Biquipédia:Ourtografie

Ourige: Biquipédia, la anciclopédia lhibre.

Eiqui se çcriben las reglas ourtográficas percipales de l mirandés, cunforme spressas na "Cumbençon Ourtográfica de la Lhéngua/Léngua Mirandesa" — ua einiciatiba cunjunta de la Cámara Munecipal de Miranda de l Douro i de l Centro de Lhenguística de la Ounibersidade de Lisboua —, aprobada an 1999, i na sue "Purmeira Adenda", de febreiro de 2000.

La Cumbençon Ourtográfica fui feita cul oujetibo de stablecer critérios ounitairos, sistemáticos, claros i eiquenómicos pa screbir i lher an mirandés. La Adenda bieno de la necidade de cuntemplar ciertas specifecidades de l dialeto sendinés, sin sacraficar la ounidade giral de la ourtografie mirandesa.

Percípios girales[eiditar código-fuonte]

  1. Reduçon de la bariaçon gráfica. La ourtografie mirandesa nun pertende refletir to las bariantes de pernúncia eisistentes, mas solo aqueilhas que se maniféstan regularmente ó que reperséntan formas tradecionales. Esso nun ampide, cumo ne l causo de l pertués, que ls lheitores, anque screbindo dua mesma forma, cunsérben la sue pernúncia própia.
  2. Clareza. La clareza traduç-se, eissencialmente, na anotaçon gráfica de detreminados porcessos fonológicos que defrencian bastante l mirandés de l pertués i que, até, agora nunca habien sido repersentados — cumo l'aparecimiento de las sebilantes dorsales ç i z an final de sílaba, an funçon de la sonoridade de la cunsuante seguinte. Na mesma lhinha, scolhiu-se pula marcaçon de la nasalidade an final de palabra cun n i nó cun m, de modo a tornar bien clara la formaçon de l plural an mirandés (pan, panes).
  3. Cuntenidade de la tradiçon gráfica. Quando eisistian bárias oupçones de scrita pa un dado sonido, scolhiu-se giralmente pula de mais antiga tradiçon na lhéngua ó mais frequente ne ls dibersos outores (y an palabras cumo you, ; i na cunjunçon e). Stando la daprendizaige de l mirandés lhigada al pertués, la maiorie de las seluçones aporfilhadas aprossima-se mais de las seluçones pertuesas, de l que de las spanholas. Esto splica, por eisemplo, l'oupçon pul lh pertués an detrimiento de l ll spanhol pa l'scrita de la palabra mirandesa mulhier, bien cumo pa la repersentaçon desse sonido an qualquiera palabra.
  4. Semplicidade. Eibitan-se diacríticos i simblos que nun séian d'uso corriente i acessibles an qualquiera strumiento de scrita, specialmente porcessadores de testo cun botoneira pertuesa i pequeinhas tipografies.
  5. Flexibelidade. Sin prejuízo de la necidade de fixar ourientaçones ourtográficas percisas, admite-se ua cierta borda de flexibelidade, por rezones stelísticas ó de figuraçon dialetal. Por eisemplo, drento de l'ourtografie mirandesa, la grafie ch ye sufeciente pa repersentar l'africada palatal xorda (de chama, chober), que tamien eisistie ne l pertués antigo i eisiste inda ne l Norte, antre pessonas de cierta eidade. Mas nun testo scrito, por eisemplo, an pertués cun anserçon de frases an mirandés, admite-se l recurso a la grafie tch.

Correspundéncia antre la grafie i ls sonidos de l mirandés[eiditar código-fuonte]

Abc[eiditar código-fuonte]

