Zaratustra

Ourige: Biquipédia, la anciclopédia lhibre.
Zoroastro, pintura de Rafael.

Zaratustra, mais coincido na berson griega de sou nome, Zωροάστρης (Zoroastres, Zoroastro), fui un profeta nacido na Pérsia (atual Eiran), probablemente an meados de l seclo VII a.C. El fui l fundador de l Masdeísmo ó Zoroastrismo, religion adotada oufecialmente puls Aqueménidas (558330) a.C. ye tamien l possible criador de ls dius que conhecemos hoije pus pula purmeira beç na stória, acradita-se que un home(zaratustra)cumbertiu muitas pessonas politeístas al monoteísmo. L nome griego Ζωροάστρης quier dezir cuntemplador de astros. Ye ua corrutela de l abéstico Zarathustra (an persa moderno: Zartosht ó زرتشت). L seneficado de l nome ye ouscuro, inda que, cierta mente, cuntenga la palabra ushtra (camelo).

Nacimiento de Zaratustra[eiditar | eiditar código-fuonte]

Hai mui tiempo, nas stepes a perder de bista de la Ásia Central acerca de l Mar de Aral, habie ua pequeinha bila de casas de adobe, adonde bibie la família Spitama. Un die, ne l sesto die de la primabera, un nino naciu naqueilha família. La sue mai i sou pai decidírun dá-le l nome de Zaratustra. Al nacer, Zaratustra nun chorou, pul cuntrário, riu sonoramente. Las parteiras, bendo aqueilho, admirórun-se, pus nunca tenien bisto un bebé rir al nacer.

Na bila habie un sacerdote que percebiu que aquel nino benerie a ser un rebolucionário de l pensamiento houmano i l que anfraquecerie l poder de ls "duonhos" de las religiones. El anton decediu tomar probidéncias i percurou Pourushaspa, l pai de Zaratustra, cula seguinte cumbersa: "Pourushaspa Spitama, bin abisá-le. Sou filho ye un malo senhal para la nuossa bila porque riu al nacer, el ten un demonho. Mate-lo ó ls diuses çtruíran ls sous cabalhos i plantaçones. Adonde yá se biu rir al nacer nesse mundo triste i scuro! Ls diuses stan anrabiados!".

Pourushaspa nun querie ferir l sou filho, mas l sacerdote ansistiu i ampuso ua proba. Na manhana seguinte Pourushaspa fizo ua grande fogueira, i delantre de todos colocou Zaratustra ne l meio de l fuogo, mas el nun sofriu danho nanhun. L sacerdote quedou cunfuso.

Zaratustra fui lhebado anton para un bal streito i colocado ne l camino dua boiada de mil cabeças de ganado, para ser pisocado. L purmeiro bui de la boiada antendiu adonde staba l nino i quedou parado subre el, portegendo-lo, anquanto l restro passaba al lhado i l bebé nun sofriu un solo arresgunho. L sacerdote lhougo arquitetou outro plano. L nino Zaratustra fui puosto na toca dua lhoba que, al alrobés de deborá-lo, cuidou del até que Dugdab, sue mai, benisse buscá-lo. Delantre de tantos prodígios l sacerdote quedou ambergonhado i mudou-se de la bila.

Al crecer, Zaratustra preguntaba-se: "Quien fizo l sol i las streilhas de l cielo? Quien criou las augas i las plantas? I quien faç la lhuna crecer i minguar? Quien amplantou nas pessonas la sue natural bondade i justícia?".

Un die Zaratustra staba meditando a las bordas dun riu quando un ser stranho le apareciu. El era ançcretible, tal la sue beleza i brilho. Zaratustra preguntou-le quien era el, al que tubo cumo repuosta: "Sou Bohu Mano, la Buona Mente. Bin te buscar". I tomou-le la mano, i l lhebou para un lhugar mui guapo, adonde siete outros seres ls sperában.

La Buona Mente dixo-le anton: "Zaratustra, se quejires puode ancuntrar an ti mesmo todas las repuostas que tanto busca, i tamien questones mais antressantes inda. Ahura Mazda, Dius que todo cria i sustenta, assi scolhiu cumpartir la sue debindade culs seres que cria. Agora, sabendo desso, tu puodes anunciar essa mensaige lhibertadora a todas las pessonas.”

