Cuontas an zenhicos

Ourige: Biquipédia, la anciclopédia lhibre.
Esta páigina ó cacho fui traduzida outomaticamente i percisa de ser rebista por un falante natibo de mirandés. Se sabes bien mirandés ajuda la Biquipédia rebendo este artigo. Apuis de la rebison apaga esta marca. Oubrigado!
Un balon de diálogo

Banda Zenhada ó cuontas an zenhicos ye ua forma de arte que ajunta l testo i eimaiges cula fin de cuntar stórias de ls mais bariados géneros i stilos. Son, giralmente, publicadas ne l formato de rebistas, lhibros ó an tiras publicadas an rebistas i jornales. Son coincidos cumo banda desenhada ó histórias aos quadradinhos an Pertual, bande dessinée an Fráncia, fumetti an Eitália, historietas ó tebeos an Spanha, histórias em quadrinhos ó gibis n l Brasil, comics ne ls Stados Ounidos, historietas na Argentina, muñeiquitos an Cuba, mangá ne l Japon.

La Banda Zenhada ye chamada la "Nona Arte"[1] dando sequéncia a la classeficaçon de Riciotto Canudo. La palabra "arte sequencial" (traduzida de l oureginal sequential art), criada pul zenhador Will Eisner cula fin de definir "l arranjo de retratos eimaiges i palabras para narrar ua stória ó dramatizar ua eideia", ye normalmente outelizado para definir la lhenguaige ousada nesta forma de repersentaçon. Un remanse an retratos i un zenho d'anformaçon jornalístico tamien puoden ser cunsidrados formas de arte sequencial.

Stórico[eiditar | eiditar código-fuonte]

Banda Zenhada

Ye possible recular als tipos de registo pitórico outelizados pul home pré-stórico para repersentar, por meio de zeinhos, las sues fés i l mundo al sou redror. Al lhongo de la stória esse tipo de registo se zambolbiu de bárias formas, zde la scrita hieroglífica eigípcia até a las tapeçaries mediebales, bien cumo als códigos/stórias cuntidos nua sola pintura. Por eisemplo, la obra de Bosch ne l Museu de Arte Antiga, an Pertual, "Las Tentaçones de Santo Anton", repersentan sequencialmente passos de la bida de l santo.

Mas, la Banda Zenhada nun se cunfina a la obra oureginal, sendo antes un perduto que nace de la nobidade que fui la Amprensa scrita. Assi, terá de ser ampressa i çtribuida por formatos cumo séian la rebista ó l álbun. Solo assi ye la arte que conhecemos. Qualquiera analogie cun aqueilhes eisemplos stóricos ye solo coincidéncia, pus las cuontas an zenhicos nun son la sola arte a cuntar ua stória por método sequencial.

Adbindo dessa sue lhigaçon ambrionária a la Amprensa, las cuontas an zenhicos ancontran las sous precedentes nas sátiras políticas publicadas por jornales ouropeus i norte-amaricanos, que trazian caricaturas acumpanhadas de comentairos ó pequeinhos diálogos humorísticos antre las personaiges retratados. Mais tarde esse recurso darie ourige als "balones", recurso gráfico que andica al lheitor qual de las personaiges an cena stá falando (donde la palabra eitaliano "fumetti" - ls balones lhembran fumo a salir de la boca de l anterlocutores).

Max und Moritz, obra precursora de las cuontas an zenhicos

Ne l seclo XIX l lhibro Max und Moritz, de l scritor i zenhador alman Wilhelm Busch ye cunsidrado cumo l precursor de ls zenhicos[2][3] - pus cada açon era ricamente eilustrada, tornando l testo mais agradable al público anfantil[4].

Mas, la purmeira obra de cuontas an zenhicos coincida hoije an die fui un lhibro de Rodolphe Töpffer. An Pertual, Rafael Bordalo Pinheiro, criador de la popular figura de l "Zé Pobinho", fui un percursor de las cuontas an zenhicos, cun grande cantidade de caricaturas de ls percipales políticos de l séclo XIX i zenhicos publicados an bários jornales. Debe-se registrar inda l trabalho oureginal publicado na amprensa de l Brasil, de outorie de l artista eitaliano Angelo Agostini, que fizo bários zenhicos i caricaturas de figuras políticas de la época de Don Pedro II, para alhá de criar cuontas an zenhicos cun testos na forma de lhegenda, cunsidradas por bários cumo eigualmente precursoras desse tipo de arte.