Letras Sonidos Eisemplos
A, a
[a]
cacho, abe, caldico
[ɐ]
cachico, Madalena, la
[ɐ̃]
antes, mandil
B, b
[b]
bui, baca, selombra
[β]
cebada, parba
C, c
[k]
cabalho, cuorda, cunta
[s]
ciego, cebada, Márcio
Ç, ç
[s]
aço, çapato, çofino, çfechar, çquilar, cuçpir, lhuç, perdiç, paç
[z][1]
paç de la tierra, rapaç bardino
D, d
[d]
deimingo, dous, anda
[ð]
eidade, ls diêntes, paç de, cuorda
E, e
[ɛ][2]
sé, précio, rebés, més, mirandés, beç
[e]
seno, abiespra
[ɨ]
bestido, bergonha, cebada, cerrado, dezir
[ɛ]
benga
[ɨ̃]
bendima, centeno
F, f
[f]
fraita, farina, filar, forfalha
G, g
[g]
garniza, garbanço, benga
[ɣ]
agora, lhargo
[ʒ]
registrar
H, h
---
haber, home, hoije
I, i
[i]
chícharo, perrico, friu
[j]
aire, dreito, tierra, coixo, camboio
[ĩ]
binte
J, j
[ʒ]
janeiro, rejistir
L, l
[l]
ala, salir, maquila, cielo, celestre, l aire
[ɫ]
cal, caldo, Manuel, l perro
M, m
[m]
molino, amar
nasal[3]
palomba, lhimpar, sembrar, cumpadre
N, n
[n]
naide, ganado, benir, cena, lhuna, camino
nasal[4]
pan, un, cien, amórun, amaran, cun
O, o
[ɔ][5]
abó, home, manolho
[o]
puorta
[u]
molino, costielha, coneilho, lhibro
[õ]
honra, selombra
P, p
[p]
pumiento, ppalhaç
Q, q
[k]
quatro, quarenta
R, r
[ɾ]
caro, crecer, diabro, drento, berdade
[r]
rato, honra, roque
S, s
[s̥]
screbir, saber, farsa, casca, més
[z̥]
coser, amisade, beiso, queiso
T, t
[t]
tartamudo, toucino
U, u
[u]
pruma, meruja, anubrado, mulhier
[w]
tiu, miu, puorta
[ũ]
nunca, fúrun, cumpadre
X, x
[ʃ]
xordo, xabon, xal, xara, anxabonar, baixo
Y, y
[j]
ye, you, yá, yeuga, yerba
Z, z
[z]
cozer, cozinar, rapaza, dezir, znudar, zgusto, felizmente, Frezno

Dígrafos[eiditar código-fuonte]

Dígrafos Sonidos Eisemplos
Ch, ch
[tʃ]
cheno, chabe, chama, chober, chubir, chizmo, borracho
Gu, gu
[g]
guindilha, guincha, anguila, guelhada
[ɣ]
seguir
Lh, lh
[ʎ]
lheite, lhino, lhuna, polho, filho, mulhier
nh
[ɲ]
manhana, outonho, anganhar, canhona
Qu, qu
[k]
quedar, questume, aquilho, eiqui, quijo
rr
[r]
carro, parro
ss
[s̥]
passar, asso

Grafies strangeiras i adatadas[eiditar código-fuonte]

Letras Sonidos Eisemplos
K, k
[k]
kg, km
V, v
[b]/[v]
TV, Vénus, Varsóvia, vianense
W, w
[w]/[b]/[β]
whisky, KW, Wagner

Particularidades de la grafie i pernúncia de l abc[eiditar código-fuonte]

A

La lhetra a repersenta ua bogal abierta se stá an sílaba oural tónica (cacho, amai). Ten l mesmo balor an alguas sílabas átonas, cumo las que treminan an -l (salmuira) i las que perdírun l'aciento percipal (banamente, bastamente), assi cumo an alguas palabras d'ourige erudita (batizado). Repersenta ua bogal cerrada se stá an outras posiçones átonas. An sílaba tónica oural, i se la sue posiçon na palabra l'eisige, ten aciento agudo d'acordo culas reglas d'acentuaçon gráfica (que son spostas mais adelantre). Tal cumo las outras bogales, repersenta ua bogal nasal se ye seguida de m ó n homossilábico.

B

La lhetra b repersenta ua cunsuante lhabial, que ye oclusiba an posiçon enicial (buono) i passado bogal nasal (ambeija) i ye fricatiba quando stá antre bogales (abe) ó depuis de cunsuante sonora (orbelhaca).

C

La lhetra c corresponde la dues cunsuantes: ua oclusiba belar [k] antes de a, o, u (casa, coto, cuorda, cúrtio) i ua sibilante predorsal [s], antes d' e, i (cebada, ciego).

Ç

Pa repersentar la sibilante [s] antes de a, o, u, outeliza-se la lhetra ç (çapato, caçurro). Esta lhetra ten l mesmo balor quando stá seguida de cunsuante xorda (cuçpir, çcalçar, çfechar, çquilar, çtapar) i ne l fin de palabra (paç). Se, na frase, la palabra seguinte ampeça por cunsuante sonora, la sibilante final sonoriza, mas esta mudança nun se repersenta graficamente. Assi, paç de la tierra lé-se cun [z].

