Tadjiquiston

Tadjiquiston

Lhéngua oufecial	Tajique
Capital  - Populaçon:	Duxambé

Tadjiquiston ye un paíç d'Ásia central.

Stória

Stória primitiba

Las culturas de la region datan de pul menos l 4º milénio, ancluindo l Cumplexo Arqueológico de la Eidade de l Bronze Batria-Margiana , las culturas de Andronobo i l sítio pró-ourbano de Sarazn , un Património Mundial de la UNESCO

La stória mais antiga registrada de la region remonta a cerca de 500 AC, quando muito, se nun to, de l Tadjiquiston moderno fazie parte de l Ampério Aqueménida . Alguns outores tamien sugeriran que ne ls seclos 7 i 6 aC, partes de l Tadjiquiston moderno, ancluindo territórios ne l bal de Zerabshan, formában parte de Kambojas antes de se tornar parte de l Ampério Aqueménida . Passado la cunquista de la region por Alexandre l Grande, eilha se tornou parte de l Reino Greco-Vatriano , un stado sucessor de l'ampério de Alexandre. L norte de l Tajiquiston (las cidades de Khujand i Panjakent ) fazie parte de Sogdie, ua coleçon de cidades-stado que fui ambadida por tribos nómades citas i Yuezhi por buolta de 150 AC. La Rota de la Seda passou pula region i, passado la spediçon de l splorador chinés Zhang Qian, durante l reinado de Wudi (141 aC-87 aC), las relaçones comerciales antre la China Han i la Sogdiana florescírun. Sogdianes zampenhou un papel amportante na facelitaçon de l comércio i tamien trabalhou an outras funçones, cumo fazendeiros, carpetweabers, glassmakers i wodcarbers.

L Ampério Kushan , ua coleçon de tribos Yuezhi , assumiu l cuntrole de la region ne l purmeiro seclo EC i gobiernou até l seclo IV EC, época an que l Budismo , l Cristandade Nestoriano , l Zoroastrismo i l Maniqueísmo éran praticados na region. Mais tarde, l Ampério Heiftalita , ua coleçon de tribos nómades, mudou-se pa la region i ls árabes trouxírun l Eislana ne l'ampeço de l seclo VIII. La Ásia Central cuntinou an sou papel cumo ua ancruzilhada comercial, ligando la China, las stepes al norte i l coraçon eislámico.

L gobernante Samanid Mansur I (961-976)

Pintura de l seclo 19 de l lago Zorkul i un habitante tadjique local

Staba temporariamente sob l cuntrole de l'ampério tibetano i chinés de 650-680 i depuis sob l cuntrole de ls omíadas an 710. L Ampério Samanida , de 819 a 999, restourou l cuntrole persa de la region i ampliou las cidades de Samarcanda i Vucara ( ambas las cidades fázen hoije parte de l Uzbequiston ) que se tornórun ls centros culturales de l Eiran i la region era coincida cumo Khorasan. L Kara-Khanid Khanate cunquistou la Trasoxania (que corresponde aprossimadamente al Uzbequiston, Tajiquiston, sul de l Quirguiston i sudoeste de l Cazaquiston) i gobiernou antre 999-1211. Sue chegada a la Trasoxánia sinalizou ua mudança defenitiba de la predomináncia iraniana para turca na Ásia Central, mas als poucos ls Kara-khanids fúrun assimilados na cultura muçulmana perso-árabe de la region.

Durante l'ambason de Khwarezmia por Genghis Khan ne l'ampeço de l seclo 13, l Ampério Mongol assumiu l cuntrole de quaije to la Ásia Central. An menos dun seclo, l Ampério Mongol se çfeç i l Tajiquiston moderno quedou sob l domínio de l Canato Chagatai . Tamerlon criou la dinastie Timúrida i assumiu l cuntrole de la region ne l seclo XIV. [

L Tajiquiston moderno caiu sob l domínio de l Canato de Bukhara durante l seclo 16 i cul colapso de l'ampério ne l seclo 18, quedou sob l domínio de l Eimirado de Vukhara i de l Canato de Kokand . L Eimirado de Bukhara permaneciu antato até l seclo 20, mas durante l seclo 19, pula segunda beç na stória mundial, ua poténcia ouropeia (l Ampério Russo ) ampeçou a cunquistar partes de la region.

