianos de cada "andebíduo"". Segundo Bernard Cottret, "La reforma crestiana, an to la sue dibersidade, aparece centrada na teologie de la salbaçon. La salbaçon, ne l Cristandade, ye forçosamente algo de andibidual, diç más respeito al andebíduo de l que a la quemunidade",[45] defrente de la pregaçon católica que defende la salbaçon na eigreija.[46]

L percipal acuntecimiento de la contra- reforma fui la Massacre de la nuite de San Bartolomiu. Las matanças, ourganizadas pula casa rial francesa, ampeçórun an 24 de Agosto de 1572 i durórun bários meses, einicialmente an Paris i depuis an outras cidades francesas, bitimando antre 70.000 i 100.000 protestantes franceses (chamados huguenotes).[47]

Protestantismo[eiditar | eiditar código-fuonte]

Ber artigo percipal: Protestantismo

Un de ls puntos de çtaque de la reforma ye l fato de eilha tener possiblitado un maior acesso a la Bíblia, grácias a las traduçones feitas por bários reformadores (antre eilhes l própio Lhutero) a partir de l latin para las lhénguas nacionales.[48] Tal lhiberdade fizo cun que fússen criados dibersos grupos andependientes, coincidos cumo chamaçones. Nas purmeiras décadas apuis de la Reforma Protestante, surgiran dibersos grupos, çtacando l Luteranismo i las Eigreijas Reformadas ó calbinistas (Presbiterianismo i Cungregacionalismo). Ne ls seclos seguintes, surgiran outras chamaçones reformadas, cun çtaque pa ls Vatistas i ls Metodistas.

A seguir, ua tabela eilustrando l aparecimiento a trabes de ls seclos de las defrentes corrientes ó galhos de l Protestantismo.

Fexeiro:Protestantbranches t.svg
Ramos de l Protestantismo.

Cumparaçon antre l Catolicismo i l Protestantismo ne l seclo XVI[eiditar | eiditar código-fuonte]

Eigreija Lhibro Sagrado Salbaçon houmana Sacramientos Rito relegioso Percipales árias de anfluéncia ouropéia
'Católica' La Bíblia ye la fuonte de , mas debie ser anterpretada puls padres de la Eigreija. La tradiçon católica tamien ye ua fuonte de fé, assi cumo l Magistério de la Eigreija. Salbaçon pula carta de andulgencia. San siete: Batismo, Crisma, Eucaristia, Matrimónio, Peniténcia, orde i Unçon de l doentes. Missa solene an latin. Spanha, Pertual, Eitália, sul de la Almanha, maiorie de la Fráncia, maiorie de la Irlanda.
'Luterana' La Bíblia ye la sola fuonte de fé. Permitie-se sou lhibre eisame. Salbaçon pula fé an Dius. San dous: Batismo i Eucaristia. Culto simples (cun liturgie) cul uso de las lhénguas nacionales. Norte de la Almanha, Dinamarca, Noruega, Suécia, Finlándia.
'Calbinista' La Bíblia ye la sola fuonte de fé. Permitie-se sou lhibre eisame. Salbaçon pula fé i grácia de Dius (predestinaçon). Las buonas obras éran bistas cumo cunsequéncia de la salbaçon. San dous: Batismo i Eucaristia. Culto bien simples (cun liturgie) cul uso de las lhénguas nacionales. Suíça, Países Baixos, parte de la Fráncia (huguenotes), Anglaterra (puritanos) , Scócia (presbiterianos) .
'Anglicana' La Bíblia ye la fuonte percipal de fé. Debie ser anterpretada pula Eigreija (tradiçon) i permitie-se sou lhibre eisame (rezon). Salbaçon pula fé i grácia de Dius (predestinaçon). Las buonas obras éran bistas cumo cunsequéncia de la salbaçon. Pa ls anglicanos l Batismo i la Eucaristia fúrun ls dous sacramientos anstituídos por Jasus Cristo. Ls demales ritos sacramentales de la Eigreija tamien son aceitos, anque nun tenéren sido anstituídos por Cristo, mas son reconhecidos por séren, an parte, stados de bida aprobados nas Scrituras: la Cunfirmaçon, Peniténcia, Ordes, Matrimónio i la Unçon de l anfermos. Culto cunserbando la forma católica (liturgie, hierarquia de la Eigreija). Uso de la lhéngua nacional (anglés). Anglaterra.

