Batailha de Aljubarrota

Ourige: Biquipédia, la anciclopédia lhibre.

La Batailha de Aljubarrota acunteciu na final de la tarde de 14 de Agosto de 1385, antre tropas pertuesas quemandadas por D. Juan I de Pertual i l sou cundestable D. Nuno Álvares Pereira, i l eisército castelhano de D. Juan I de Castielha.

La batailha dou-se ne l campo de S. Jorge, ne ls alredores de la bila de Aljubarrota, antre las lhocalidades de Leirie i Alcobaça ne l centro de Pertual. L resultado fui ua derrota defenitiba de l castelhanos i la fin de la crise de 1383-1385, i la cunsulidaçon de D. Juan I cumo rei de Pertual, l purmeiro de la dinastie de Abis.

La paç cun Castielha solo bieno a stabelecer-se an 1411.

Ampeço[eiditar | eiditar código-fuonte]

Na fin de l seclo XIV, la Ouropa staba-se a braços cun ua época de crise i reboluçon. La Guerra de l Cien Anhos debastaba la Fráncia, eipidemies de peste negra lhebában bidas an todos ls cuntinente, la anstabilidade política dominaba i Pertual nun era eicepçon.

An 1383, El-rei D. Fernando morriu sin un filho macho, que heirdasse la corona. La sue única filha era la anfanta D. Beatriz, casada cul rei D. Juan de Castielha. La burguesie mostraba-se ansastifeita cula regéncia de la Reina D. Leonor Teles i de l sou faborito, l conde Andeiro i cula orde de la sucesson, ua beç que esso querie dezir aneixaçon de Pertual por Castielha. Las pessonas alboroçórun-se an Lisboua, l conde Andeiro fui muorto i l pobo pediu al mestre de Abis, filho natural de D. Pedro I de Pertual, que quedasse por regedor i defensor de l Reino.

L período de anterregno que se seguiu quedou coincido cumo crise de 1383-1385. Por fin a 6 de Abril de 1385, D. Juan, mestre de la Orde de Abis, ye aclamado rei pulas cortes reunidas an Coimbra, mas l rei de Castielha nun zistiu de l dreito a la corona de Pertual, que antendie adbenir-le de l casamiento. An Júnio, ambade Pertual delantre de la totalidade de l sou eisército i ajudado por un cuntingente de cabalharie francesa.

Çposiçon de la hoste pertuesa[eiditar | eiditar código-fuonte]

Quando las amboras de la ambason chegórun, Juan I staba-se an Tomar na cumpanha de D. Nuno Álvares Pereira, l cundestable de l reino, i de l sou eisército. La decison tomada fui la de anfrentar ls castelhanos antes que podíssen albantar nuobo cerco a Lisboua. Culs aliados angleses, l eisército pertués antercetou ls ambasores acerca de Leirie. Dada la lhentidon cun que ls castelhanos abançában, D. Nuno Álvares Pereira tubo tiempo para scolher l terreno faborable pa la batailha. La oupçon recaiu subre ua pequeinha ribanceira de l praino rodeada por rieiros, acerca de Aljubarrota. Assi i todo l eisército Pertués nun se apersentou al Castelhano nesse sítio, al ampeço formou las sues lhinhas noutra bertente de la colina, tenendo depuis, yá an persença de las hostes castelhanas demudado pa l sítio predefinido, esto probocou bastante cunfuson nas tropas de Castielha. Assi pulas dieç horas de la manhana de l die 14 de Agosto, l eisército tomou la sue posiçon na bertente norte desta colina, de frente pa la strada por adonde ls castelhanos éran sperados. La çposiçon pertuesa era la seguinte: anfantarie ne l centro de la lhinha, ua banguarda de besteiros cun ls 200 archeiros angleses, 2 alas ne ls flancos, cun mais besteiros, cabalharie i anfantarie. Atrás, sperában ls reforços i la cabalarie quemandados por D. Juan I de Pertual an pessona. Desta posiçon altamente defensiba, ls pertueses ouserbórun la chegada de l eisército castelhano portegidos pula bertente de la colina.

Batailha de Aljubarrota

La chegada de l castelhanos[eiditar | eiditar código-fuonte]

La banguarda de l eisército de Castielha chegou al triato de la batailha pula hora de l almuorço, debaixo de l rechinadeiro de Agosto. Al ber la posiçon defensiba acupada por aqueilho que cunsideraba ls rebeldes, l rei de Castielha tomou la sperada decison de eibitar l cumbate nestes termos. Debagar, por bies de ls 30 000 soldados que custituían l sou afetabo, l eisército castelhano ampeçou a cuntornar la ribanceira pula strada la nacente. La bertente sul de la ribanceira tenie un znible mais pequeinho i era por ende que, cumo D. Nuno Álvares tenie prebisto, pretendian atacar.