Zaratustra cuntestou: "Por que you? Nun sou poderoso i nin tengo recursos!". Ls outros seres respundírun an coro: "Tu tenes todo l que percisas, l que todos eigualmente ténen: Buns pensamientos, buonas palabras i buonas açones".

Zaratustra boltou para casa i cuntou a todos l que le acuntira. La sue família aceitou l que el habie çcubierto, mas ls sacerdotes l rejeitórun. Eilhes argumentórun: "Se ye assi nada hai de special an nuosso serbício, nada bálen nuossos sacrafícios i perderemos l poder que mos dan ls diuses ciumientos i caprixos que serbimos. Stamos sin trabalho i passaremos fame!". Decidírun, anton, dar cabo de la bida de Zaratustra.

Cun sue buona mente el antendiu que tenie que salir deilhi por uns tiempos. Chamou sous binte i dous cumpanheiros i cumpanheiras de purmeira hora i fugírun cun todo l que tenien. Eilhes biajórun durante bárias sumanas até chegáren a un lhugar cujo gobernante chamaba-se Bishtaspa. Zaratustra percurou Bishtaspa i cumpartiu culha la sue çcubierta.

Bishtaspa respundiu al sou apelo cun ua recusa: "Por que haberie de acraditar nesse stranho? Mius diuses son, cun certeza, mais poderosos que esse Ahura Mazda!".

Apuis de dous anhos tentando cumbencer Bistaspa, i anfrentando la mais cruel ouposiçon, passando, até, un tiempo preso, un acidente cul cabalho de Bishtaspa ajudou a resulber a fabor de Zaratustra esse ampasse. A la beira de muorte, l cabalho tornou-se l pivot de todas las atençones. Bistaspa chamou sacerdotes, bruxos, médicos i sábios para salbar l sou cabalho. Juntos eilhes tentórun de todo, até oufrecendo als diuses dezenas de sacrafícios d'outros cabalos. Para alhá desso, luitórun antre eilhes, fazírun antrigas, mas nada acuntiu, l cabalho de Bishtaspa solo pioraba. Zaratustra, que fura criado nun ambiente rural, lhougo percebiu que el fura ambenenado. Percurando Bishtaspa el sugeriu un remédio mui ousado nesses causos an sue tierra. Sin altarnatibas, ambora çcrente, Bishtaspa aceitou la eideia de Zaratustra i an dous dies sou cabalho staba de pie, sin senhal de l malina.

Todos quedórun pasmados i achórun que Zaratustra tenie feito un milagre. El respundiu que habie solo ousado la sue buona mente i ls coincimientos que tenie juntado an casa. Bishtaspa i sue família quedórun ancantados cula hounestidade i semplicidade de Zaratustra, i çpusírun-se a oubi-lo de nuobo, dessa beç cun coraçon i mentes zarmados. An pouco tiempo nun solo Bishtaspa i sue família habien sidos ampeçados, cumo tamien grande parte de sou pobo.

Anque Zaratustra podisse tener ousado la oucasion de la cura de l cabalho de Bishtaspa para arrogar-se poderes subrenaturales el quijo ser hounesto, i fui esso l que de fato mostrou a Bishtaspa la sublime beleza i perfundidade de la mensaige.

Bida de Zaratustra[eiditar | eiditar código-fuonte]

Zaratustra, nacido dua birge, dou ua grande gargalhada al nacer. La natureza anteira se regozijou cula sue benida al mundo. Zde tenra eidade, el tenie ua sabedorie straordinária, manifestada an sue cumbersaçon i an sue maneira de ser. Als siete anhos yá tenerie ampeçado a cultibar l siléncio. La sue bida fui salba muitas bezes de ls einemigos que querien marterizá-lo a fin de que nun chegasse a la maturidade i cumprisse la sue misson debina. Als quinze anhos de eidade Zaratustra rializou baliosas obras relegiosas i chegou a ser coincido por sue grande bundade para culs pobres, anciones, anfermos i animales.

