Luís de Figueiredo de Lemos

Ourige: Biquipédia, la anciclopédia lhibre.

Luís de Figueiredo de Lemos (Bila de l Porto, 21 de Agosto de 1544Funchal, 26 de Nobembre de 1608) fui l 7.º bispo de la Diocese de l Funchal, que gobiernou antre 1585 i 1608.

Biografie[eiditar | eiditar código-fuonte]

D. Luís de Figueiredo de Lemos fui filho de Miguel de Figueiredo de Lemos i D. Inés Nuns Bielho, un de ls poboadores de ls Açores i tamien l purmeiro desta família na ilha de Santa Marie. Eiserceu l cargo de percurador de D. Luís Coutico, qu'era 3.º comendador daquela ilha i que morriu na Batailha de Alcácer Quibir cul rei D. Sabastian.

Fui feitor de la Comenda de Nuossa Senhora de la Assunçon, cumo custa de l Libro 1.º de l Registo de la Alfándiga de Punta Delgada, ilha de San Miguel. Fui pul rei D. João III de Pertual nomeado Percurador de l Númaro na ilha de Santa Marie, adonde eiserceu tamien, i por trinta anhos, l cargo de Juiç de ls Órfones.

Fizo testamiento cunjuntamente cun sue mulhier. L testamiento fui aprobado an 3 de Maio de 1587 an Bila de l Porto, binculando neilha la terça de sous benes.

Inés Nuns Bielho, probén de la çcendéncia de la família Cuosta, que probén de ls anfantes de l reino de Aragon. Trouxe cunsigo la linhaige de l'antiquíssemo solar de sue fidalguia i de ls capitanes, de l tiempo que se çcubriu l'ilha. Era antoce de la mais antiga raiç mariense, perfundamente ligada als purmeiros poboadores, bisto que probinda de ls Bielhos, pus era filha de Sabastian Nuns Bielho i de Marie Gonçalbes.

Gaspar Fruituoso referiu-se la D. Luís de Figueiredo cumo perfundo studioso i deixou pa la posterioridade la çcriçon de la bida de D. Luís:

«Sendo este senhor d'eidade de cinco anhos, l puso sou pai na scuola a daprender a ler i screbir i, chegando la duoze anhos daprendiu Gramática na mesma ilha [ilha de Santa Marie] cun un buono mestre, chamado João Roiç de la Beiga, castelhano, […] i an Bila Franca […] daprendiu cul até cinco anhos; sendo de dezassete, fui para Lisboua adonde daprendiu ne l Coleijo de Santo Anton mais dous anhos an que tamien oubiu Retórica i Griego, […] deilhi se passou a la Ounibersidade de Coimbra, adonde oubindo uito anhos cuntinos Cánones i Leis, se graduou cun grande aplauso de ls mestres i doutores daquela Ounibersidade, i fizo outo de l'aprobaçon an lugar de l licenciamiento, cunforme als statutos de la Ounibersidade…».

Fui pul sou pariente an Lisboua, D. Luís Coutico, tentado la nun seguir las ordes sacras, inda assi acabou por recebir las purmeiras ordes an Portalegre, pulas manos de l bispo D. André de Noronha, i cuntinar a seguir la bida relegiosa an Lisboua.

Fui nomeado bigairo de la freguesie de San Pedro, an Punta Delgada, pul bispo D. Gaspar de Fazerie, l 6.º bispo de Angra, i, al mesmo tiempo, oubidor eclesiástico an to la ilha de San Miguel.

Gaspar Fruituoso diç que Luís de Figueiredo «benido a la Terceira para se ourdenar i agradecer al Bispo la buntade de le fazer mercé […]. Ne l'antrementes finou-se D. Gaspar de Fazerie, qu'acupaba la cátedra de Angra, l que lebou Luís de Figueiredo outra beç la Lisboua a recebir Ordes de Eibangelho i Missa, depuis de l que se diç tubira alguns tratos cul doutor Paulo Fonso, pessona que se antressaba pul noble eclesiástico, an sequéncia de l que saliu un çpacho nomeando-lo capelon de l Rei, cul melhor foro i la maior moradie questumada, de mil réis por més, un alqueire de cebada por die i ua bestimenta cada anho. Fui la Coimbra, boltou la Lisboua, adonde surgiu l'heipótese de l mandáren cumo anquesidor pa la Índia.

Por el se antressórun l mesmo Paulo Fonso i l licenciado Marcos Teixeira cun cartas i pedidos al [[Cardeal D. Anrique] ], anquesidor-mor de l reino, anton an Ébora. Por fin, aceitou l moço nobre Luís de Figueiredo benir serbir nas ilhas,

«… scudando-se de bos mais altos (…) por temer biaige tan cumprida i peligrosa i nun çcuntentar sou pai i mai, que l querien tener mais acerca, se boltou para esta ilha de San Miguel cula eigreija i oubidoria, que dantes tenie; ls quales cargos serbiu tan bien i cun tanta anteireza i prudéncia, que, probido l Bispado de l Bispo D. Pedro de Castilho, merecedor de grandes cousas, stando na cidade de Angra i bagando la dignidade de deon, l mandou chamar i lha dou, mandando-le negociar la Pertual i la Roma».