Refréncias

  1. .com.br/034/34tc_lhutero.htn «Spácio Académico .com.br» Cunsulte valor |url= (ajuda). Cunsultado an 18 de outubre de 2008 
  2. .com/testos/cinco_solas/cinco_solas_reforma_erosao.htn «Monergismo» Cunsulte valor |url= (ajuda). Cunsultado an 18 de outubre de 2008 
  3. «Augas Bibas». Cunsultado an 13 de outubre de 2008 
  4. .com/testos/biografies/wycliffe_franklin.htn «Monergismo» Cunsulte valor |url= (ajuda). Cunsultado an 13 de outubre de 2008 
  5. «Dw-World.d'». Cunsultado an 13 de outubre de 2008 
  6. .com/testos/credos/lhutero_teses.htn «Monergismo» Cunsulte valor |url= (ajuda). Cunsultado an 13 de outubre de 2008 
  7. .com.br/fuolha/dw/ult1908u446354.shtml «Fuolha Online» Cunsulte valor |url= (ajuda). Cunsultado an 13 de outubre de 2008 
  8. «ARQnet» Cunsulte valor |url= (ajuda). Cunsultado an 13 de outubre de 2008 
  9. .com.br/dibersos/martico_lhutero.htn «Augas Bibas» Cunsulte valor |url= (ajuda). Cunsultado an 13 de outubre de 2008 
  10. «IELB (Eigreija Eibangélica Lhuterana de l Brasil)». Cunsultado an 13 de outubre de 2008 
  11. .com.br/dibersos/martico_lhutero.htn «Música i Adoraçon» Cunsulte valor |url= (ajuda). Cunsultado an 13 de outubre de 2008 
  12. .com/testos/biografies/lhutero_storms.htn «Monergismo» Cunsulte valor |url= (ajuda). Cunsultado an 13 de outubre de 2008 
  13. «DW-World». Cunsultado an 13 de outubre de 2008 
  14. .com.br/clientes/ielb/tpls/162.asp?idPg=430&mAb=s&idCadastro=21 «IELB» Cunsulte valor |url= (ajuda). Cunsultado an 13 de outubre de 2008 
  15. «CELST (Quemunidade Eibangélica Lhuterana Santíssima Trindade)». Cunsultado an 13 de outubre de 2008 
  16. «Augas Bibas». Cunsultado an 13 de outubre de 2008 
  17. .com.br/site_nuobo/my_documents/my_files/Palabras_que_cheiran_mar_2.pdf «Heilénica» Cunsulte valor |url= (ajuda) (PDF). Cunsultado an 13 de outubre de 2008  Parâmetro desconhecido |fomato= ignorado (ajuda)
  18. .com/cuntent/biew/120/265 «Sara Nuossa Tierra» Cunsulte valor |url= (ajuda). Cunsultado an 13 de outubre de 2008 
  19. «CACP». Cunsultado an 13 de outubre de 2008 
  20. «Portal Mackenzie». Cunsultado an 13 de outubre de 2008 
  21. .com.br/BRSPIPBRAIPD4/bsItemDisplay.dsp&oubjetID=B48FD152-099A-427B-B0722510E2F73B05&method=çplay «Tou Menistério» Cunsulte valor |url= (ajuda). Cunsultado an 13 de outubre de 2008 
  22. .com/Menisterial/heirois/ulricozuinglio.htn «Lhebando la Palabra» Cunsulte valor |url= (ajuda). Cunsultado an 13 de outubre de 2008 
  23. 23,0 23,1 .com.br/nuoba_páigina_107.htn «Saber Stória» Cunsulte valor |url= (ajuda). Cunsultado an 13 de outubre de 2008 
  24. .com.br/article/4690 «Beritatis» Cunsulte valor |url= (ajuda). Cunsultado an 13 de outubre de 2008 