CH

Este dígrafo ten un paralelo ne l que corresponde a l'antiga pronúncia galego-pertuesa de l'africada pré-palatal xorda [tʃ] (probeniente de pl, cl i fl latinos) que se cunserba na Galiza, ne l Minho, an Trás ls Montes i na Beira Anterior. An to esse território, custrasta cula fricatiba pré-palatal xorda [ʃ], repersentada por x: bucho i buxo ténen pronúncias defrentes. Cumo se sabe, la pronúncia normatiba pertuesa yá nun ten l'africada [tʃ], ambora se mantenha la respetiba grafie tradecional. An mirandés, outras palabras pa alhá de las pertuesas correspondentes se pronuncian cun [tʃ]: chubir (an pertués: subir).

D

La letra d repersenta ua cunsuante oclusiba an ampeço de palabra (dei) i depuis de nasal (mundo) i de l (caldo) i ua fricatiba se stá, por eisemplo, antre bogales (bida) ó depuis de r (berde).

E

Esta letra repersenta bogales cun defrentes graus d'abiertura, ls quales son andicados quier pula sue posiçon na palabra, quier pul aciento agudo, d'acordo culas reglas enunciadas ne l capítulo dedicado al aciento. L' e an sílaba átona soa, giralmente, cerrado.

La letra e, seguida na mesma sílaba de m ó n, repersenta, an posiçon tónica, ua bogal nasal abierta (benga). An posiçon pretónica, repersenta ua bogal nasal mui cerrada (bendima).

F

An mirandés, l'amprego desta letra an nada difree de l de las outras lénguas románicas.

G, Gu

La letra g repersenta la cunsuante belar [g] antes de a, o, u, que ye oclusiba an posiçon enicial (gato) ó depuis de bogal nasal (pongo) i ye fricatiba [ɣ] zeignadamente antre bogales (fago) i depuis de r (lhargo). La letra g antes d' e i i, ten l mesmo balor de j [ʒ] (registrar). L'outelizaçon de g an beç de j nesta posiçon ten base etimológica. Pa se ler [g] i nun [ʒ] antes d' e i i recorre-se, cumo noutras lénguas, a un u antercalar que, giralmente, nun se lé (guelhada, águila). Ua scepçon ye la palabra guira i deribadas (por s. guiron, guirica) an que l' u se pronuncia.

H

L mirandés cunserba l' h etimológico na maior parte de ls causos. Assi i to, an anterior de palabra esse h zaparece (honra, desonra). Faç tamien parte de ls dígrafos ch, lh i nh adonde funciona cumo un diacrítico que muda l balor de la cunsuante simples.

I

La lhetra i ten balores idénticos an sílaba tónica i an sílaba átona. Repersenta tamien la semi-bogal custitutiba de ditongos (mai, puis), fuora ne ls causos an que se recorre la y enicial.

J

La cunsuante palatal sonora [ʒ] ye repersentada por j antes de a, o, u (Janeiro). Antes d' e i i tamien se outeliza j, d'acordo cula ourige de la palabra (arranje, hoije, jeira, jeito, Jeobá, Jeremias, lharanjeira, majestade). Pa alhá desso, esta cunsuante resulta frequentemente de palatalizaçon de la sibilante apical sonora [z̥], quando stá junto dua bogal palatal: nesse causo, usa-se la lhetra j an beç de s (rejistir, quijo, quaije).

K

Outeliza-se solo an palabras strangeiras i an símbolos de balor ounibersal (km).

L

La manutençon de l l anterbocálico lhatino ye ua de las percipales defrenças de l mirandés an relaçon al galego i al pertués (salir, malo). L an ampeço de palabra i seguido de bogal eisiste solo an neologismos, ampréstimos i nomes própios; ne l lhéxico mirandés tradecional antegra siempre l dígrafo lh. L aparece cumo lhetra eisolada, ó seguido de s, pa repersentar l'artigo defenido masculino. La pronúncia deste artigo l antes de palabra ampeçada por cunsuante ye belarizada, assemelhando-se al l' anglés de la palabra table.

LH

L sonido qu'este dígrafo repersenta aparece nun solo ne l'anterior de palabras (mulhier), mas tamien ne l'ampeço daquelas qu'ampeçában por l an lhatin i sues deribadas: lheite, lheiteiro. Esta caratelística de l mirandés ye quemun al lheonés i al asturiano oucidental.

M

Pa alhá de l sou balor an ampeço de sílaba (mai), la lhetra m ye outelizada pa andicar la nasalidade de la bogal antes de p i de b (eisemplo, amboubecer).