Tajiquiston russo

L'amperialismo russo lebou a la cunquista de la Ásia Central pul Ampério Russo durante la Era Amperial de l final de l seclo XIX . Antre 1864 i 1885, la Rússia als poucos assumiu l cuntrole de to l território de l Turqueston Russo , la parte de l Tadjiquiston de l qual habie sido cuntrolada pul Eimirado de Vukhara i pul Canato de Kokand . La Rússia staba antressada an oubter acesso a un suprimiento d'algodon i, na década de 1870, tentou mudar l cultibo na region de granos para algodon (ua stratégia mais tarde copiada i spandida puls sobiéticos). An 1885, l território de l Tajiquiston era gobernado pul Ampério Russo ó por sou stado bassalo , l Eimirado de Bukhara; inda assi, ls tadjiques sentian pouca anfluéncia russa.

Durante l final de l seclo 19, ls jadidistas se stablecírun cumo un mobimiento social eislámico an to la region. Ambora ls jadidistas fússen pró-modernizaçon i nun necessariamente anti-russos, ls russos bian l mobimiento cumo ua amenaça. Las tropas russas fúrun oubrigadas a restourar l'orde durante ls liebantes contra l canato de Kokand antre 1910 i 1913. Mais bioléncia acunteciu an júlio de 1916, quando manifestantes atacórun suldados russos an Khujand sob l'amenaça de recrutamiento fuorçado durante la Purmeira Guerra Mundial . Anque de las tropas russas trazíren Khujand debrebe de buolta al cuntrole, ls cunfrontos cuntinórun al longo de l'anho an bários locales de l Tajiquiston.

Tajiquiston sobiético

Depuis de la Reboluçon Russa de 1917, guerrilheiros an to la Ásia Central, coincidos cumo basmachi , trabórun ua guerra contra ls eisércitos bolchebiques nua tentatiba inútil de manter l'andependéncia. Ls bolchebiques prebalecírun passado ua guerra de quatro anhos, na qual mesquitas i aldés fúrun ancendiadas i la populaçon fuortemente reprimida. Las outoridades sobiéticas ampeçórun ua campanha de secularizaçon. Praticar l'eislamismo , l judaísmo i l cristandade fui zamcorajado i reprimido, i muitas mesquitas, eigreijas i sinagogas fúrun cerradas. Cumo cunsequéncia de l cunflito i de las políticas agrícolas sobiéticas, la Ásia Central , ancluindo l Tadjiquiston, sofriu ua fame que ceifou muitas bidas.

An 1924, la República Socialista Sobiética Outónoma de l Tadjique fui criada cumo parte de l Uzbequiston , mas an 1929 la República Socialista Sobiética de l Tadjique (SSR de l Tadjique) fui feita ua república custituinte apartada; inda assi, las cidades predominantemente étnicas tajiques de Samarcanda i Vukhara permanecírun ne l SSR uzbeque . Antre 1927 i 1934, acunteciu la coletebizaçon de l'agricultura i ua rápida spanson de la porduçon d'algodon, specialmente na region sul. La política de coletebizaçon sobiética trouxe bioléncia contra ls camponeses i l reassentamiento fuorçado acunteciu an to l Tajiquiston. Por bias desso, alguns camponeses lutórun contra la coletebizaçon i rebibírun oMobimiento Basmachi . Algun zambolbimiento andustrial de pequeinha scala tamien acunteciu durante este tiempo, juntamente cula spanson de l'anfraestrutura d'eirrigaçon.

Tajiquiston sobiético an 1964

dues rodadas de spurgos de Stalin (1927-1934 i 1937-1938 ) resultórun na spulson de quaije 10.000 pessonas, de todos ls nibles de l Partido Quemunista de l Tajiquiston. Russos étnicos fúrun ambiados para sustituir ls spulsos i, mais tarde, ls russos dominórun las posiçones de l partido an todos ls nibles, ancluindo l cargo de purmeiro secretairo. Antre 1926 i 1959, la proporçon de russos antre la populaçon de l Tajiquiston creciu de menos de 1% para 13%. Bobojon Ghafurob , purmeiro secretairo de l Partido Quemunista de l Tadjiquiston de 1946 a 1956, fui l único político tadjique amportante fura de l paíç durante l'era sobiética. El fui seguido ne l cargo por Tursun Uljabayeb (1956–61), Jabbor Rasulob (1961–1982) i Rahmon Nabiyeb (1982–1985, 1991–1992).