Ls zenhicos de 1897 i eiditados até ls dies atuales, a usar l formato pul qual passórun las cuontas an zenhicos a ser eidantificados, fúrun criados pul germano-amaricano Rudolph Dirks, retratando las aprontaçones dun par de mielgos, Hans i Fritz - eiditados an pertués cumo Os Sobrinhos do Capitão, i títalo oureginal Katzenjammer Kids. Outra personaige antiga que subrebibiu al tiempo fui Popeye, criado inda an 1929.

Ne l oucidente, la forma de publicaçon mais popular era percipalmente an tiras, cumo las publicadas puls jornales inda hoije, i an páiginas dominicales queloridas. Cun sue crecente popularidade, fúrun ua de las molas propulsoras de l crecimiento de l ampérios de la amprensa de William Randolph Hearst i Joseph Pulitzer. Çtribuídas por agéncias (syndicates), essas tiras i dominicales de la década de 1920 cunquistórun la eimaginaçon de lheitores de l mundo anteiro i fúrun adatados pa l cinema, an séries pa telbison i filmes.

Fexeiro:Troll de troy soleil angouleme 2006.jpg
Troll de Troy Soleil

Na década de 1930, essas tiras i dominicales ampeçórun a ser colecionadas an rebistas, dando ourige als purmeiros "comic boks". Esses purmeiros rebistas de cuontas an zenhicos tubírun grande sucesso, i lhougo l material çponible nun era suficiente. Surgiran anton ls stúdios specializados na porduçon de stórias porduzidas specificamente para la páigina de rebistas. La lhiberdade de usar la páigina (lhibre de las restriçones de la "tira") permitiu als zenhadores un salto criatibo.

An 1938, cula publicaçon i l strondoso sucesso de la purmeira stória de l Superman, surgiu l género de l super-heiróis, que se tornarie l paradigma de ls zenhicos norte-amaricanos. An torno desses heiróis mascarados, a partir de la década de 1940, zambolbiu-se ua berdadeira andústria de l antretenimento.

Na década de 1950, la popularidade i la bariadade de las rebistas de zenhicos norte-amaricanas era einorme (la maiorie traduzida al redror de l mundo). Fazien mui sucesso, para alhá de l super-heiróis, rebistas de guerra i terror. Cunsidrados scessibamente biolentos i ua anfluéncia perniciosa para la "mocidade", ls zenhicos passórun a sofrer fuortes pressones gobernamentales. Essas pressones acabórun por forçar, ne ls Stados Ounidos, la criaçon de l Comics Code Authority, un código de "ética" que cunseguiu praticamente streminar la criatebidade de ls zenhicos norte-amaricanos nas dues décadas seguintes. Praticamente, porque na década de 1960 outores underground cumo Robert Crumb ampeçórun a bender nas squinas las sues cuontas an zenhicos stremamente outorales, sin lhemites. Crumb i numerosos colaboradores de la lhendária[sin fuontes?] Zap Comix anfluenciórun ua nuoba geraçon, mostrando que ls zenhicos éran un meio de spresson de grande potencial.

Hoije, las cuontas an zenhicos son publicados an média ampressa i eiletrónica i agregan al sou redror un ouniberso de criaçones que son adatadas als jogos, al cinema, a las artes plásticas i a perdutos cumo brinquedos, coleçones de roupas, etc.

Antre ls eilemientos de lhenguaige, para alhá de l yá citado balon, puoden ser çtacados: l uso de senhales gráficos cumbencionados (cumo las onomatopéias para la traduçon de l sonidos, pequeinhas streilhas subre la cabeça dun personaige andicando delor ó tontura, l própio formato de l balon puode andicar l belume ó ton de la fala i até mesmo anformar que se trata dun pensamiento); uso de la "calha" para apartar un quadro de outro i stablecer un sentido de eiboluçon ne l tiempo antre las cenas repersentadas; uso de cartelas ó recordatórios para stablecer ua "boç de l narrador" drento de la stória; i l uso de diagramaçon bersátil de ls quadros, d'acuordo cula necidade dramática de cada cena, antre outros.