De ls 20 als 30 anhos, segundo narratibas que chegórun a nós, Zaratustra bibiu quaije siempre eisolado, habitando ne l alto dua muntanha, an cabernas sagradas. Nun quemie nanhun alimiento de ourige animal. An outros relatos, tenerie ido al zerto, adonde fura tentado pul diabro, mas nun sucumbiu a la tentaçon, eigual a Jasus, ne ls quarenta dies de probaçon ne l zerto. Apuis de siete anhos de solidon cumpleta, regressou al sou pobo, i cula eidade de trinta anhos recebiu la rebelaçon debina por meio de siete bisones ó eideias.

Assi ampeçou Zaratustra la sue misson als trinta anhos (la mesma eidade an que l Zaratustra de Nietzsche ampeçou la del). Segundo ls Masdeístas el ancuntrou muita deficuldade para cumbertir las pessonas a la sue nuoba religion. An dieç anhos de pregaçon tubo solamente un crente: l sou primo. Durante este período, l chamado de Zaratustra fui cumo ua boç ne l zerto. Naide l scuitaba. Naide l antendie.

Fui preseguido i mal tratado puls sacerdotes i por toda la suorte de einemigos al lhongo de dieç anhos. Ls príncepes recusórun dar-le apoio i proteçon i prendírun-lo porque la sue nuoba mensaige amanaçaba la tradiçon i causaba cunfuson nas mentes de sous súbditos. Cun 40 anhos, rializou milagres i preocupaba-se cula anstruçon de l pobo. Cumbertiu l rei Bishtaspa, que se tornou un ferboroso seguidor de la religion por el pregada, ampeçando la berdadeira difuson de ls ansinamientos de Zaratustra i dua grande reforma relegiosa.

Lhougo an seguida, la corte rial seguiu ls passos de l rei i, mais tarde, l Masdeísmo chegou a ser la religion oufecial de la Pérsia. Ne l ampério de ls reis Sassánidas, percipalmente ne l de Ardashir (227 a.C.), l xefe relegioso era la segunda pessona ne l Stado depuis de l amperador soberano, i este, anteiramente d'acuordo cul antigo questume, era admetido cumo debino ó semidibino, bibindo an particular antemidade cun Ormuzd.

Als 77 anhos de eidade el tenerie morrido assassinado anquanto rezaba ne l templo, delantre de l fuogo sagrado. Segundo alguns relatos, l sou túmulo starie an Persépolis.

Cosmogonie[eiditar | eiditar código-fuonte]

Na doutrina zaratustriana, antes de l mundo eisistir, reinában dous spritos ó percípios antagónicos: ls spritos de l Bien (Ahura Mazda, Spenta Mainyu, ó Ormuç) i de l Mal (Angra Mainyu ó Arimana). Debindades menores, génios i spritos ajudában Ormuç a gobernar l mundo i a cumbater Arimana i la lhegion de l mal. Antre las debindades ajudantes, cumo diç ne l Abesta la mais amportante era Mithra, un dius benéfico que eisercie funçones de juiç de las almas. Ne l final de l seclo III d.C, la religion de Mithra fundiu-se cun cultos solares de procedéncia ouriental, cunfigurando-se ne l culto de l Sol.

Arimana ye repersentado cumo ua queluobra. Criador de todo que hai de ruin (crime, mintira , delor, secas, trebas, malinas, pecados, antre outros), el ye l sprito malo, çtruidor, que bibe ne l zerto antre selombras eiternas. Ormuzd, inda assi, ye l Criador oureginal, Ourganizador de l mundo de modo purfeito.

Ahura Mazda ye repersentado tamien cumo l debino Lhabrador, l que mostra l anraizamiento de l culto na ceblizaçon agrícola, na qual l cultibo de la tierra era un deber sagrado. Ne l plano cosmológico, assi i todo, el ye l criador de l ouniberso i de la raça houmana, cun poderes para aguantar i prober todos ls seres, na luç i na glória supremas.

Bien i Mal nun son solo balores morales reguladores de la bida de l die a die de ls houmanos, mas son trasfigurados an percípios cósmicos, an perpétua çcórdia. La lhuita antre Bien i Mal ouregina todas las altarnatibas de la bida de l ouniberso i de la houmanidade. La bitória defenitiba de Ormuzde subre Arimana solo poderie acuntecer se Zaratustra cunseguisse formar ua lhegion de seguidores i serbidores, fuorte l bastante para ganhar l Sprito malo, i spurgar l Mal de l ouniberso. Nesse sentido, Bien i Mal son percípios criadores i struturadores de l ouniberso, que puoden ser ouserbados na natureza i ancóntran-se persentes na alma houmana. La bida houmana ye ua lhuita ancansable para chegar a la bondade i la pureza, para ganhar Angra Mainyu i toda la sue lhegion de demonhos cuja buntade ye çtruir l mundo criado por Ahura Mazda.