Depuis que fui nomeado deon de l cabido de la Sé de Angra i de tener sido por star nessa culidade ancumbido pul bispo d'ourganizar l porcesso de la bida i de las birtudes de la benerable Margarida de Chabes, passou cun D. Pedro de Castilho a l'ilha de San Miguel, cumo bejitador, acabando por fazer l mesmo serbício na ilha de Santa Marie. Stubo assi ampedido de buoltar a la Terceira adonde D. Pedro de Castilho, debido a las tendéncias políticas a fabor de Filipe II de Spanha, nun serie bien recebido.

Durante este tiempo fui tamien bigairo giral i probisor de l bispado. L bispo biu-se na necidade de regressar al reino na armada de Álbaro de Bazán, que finalmente submetera la Terceira a l'oubediéncia de Filipe II.

An 1583, Luís de Figueiredo fui deixado pul prelado cumo gobernador de l bispado de Angra, sob aprobaçon régia i papal para que l gobernasse an cundiçon de outoridade apostólica. Gaspar Fruituoso cunfirma l'eficiéncia cun que D. Luís de Figueiredo eiserceu l ser cargo:

«…cun tanta prudéncia, saber, mansidon, antre l golfo de tantas altaraçones i cuntendas, assi ne l eclesiástico cumo ne l secular, que, correndo la fama de sues cousas tan bien feitas i acertadas, lougo ne l Maio seguinte tubo abisos por dues ó trés cartas de l bispo D. Pedro de Castilho, que sues majestade i alteza stában bien anformados del i que se apercebisse qu'habie de ser cedo chamado para cousa d'honra i probeito, i, quando fui aquel anho l'armada an que benirun ls frades tomar las casas pula Ouserbáncia, tornou-le l bispo a screbir que le parecie que Sue Majestade l mandaba chamar naqueilha armada i, se nun fusse, assi debie ser quando benisse l bispo de Angra, que se speraba benir de Setembre por delantre, i que stubisse abiado para ir na ambarcaçon qu'el benisse. Ambarcou-se para Lisboua, de Angra, ne l més de Agosto na armada de l capitan-mor Bernardino Rieiro Pacheco, adonde fui recebido culas maiores demunstraçones de cunsidraçon i honras de l cardeal i de ls senhores de l gobierno».

Filipe I de Pertual apersentou-lo para bispo de l Funchal an Márcio de 1585, oubtendo cunfirmaçon de l papa Sisto V la 5 de Márcio de 1586. Fui sagrado an Lisboua, nun Demingo de la Rosa, l quarto de l tiempo de la Quaresma, ne l Mosteiro de la Trindade. Na altura tenie l'eidade 41 anhos.

Las cerimónias de cunsagraçon D. Luís de Figueiredo fúrun feitas pul bispo deon de la Capielha Rreal, D. Manuel de Ciebra, que tenie sido bispo de Ceuta.

Antre ls cumbibas stában D. Jerónimo Coutico, qu'era l comendador de l'ilha de Santa Marie i que fura capitan-mor de l'armada de la Índia, D. Fonso de Noronha, filho de João de Bilhena, nieto de D. Filipe de Noronha i inda ls bispos D. Jerónimo Lobo i D. Manuel de Castro.

Partiu de Lisboua nun demingo, die 27 de Júlio de 1586, biajando nua zabra de nome Júlio, preparada de propósito para el i acumpanhada d'outro nabio, l Santo António, aperstado pa la guerra, causo esta fusse neçaira pa la defesa de la purmeira ambarcaçon.

Chegou a la ilha de la Madeira ne l die 4 de Agosto de 1586, tenendo passado algun peligro na biaige percipalmente debido a la piratarie ne ls mares de la Madeira. La sue chegada a l'ilha fui mui festeijada. Recebiu inda a a bordo ls cumprimientos de l capitan-giral de la guerra, Triston Baç de la Beiga, i de João de Aranhon, capitan de la fortaleza i de la guarniçon spanhola. La sue chegada al Funchal fui tenido cumo un acuntecimiento notable de l radadeiro quartel de l seclo XVI.

Gaspar Fruituoso, na sue obra Suidades de la Tierra, çcribe ls acuntecimientos:

