Baca

Ourige: Biquipédia, la anciclopédia lhibre.

L ganado bobino ye cumposto por buis - termo que, an sentido ancho, dá nome al animal mamífero, ruminante, artiodátilo, cun par de cuornoss nun rameficados, uocos i permanientes, de l género Bos an que se ancluen las speces domesticadas pul home.

Treminologie[eiditar | eiditar código-fuonte]

L bui, an sentido streito, ye l macho castrado, sin possiblidade reprodutiba de la spece Bos taurus (família Bobidae), sendo tamien ousado na chamaçon bernacular de l'andebíduo pertencente al ganado bobino.

La baca ye la fémea desta spece i l touro ye l macho culs testiclos antatos, cun atidon reprodutiba. Ye un mamífero, artiodátilo i ruminante. Sous cuornos son an par, ocos, nun ramificados i permanentes. Ua curjidosa caraterística dessa spece ye la persença de tetas; de fato, ls buis aperséntan glándulas mamárias proeminentes, an nada çtinguibles de las tetas de la baca.

Subspeces[eiditar | eiditar código-fuonte]

Ten dues subspeces, a saber: Bos taurus taurus (ganado taurino, d'ourige ouropéia) i Bos taurus andicus (ganado zebuíno, d'ourige asiática). Ls cruzamientos antre ls andebíduos d'ambas las debisones ye frequente tanto an porgramas de melhoramiento genético de l ganados, quanto an propiadades adonde la monta ye natural i sin cuntrole algun. Esses híbridos son mui ousados para cumbinar la pordutibidade de l ganado taurino cula rustecidade i adatablidade la meios tropicales de l ganado zebu.

Leite - bezerro mamando

Stória[eiditar | eiditar código-fuonte]

L ganado doméstico çcende de l auroque na Ouropa i de l gauro na Ásia, ampeçou a ser domesticado antre 5.000 i 6.000 anhos atrás, serbindo cumo animal de carga ó fornecendo chicha, leite i couro. Era pouco quemun criar ganado para alimentaçon. L'animal era comido solo se morrisse ó nun fusse mais útele para carga ó para fornecer leite. Al cuntrário de l beche, tamien serbie cumo animal de carga, mas percisaba de pastaiges maiores. Hoije an die, ne l'antanto, ls bobinos son largamente outelizados para la porduçon de proteína acárnea. La cadena pordutiba de la chicha angloba bários ramos de negócios, que bon zde la fabricaçon de raçon i l'ansino de porfissionales caleficados (Médicos beterinários, zotecnistas, agrónomos) até ampresas de cunsultorie an sistemas de quemércio sterior.

percipales raças de bobinos criadas an Pertual[eiditar | eiditar código-fuonte]

Raças outótones pertuesas[eiditar | eiditar código-fuonte]

Baca barrosa

Para para alhá de las raças que cunseguiran grande spanson quantitatiba i geográfica, cumo las atrás andicadas, eisisten milhares de raças outótones, resultantes de pressones seletibas specíficas ó dun relatibo eisolamiento genético nas localidades onde se zambolbírun. Muitas dessas raças stan stintas ó an stinçon fruito de la globalizaçon i de la cumpetiçon cun raças mais pordutibas. Antre las raças outótones stan:

Usos[eiditar | eiditar código-fuonte]

Uso pouco quemun de l bui: la montarie

Esta spece fui domesticada pul home i ye splorada para la porduçon de leite, chicha i piel (couro) i tamien cumo meio de trasporte i animal de carga. Tamien ls uossos son aprobeitados, para la fabricaçon de farina, xabon i raçones animales. L casco i ls cuornoss ténen usos dibersos i ls pelos de las oureilhas son ousados para la cunfeçon de pinceles artísticos.

Ls machos de detreminadas raças puoden ser tamien ousados cumo antretenimiento nas touradas i ne ls rodeios.

La chicha ne l cunsumo houmano[eiditar | eiditar código-fuonte]

Touro Brahman an julgamiento (Abaré)

La chicha bobina por ser largamente cunsumida nas mais dibersas partes de l mundo, percipalmente ne ls países d'ourige latina, ye bendida an pedaços, bifes, moídas culas bariantes de nomes dado la cada tipo de chicha straída de detreminadas regiones de l boi/baca. Assi tenemos ls seguintes cortes:

Delanteiro
  • Acén;
  • Cachaço - Hai buns pratos cun essa parte de l'animal;
  • Cupin - Ousada an churrasco ó an pratos que cunténgan pouca gordura, pus por natureza ye la parte mais gordurosa de l bui, ye l local adonde l'animal guarda sue reserba alimentar;
  • Paleta;
  • Peito;
Costielha
Traseiro
Miúdos

Heráldica[eiditar | eiditar código-fuonte]

An heráldica, l ganado ye repersentado pul touro.

Ber tamien[eiditar | eiditar código-fuonte]

Lhigaçones sternas[eiditar | eiditar código-fuonte]