L eisército pertués ambertiu anton la sue çposiçon i fui-se a la bertente sul de la colina, adonde l terreno tenie sido purparado antes. Ua beç que era muito menos numeroso i tenie un percurso mais pequeinho pula frente, l cuntingente pertués atengiu la sue posiçon final muito antes de l eisército castelhano se tener posicionado. D. Nuno Álvares Pereira habie ourdenado la custruçon dun cunjunto de paliçadas i outras defesas delantre a la lhinha de anfantarie, portegendo esta i ls besteiros. Este tipo de tática defensiba, mui típica de las lhegiones romanas, ressurgie na Ouropa nessa altura.

Pulas seis de la tarde, ls castelhanos inda nun cumpletamente anstalados deciden, antes de l tiempo, ó cula grima de tener de cumbater de nuite, ampeçar l ataque.

Ye çcutible se de fato houbiste la tan famosa tática de l "quadrado" ó se simplesmente esta ye ua bison eimaginatiba de Fernão Lopes dues alas reforçadas. Inda assi tradecionalmente fui assi que la Batailha acabou por seguir pa la stória.

La batailha[eiditar | eiditar código-fuonte]

Painel de azuleijos pintado por Jorge Colaço (1922) repersentando un eipisódio de la batailha de Aljubarrota. Ne l Pabilhon Carlos Lopes, Lisboua, Pertual.

L ataque ampeçou cun ua carga de la cabalharie francesa: an fuorça, de forma a rumper la lhinha de anfantarie adbersaira. Assi i todo las lhinhas defensibas pertuesas repeliran l ataque. La pequeinha anchura de l campo de batailha, que deficultaba la manobra de la cabalharie, las paliçadas (feitas cun troncos arguidos na bertical apartados antre eilhes solo pula çtancia neçaira a la passaige dun home, l que nun permitie la passaige de cabalhos) i la chuba de birotes lhancada puls besteiros (ajudados por 2 cientos de arqueiros angleses) fazírun cun que, mui antes de antrar an cuntato cula anfantarie pertuesa, yá la cabalharie se ancuntrar zourganizada i cunfusa. Las baixas de la cabalarie fúrun pesadas i l eifeito de l ataque nanhun. Inda nun perfilada ne l terreno, la retaguarda castelhana demorou a dar ajuda i, por bies desso, ls cabalheiros que nun morrírun fúrun presos puls pertueses.

Depuis deste robés, l restro i mais sustancial parte de l eisército castelhano atacou. La sue lhinha era bastante stensa, pul eilebado númaro de suldados. Al abançar an direçon als pertueses, ls castelhanos fúrun fuorçados a apertar-se (l que zourganizou las sues fileiras) de modo a caber ne l spácio antre ls rieiros. Anquanto ls castelhanos se zourganizában, ls pertueses reçpusírun las sues fuorças debedindo la banguarda de D. Nuno Álvares an dous cachos, de modo a anfrentar la nuoba amenaça. Bendo que l pior inda staba pa chegar, D. Juan I de Pertual ourdenou la retirada de l besteiros i archeiros angleses i l abanço de la retaguarda atrabeç de l spácio abierto na lhinha de la frente.

Zourganizados, sin spácio de manobra i por fin smagados antre ls flancos pertueses i la retaguarda abançada, ls castelhanos pouco podírun fazer senó morrer. Al poner-de l-sol la batailha staba yá perdida para Castielha. Antes de l tiempo D. Juan de Castielha ourdenou ua retirada giral sin ourganizar ua cobertura. Ls castelhanos debandórun anton zourdenadamente de l campo de batailha. La cabalharie Pertuesa lhançou-se anton an perseguiçon de l fugetibos, matando-los sin piedade. Alguns fugetibos percurórun scunder-se nas redondezas, solo para acabórun muortos a las manos de l pobo.

Aparece eiqui ua tradiçon pertuesa an torno de la batailha: ua mulhier, de sou nome Brites de Almeida, recordada cumo la Panadeira de Aljubarrota, eiludiu, amboscou i matou pulas própias manos alguns castelhanos que fugian. La stória ye por cierto ua lhenda de la época, de qualquiera forma pouco depuis D. Nuno Álvares Pereira ourdenou la suspenson de la perseguiçon i dou trégua a las tropas fugetibas.

L die seguinte[eiditar | eiditar código-fuonte]

Na manhana de 15 de Agosto, la catástrofe sofrida puls castelhanos quedou bien a la bista: ls cadábres éran tantos que chegórun para barrar l curso de l rieiros que flanqueában la colina. Para alhá de soldados de anfantarie, morrírun tamien muitos nobres fidalgos castelhanos, l que causou lhuto an Castielha até 1387. La cabalharie francesa sufriu an Aljubarrota outra pesada derrota contra las táticas de anfantarie, depuis de Crécy i Poitiers. La batailha de Azincourt, yá ne l seclo XV, amostra que Aljubarrota nun fui la redadeira beç que esso acunteciu.

Cun esta bitória, D. Juan I tornou-se ne l rei ancuntestable de Pertual, l purmeiro de la dinastie de Abis. Para celebrar la bitória i agradecer la ajuda debino que acraditaba tener recebido, D. Juan I mandou custruir l Mosteiro de Santa Marie de la Bitória i fundar la bila de la Batailha.