N

La manutençon de l n anterbocálico lhatino ye outro traço çtintibo de l mirandés (cheno) an relaçon al galego i al pertués (cheo, cheio). Pa alhá de l sou balor an ampeço de sílaba (cheno, lhiones, rana), andica la nasalidade de la bogal an fin de bocábulo (lhion) i antes de qualquiera cunsuante que nun seia p ó b (canto). L'oupçon n (i nun m) an fin de palabra debe-se, subretodo, al fato de tornar mais cumprensible la formaçon de plurales (panes, coraçones).

NH

Este dígrafo, qu'eiquibale al pertués nh i al spanhol ñ, repersenta la cunsuante nasal palatal probeniente de -nn- lhatino, surgindo solo an anterior de palabra: anho (port. ano), canha (port. cana). L'eiboluçon lhatin > mirandés ye eigual a la que se berifica an asturo-lheonés i spanhol.

O

La lhetra o, tal cumo e, repersenta bogales cun defrentes graus d'abiertura. Quando repersenta [ɔ] abierto an sílaba tónica de palabras agudas i sdrúxulas, recibe aciento agudo (abó, bóbida). Nun recibe qualquiera aciento quando faç parte, tamien an sílaba tónica, de ls ditongos uo i uon (puorta, fuonte) que, na fala d'alguas lhocalidades, se reduzen a la bogal média [o] ó nasal [õ][6]. Tampouco recibe aciento quando o repersenta la bogal cerrada [u] de sílaba átona (pretónica ó final), cun ourige na reduçon de [o], mas tamien nun ye sustuída pula lhetra u (nobenta, ganado).

P

An mirandés, l'amprego desta lhetra an nada difree de l de las lhénguas bezinas.

Q, Qu

La lhetra q repersenta l sonido oclusibo [k], sendo siempre acumpanhada d' u (fuora quando ye seguida d'apóstrofo, cumo se diç mais adelantre). Este u pronuncia-se antes de l' a an palabras tales cumo qual, quatro, quarenta i inda antes d' en, na palabra cinquenta. Nun se pronuncia antes de las bogales e i i: questume, eiqui.

R, RR

La bibrante simples [ɾ], repersentada por un solo r, surge antre bogales (caro), an fin de sílaba (cardo) i de palabra (cantar) ó cumo segundo eilemiento de ls grupos cunsunánticos br, cr, fr, gr, pr, tr. La bibrante múltipla [r] ye eigualmente repersentada por un solo r quando an posiçon enicial de palabra (ruoda) ó an enicial de sílaba depuis de cunsuante (honra). Repersenta-se cun rr se stá antre bogales (carro).

S-, -SS-, -S-

Las lhetras s-, -ss- i -s- corresponden a las sibilantes ápico-albeolares, que se pronuncian cula punta de la lhéngua aprossimada de ls albéolos, çtinguindo-se antoce de las sibilantes predorsales, que se pronuncian cul dorso de la lhéngua contra ls dientes i son repersentadas por ç i por z. Este sistema de sibilantes de l mirandés antegra-se nua zona mais basta, de que fázen parte Trás ls Montes i ua parte de l Minho i de la Beira Alta. An ampeço de bocábulo, s-, cumo repersentaçon de [s̥] apical xordo, puode aparecer antes de bogal ó de cunsuante (saber, semitério, screbir); outeliza-se cumo lhetra enicial de sílaba depuis de cunsuante (farsa) i inda an fin de sílaba ó de palabra (triste, ásparo, gustos). L mesmo sonido ye repersentado por -ss- quando stá antre bogales (passo). La lhetra -s- antre bogales repersenta ua apical sonora [z̥] (por eisemplo: coser [kuz̥er] la roupa) çtinta de la predorsal -z- [z] (cozer [kuzer] patatas). Ye de notar qu'este sonido [z̥] ye l único que nun ten grafie que l'andebidualize, sendo repersentado cula mesma lhetra s que ye outelizada pa l'apical xorda [s̥]. Dende decorre que la sue pernúncia an sílaba cerrada nun seia marcada graficamente (al cuntrairo de l qu'acuntece ne l par de predorsales ç/z), sendo anduzida pul cuntesto. Assi, la lhetra -s corresponde a ua apical xorda [s̥] se stá antes de cunsuante xorda (scalada, screbir, fiesta) i corresponde a ua apical sonora [z̥] nun solo antre bogales (coser, asa, eisemplo) cumo tamien antes de cunsuante sonora (mesmo, smagar, cismar).