La doutrina de Zaratustra ye scatológica. D'acuordo culas sues eideias, l mundo durarie duoze mil anhos. Na fin de nuobe mil anhos, acuntecerie la segunda benida de Zaratustra cumo un senhal i ua promessa de redençon final de ls buonos. Esso serie seguido de l nacimiento miraculoso de l Saoshyant, eiquibalente al Messias heibreu, cuja misson serie aperfeiçoar ls buonos pa la fin de l mundo, de la stória houmana, anfin, para la bitória de l Bien subre las fuorças de l Mal. A cada mil anhos benerie un porfeta/messias (Saoshyant).

Assi, ne ls redadeiros trés milénios, trés Saoshyant prepararian la cumpletude de l grande anho cósmico. Ye neste sentido que Nietzsche fala de Zaratustra cumo aquel que antendiu la Stória an toda la sue cumpletude. Cada série de zambolbimiento de la Stória serie presidida por un porfeta, que tenerie sou hazar, sou reino de mil anhos. L Zaratustra stórico, inda assi, anuncia la chegada de l tiempo an que aparecerá de la raça persa l Shah Bahran, l Senhor Prometido, l Salbador de l Mundo, l Grande Mensageiro de la Paç.

Ne l final de ls tiempos haberie l julgamiento derradeiro de todas las almas i la ressurreiçon de ls mortos. Nun queda claro se l anfierno ten duraçon eiterna, se ls malos se agitaran para siempre "nas trebas". Ne ls Gathas' ', cantos de Zaratustra, diç tamien que l mal poderie ser banido para siempre de l ouniberso, cul nacimiento dun nuobo mundo, física i spritualmente purfeito, eiqui na Tierra. Nun serie possible, assi, la coeisisténcia dun mundo físico degradado i un mundo heiperfísico purfeito.

Ls griegos anfatizórun, ne l porfeta persa, mais la astrologie i la cosmologie de l que l dualismo moral. Para eilhes, Zoroastro ye un ser mítico, un astrólogo, lhegendário fundador de la seita de ls magos. Ls aspetos cosmológicos, soteriológicos (relatibos a la parte de la Teologie que trata de la salbaçon de l home), teológicos i morales de l Masdeísmo stában cuntenidos ne ls Pahlabi (principalmente ne l Denkard), lhibros baseados ne l Abesta. Mas esses testos stan perdidos.

Moral[eiditar | eiditar código-fuonte]

L dualismo cósmico i teogónico de l Masdeísmo stá antimamente relacionado al dualismo moral. Zaratustra, cula sue mensaige debina, fizo ua berdadeira trasformaçon ne l modo de pensar de la sue ceblizaçon, cuntreriando l tradecional pensamiento de l sábios de sue época. Sue mensaige baseaba-se ne ls Gathas, cantos antoados cul oubjetibo de séren un guia pa la houmanidade – cuntenie l triplo percípio de buona mente, buonas palabras i buonas açones. L Bien i l Mal, para Zaratustra, maniféstan-se tamien na alma houmana, i la sola forma de poder ourganizar l mundo i la sociadade ye stando l Bien arriba de l Mal. Este nun traç cuntribuiçon algua para la custruçon dua bida buona, yá que ampossiblita ua relaçon eiquelibrada antre ser houmano, sociadade i natureza.

Zaratustra aperpone que l home ancontre l sou lhugar ne l planeta de forma harmoniosa, buscando l eiquilíbrio cul meio (natural i social), respeitando i portegendo tierra, auga, aire, fuogo i la quemunidade. L cultibo de mente, palabras i açones buonas ye de lhibre scuolha: l andebíduo debe decedir perante las circunstáncias que se aperséntan an detreminado fato. La buona deliberaçon, ó seia, ua buona reflexon a respeito de cada açon faç aparecer ua responsablidade social para colaborar cul porjeto que Dius aperpuso al mundo. Ls seres houmanos, antoce, ténen libre-arbítrio i son lhibres para pecar ó para praticar buonas açones. Mas seran recumpensados ó punidos na bida fetura cunforme la sue cunduta.

