Júpiter (planeta)

Ourige: Biquipédia, la anciclopédia lhibre.
Júpiter ♃

Eimaige cumpuosta de Júpiter tirada pula Cassini. La mancha scura ye la selombra de Ouropa.
Caratelísticas orbitais
Argumiento de l periastro 275,066°
Caratelísticas físicas
Albedo 0,343 (Bond)

0,52 (geométrico)

Magnitude aparente -1,6 to -2,94

Júpiter ye l maior planeta de l sistema solar, i l quinto a partir de l Sol. Ye coincido pula Grande Mancha Burmeilha i puls sous quatro grandes satélites: Ganímedes, Ouropa, Io i Calisto. Júpiter ye un de ls planetas de l sistema solar que ténen anielhos.

Panorámica[eiditar | eiditar código-fuonte]

Júpiter ten 2,5 bezes mais massa de l que todos ls outros planetas tomados an cunjunto, de tal forma que l sou baricentro cul Sol se lhocaliza arriba de la superfice solar (a 1,068 centeilhas solares de l centro de l Sol). Ten 318 bezes mais massa de l que la Tierra, un diámetro 11 bezes superior al terrestre i un belume 1300 bezes maior que l de la Tierra. Fui apelhidado por muitos de "streilha falhada". Mesmo assi, i por mais ampressionante que Júpiter seia, yá se çcubriran bários planetas stra-solares cun massas mui maiores. Por outro lhado, pensa-se que Júpiter tenga un diámetro tan grande cumo ye possible a un planeta cula sue cumposiçon, bisto que adecionar-le mais massa tenerie solo cumo resultado oumentar la cumpresson grabitacional. Nun eisiste ua defeniçon einequíboca de l que çtingue un planeta grande i massibo, cumo Júpiter, dua nana castanha, mas para que fusse ua streilha Júpiter tenerie de tener cerca de setienta bezes mais massa de l que la que ten.

Júpiter ten tamien la rotaçon mais rápida de todos ls planetas de l sistema solar, l que resulta nun ancolhimiento facilmente besible atrabeç dun telscópio. La sue caratelística mais coincida ye probablemente la Grande Mancha Burmeilha, ua tempestade cun bentos de até 500 km/h. Ye quaije dues bezes maior que la Tierra, i stá atiba hai cerca de 300 anhos. L planeta stá perpetamente cobierto por camadas de nubres. Nuobos retratos tiradas pul telscópio Hubble amóstran ua nuoba mancha burmeilha surgindo próssima a la Grande Mancha Burmeilha.

Júpiter questuma ser l quarto cuorpo mais brilhante ne l cielo (depuis de l Sol, de la Lhuna i de Bénus; por bezes, Marte aparece mais brilhante de l que Júpiter, anquanto outras bezes Júpiter brilha mais de l que Bénus). L planeta ye coincido zde ls tiempos antigos. La çcubierta de Galileu Galilei an 1610 de quatro grandes satélites naturales grabitando al redor de Júpiter, hoije chamados satélites galileanos (Io, Ouropa, Ganímedes i Calisto) fui la purmeira çcubierta de mobimientos de cuorpos ne l spácio aparentemente nun tenendo la Tierra cumo centro. Este fui l maior punto a fabor de la teorie heiliocentrista de l mobimiento de l planetas, de Nicolau Copérnico; ls çcursos de Galileu an fabor de las teories de Copérnico fazírun cun que fusse julgado pula Anquesiçon.

Caratelísticas físicas[eiditar | eiditar código-fuonte]

Cumposiçon de l planeta[eiditar | eiditar código-fuonte]

Júpiter ye cumpuosto dun centro rochoso relatibamente pequeinho, eimerso an heidrogénio metálico, l qual ye circundado por ua camada de heidrogénio lhíquido, recobierta por sue beç de gáç heidrogénio. Nun hai ua frunteira clara antre essas camadas de defrentes densidades de heidrogénio; las cundiçones barian lhentamente de l gáç até la camada sólida a la medida que se aperfunda.

Atmosfera[eiditar | eiditar código-fuonte]

L planeta Júpiter retratado pula sonda spacial "Cassini-Huyges".

La atmosfera jobiana ye cumpuosta de aprossimadamente 86% de heidrogénio, i 14% de hélio (pul númaro atómico desses átomos, la cumposiçon atmosférica queda an torno de 76%/24% se cunsidrarmos las massas, ua beç que l heidrogénio ye mais lhebe que l hélio; cun cerca de 1% de la massa cumpuosta por outras sustáncias menos seneficatibas — l anterior de l planeta cuntén mais sustáncias densas, sendo la cumposiçon por buolta de 71%/24%/5%).

La atmosfera apersenta inda traços de metano, oupor de auga, amónia i sustáncias sólidas. Hai tamien cantidades çprezibles de gáç carbónico, etano, gáç sulfídrico, neon, ouxigénio i alxofre. Essa cumposiçon atmosférica ye mui aparecida a la cumposiçon de la nebulosa solar. L planeta Saturno ten cumposiçon semelhante, mas Ourano i Netuno ténen mui menos heidrogénio i hélio.

