Fernando Cortez

Ourige: Biquipédia, la anciclopédia lhibre.
Hernán Cortés
Nacimiento 1485
Muorte 2 de dezembre de 1547 (62 anhos)
Nacionalidade Fexeiro:Banner of arms crown of Castille Habsbourg style.sbg Castelhano
Acupaçon Cunquistador
Religion Católica

Hernán Cortés Monroy Pizzarro Altamirano(ber nome), 1°. Marqués de l Bal de Oaxaca (Medellín, Stremadura, Espanha[1], 1485 - Castelleija de la Cuesta, Sebilha[2], 2 de Dezembre de 1547) fui un cunquistador spanhol, coincido por tener derrubado l Ampério Asteca de Montezuma i cunquistar l centro de l'atual território de l México.

Nome[eiditar | eiditar código-fuonte]

Quemumente referido cumo "Heirnán Cortés", durante la época an que bibeu, l cunquistador outodenominaba-se "Heirnando Cortés" ó "Fernando Cortés". An castelhano padron, las letras ç i s ténen sonidos defrentes (/θ/ i /s/, respetibamente).

Particularmente Corteç fui defrente de sous antecessores que nun percurában saber nada subre ls índios. El tenie ua percepçon política i stórica de sous atos. L storiador Tzbetan Todorob atribui la Corteç l'ambençon dua tática de guerra de cunquista i, por outro lado, l'ambençon dua política de colonizaçon an tiempos de paç.

Purmeiros anhos[eiditar | eiditar código-fuonte]

Grabura repersentando Cortés i Malinche.

Heirnán Cortés naciu an família houmilde, anque nobre. Als quatorze anhos fui studar dreito i latin na Ounibersidade de Salamanca, mas nun cuncluiu sous studos i passado dous anhos retornou la Medellín[3].

Passado abandonar ls studos, Heirnán Cortés scolheu angressar na armada. Fui solamente als dezenobe anhos, an 1504, que Cortés partiu pa la sue purmeira biaige al oeste, passado trabalhar cumo scribon de la Corte an Balladolid[4]. Sob l comando de Diego Belázqueç, Cortés fui bien sucedido an sue purmeira misson an busca d'ouro. Cumo recumpensa, l gobernador Nicolás de Obando l cuntemplou cun tierras i andígenas para neilha trabalháren (repartimiento), i eilhi el se fixou cumo quelono[5].

Biaige al Nuobo Mundo[eiditar | eiditar código-fuonte]

Cuba[eiditar | eiditar código-fuonte]

An 1511, outra beç sob l comando de Diego Belázqueç, Heirnán Cortés partiu para mais ua misson de cunquista, an Cuba. Al principio de sue permanéncia an Cuba, Cortés fui nomeado un de ls secretairos de Belásqueç i pouco tiempo depuis, prefeito de Santiago de Baracoa[6] . Al término de a misson, recebiu andígenas i tierras i fui morar al sul de l'ilha, an Santiago. Antre 1514 i 1515, Cortés se casa cun Catalina Xuáreç, natiba de Granada.

An 1517 i 1518, partiran de Cuba dues spediçones que cunfirmórun l'eisisténcia dun basto i rico paíç l'oeste de l'ilha[7]. La purmeira, capitaneada por Francisco Heirnándeç de Córdoba, splorou la península de Yucatán. Ne l'anho seguinte desta spediçon, outra spediçon fui ourganizada por João de Grijalba cul propósito de cuntinar la sploraçon na cuosta de Yucatán. A partir desta ampreitada, las relaçones antre Cortés i Belázqueç entrórun an cunflito.

Cunquista de l México[eiditar | eiditar código-fuonte]

An 23 d'outubre (outubre ne l calendario deilhes) de 1523, Naciu l Thiago que nomeia Cortés capitan dua nuoba spediçon para recoincer tierras mexicanas. La spediçon salida d'ilha de Cuba an 18 de febreiro de 1519, chega a l'ilha de Cozumel – amportante porto marítimo i relegioso maia – an 27 de febreiro de 1519[8]. Local adonde tubírun un de ls purmeiros cuntatos culs pobos andígenas, i tamien adonde Cortés ancontra Gerónimo de Aguilar, padre franciscano subrebibente dun afogamiento spanhol que se tornou antérprete maia-spanhol de Cortés[9].

La spediçon cuntina, até chegar al riu Tabasco, batizado cumo riu Grijalba[10], próssimo a la cidade de Potonchán. Alhá ancontrórun resisténcia andígena, la qual suscitou la Batailha de Centla. Passado tal batailha i la bitória de ls spanholes, las outoridades de Tabasco ouferecírun persentes la Cortés cumo jóias, tecidos, eiguaries i mulhieres andígenas[11]. Antre estas mulhieres staba La Malinche, batizada cumo Marina ó De lñla Marina que benerie a ser ua figura amportante i cuntrobersa na Cunquista de l México pul sou coincimiento de ls questumes i riquezas de l Ampério Asteca, de la léngua Maia i Nahuatl, serbindo cumo anterprete i cunselheira, para alhá d'amante de Heirnán Cortés, cun quien tubo un filho, Martín Cortés.

An abril de 1519, la spediçon chegou la Bera Cruç, adonde pouco depuis Heirnán Cortés fondou la Billa Rica de la Bera Cruç, an Chalchicuecan, junto al atual porto. An júlio de l mesmo anho, tomou Bera Cruç, zbinculando-se de l gobernador de Cuba i colocando-se diretamente sob las ordes de l rei Carlos B. An Bera Cruç, Cortés ampeça a recebir ls mensageiros de Montezuma[12]. Lougo Cortés percebiu que l Ampério Asteca possuía atritos cun outros pobos mesoamericanos; ampeçou anton a eilaborar stratégias i fazer alianças culs pobos ribales cumo ls totonacas, pobo cun capital an Cempoala, cidade la qual partiran para selar l'aliança melitar i dar ampeço la cunquista de Tenochtitlan. Cortés tamien fizo aliança culs andígenas de la region de Tlaxcala.

