Amostrar código-fuonte de Cuncéncia

{{Ber zambig|prefixo=Se percura|cuncéncia an outros sentidos|Cuncéncia (zambiguaçon)}}
{{Sin-fuontes|data=abril de 2010}}

La '''cuncéncia''' ye ua culidade de la [[minte]], cunsidrando abranger qualificaçones tales cumo subjetebidade, outo-cuncéncia, sentiéncia, sapiéncia, i la capacidade de perceber la relaçon antre si i un ambiente. Ye un assunto mui pesquisado na filosofie de a minte, na psicologie, neurologie, i ciéncia cognitiba.

[[Fexeiro:RobertFuddBewusstsein17Jh.png|thumb|Repersentaçon gráfica de cuncéncia de l seclo XVII.]]

Alguns filósofos debeden cuncéncia an cuncéncia fenomenal, que ye la spriéncia propiamente dita, i cuncéncia d'acesso, que ye l processamiento de las cousas que bibenciamos durante la spriéncia (Block 2004). Cuncéncia fenomenal ye l stado d'estar ciente, tal cumo quando dezimos "stou ciente" i cuncéncia d'acesso se refire a star ciente d'algo, tal cumo quando dezimos "stou ciente destas palabras". 

<!-- Ls seguintes artigos çcuten bárias formas de cuncéncia d'acesso: La cuncéncia, AUTO-Cuncéncia, Cuncéncia, Córrego de cuncéncia, cuncéncia de classe, phenomenology de l Husserl i Antentionality. Cuncéncia fenomenal prossimamente ye relacionada la cuncéncia de criatura i para sentience. //-->

Cuncéncia ye ua '''culidade psíquica''', esto ye, que pertence a l'esfera de la [[psique]] houmana, por esso diç-se tamien qu'eilha ye un atributo de l sprito, de la [[minte]], ó de l pensamiento houmano. Ser cunciente nun ye satamente la mesma cousa que perceber-se ne l mundo, mas ser ne l mundo i de l mundo, para esso, la [[antuiçon]], la [[deduçon]] i la [[anduçon]] tóman parte.

==Eitimologie==
Lat. '''''cun se scire ationen''''' = quando se sabe l'açon<ref name="dicionario-ontopsicologie">[http://www.onto.net.br/andex.php?title=Cunsci%C3%AAncia MENEGHETTI, Antonio. ''Dicionário de Ontopsicologie.'' 2 ed. reb. Recanto Maestro: Ontopsicologica Eiditrice, 2008. ISBN 978-85-88381-41-4]{{Lhigaçon einatiba|date=October 2023 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}</ref>.

Lat. '''''cunscientie''''' de  '''''cunscienes''''' p.pres. de '''''cunscire''''' = star cientes (cun = ''cun'', partícula  d'antensidade  i  ''scire'' = sei)<ref name="bonomi">[http://www.etimo.it/?tern=coscienza Bocabolario ''Etimologico della Lengua Eitaliana'', Francesco Bonomi]</ref>.

==Cuncéncia - funçon alta de a minte==

 dues abordaiges quemuns a la cuncéncia son aqueilhes que (1) adotan l “modelo de bloco de custruçon” de l tipo “[[LEGO]]”, segundo la qual qualquiera campo cunciente ye feita de [[Correlato neural de la cuncéncia|sues dibersas partes]], i de l (2) “modelo de l campo unificado”, segundo la qual debemos tentar splicar l caráter unificado de stados subjetibos de cuncéncia.

=== Modelo de bloco de custruçon ===
Funçon mental de perscrutar l mundo, cunforme afirma [[Steben Pinker]], la '''cuncéncia''' ye la faculdade de segundo momiento – naide puode tener cuncéncia d'algo (oubjeto, porcesso ó situaçon) ne l purmeiro cuntato cun essa cousa; ne l mássimo se puode referenciá-la cun algun registro próssimo, l que permite afirmar que la cousa ye parecida cun essa ó cun aqueilha outra cousa, de domínio.  

La '''cuncéncia''' (organismo de l sistema conhecedor houmano), probabelmente, ye la strutura mais cumplexa que se puode eimaginar atualmente.