T

An mirandés, l'amprego desta lhetra an nada difree de l de las lhénguas bezinas.

U

Tal cumo l' i, la lhetra u repersenta tanto ua bogal plena [u] (pruma) cumo ua semibogal [w] (tiu), mantendo balor idéntico an sílaba tónica i átona. Cumbinada cun -m i -n, ó ancimado por til, ũ repersenta u nasal (cumpadre, cun, algũa). Alguas palabras qu'an pertués apersentan o cerrado i an spanhol ue, ténen an mirandés u: pert. for, boi, coiro; sp. fuere, buey, cuero; mir. fur, bui, cuiro.

V

L sonido [v] nun eisiste an mirandés, ocorrendo an sou lhugar [b] ó [β]. Ye de notar, mas, que muitos nomes própios se screben ouficialmente cun V (Virgílio), dado que ls registros de nacimiento son feitos segundo normatibas pertuesas.

W

Outeliza-se an palabras strangeiras i símbolos de balor ounibersal (KW).

X

Esta lhetra ye ousada pa repersentar l sonido pré-palatal [ʃ] (xastre, xordo).

Y

Esta lhetra y repersenta la semibogal anterior [j] (por bezes lhebemente fricatizada) ne ls bocábulos y'e, you, yá, yeuga, yerba i yerbo. La sue ancluson ne l abc mirandés respeita la tradiçon mediebal lheonesa.

Z

Esta lhetra repersenta la sibilante dorsal sonora [z] que corresponde a la de la palabra pertuesa cozer. Nun se outeliza esta lhetra an fin de palabra, mas solo ne l'ampeço, antre bogales ó antes de sílaba ampeçada por cunsuante sonora. Las palabras deribadas d'outras treminadas an ç mudan giralmente l ç an z: (feliç > felizmente, dieç > dezena, mas paç > pacífico).

Grafie de ls ditongos[eiditar código-fuonte]

Ditongos crecientes ourales[eiditar código-fuonte]

Un de ls fenómenos mais frequentemente ousados cumo critério pa çtinguir l mirandés de l galego-pertués i l relacionar cun outras lénguas spánicas ye l fato d' e i o brebes, tónicos, latinos tenéren eiboluído pa ditongos. Assi, an mirandés, las palabras latinas terra, castellu, eiboluíran pa tierra i castielho, anquanto las palabras porta i rota se tornórun puorta i ruoda. Giralmente, l mirandés apersenta ie an palabras qu'an pertués ténen [ɛ] abierto i l spanhol i asturiano [jɛ] (pert. terra, sp., ast. tierra). De l mesmo modo, l mirandés ten uo an palabras adonde l pert. apersenta [ɔ] abierto, l spanhol ue i l'asturiano ue ó uo.

De notar qu'estes ditongos se puoden reduzir a ua simples bogal quando la sílaba respetiba perde l'aciento tónico ne l porcesso de deribaçon: fuonte - funtica; fierro - ferrico. Esta monotongaçon nun se ancontra solo a nible de la palabra mas tamien an ounidades prosódicas mais stensas, tales cumo: el ye un rapaç buono - el ye un bun rapaç.

L ditongo [je] scribe-se ye na 3.ª pessona de l singular de l persente de l'andicatibo de l berbo ser i an palabras cumo yerba, yerbo, yeuga.

Pa alhá destes, hai tamien ls ditongos crecientes ua (qual, quarto, guapa) i ia. La palabra (pert. ) ye ua scepçon de scrita que segue la tradiçon leonesa.

Nas palabras grabes i sdrúxulas, estes ditongos éran ambariabelmente marcados por aciento circunflexo até 2000, respeitando las caratelísticas de l mirandés clássico. Screbia-se, por cunseguinte, trra, tmpo, prta i fnte (por cuntreste cun cien, nien, mulhier). Mas, cumo hoije an die ls ditongos crecientes apersentan-se anstables ó até yá zaparecírun, nas "Adendas a la Cumbençon", de 2000, fui decidido eliminar l'uso de ls acientos circunflexos[7].