Ls tajiques ampeçórun a ser recrutados pa l'eisército sobiético an 1939 i durante la Segunda Guerra Mundial cerca de 260.000 cidadanos tajiques lutórun contra la Almanha, Finlándia i Japon. Antre 60.000 (4%) i 120.000 (8%) de ls 1.530.000 cidadanos de l Tajiquiston fúrun muortos durante la Segunda Guerra Mundial. Passado la guerra i l reinado de Stalin, fúrun feitas tentatibas para spandir inda mais l'agricultura i l'andústria de l Tajiquiston. Durante 1957-1958 Nikita Khrushcheb 's Birgin Lands campanha chamou l'atençon pa l Tajiquiston, adonde las cundiçones de bida, eiducaçon i andústria quedou para trás las outras repúblicas sobiéticas . Na década de 1980, l Tajiquiston tenie a menor taxa de poupança fameliar de la URSS, a menor porcentaige de famílias ne ls dous maiores grupos de renda per capita, i a menor taxa de graduados ounibersitairos por 1000 pessonas. Ne l final de ls anhos 1980, ls nacionalistas tajiques clamában por dreitos maiores. Perturbaçones reales nun ocorrírun drento de la república até 1990. Ne l'anho seguinte, la Ounion Sobiética antrou an colapso i l Tajiquiston declarou sue andependéncia an 9 de setembre de 1991, un die qu'agora ye comemorado cumo l Die de la Andependéncia de l paíç .

Homes i mulhieres tadjiques se reúnen na praça Ozodi an Dushanbe lougo passado l'andependéncia de 1992.

Ganhando andependéncia

Motines de Dushanbe de 1990

Ne ls tiempos sobiéticos, ls defensores de l'andependéncia de l Tajiquiston fúrun duramente perseguidos pula KGB, i muitos fúrun fuzilados i presos por longos anhos. Passado l'ampeço de l'era de la Perestroika , declarada por Mikhail Gorbacheb an to la URSS , ls partidairos de l'andependéncia de las repúblicas ampeçórun a falar abierta i libremente. Ne l Tajiquiston SSR, l mobimiento d'andependéncia stá atibo zde 1987. Ls defensores de l'andependéncia fúrun l Partido Renacentista Eislámico de l Tajiquiston , l Partido Democrático de l Tajiquiston i l Mobimiento Nacional democrático Rastokheç (Rebibal) . Na béspera de l colapso de la URSS, la populaçon de la SSR de l Tajiquiston fui debedida an dous campos. L purmeiro querie l'andependéncia de l Tajiquiston, la restouraçon de la cultura i de la léngua de l Tajiquiston, l restablecimiento de las relaçones políticas i culturales cul Eiran i l Afeganistan i outros países, i la segunda parte de la populaçon se oupunha a l'andependéncia, cunsidrando-l'a melhor oupçon para permanecer parte de l URSS. Andependéncia ouposta, percipalmente populaçon de léngua russa de l Tadjiquiston.

Zde febreiro de 1990, ten habido çtúrbios i grebes an Dushanbe ( çtúrbios de Dushanbe an 1990 ) i an outras cidades de l Tajiquiston debido a la defícel situaçon socioeconómica, falta de moradie i zamprego jubenil. L'ouposiçon nacionalista i democrática i partidairos de l'andependéncia aderiran a las grebes i ampeçórun a eisigir l'andependéncia de la república i reformas democráticas. Ls eislámicos tamien ampeçórun a rializar grebes i eisigir respeito por sous dreitos i andependéncia de la república. La liderança sobiética antroduziu tropas anternas an Dushanbe para eliminar l'agitaçon.

