Triato

Ourige: Biquipédia, la anciclopédia lhibre.
Triato
L Triato de la cidade de Metz (Fráncia).

La palabra griega Théatron stabelece l lhugar físico de l spetador, "lhugar adonde se bei". Antretanto l triato tamien ye l lhugar adonde acuntece l drama frente als spetadores, cumplemiento rial i eimaginário que acuntece ne l local de repersentaçon. L triato naciu, cuida-se que na Grécia antiga, ne l seclo IV a.C..

Toda reflesson que tenga l drama cumo objeto percisa de se apoiar nua tríade triatal: quien bei, l que se bei, i l que ye eimaginado. L triato ye un fenómeno que eisiste ne ls spácios de l persente i de l eimaginário, i ne ls tiempos andebiduales i coletibos que se fórman neste spácio.

L triato ye ua arte an que un ator, ou cunjunto de atores, anterpreta ua stória ou atibidades, cun ajuda de dramaturgos, diretores i técnicos, que ténen cumo objetibo apersentar ua situaçon i çpertar sentimientos ne l público.

Stória de l triato[eiditar | eiditar código-fuonte]

Grécia antiga[eiditar | eiditar código-fuonte]

L antigo triato de Delfos,(Grécia).

La consolidaçon de l triato, anquanto spetaclo, na Grécia antiga dou-se an funçon de las manifestaçones an houmenaige al dius de l bino, Dionísio (eiquibalente al dius romano Baco). A cada nuoba safra de uba, era feita ua fiesta an agradecimiento al dius, atrabeç de porcissones.

Cul passar de l tiempo, essas porcissones, que éran coincidas cumo "Ditirambos", fúrun quedando cada beç mais eilaboradas, i aparecírun ls "diretores de coro" (ls ourganizadores de las porcissones).

Nas porcissones, ls participantes amborrachában-se, cantában, dançában i apersentában muitas cenas de las peripécias de Dionísio. an porcissones urbanas, ajuntaban-se mais ou menos binte mil pessonas, anquanto que an porcissones de meios rurais (porcissones campestres), las fiestas eran mais pequeinhas.

L purmeiro diretor de coro fui Téspis, que fui cumbidado pultirano Préstato para diregir la porcisson de Atenas. Téspis zambolbiu l uso de máçcaras para repersentar puis, an rezon de l grande númaro de participantes, era ampossible todos scuitáren ls relatos, inda assi podian ber l sentimiento de la cena pulas máçcaras.

L "Coro" era cumpuosto puls narradores de la stória, que atrabeç de repersentaçon, cançones i danças, relataba las stórias de l personaige. El era l antermediário antre l ator i la plateia, i trazie ls pensamientos i sentimientos al de riba, para alhá de traier tamien la cuncluson de la pieça. Tamien podie haber l "Corifeu", que era un repersentante de l coro que se quemunicaba cun la plateia.

An ua dessas porcissones, Téspis einobou al chubir a un "altar" (Thymele – altar), para respunder al coro, i assi, tornou-se l purmeiro respundedor de coro (hypócrites). Por bias desso, aparecírun ls diálogos i Téspis tornou-se l purmeiro ator griego.

Outores[eiditar | eiditar código-fuonte]

Ls tragediógrafos

Muitas de las tragédias screbidas se perderan i, na atualidade, son trés ls tragediográfos coincidos i cunsidrados amportantes: Ésquilo, Sófocles i Eurípedes.

Ésquilo (525 a 456 a.C.. aprossimadamente)

  • Percipal testo: Prometeu acorrentado.
  • Tema Percipal que trataba: cuntaba fatos subre ls diuses i ls mitos.

Sófocles (496 a 406 a.C. aprossimadamente)

  • Percipal testo: Édipo Rei.
  • Tema Percipal que trataba: as grandes figuras reais.

Eurípedes (484 a 406 a.C. aprossimadamente)

  • Percipal testo: Las troianas
  • Tema percipal que trataba: de ls renegados, de ls bencidos (pai de l drama oucidental)
Ls comediógrafos

Aristófanes (445 a.C.386 a.C.)

  • Dramaturgo griego cunsidrado l maior repersentante de la comédia griega clássica.

Menandro (c. 342 a.C. - 291 a.C.)

Ber tamien[eiditar | eiditar código-fuonte]

Las comédias de Plauto i Teréncio, comediógrafos romanos de la antiguidade.