  25. .com.br/birtual/testo.php?doc=ESTEBAO&id=deb0626 «Cleofas» Cunsulte valor |url= (ajuda). Cunsultado an 13 de outubre de 2008 
  26. nel-anglicanismo «Metodista» Cunsulte valor |url= (ajuda). Cunsultado an 13 de outubre de 2008 
  27. «Centro White» (pdf). Cunsultado an 13 de outubre de 2008 
  28. .com.br/portal/tiki-pagehistory.php?page=PG_Somos&diff=29 «IECT (Eigreija Eibangélica Cungregacional de la Tijuca)» Cunsulte valor |url= (ajuda). Cunsultado an 13 de outubre de 2008 
  29. [http http://www.mackenzie.br/7058.98.html «Portal Mackenzie»] Cunsulte valor |url= (ajuda). Cunsultado an 13 de outubre de 2008 
  30. 30,0 30,1 .com/andex.php?oution=cun_cuntent&task=biew&id=346&Itemid=99999999 «Arminianismo» Cunsulte valor |url= (ajuda). Cunsultado an 13 de outubre de 2008 
  31. Galli, Mark, and Olsen, Ted. 131 Christianes Eiberyone Should Know. Nashbille: Holman Refrence, 2000, p. 344.
  32. Oupera omnia Zeiderii Erasmi Roterodami, bol. B/1, Amsterdan: Norht-Holland, pp. 278-290
  33. 33,0 33,1 33,2 «Misson Moço». Cunsultado an 13 de outubre de 2008 
  34. .com.br/noticia.php?id=1723 «Centro de lhiteratura» Cunsulte valor |url= (ajuda). Cunsultado an 13 de outubre de 2008 
  35. .com/testos/storia/missoes_reforma.htn «Monergismo» Cunsulte valor |url= (ajuda). Cunsultado an 13 de outubre de 2008 
  36. Rebesç, Eimre, Story of the Hungarian Reformed Church, Knight, George La.F. ed., Hungarian Reformed Federation of America (Federaçon Reformada Húngara de la América) (Washington, D.C.: 1956).
  37. «Eildr Barry» (an anglés). Cunsultado an 13 de outubre de 2008 
  38. «IPB (Eigreija Presbiteriana de l Brasil)». Cunsultado an 13 de outubre de 2008 
  39. «IELB». Cunsultado an 13 de outubre de 2008 
  40. .com/defensa/defensareina.htn «Lhiteratura Bautista» Cunsulte valor |url= (ajuda) (an spanhol). Cunsultado an 13 de outubre de 2008 
  41. «Archibo Secreto Baticano» (an espanhol). Cunsultado an 20 de outubre de 2008 
  42. .com.br/nuoba_páigina_109.htn «Saber Stória» Cunsulte valor |url= (ajuda). Cunsultado an 13 de outubre de 2008 
  43. .com.br/HagStoInacio.html «Lhepanto» Cunsulte valor |url= (ajuda). Cunsultado an 13 de outubre de 2008 
  44. .com.br/religiao_32_05.php «Jornal La Gaxéta» Cunsulte valor |url= (ajuda). Cunsultado an 20 de outubre de 2008 
  45. l_pdf=1&id=50 «Augas Bibas» Cunsulte valor |url= (ajuda). Cunsultado an 13 de outubre de 2008 
  46. .com/Noticias/Mundo/0,,MUL66655-5602,00.html «Globo» Cunsulte valor |url= (ajuda). Cunsultado an 18 de outubre de 2008 
  47. «DW-World». Cunsultado an 13 de outubre de 2008 
  48. .com.br/andex.php?oution=cun_cuntent&task=biew&id=111&Itemid=38 «Antropos» Cunsulte valor |url= (ajuda). Cunsultado an 13 de outubre de 2008 

Ber tamien[eiditar | eiditar código-fuonte]