La rotaçon de la atmosfera superior de Júpiter nun ye custante an todos ls sous puntos, un eifeito notado purmeiramente por Giobanni Domenico Cassini an 1690. La rotaçon de la region polar de la atmosfera de l planeta ye aprossimadamente 5 minutos mais demorada de l que na region eiquatorial de la atmosfera. Para alhá desso, grupos de nubres an defrentes latitudes méxen-se an defrentes direçones, seguindo las corrientes de aire. La anteraçon desses padrones cunflitantes de circulaçon causa tormientas i turbuléncia. La belocidade de ls aires puode atingir até 600 km/h. La camada mais alta de la atmosfera cuntén cristales de amónia cungelada.

Juter ten 2,5 mais massa de l que ls outros planetas

Anéis planetários[eiditar | eiditar código-fuonte]

Júpiter ten un sistema de anielhos planetários cumpuosto por partículas de polareda cósmica, anque nun tan eibidente cumo Saturno.

Campo magnético[eiditar | eiditar código-fuonte]

La nabe Voyager 1 tirou esse retrato de l planeta Júpiter an 24 de Janeiro, anquanto staba a ua çtáncia de mais de 40 milhones de quilómetros.

Júpiter ten un campo magnético mui fuorte. Se el podisse ser anxergado, la eimaige del bisto de la Tierra tenerie l tamanho cinco bezes maior de l que l disco de la Lhuna chena, anque de la grande çtáncia. La fuorça desse campo atrai un grande fluxo de partículas de radiaçon ne ls cinturones de radiaçon de l planeta, porduzindo tamien un fuorte fluxo de gáç an forma de tubo associado cul satélite Io.

Sploraçon de Júpiter[eiditar | eiditar código-fuonte]

Júpiter bisto atrabeç de telscópio doméstico de 180mn i retratado por cámara quemun de 8 megapixel.

Júpiter ye coincido zde tiempos remotos, besible la uolho amplache ne l cielo de la nuite. An 1610 Galileo Galilei çcubriu las quatro maiores satélites naturales de Júpiter ousando un telscópio, la purmeira ouserbaçon de satélites naturales que nun fússen la de la Tierra.

Alguas sondas bejitórun Júpiter, todas eilhas de ourige amaricana. La Pioneer 10 bou por Júpiter an Dezembre de 1973, seguida pula Pioneer 11 eisatamente un anho depuis. La Voyager 1 bou por alhá an márcio de 1979, seguida pula Voyager 2 an Júlio de l mesmo anho. La sonda Galileo quedou an órbita an Júpiter an 1995, ambiando ua susonda na atmosfera de Júpiter cunduzindo multiplos bolos por todas las lhunas de Galileo. La sonda Galileo tamien persenciou l ampato de l Cometa Shoemaker-Lheby 9 an Júpiter, anquanto el se aprossimaba de l planeta an 1994, dando ua bantaige sola para este eibento espetacular.

Depuis de la çcubierta dun ouceano lhíquido na lhuna de Júpiter Ouropa ne l final de la sonda Galileo, que saliu de órbita an Setembre de 2003, la NASA stá planeando ua misson dedicada para las lhunas cungeladas. Spera-se que JIMO, l Orbitador de las Lhunas cungeladas de Júpiter (Jupiter Icy Mones Orbiter), seia lhançado depuis de 2012.

Satélites de Júpiter[eiditar | eiditar código-fuonte]

Júpiter ten einúmaros satélites naturales an torno de si. An 15 de Maio de 2003, Scott Sheppard publicou ne l jornal Nature la çcubierta de 23 nuobos satélites de Júpiter. Esso oumentou l total de satélites coincidos para 61. Hoije, Júpiter ten 63 satélites coincidos.