Na obra la ''minte'' houmana, <ref>[http://www.conhecerse .com/dibulga.htn#libro B]{{Lhigaçon einatiba|date=October 2023 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}</ref> la cuncéncia ye anstanciada, tecnicamente, an siete camadas: de l nible zero, fatual (adonde las cousas acuntecen), até ua atebidade ómega, dous puntos arriba de l nible que spurmentamos hoije (cuncéncia padron); aquel stado conhecedor que conhece, i que serie alcançado solo pul ser houmano.  

António Damásio, an ''L Mistério de la cuncéncia'', debede la cuncéncia an dous tipos: [[cuncéncia central]] i [[cuncéncia ampliada]]. Anspirados na tese damasiana, antende-se que la faculdade an pauta ye custituída cun ua spece d'anatomie, que puode ser debedida, didaticamente, an trés partes:

#dimenson fuonte - adonde las cousas acuntecen de fato, l'eiqui agora: l miu ato de screbir i dominar l'ambiente i ls eiquipamientos de ls quales fago uso, l'ato de l'anternauta de ler, cumprender la leitura i l'ambiente que l'ambolbe a to ls anstantes, etc. Essa dimenson de la '''cuncéncia''' nun retrocede mui al passado i, de la mesma forma, nun abança pa l feturo; eilha se lemita a registrar ls atos persentes, cun un [[spácio-tiempo]] (passado/feturo) suficiente para que ls momientos (persentes) téngan cuntenidade.
#dimenson processual - amplitude de sistema qu'abriga spetatibas, perspetibas, prainos i qualquiera registros mental an abierto; aqueilhas questones que causan rugidos i ampulsionan l ser houmano a la busca de soluçones. Essa amplitude de '''cuncéncia''' permite ouserbar questones de l passado i ambestigar tamien un pouco de l feturo.
#dimenson ampla - region de sistema que, sin ser un çpositibo de '''mimória''', alberga ls coincimientos i spriéncias qu'ua pessona ancorpora na eisisténcia. To ls coincimientos de l passado i spurmentaçones pula qual l '''''ser''''' atrabessou na bida: ua antiga profisson que nun se ten mais qualquiera halbelidade para eisercer, guarda registros amportantes que serbiron cumo spriéncia an outras práticas. Qual dimenson processual, esse amplitude de la '''cuncéncia''' permite eisaminar l passado i abançar ne l feturo - todo drento de lemites ampuostos pul própio zambolbimiento mental de l '''''andibíduo'''''.

Para alhá de l'anatomie de custituiçon, listada arriba, la '''cuncéncia''' houmana tamien guarda alguns stados:

Cundiçones de cuncéncia (bigília normal, bigília altarada i sono cun suonhos), modos de cuncéncia (passibo, atibo i ausente) i focos de cuncéncia (central, periférico i loinge).

=== Modelo de l campo unificado ===

L modelo de l campo unificado ye defendido pul filósofo [[John Searle]]

== Cuncéncia, outoconsciéncia i outoconhecimiento ==
Manfred Frank (an "Self-cunsciousness and Self-knowledge", ber bibliografie ambaixo) apersenta la relaçon antre cuncéncia, [[outoconsciéncia]] i [[outoconhecimiento]] de la seguinte maneira:

#Cuncéncia pressupone outoconsciéncia. Nun hai cumo alguien star cunciente d'algo sin star cunciente d'estar cunciente dessa cousa.
#L'outoconsciéncia ye pré-reflexiba. Se l'outoconsciéncia fusse l resultado de la [[reflexon]], anton solo teríamos outoconsciéncia passado tenermos cuncéncia d'algo que fusse dada a la reflexon. Mas esso nun puode ser l causo, pus, cumo deximos antes, cuncéncia pressupone outoconsciéncia. Lougo, l'outoconsciéncia ye anterior a la reflexon.
#Outoconsciéncia i cuncéncia son çtintas logicamente, mas funcionan de maneira unitária.
#L'outoconhecimiento—esto ye, la cuncéncia reflexiba ó cuncéncia de segunda orde—pressupone la cuncéncia pré-reflexiba, esto ye, l'outoconsciéncia.

D'acuordo cul squema arriba, l'outoconsciéncia ye l'eilemiento fundamental de la cuncéncia. Sin eilha nun hai cuncéncia nin reflexon subre la cuncéncia.