Ls percipales mandamientos son: falar la berdade, cumprir cul prometido i nun cuntrair díbedas. L home debe tratar l outro de la mesma forma que deseia ser tratado. Por esso, la regra de ouro de l Masdeísmo ye: "Age cumo gustaries que agíssen cuntigo".

Antre las cundutas proibidas çtacában-se la gula, la proua, la andoléncia, la cobiça, la rábia, la luxúria, l adultério, l amóbito, la calúnia i la dessipaçon. Cobrar juros a un antegrante de la religion era cunsidrado l pior de ls pecados. Reprobaba-se duramente l acúmulo de riquezas.

Las birtudes cumo justícia, retidon, coperaçon, berdade i bundade, aparece cul percípio ourganizador de Dius Ascha, que solo se puode manifestar cul sfuorço andebidual de cultibar la Tríplice Bundade. Esta prática de l Bien lhieba al bien-star andebidual i, assi, coletibo. La quemunidade solamente puode aparecer quando l andebíduo se bei cumo outónomo, i desse modo puode çcubrir l outro cumo pessona. L ego ye balorizado cumo fuonte pa l reconhecimiento de l próssimo. Cultibado de forma saudable, l eigo torna-se fuorte i poderoso pa l home ouserbar a si própio cumo nembro de la quemunidade i capaç de cuntrebuir pa l bun relacionamiento harmonioso culs outros seres.

Por esso, éran ancentibadas las birtudes eiquenómicas i políticas, antre eilhas la diligéncia, l respeito als cuntratos, la oubediéncia als gobernantes, la procriaçon dua prole numerosa i l cultibo de la tierra, cumo stá spresso na frase: "Aquel que sembra l grano, sembra santidade". Habie tamien outras birtudes ó recomendaçones de Ahura Mazda: ls homes dében ser fieles, amar i ajudar uns als outros, amparar l probe i ser spitaleiros.

La doutrina oureginal de Zaratustra ouponie-se al ascetismo. Era proibido anfligir sofrimiento a el mesmo, ayunar i mesmo suportar delores eicessibas, bisto l fato de essas práticas prejudicáren la alma i l cuorpo, i ampedíren ls seres houmanos de eisercéren ls deberes de cultibar la tierra i de procriar. Essas prescriçones fomentában la temperança i nó la abstinéncia. Assi, las eisortaçones i anterdiçones çtinában-se a porporcionar als homes ua buona cunduta, para alhá de repremir ls malos ampulsos.

Doutrina relegiosa[eiditar | eiditar código-fuonte]

Ber artigo percipal: Zoroastrismo

Las rebelaçones i profecies de Zaratustra stan cuntenidas ne ls Gathas, cinco hinos que fórman la mais antiga parte lhibro de l Masdeísmo, l Abesta. Ls Gathas dátan de l final de l segundo milénio a.C. Fúrun scritos nua lhéngua de l nordeste de l Eiran, aparentada al sánscrito, l abestan gático. Oureginalmente, esses hinos éran trasmetidos ouralmente. Grande parte de l Abesta oureginal fui çtruída, cula ambason de Alxandre Magno i a seguir cul domínio de l Eislamismo. Las scrituras sagradas de l Masdeísmo, l Abesta ó Zend-Abesta, cumo se tornórun mais coincidas ne l oucidente, quieren dezir "comentairo subre l coincimiento".

L Zoroastrismo ye ua de las religiones mais antigas i de mais lhonga duraçon de la houmanidade. Sou monoteísmo anfluenciou las doutrinas judaica, Crestianas i Eislámicas. Apuis de l domínio Eislámico de l Eiran, l Masdeísmo passou a ser religion dua minorie, que passou a ser preseguida pula nuoba religion heigemónica. Por esso, parte de ls seguidores remanescentes migrou pa l noroeste de la Índia, adonde fui stablecida la quemunidade Parsi. Ne l Eiran, queda inda la quemunidade Zardushti. Atualmente, l númaro total de seguidores de l Masdeísmo (Zoroastrismo) nun chega a 120 mil, çtrebuídos an pequeinhas quemunidades rurales. Por ser ua religion étnica, l Masdeísmo giralmente nun premite la adeson de cumbertidos. Na atualidade hai ua maior flexiblidade, debido a la migraçon, a la secularizaçon i als casamientos rializados antre etnies çtintas.