An outubre de 1519, Cortés chega la Cholula, segunda maior cidade de l México Central, depuis de Tenotchtitlan i aliada de l Ampério Asteca[13]. Segundo las crónicas de Bernal Díaç, ua anciana i alguns sacerdotes de l templo de Cholula alertórun Heirnán Cortés subre ua cilada, i eimediatamente el reagiu contra ls andígenas de l'amboscada, causando l que quedou coincido cumo l massacre de Cholula.

An 8 de Nobembre de 1519, l cuntingente de Cortés chega la Tenochtitlan, i lougo l'ancuontro antre Cortés i Montezuma ye rializado. Montezuma acraditaba que Cortés serie l'ambiado de Quetzalcóatl, dius asteca que tenerie finalmente buoltado para bingar-se, por esso l trata bien i aceita sou domínio. Dies depuis de la chegada de ls spanholes, Cortés entra de nuobo an açon i faç de Montezuma presioneiro[14]. Para esso, ten cumo pretesto la muorte de spanholes an Bera Cruç nua batailha antre ls mexicas dirigidos por Cuauhpopoca supostamente a mando de Montezuma. Cumo presioneiro, Montezuma declara fidelidade al rei Carlos B.

An maio de 1520, Belázqueç ambia ua nuoba spediçon, dessa beç al comando de Pánfilo Narbaéç contra la frota de Heirnán Cortés. Al ser anformado subre las tropas de Narbaéç puls mensageiros de Montezuma, l cunquistador spanhol lougo parte cun sous aliados para cumbater ls enimigos recén chegados[15]. Cortés atacou l'acampamiento enimigo i cunseguiu cumbencer ls homes de Narbaéç la se juntáren a el, cun promessas de riquezas i cargos[16]. Narbaéç lougo boltou para Beracruç cul restante de sue tropa. Anquanto esso, an Tenochtitlan, durante l'auséncia de Cortés, Pedro Alborado comandou la massacre de l templo maior cumo cunsequéncia dua rebelion andígena durante la celebraçon de la fiesta de tóxcatl[17].

Cortés retornou la Tenochtitlan an 24 de júnio de 1520, i cumbenceu Montezuma a tentar apaziguar la rebolta de ls andígenas. Antretanto, anquanto falaba cun sou pobo, Montezuma fui atingido por ua piedra i dies depuis morriu an decorréncia de l ferimiento.

Fuorçados pula situaçon zesperadora i pul crecente númaro de spanholes muortos i feridos, Heirnán Cortés decidiu deixar la cidade de l México na nuite de 30 de júnio de 1520[18], que quedou coincida cumo la nuite triste.

An 8 de júlio de 1520, ls spanholes finalmente chegórun la Tlaxcala para se refugiáren i se ourganizáren para atacar Tenochtitlan, i tamien adonde Cortés recebiu reforços cunsidrables de nabios, suldados, artilharie i cabalhos, para cumpensar las perdas ocorridas durante la nuite triste[19]. Ne l final de maio de 1521, la cidade de Tenochtitlan ye sitiada durante 75 dies pulas tropas de Cortés. Passado la catura i muorte de l radadeiro rei asteca Cuauhtémoc, la cunquista fui cunsumada.

Cartas de la Relación[eiditar | eiditar código-fuonte]

Fúrun cinco las cartas scritas por Cortés que chegórun al rei Carlos B, eilhas anformában i justificában l'amprendimiento. Fúrun scritas antre 1519 i 1526 de dibersas cidades de la Nuoba Spanha, cada ua a respeito dua etapa de sou amprendimiento[20].

Essas cartas son hoije amportante fuonte pa l studo de la cunquista de l México i de la figura cuntrobérsia que ye la de Heirnán Cortés, bisto al mesmo tiempo cumo heirói i cunquistador cruel.

Refréncias

  1. MARTÍNEZ, José Luis. Heirnán Cortés - Ounibersidad Nacional Outónoma de México, 1990, p. 107
  2. MORRIS, J. B in CORTÉS, Heirnando. Fibe Letters - The Broadway, 1928, p. xix
  3. Ibid, p. ix
  4. MARTÍNEZ, José Luis. Heirnán Cortés - Ounibersidad Nacional Outónoma de México, 1990, p. 114
  5. MORRIS, J. B in CORTÉS, Heirnando. Fibe Letters - The Broadway, 1928, p. xi
  6. MARTÍNEZ, José Luis. Heirnán Cortés – Ounibersidad Nacional Outónoma de México, 1990. p.118
  7. Ibid. pp 120-121
  8. Ibid. p.131
  9. Ibid. p.157
  10. Eiden
  11. Ibid. p.161
  12. Ibid. p.177
  13. Ibid. p.228
  14. Ibid. p.245
  15. Ibid. p.259
  16. Ibid. p.260
  17. Ibid. p.263
  18. Ibid. p.268
  19. Ibid. p.281
  20. MORRIS, J. B in CORTÉS, Heirnando. Fibe Letters - The Broadway, 1928, p. bii

Bibliografie[eiditar | eiditar código-fuonte]

Modelo:Debedir an colunas

Modelo:Debedir an colunas fin

Ligaçones sternas[eiditar | eiditar código-fuonte]

Wikiquote
Wikiquote
L Wikiquote ten ua coleçon de citaçones de ó subre: Fernando Cortez.
L Commons ten ua catadorie cun eimaiges i outros fexeiros subre Fernando Cortez