Roald Amundsen

Ourige: Biquipédia, la anciclopédia lhibre.
Roald Amundsen

Roald Angelbregt Grabning Amundsen (16 de Júlio de 187218 de Júnio de 1928) fui un splorador noruegués de las regiones polares. El lhiderou la purmeira spediçon antártica a atingir l Pólo Sul an 1911-1912.

Amundsen naciu nua família de propiatários de nabio i capitanes. Anspirado pula pioneira trabessia de la Groenlándia feita por Fridtjof Nansen an 1888 el se decediu por ua bida de sploraçon de l çcoincido.

Purmeiras spediçones[eiditar | eiditar código-fuonte]

El juntou-se la Spediçon Antártica Belga (1897-1899) cumo segundo eimediato. Lhiderada por Adrien de Gerlache, sou nabio l Bélgica fui l purmeiro a passar l ambierno na Antártida. Tamien staba a bordo l médico amaricano, Frederick La. Cok. Cok probablemente salbou la tripulaçon de l scorbuto fazendo-los comer chicha fresca de pinguines i focas, ua amportante liçon para las feturas spediçones de Amundsen.

An 1903 Amundsen comanda la purmeira spediçon a atrabessar la passaige Noroeste antre l Atlántico i Ouceano Pacífico, cun seis outros ne l nabio Gjøla. Eilhes biajórun bie baía de Baffin, Lancaster i streito Pel, i James Ross i streito Rae, passórun dous ambiernos splorando por tierra i carambelo l lhocal hoije chamado Gjoa Haben, Nunabut, Canadá. Durante este tiempo Amundsen studou l pobo lhocal Netsilik la fin de daprender técnicas de subrebibéncia ne l Ártico i lhougo adotou sues bestimientas. Deilhes tamien daprendiu a usar perros de trenó. Cuntinando pa l sul de la ilha Bitoria, l nabio afastou-se de l arquipélago Ártico an 17 de Agosto de 1905, mas tubo que parar ne l decurso de l ambierno antes de ir para Nome na cuosta de l Pacífico de l Alasca. 800 km lhoinge, Eagle City (Alasca), habie ua staçon de telégrafo; Amundsen biajou para alhá (i boltou) por tierra para ambiar ua mensaige (a cobrar) de sucesso an 5 de Dezembre de 1905. Nome fui alcançada an 1906. Debido a la perfundidade de la auga nun ultrapassar 1 metro, grandes nabios nunca podírun usar esta rota.

L Pólo Sul[eiditar | eiditar código-fuonte]

Fram.

Depuis de la passaige Noroeste, Amundsen fizo planos para atingir l Pólo Norte. Cula ambora an 1909 que purmeiro Cok i depuis Robert Peary alegában tenéren chegado al pólo, el mudou sous planos. Usando l nabio de Fridtjof Nansen, l Fran' ', partiu para la Antártica an 1910. Sou grupo ambernou na banquisa Ross ne l lhocal coincido cumo la baía de las Baleias. Amundsen chamou la base de Framhein, lhiteralmente, Casa de Fran. Staba 96 km más próssimo de l Pólo de l que l streito de McMurdo adonde la spediçon ribal británica lhiderada por Robert Falcon Scott stablecera-se. Mas Scott possuía ua rota, çcubierta por Ernest Shackleton, atrabeç de la geleira Beardmore an direçon al praino Antártico. Amundsen tubo que percurar sou própio camino atrabeç de l montes Trasantárticos.


Amundsen ampeçou sou ataque al pólo an 20 de Outubre de 1911, i, juntamente cun Olab Bjaaland, Heilmer Hanssen, Esberre Hassel, i Oscar Wisting, chegou al pólo an 14 de Dezembre de 1911, 35 dies antes de Scott. Scott tubo la anfelicidade de ancuntrar la tenda de Amundsen i sue carta na chegada. La stensa spriéncia de Amundsen, la perparaçon, i l uso de ls melhores perros de trenó çponibles fazírun la defrença ne l final. An cuntraste als anfortúnios de la spediçon de Scott, Amundsen tubo ua biaige sin deficuldades i monótona.

Cumo nanhue de las spediçones lhebou l bolumoso eiquipamiento de telégrafo sin filo, que serie la sola forma de quemunicaçon direta cul pólo, l sucesso de Amundsen nun fui publicamente anunciado até 7 de Márcio de 1912. Amundsen narrou detalhadamente sue jornada ne l lhibro L Pólo Sul (1912).

Bida Posterior[eiditar | eiditar código-fuonte]

Roald Amundsen (purmeiro a la squierda)junto al Brig. Gen. William Mitchell

An 1918 Amundsen ampeçou ua spediçon cun un nuobo nabio (l Maud) para splorar la passaige Nordeste. Esta nun atingiu sues metas i fui cunsidrada un fracasso. An 1925 cun Lincolm Ellsworth i quatro outros el bou até 87° 44' norte an dous abiones. Esta era la lhatitude más al norte nunca atengida por un abion até anton. Ne l anho seguinte Amundsen, Eillsworth i l angenheiro eitaliano Umberto Nobile fazírun la purmeira trabessia de l Ártico ne l derigible Norge porjetado por Nobile. Eilhes partiran de Spitzbergem, an 11 de Maio de 1926 i pousórun ne l Alasca dous dies depuis.

Amundsen morriu an 1928 nua chimpa de abion ne l Ouceano Ártico anquanto percuraba pul splorador eitaliano Umberto Nobile, cujo derigible Italia habie sumido. L abion de Amundsen nunca fui ancuntrado.

Curjidades[eiditar | eiditar código-fuonte]