Ditongos decrecientes ourales[eiditar código-fuonte]

Ls ditongos decrecientes ourales an mirandés son ls seguintes:

ai: aire, hai, naide, páixaro
au: acauso, auga, frauga, calhau
ei: eigreija, einauga, denheiro, dreito, pereira, queiso, streilha, ancuntreis
éu: chapéu, piléu, mantéu
eu: lheuga
ou: oubeilha, ourrieta, boubielha, touça, pouco, outro, dous, sous, amou
oi: hoije, coixo, noijo, camboio
ói: heirói
ui: uitenta, muito, nuite, bui, cuiro, apuis, puial, guira
iu: Dius, friu, niu, ardiu, miu, morriu, comiu

Repersentaçon de la nasalidade[eiditar código-fuonte]

An anterior de palabra la nasalidade ye repersentada cumo an pertués i francés: m antes de p i b (cumpanheiro, cumbite) i n antes de qualquiera outra cunsuante (honra, binte).

Ouserba-se, tal cumo nas bogales ourales, un maior fechamiento de las bogales nasales na maiorie de las sílabas pretónicas. Assi l' en de bendima lé-se giralmente cun un e mui cerrado, quaije mudo [ɨ], i an muitas palabras adonde l pertués scribe om l mirandés ten um (cumbidado).

An fin de palabra adota-se la scrita bogal + n (coraçon, melon, freijon).

Un causo particular ye l de l'artigo andefenido femenino i d'alguns pronomes andefenidos, adonde u nasal ye seguido de a, quier an hiato quier cun ua trasiçon nasal belar. Pa estas palabras recomenda-se l'amprego de til subre l' u (ũa, algũa, etc.). Se esso nun fur possible por dificuldades técnicas, admite-se la sue omisson[8].

Por screbir ũ ó Ũ puode-se straer deiqui miesmo i pegar donde fur menester, i.e. Cortar, copiar e colar. Tamien por outener ũ puode-se meter ũ ó ũ, i por outener Ũ puode-se meter Ũ ó Ũ. Por eisempro:

aquisto porduç
Algũa cousa Algũa cousa
Ũa cousa Ũa cousa

Tamien puode-se, eiditando, eilegir an la tabla abaxo a la squierda l "Latim" an beç de "Simples" i lougo buscar l ũ ó l Ũ.

Seinhales oussiliares de la scrita[eiditar código-fuonte]

An custruçon...

Aciento[eiditar código-fuonte]

Apóstrofo[eiditar código-fuonte]

Hífen[eiditar código-fuonte]

Purmeira Adenda[eiditar código-fuonte]

La Purmeira Adenda a la Cumbençon diç que ls sendineses puoden screbir "l" an beç de "lh" an ampeço de palabra. Portanto an mwl.wikipedia ls sendineses tamien puoden screbir "l" an beç de "lh" an ampeço de palabra i ls demás nun puoden cambiar. Tamien quando ls demás scriben "lh", ls sendineses nun puoden cambiar pa "l".

Refréncias

  1. Se'l Ç stubir ne l final dũa palabra, i la seguinte ampeçar por ũa cunsante sonora, an beç de [s], l sonido queda [z].
  2. Este sonido, an mirandés, ten un timbre antermédio, bariable, antre [ɛ] i [e].
  3. Andicaçon de nasalidade de la bogal precedente.
  4. Andicaçon de nasalidade de la bogal precedente.
  5. Este sonido ten an mirandés timbre antermédio, bariable, antre [ɔ] i [o].
  6. La Cumbençon Ourtográfica de 1999 adbogaba la colocaçon d'aciento circunflexo ne ls ditongos i uôn (puôrta, fuônte). Inda assi, la Adenda de 2000, cul oujetibo de manter l'ounidade cul dialeto sendinés, bieno rebogar esta regla. Zde ende, l'aciento circunflexo caiu an desuso ne l mirandés.
  7. Atualmente l'outelizaçon destes ditongos ye bariable, sendo l'aparecimiento de [wo] menos frequente que l de [je]; assinalan-se yá aldés adonde ambos ls ditongos zaparecírun. Numas localidades, cumo Infainç, berifica-se la reduçon de [je] pa [e]; noutras, cumo Dues Eigreijas i Costantin, [wo] ye sporádico; por redadeiro, an Sendin eisiste [i] an lugar de [je] i [u] an lugar de [ow].
  8. Na Biquipédia aceita-se que l til subre l "u" (ũ) seia omitido.
  • A Convenção Ortográfica da Língua Mirandesa [1][2][3][4] de 1999 regula a ortografia da língua mirandesa. Seguiu-se-lhe uma Primeira Adenda [5][6] em 2000. Em 2002 foi proposta uma Segunda Adenda [7], ainda por aprovar.