Nome
Diámetro (km) Massa (kg) Raio orbital (km) Período orbital (d) Anclinaçon (°)(an relaçon al eiquador de Júpiter) Eicentricidade Grupo
Métis 43 1.2E+17 127 690(1) 0.294780(2) 0.000° 0.0012 Amalteia
Adrasteia 26×20×16 7.5E+15 128 690(1) 0.29826(2) 0.000° 0.0018
Amalteia 262×146×134 2.1E+18 181 170(1) 0.49817905(2) 0.360° 0.0031
Tebe 110×90 1.5E+18 221 700(1) 0.6745(2) 0.901° 0.0177
Io 3660.0×3637.4×3630.6 8.9E+22 421 700(1) 1.769137786(2) 0.050° 0.0041 Lunas de Galileu
Ouropa 3121.6 4.8E+22 671 034(1) 3.551181041(2) 0.471° 0.0094
Ganímedes 5262.4 1.5E+23 1 070 412(1) 7.15455296(2) 0.204° 0.0011
Calisto ó Calixto 4820.6 1.1E+23 1 882 709(1) 16.6890184(2) 0.205° 0.0074
Temisto 8 6.9E+14 7 391 645 129.827611 15.346° 0.2006 Temisto
Leda 20 1.1E+16 11 097 245 238.824159 27.210° 0.1854 Himalia
Himalia 170 6.7E+18 11 432 435 249.726305 29.590° 0.1443
Lisiteia 36 6.3E+16 11 653 225 256.995413 25.771° 0.1132
Eilara 86 8.7E+17 11 683 115 257.984888 30.663° 0.1723
S/2000 J 11 4 9.0E+13 12 570 575 287.931046 26.169° 0.2058
Carpo 3 4.5E+13 17 144 875 458.624818 55.098° 0.2736 ?
S/2003 J 12 1 1.5E+12 17 739 540 482.691255 134.861° 0.4449 ?
Euporia 2 1.5E+13 19 088 435 538.779839 131.854° 0.0960 Ananke?
S/2003 J 3 2 1.5E+13 19 621 780 561.517739 111.592° 0.2507
S/2003 J 18 2 1.5E+13 19 812 575 569.728015 98.461° 0.1570
Telxinoe ó Telxinoi 2 1.5E+13 20 453 755 597.606695 102.844° 0.2685 Ananke?
Euante 3 4.5E+13 20 464 855 598.093368 123.649° 0.2000 Ananke
Heilique 4 9.0E+13 20 540 265 601.401918 120.908° 0.1375 Ananke?
Ortósia 2 1.5E+13 20 567 970 602.619143 101.861° 0.2433
Iocasta 5 1.9E+14 20 722 565 609.426611 127.043° 0.2874 Ananke
S/2003 J 16 2 1.5E+13 20 743 780 610.362159 149.279° 0.3185
Ananque ó Ananke 28 3.0E+16 20 815 225 613.518491 149.526° 0.3963
Praxidique 7 4.3E+14 20 823 950 613.904099 132.099° 0.1840
Harpalique 4 1.2E+14 21 063 815 624.541797 143.944° 0.2441
Heirmipe 4 9.0E+13 21 182 085 629.809040 149.058° 0.2290 Ananke?
Tione 4 9.0E+13 21 405 570 639.802554 116.088° 0.2526 Ananke
Mneme 2 1.5E+13 21 427 110 640.768660 147.647° 0.2214
S/2003 J 17 2 1.5E+13 22 134 305 672.751882 139.842° 0.2379 Carme
Aitne 3 4.5E+13 22 285 160 679.641347 143.251° 0.3927
Cale 2 1.5E+13 22 409 210 685.323873 133.342° 0.2011
Taigete 5 1.6E+14 22 438 650 686.674715 140.521° 0.3678
S/2003 J 19 2 1.5E+13 22 709 060 699.124764 140.956° 0.1961
Caldene 4 7.5E+13 22 713 445 699.326904 119.572° 0.2916
S/2003 J 15 2 1.5E+13 22 721 000 699.676116 109.168° 0.0932 Ananke?
S/2003 J 10 2 1.5E+13 22 730 815 700.129403 115.021° 0.3438 Carme?
S/2003 J 23 2 1.5E+13 22 739 655 700.537990 137.576° 0.3931 Pasife
Erinome 3 4.5E+13 22 986 265 711.964625 143.354° 0.2552 Carme
Aoede 4 9.0E+13 23 044 175 714.656754 112.763° 0.6012 Pasife
Calicore 2 1.5E+13 23 111 825 717.806112 141.240° 0.2042 Carme?
Calique 5 1.9E+14 23 180 775 721.020662 137.125° 0.2140 Carme
Euridome 3 4.5E+13 23 230 860 723.358859 143.033° 0.3770 Pasife?
S/2003 J 14 2 1.5E+13 23 238 595 723.720459 138.885° 0.2462 Pasife
Pasite 2 1.5E+13 23 307 320 726.932963 144.112° 0.3289 Carme
Cilene 2 1.5E+13 23 396 270 731.098603 115.507° 0.4116 Pasife
Euquelade 4 9.0E+13 23 483 695 735.199980 118.384° 0.2829 Carme
S/2003 J 4 2 1.5E+13 23 570 790 739.293961 98.660° 0.3003 Pasife
Heigemone 3 4.5E+13 23 702 510 745.500007 150.314° 0.4077
Arque 3 4.5E+13 23 717 050 746.185469 146.289° 0.1492 Carme
Carme 46 1.3E+17 23 734 465 747.008062 120.659° 0.3122
Isonoe 4 7.5E+13 23 832 630 751.646937 118.554° 0.1665
S/2003 J 9 1 1.5E+12 23 857 810 752.838751 135.452° 0.2762
S/2003 J 5 4 9.0E+13 23 973 925 758.341296 117.922° 0.3071
Pasife ó Pasifeia 60 3.0E+17 24 094 770 764.082032 143.037° 0.2953 Pasife
Campanape 38 7.5E+16 24 214 390 769.779665 146.657° 0.2468
Sponde 2 1.5E+13 24 252 625 771.603566 112.409° 0.4432
Outonoe 4 9.0E+13 24 264 445 772.167762 129.073° 0.3690
Calírroe 9 8.7E+14 24 356 030 776.543335 131.895° 0.2644
Megaclite 5 2.1E+14 24 687 240 792.436947 143.760° 0.3078
S/2003 J 2 2 1.5E+13 30 290 845 1077.018006 151.523° 0.1882 ?