Andependéncia

Suldados Spetsnaç durante la guerra cebil , 1992

La nacion quaije eimediatamente antrou nua guerra cebil qu'ambolbiu bárias façones lutando antre si; essas façones éran frequentemente çtinguidas pula lealdade al clana.  Mais de 500.000 residentes fugiran durante este tiempo por causa de la perseguiçon, oumiento de la pobreza i melhores ouportunidades eiquenómicas ne l Oucidente ó an outras ex-repúblicas sobiéticas. Emomali Rahmon chegou al poder an 1992, derrotando l'ex-purmeiro-menistro Abdumalik Abdullajanob nua eileiçon persidencial de nobembre cun 58% de ls botos. Las eileiçones ocorrírun lougo passado la fin de la guerra, i l Tajiquiston staba nun stado de cumpleta debastaçon. Ls muortos stimados soman mais de 100.000. Cerca de 1,2 milhon de pessonas foramrefugiados drento i fura de l paíç. An 1997, un cessar - fuogo fui alcançado antre Rahmon i ls partidos d'ouposiçon sob l'ourientaçon de Gerd D. Merren, Repersentante Special de l Secretairo-Giral, un resultado amplamente eilogiado cumo ua eniciatiba de manutençon de la paç de las Naciones Ounidas. L cessar-fuogo garantiu que 30% de ls cargos menisteriales eirien pa l'ouposiçon . Las eileiçones fúrun rializadas an 1999, ambora téngan sido criticadas puls partidos de l'ouposiçon i ouserbadores strangeiros cumo anjustas i Rahmon fui releito cun 98% de ls botos. Eileiçones an 2006foran outra beç bencidos por Rahmon (cun 79% de ls botos) i el ampeçou sou terceiro mandato. Bários partidos de l'ouposiçon boicotórun las eileiçones de 2006 i la Organizaçon pa la Sigurança i Coperaçon na Ouropa (OSCE) criticou, ambora ouserbadores de la Quemunidade de Stados Andependientes alegassen que las eileiçones fúrun legales i trasparientes. L'admenistraçon de Rahmon fui albo de mais críticas de la OSCE an outubre de 2010 por sue censura i represson de la média. La OSCE alegou que l gobierno tadjique censurou sites tadjiques i strangeiros i anstituiu anspeçones fiscales an eiditoras andependientes, l que lebou a la cessaçon de las atebidades d'ampresson de bários jornales andependientes.

Russos tropas de frunteira stában stacionados al longo de la frunteira tadjique-afegon até l berano de 2005. Zde l 11 de setembre de 2001 ataques , franceses tropas fúrun stacionados ne l'aeroporto Dushanbe , an apoio de las ouparaçones aéreas de la NATO 's Anternational Security Assistance Force an Afeganistan . L pessonal de l Eisército i de ls Fuzileiros Nabales de ls Stados Ounidos bejita periodicamente l Tajiquiston para rializar missones de treinamiento cunjunto cun duraçon de bárias sumanas. L Gobierno de la Índia reconstruiu la Base Aérea de Ayni, un aeroporto melitar localizado 15 Km la sudoeste de Dushanbe, a un custo de $ 70 milhones, cumpletando ls reparos an setembre de 2010. Ye agora la percipal base de la fuorça aérea de l Tajiquiston. Houbo cumbersas cula Rússia subre l'uso de las anstalaçones de Ayni, i la Rússia cuntina a manter ua grande base ne ls alredores de Dushanbe.

Tajiques an trajes tradecionales an 2017

An 2010, houbo preocupaçon antre las outoridades tadjiques de que l melitarismo eislámico ne l leste de l paíç staba oumentando passado la fuga de 25 melitantes dua prison tadjique an agosto, ua amboscada que matou 28 suldados tadjiques ne l bal de Rasht an setembre, i outra amboscada ne l bal an outubre que matou 30 suldados, seguida por cumbates fura de Gharn que deixou 3 melitantes muortos. Até l momiento, l Menistério de l Anterior de l paíç afirma que l gobierno central mantén cuntrole total subre l leste de l paíç, i l'ouparaçon melitar ne l Bal Rasht fui cuncluída an nobembre de 2010. Inda assi, ls cumbates eclodiran outra beç an júlio de 2012.  An 2015, la Rússia ambiou mais tropas pa l Tajiquiston.

An maio de 2015, la sigurança nacional de l Tajiquiston sofriu un sério rebés quando l coronel Gulmurod Khalimob , comandante de l'ounidade de polícia para fines speciales (OMON) de l Menistério de l Anterior, zertou pa l Stado Eislámico .