«…Saliu este senhor, bestido de chamalote d'augas cun sou roxeie (roquete), grabe i bien assombrado, na praia, ne l baradouro adonde l stában sperando l Cabido i la Cámara, preparados cun solene procisson; lougo, na borda de l mar, fui lançada ua rica i grande alcatifa i subre eilha un cochin de beludo berde, subre l qual se puso de zinolhos para adorar la Cruç, que l'adaion de la Sé le oufereciu a beisar. Depuis de feita esta cerimónia, fui recebido de l Capitan-Giral i de la Cámara, cujos Juízes i Bereadores, cumo se fura procisson de Cuorpo de Dius, se achórun cun baras (ando que nun todos, porque éran alguns de ls oufeciales fura de la cidade i nun soubiran l tiempo de la chegada). Depuis d'agasalhar benignamente a todos, fui recebido ambaixo dun pálio de brocado, cujas baras liebában ls reberendos dignidades de la Sé, por se nun adbertir l'orde de la Cámara, que liebában baras burmeilhas de la gobernança. Nesta orde, cun este solene aparato i honrosa procisson de grabes i reberendos sacerdotes i bizarros suldados, qu'an fileiras, adelantre, iban tirando las muniçones de fuogo, cun mui cuncurso de giente i aplauso de todos, qu'an bozes altas dezien: Por bien seia chegado tan eilustre prelado, culas sonoras bozes de la cleresie, que, cantando, dezien: "Sacerdos eit pontifex, eit birtutun oupifex, pastor bone in populo, oura pro nobis Dominun", i cun música i salmos, ando detrás del l Capitan-Giral Triston Baç de la Beiga, l liebórun a la Sé a la puorta de la qual staba yá rebestido l deon cun cápia de brocado, ssope de prata na mano, i l tesoureiro cun turíbulo dourado cun ancenso. De a mano de l deon tomou l ssope i, lançando purmeiro la si própio auga, depuis la lançou al pobo, que cercado l tenie, i, benzendo l'ancenso, fui ancensado, i na mesma orde chegou al coro de l'altar-mor, que to staba ornado de seda, i l probimiento alcatifado; subre esso ua cadeira de pontifical, de brocado, ante la qual staba un strado de cochines de beludo carmesin, adonde se prostrou de zinolhos, adorando l'altar; i, cantada ua antífona, dixe l deon l'ouraçon acostumada a el l'ouraçon de la fiesta de las Niebes, i, acabada, deitou la bénçon al pobo solenemente; depuis se assentou na cadeira dourada, adonde bieno to l Cabido por sues antiguidades, ampeçando de l deon, i todos ls capitulares le beisórun a mano, i la mais cleresie, por sue orde, reconhecendo-lo por prelado i l Senhor besitou la capielha de l Santíssemo Sacramiento i, acabado esto, fui liebado, i acumpanhado de l capitan Triston Baç de la Beiga i de l capitan de la Fortaleza i bereadores, cun mui cuncurso de pobo, a las sues pousadas, que tomadas stában na rue de las Pretas, ornadas cun rica tapeçarie i "guadamecius" adonde queda agasalhado».

Stubo ne l sou cargo durante 22 anhos, período stenso an que fizo aplicar dibersas reformas ne l clero de la sue jurisdiçon, antressando-le l'admenistraçon de las paróquias. Para esso, mandou criar oubidorias, rebitalizou las bejitaçones, anton cun pouca frequéncia, i dou maior fuorça i bitalidade a l'eigreija de l Funchal. Dou ampeço a ua bejita a todas las eigreijas de l sou bispado, atribuindo-le statutos, i tratando de l restouro de las que se ancontrában arruinadas. Tratou de mandar cuidar de las capielhas, sacristias, fábricas, retábulos, ornamientos i outros aperstos, rebiu las cóngaras. Cunseguiu que fusse restouradas las eigreijas de 24 freguesies. Mandou fazer casas als bigairos adonde esso era perciso.

Fui inda durante la bigéncia deste bispo que l'eigreija de San Pedro, ne l Funchal, passou la colegiada, cun quatro beneficiados, bigairo i coadjutor, percebendo binte mil réis anuales d'ourdenado.

Oumentou ls benefícios a la colegiada de l Calhau, que passou la çpor de seis beneficiados an beç de quatro. Fui inda quien mandou eidificar l'antigo Paço Eipiscopal de l Funchal i la capielha aneixa de San Luís, adonde fui sepultado. Mandou inda eidificar l seminairo de la diocese.

Cumbocou un sínodo, que se celebrou la 29 de Júnio de 1597 na Sé de l Funchal, an que fúrun feitas i promulgadas nuobas custituiçones de l bispado, la cumpletáren las que fúrun decretadas pul sou antecessor, D. Jerónimo Barreto, ne l'anho de 1578. Estas custituiçones fúrun cunfirmadas por decreto eipiscopal de 15 de Júlio de 1597, l qual ourdenou la sue ampresson.

Faleciu an 26 de Nobembre de 1608 i fui sepultado na capielha de San Luís, junto de l Paço Eipiscopal. Quando ne l'anho de 1906, aqueilha capielha fui profanada, ls sous restos mortales fúrun sumados i trasladados, por orde de l'anton bispo D. Manuel Agostico Barreto, pa la Sé Catedral, adonde fúrun depositados junto a las puortas de l guarda-bento i recobertos cula lápide de mármore labrado qu'ornamentaba la sue sepultura primitiba na Capielha de San Luís.

Ber tamien[eiditar | eiditar código-fuonte]

Refréncias[eiditar | eiditar código-fuonte]

  • Baldemar Mota, Notas Stóricas Subre Bispos Açorianos, Punta Delgada, 1988.

Lhigaçones sternas[eiditar | eiditar código-fuonte]