Xeque-mate

Ourige: Biquipédia, la anciclopédia lhibre.
 Nota: Pa Xeque-Mate, cunsulta Xeque-mate (zambiguaçon).
Cul ajuda de l sou Rei, la Dama branca dou xeque-mate al Rei negro i la partida treminou, zde que nun haba outra peça preta (noutro local de l tabuleiro, que nun steia besible) que puoda caturar la reina.

Xeque-mate (an persa شاه مات‎, seneficando l rei stá muorto), ó simplesmente mate, ye ua spresson ousada ne l anxadrismo para chamar l lance que pon fin a la partida, quando l Rei atacado por ua ó mais peças adbersairas nun puode mobimentar-se para outra casa, tomar la peça que l'amenaça ó bloquear l'ataque cun outra peça.

La maiorie de ls tenermos de xadreç, ousados puls ouropeus, ten ourige persa.[1] Shah, que quier dezir rei, dou ourige la check i chess an anglés, echec i echecs an francés, scaco an eitaliano i xaque an spanhol.[2] Sháh-mát senefica l rei stá muorto.[3]

La spresson Sháh-mát nun ye ousada quando l'adbersairo ye sou soberano, quando la spresson ousada ye Sháh-an!, ó Ó miu rei! Houbo un rei de la Pérsia que proibiu l jogo de xadreç, por causa de la spresson sháh-mát. Sou sucessor boltou a permitir l jogo, mas ourdenou que la spresson ousada fusse Nefs-mát, ó la pessona stá muorta.[3]

Mates Básicos ó Eilementares[eiditar | eiditar código-fuonte]

Ls mates eilementares son aqueilhes an qu'un lado (por cumbençon, las pretas) ten solo l rei i l'outro lado ten un cunjunto mínimo de peças para dar l mate.

Eilhes son:

  • Rei i Dama contra Rei
  • Rei i Torre contra Rei
  • Rei i dous Bispos contra Rei
  • Rei, Bispo i Cabalho contra Rei

Quaije todos mates son cunsidrados de fácele eisecuçon, sceto l Rei, Bispo i Cabalo contra Rei.

An todos ls mates çcritos arriba ye perciso forçar l rei adbersairo a mober-se para ua ária specífica de l tabuleiro (Dama i Torres pa las laterales i Bispos ó Bispo i Cabalo pa ls cantos), para que nun béngan a restar casas de fuga al rei adbersairo.

Rei i Dama contra Rei[eiditar | eiditar código-fuonte]

Pa l'eisecuçon desse mate l Rei percisa apoiar la dama, nun para forçar l mobimiento de l Rei adbersairo para ua de las bordas, mas para efetuar l mate.

Rei i Torre contra Rei[eiditar | eiditar código-fuonte]

Pa l'eisecuçon desse mate, percisa-se bloquear l'abanço de l Rei adbersairo pa l centro cul Rei i dar xeque cula Torre.

Rei i dous Bispos contra Rei[eiditar | eiditar código-fuonte]

Para eisecutar esse mate, debe-se forçar l Rei adbersairo a mober-se para un de ls cantos, i l mate será efetuado cul Bispo de casa de a quelor de l canto pa l qual l Rei adbersairo eirá se situar.

Rei, Bispo i Cabalho contra Rei[eiditar | eiditar código-fuonte]

Esse mate ye eisecutado an casa angular de la mesma quelor de l rei derrotado ó nua de las dues casas adjacentes.

Ber tamien[eiditar | eiditar código-fuonte]

Refréncias

  1. Phelipp Stamma, The Noble Game of Chess: Or, La New and Easy Method to Learn to Play Well in la Short Eiquipa: Together with la Curious Acount of Its Antiquity, Deribation of Its Terms, Etc, The Preface, p.b [lhigaçon einatiba] .com.br/books?id=D_4UAAAAYAAJ&pg=PR5&f=false [gogle books]
  2. Phelipp Stamma, The Noble Game of Chess: Or, La New and Easy Method to Learn to Play Well in la Short Eiquipa: Together with la Curious Acount of Its Antiquity, Deribation of Its Terms, Etc, The Preface, p.bi
  3. 3,0 3,1 Phelipp Stamma, The Noble Game of Chess: Or, La New and Easy Method to Learn to Play Well in la Short Eiquipa: Together with la Curious Acount of Its Antiquity, Deribation of Its Terms, Etc, The Preface, p.x