Triato an Pertual[eiditar | eiditar código-fuonte]

Gil Vicente

(14651536?) Ye cunsidrado l fundador de l triato pertués, no seclo XVI. Este, na sue Farsa de ls Almocrebes, an 1526, fala de l Brasil.

António Ferreira

(Lisboua, 15281569) Studou an Coimbra i tamien fui l decíplo mais famoso de Sá de Miranda, tendo sido un de ls ampulsionadores de la cultura renacentista an Pertual. Screbiu an 1587 la purmeira tragédia de l classicismo renacentista pertués, Castro, anspirada ne ls amores de D. Pedro I i D. Inés de Castro, traduzida para l Anglés an 1597, i apuis, para l francés i l alman.

D. Jesé, rei de Pertual

Seguindo las anstruçones de sou pai, einaugurou an Lisboua, a 2 de Abril de 1755, l Triato Real de l Paço de la Ribeira (no Terreiro de l Paço), mais coincido por Ópera de l Tejo, que queda acerca de l riu de l mesmo nome, nun spácio antre ls atuales Terreiro de l Paço (Praça de l Comércio) i Cais de l Sodré. Serie la strutura mais luxuosa i einobadora de l género na Ouropa, que cairie totalmente por tierra cun l terrible Terramoto de 1755 i cuntando solo siete meses de bida.

Almeida Garrett

(Porto, 1799Lisboa, 1854) Fui un famoso scritor i dramaturgo romântico, que fundou l Conserbatório giral de Arte Dramática, custruiu l Triato Nacional D. Maria II an Lisboua i ourganizou la Anspecçon-Giral de ls Triatos, rebolucionando por cumpleto la política cultural pertuesa zde 1836, ne l rescaldo de las Guerras Liberais. Frei Luís de Sousa ye la sue obra maior.

Outros

Yá ne l seclo XX ancuntran-se grandes nomes de la literatura pertuesa a screbir para triato, como ye l causo de Júlio Dantas, Raúl Brandon i José Régio. A las puortas de la década de 1960, l cuntesto político fomientou ua nuoba literatura de anterbençon, que se stendiu als palcos atrabeç de ls nomes de Bernardo Santareno, Luiz Francisco Rebello, José Cardoso Pires i Luís de Sttau Monteiro, que porduzírun grandes i antensas obras.

Neste momiento eisiste an Pertual un triato que se renuoba custantemente i que prima pula sue gran dibersidade, inda que haba un fraco ambestimiento por parte de l Menistério de la Cultura i de las fracas cundiçones cun que la maior parte de ls artistas inda trabalha. Son bários ls grupos que se ténen çtacado na cena cuntemporánea pertuesa: Casa Cumbeniente, Triato Praga, Con Solteiro, Las Buonas Rapazas, Triato de la Garaige, Triato Meridional, Sensurround, Assédio i La scuola de la Nuite). Esses grupos ténen renobado un panorama que até a la década de 1990 era inda chamado puls ancenadores carismáticos de ls grupos andependentes de la década de 1970, cumo Luís Miguel Cintra (Triato de la Cornucópia), Joon Mota (Comuna - Triato de Pesquisa), Jorge Silva Melo (Artistas Ounidos) i Joaquim Benite (Cumpanha de Triato de Almada), que son inda detentores de la maior parte de ls susídios dados pul Menistério de la Cultura.

Çtaca-se inda las cumpanhas de triato que zambolben un trabalho de eitineráncia por to l território de l paíç, cumo son ls causos de l Triato ACERT (Tondela), de l Triato de la Serra de l Montemuro (Castro Daire), l Grupo Cultural i Recreatibo de Rossas (Arouca), Pim triato (Ébora), Urze-Triato (Bila Real), Triato de las Beiras (Cobilhã), antretanto Triato (Balongo), Triato de l Mar (Sines) antre outros. Estas cumpanhas que trabalhan cun einúmaras dificuldades, an particular al níble de las cundiçones técnicas, repersentan ua parte bastante reduzida de l ourçamiento de l Ministério de la Cultura.

Cun grande dibulgaçon ancontra-se l Festibal Alkantara, Festibal de Almada, FITEI (Porto), Festibal Anternacional de Triato Cómico de la Maia Maia i Citemor (Montemor-O-Velho), antre outros, que acolhen l que de melhor se faç an triato an Pertual i ne l mundo anteiro.

Géneros triatales[eiditar | eiditar código-fuonte]

Ber tamien[eiditar | eiditar código-fuonte]

Lhigaçones sternas[eiditar | eiditar código-fuonte]