Novial

Ourige: Biquipédia, la anciclopédia lhibre.
Novial (Novial)
Criado por: Otto Jespersen
Amprego i outelizaçon:
Total de falantes:
Catadorie (perpósito): Lhéngua arteficial
Scrita: Abc lhatino
Statuto oufecial
Lhéngua oufecial de: an nanhun paíç
Códigos de lhéngua
ISO 639-1: nanhun
ISO 639-2: art
ISO 639-3: nov

L novial, adaptado pa mirandés serie nobial, ye ua Lhéngua arteficial criado pul çtacado lhenguista dinamarqués Otto Jespersen cul antuito de facelitar la quemunicaçon antre ls pobos. La palabra novial ben de la cumbinaçon de l prefixo nov (nuobo) i las eniciales de international auxiliary language (an mirandés: lhéngua d'ajuda anternacional; pul que, novial senefica nuoba lhéngua d'ajuda anternacional). Jespersen, l qual prebiamente habie partecipado na formaçon de l lhéngua ido cumo sustituiçon de l speranto, zambolbiu l novial a partir de ls palabras de las lhénguas romanas i germánicas i ua gramática mui parecida a la de la lhéngua anglés i lhénguas germánicas.

Stória[eiditar | eiditar código-fuonte]

Bandeira de l Novial.

L novial fui publicado por Jespersen ne l lhibro An International Language, an 1928. Apuis antroduzírun-se alguas reformas ne l purmeiro decionairo, Novial Lexike, que fui publicado an 1930. Depuis Jespersen antroduziu mudanças an 1934 çtinguindo antre un novial fonético (bersones de 1928 i 1930) i un ourtográfico. Este redadeiro ancorpora las lhetras Ç, S i Z mas que criórun porblemas na scrita que seguie un percípio fonético, para alhá de mudanças nas treminaçones de ls (afixos) que porduzírun çcrepáncias morfológicas amportantes.

An 1934 l'antiga rebison ne l'ido Mondo eiditada an Stocolmo muda sou nome para Novialistes i sirbe cumo uorgano de çcuson i difuson de l nuobo lhéngua, ancerrando-se an 1939. Passado la muorte de Jespersen an 1943 la lhéngua deixou de ganhar adetos i quedou ne l squecimiento até la década de 1990 quando grácias la Anterneta ganhou nuobos adetos. Hai pouco ua nuoba berson de la lhéngua ten sido popularizada na rede cul nome de novial 98.

Abc i pernúncia[eiditar | eiditar código-fuonte]

L novial (segundo las bersones de 1928 i 1930 que son las aceitas maioritariamente cumo la norma) usa l abc romano cun ciertas alteraçones para adequá-la fonéticamente. Stá cumpuosto por 26 lhetras (21 cunsuantes i 5 bogales). Çtingue trés dígrafos que son: Ch, Sh i Qu. Esta redadeira an beç de l Q. Para Ch i Sh, ne l causo de la scrita, dambas son bálidas se nun se conhece l'acuordo eisato de la lhetra. L C i Z úsan-se solo an nomes strangeiros.

lhetra AFI
A a [a]
B b [b]
C c Solo an nomes strangeiros [sʃ] o [k]
Ch ch [ʧ] ó [ʃ]
D d [d]
E e [e] ó [ɛ]
F f [f]
lhetra AFI
G g [ɡ]
H h [h]
I i [i]
J j [ʤ] o [ʒ]
K k [k]
L l [l]
M m [m]
lhetra AFI
N n [n]
O o [o] ó ɒ
P p [p]
Qu qu [kw] ó [kv] ó [ku]
R r [r] ó [ɹ]
S s [s] ó [z]
Sh sh [ʃ] ó [ʧ]
lhetra AFI
T t [t]
U u [u]
V v [v]
W w [w] ó [u] ó [v]
X x [ks] ó [gz]
Y y [j]
Z z Solo an nomes strangeiros [z] ó [s]

Pai Nuosso an Novial[eiditar | eiditar código-fuonte]

Nusen Patro kel es in siele,

mey vun nome bli sanktifika,

mey vun regno veni,

mey vun volio eventa sur tere kom in siele.

Dona a nus disidi li omnidiali pane,

e pardona a nus nusen ofensos

kom anke nus pardona a nusen ofensantes,

e non dukte nus en li tento

ma fika nus liberi fro li malum.

Ber tamien[eiditar | eiditar código-fuonte]

Biquipédia
Biquipédia

Bibliografie[eiditar | eiditar código-fuonte]

  • Auerbach, Siegfried. 1930. Pri nommediati derivatione in li internacional lingues an A Grammatical Miscellany to Otto Jespersen (on his seventiehn birthday) Levin + Munksgaard (Copenhaguen) / George Allen and Unwin (London).
  • *Jacob, Henry. 1943. Otto Jespersen. His Work for an International Auxiliary Language. International Language (Ido) Society of Great Britain. [1] ((an anglés))
  • Jacob, Henry. 1947. Chapter IV Novial (1928) by Otto Jespersen an A Planned Auxiliary Language. [2] ((an anglés))
  • Jespersen, Otto. 1928. An International Language. Allen and Unwin, London. [3] ((an anglés))
  • Jespersen, Otto. 1930. Novial Lexique. Carl Winter's. Heidelberg. [4] ((an anglés))
  • Jespersen, Otto. 1934. Plubonisat novial, an Novialiste N° 1. [5] (an novial)
  • Jespersen, Otto. 1937. Pri reformes in novial, an Novialiste N° 18 dezembre de 1937. [6] (an novial)

Lhigaçones sternas[eiditar | eiditar código-fuonte]