Cumo yá fui dezido, la base de la doutrina de Zaratustra ye l dualismo Bien-Mal. Ls aliçaces de la religion cunsiste an eibitar l mal por antermédio dua çtinçon rigorosa antre Bien i Mal. Para alhá desso, ye neçairo cultibar la sabedorie i la birtude, por meio de siete eideales, personificados an siete spritos, ls Eimortales Sagrados: l própio Ahura Mazda, cuncebido cumo criador i sprito santo; Bohu Mano, l Sprito de l Bien; Asa-Bahista, que simboliza la Retidon Suprema; Khsathra Barya, l Sprito de l Gobierno Eideal;Spenta Armaiti, la Piedade Sagrada; Haurbatãt, la Perfeiçon; i Ameretãt, la Eimortalidade. Estes diuses anfrentan custantemente las fuorças de l Mal, ls malos pensamientos, a mintira , la rebelion, la malina i la muorte. L príncepe destas fuorças ye Angra Mainyu, l Sprito Hostil, tamien coincido cumo Arimana.

La adoraçon la Ahura Mazda ó Ormuç puode tamien ser chamada Mazdayasna (Adoraçon al Sábio). L culto nun requerie templos, pus Dius era repersentado pul fuogo, cunsidrado sagrado i simblo de pureza. La chama era mantenida custantemente an altares, custruidos giralmente an lhugares eilebados de las muntanhas, adonde se fazien oufrendas. Ls magos, detentores de segredos i de berdades rebeladas, dirigian ls ritos i ls cultos – son referidos na Bíblia, ne l Nuobo Testamiento. L rei de la Pérsia tenerie ambiado la Eisrael sacerdotes de l Zoroastrismo, que seguírun ua streilha até Belén, ne l sentido de ancuntrar l Salbador, ó Messias.

Zaratustra trasmetira, als magos i adetos, ls segredos i la berdade suprema que le fúrun rebelados por Ahura Mazda por meio dun anjo chamado Bohu Manõ. Assi cumo l Cristandade, l judaísmo i l eislamismo, tamien ne l zoroastrismo la rebelaçon debina ye eilemiento eissencial. La religion Masdeísta defrencia-se de las eisistentes até anton nun solo pul dualismo Bien–Mal, mas tamien pul carátele scatológico. Antre ls sous dogmas, stan la benida de l Messias, la ressurreiçon de ls muortos, l julgamiento final i la traslaçon de ls buonos pa l paraíso eiterno. Anclui tamien la doutrina de la eimortalidade de la alma i l sou julgamiento.

Cunforme ls sous méritos ó pecados, eilhas eirien pa l mundo de ls justos (paraíso), para la manson de ls pesos eiguales (purgatório) ó para la scuridon eiterna (anfierno). Nun sepultában, ancenerában ó atirában ls muortos an rius, mas quedában spuostos an altas torres la cielo abierto. Ls cuorpos de ls justos, salbos de la çtruiçon, secarian; yá ls de ls anjustos serien deborados pulas abes de rapina. Desse modo, Zaratustra puode ser bisto cumo un de ls purmeiros teólogos de la stória por tener custruido un sistema de relegiosa zambolbido i struturado.

Anquanto religion ética, l Masdeísmo tenie a misson de pureficar ls questumes tradecionales de sou pobo a fin de acabar l politeísmo, l sacrefício de animales i la magie. Cun esso, l culto poderie atengir ua dimenson ético-spritual eilebada. Zaratustra pregaba que l sfuorço i l trabalho éran atos santos. Eis alguas frases ó ditos a el atribuídos:

  • "L que bal mais nun trabalho ye la dedicaçon de l trabalhador".
  • "L que lhabra la tierra cun dedicaçon ten mais mérito relegioso de l que poderie tener cun mil ouraçones sin nada fazer".
  • "Aquel que diç ua palabra anjusta puode anganhar l sou semelhante, mas nun anganhará a Dius."
  • "Dius stá siempre a la tua puorta, na pessona de ls tous armanos de todo l mundo."
  • "L que sembra milho, sembra la religion. Nun trabalhar ye un pecado."