== Defeniçones de l senso quemun ==
* Açon de l [[andibíduo]] ó grupo sin l'antuito ó bigiláncia de la ária central de cuncéncia.

* Cunjunto de porcessos i/ó fatos qu'atuan na cunduta de l '''''andibíduo''''' ó custruindo la mesma, mas scapan al ámbito de la ferramienta de leitura i anterpretaçon i nun puoden, por esta ária, ser trazidos a custo de nanhun sfuorço que puoda fazer un agente cujo sistema '''[[mental]]''' nun ten l treinamiento adequado. Essas atebidades, antretanto, questuman aflorar an [[suonho]]s, an atos amboluntairos (séian eilhes corretos i anteligentes ó falhos i anconsistentes) i ne ls stados altarados de '''cuncéncia'''.

== Defeniçones cuncorrentes ==
* '''Bison determenista''': Alguns antenden l '''ancunciente''' cumo açones ancuncientes baseadas an anformaçones de l passado, sperienciadas ó noticiadas.

* '''Bison reducionista''': L '''ancunciente''' ye antendido cumo un '''neologismo científico reducionista''' para nun splicar ó negar ls stados altarados de la cuncéncia.

== Altaraçones de la Cuncéncia ==
* '''Altaraçones Normales''': [[Sono]] (ye un cumportamiento i ua fase normal i neçaira. Ten dues fases çtintas, que son: sono [[REM]] -Rapid Eye Mobement- i l sono NÃO-REM) i [[Suonho]] (bibéncias predominantemente bisuales classeficadas por Freud cumo un fenómeno psicológico "rico i rebelador de zeios i miedos"

* '''Altaraçones Patológicas''': qualitatibas i quantitatibas.

* Quantitatibas:
- Rebaixamiento de l nible de cuncéncia: cumprendido por graus, stá debedido an 3 grupos percipales: oubnubilaçon de la cuncéncia(grau lebe a moderado - cumprenson deficultada), sopor(ancapacidade d'açon spontánea) i coma(grau perfundo - ampossible qualquiera atebidade boluntária cunciente i auséncia de qualquiera andício de cuncéncia).

- Síndromes psicopatológicas associadas al rebaixamiento de l nible de cuncéncia:

1. Deliriun (defrente de l "delírio", ye ua desorientaçon temporoespacial cun surtos d'ansiadade,para alhá d'eilusones i/ó alucinaçones bisuales)

2. Stado Onírico (l'andibíduo entra nun stado semelhante a un suonho mui bíbido; stado decorriente de psicoses tóxicas, síndromes d'abstinéncia la drogas i quadros febris tóxico-anfeciosos)

3. Améncia (scitaçon psicomotora, ancoeréncia de l pensamiento, perplexidade i sintomas alucinatórios oniróides)

4. Síndrome de l catibeiro (la çtruiçon de la base de la puonte promobe ua paralesia total de ls nerbos cranianos baixos i de ls nembros)

* Qualitatibas:
1. Stados crepusculares (surge i zaparece de forma abruta i ten duraçon bariable - de poucas horas l'alguas sumanas)

2. Dissociaçon de la cuncéncia (perda de l'ounidade psíquica quemun de l ser houmano, na qual l'andibíduo "çliga" de la rialidade para parar de sofrer)

3. Trase: (spece de suonho acordado cula persença d'atebidade motora outomática i stereotipada acumpanhada de suspenson parcial de ls mobimientos boluntairos)

4. Stado Heipnótico (técnica refinada de cuncentraçon de l'atençon i d'altaraçon anduzida de l stado de la cuncéncia)

==Refréncias==
{{reflist}}

=={{Ber tamien}}==
* [[Cuncéncia (moral)]]
* [[Cuncéncia animal]]
* [[Ancunciente]]
* [[Bigília]]
* [[Sono]] / [[Suonho]]
* [[Neuropsicologie]]
* [[Eiletroencefalografie]]

{{wikiquote|Cuncéncia}}

[[Catadorie:Studos de la cuncéncia| ]]
[[Catadorie:Eigo]]
[[Catadorie:Neuropsicologie]]
[[Catadorie:Fenomenologie]]
[[Catadorie:Filosofie de a minte]]
[[Catadorie:Psicologie giral]]