Porduçon de l zeinho, a lhápeç

Cula popularizaçon de la ampresson, a partir de la ampeço de l seclo XIX pa l XX las cuontas an zenhicos tornórun-se muito populares an to l mundo. La sue lhenguaige ye cada beç mais apurada i, anque ser tratada, muitas bezes cun preconceito, cumo ua forma de spresson menor sou respeito ne ls meios académicos ben crecendo la cada die[sin fuontes?].

Las cuontas an zenhicos son lhidas pulas mais dibersas faixas etárias, zde ninos an eidade de alfabetizaçon a idosos colecionadores.

Chamaçones[eiditar | eiditar código-fuonte]

Anque nunca tenéren sido oufecialmente batizados, las cuontas an zenhicos recebírun defrentes nomes d'acuordo cun las circunstáncias specíficas de ls dibersos países an que se stablecírun.

Por eisemplo, ne ls Stados Ounidos, cumbencionou-se chamar comics pus las purmeiras cuontas éran de humor, cómicas; an Fráncia, éran publicadas an tiras - bandes - diariamente ne ls jornales i quedórun coincidas por bandes-dessinées; an Pertual por Histórias aos Quadradinhos i apuis tamien por Banda Desenhada; an Eitália, tubirun l nome de ls balones ó fumicos (fumetti) que andican la fala de las personaiges; an Spanha, chamou-se tebeo, nome dua rebista anfantil (TBO), de la mesma forma que, ne l Brasil, chamou-se por mui tiempo i (cuntina a ser lhargamente usado) gibi (tamien nome dua rebista). Todo, inda assi, se refree la mesma cousa: ua forma narratiba por meio de eimaiges fixas, ó seia, ua cuonta narrada an sequéncia de pequeinhos quadros. Nesse sentido, l nome outelizado ne l Brasil serie "história em quadrinhos", semelhante a la spresson que caiu an desuso an Pertual "histórias aos quadradinhos".

Eisemplo de cuonta an zenhicos que brinca cul própio squema de quadros

Ne l Japon son chamados Mangá que, por sue stória i grande bariedade, merecen un berbete a la parte. Ls outores japoneses son çtaque na década de 2000 cumo ls maiores sucessos comerciales de l meio an to l mundo. Ye nesta época que l mangá se popularizou definitibamente por cunta de las sues altas bendas na Ouropa, Stados Ounidos i Brasil percipalmente.

Formatos[eiditar | eiditar código-fuonte]

Las cuontas an zenhicos cumo ua forma de arte poderán repersentar dibersos stilos i formatos de publicaçon, mui ambora seia çcutible, inda hoije i ne ls meios académicos, se l cartoon (por eisemplo) nun será antes ua arte outónoma:

Cartoons[eiditar | eiditar código-fuonte]

L cartoon ó cartun, oureginalmente tratado cumo ls sboços dun artista, ye cunsidrado por muitos specialistas, antre eilhes R.C. Harvey, cumo un formato de arte sequencial animada. Ambora cumpuosto dua sola eimaige, fui debatido que, ua beç que l cartun cumbina tanto palabras quanto eimaiges i custrói ua narratiba, el merece sue ancluson antre ls formatos de zenhicos.

Tira[eiditar | eiditar código-fuonte]

La tira, tamien coincida cumo tira diária, ye ua sequencia de eimaiges. La palabra ye atualmente mais ousada para definir las tiras cúrties publicadas an jornales, mas storicamente la palabra fui ousada para defenir qualquiera spece de tira, nun habendo lhemite mássimo de quadros, sendo l mínemo de dous.

Rebista de zenhicos[eiditar | eiditar código-fuonte]

La rebista de zenhicos, chamada an Pertual "revista de Banda Desenhada", ne l Brasil "revista em quadrinhos", ó "comic bok" cumo ye coincida ne ls Stados Ounidos, ye l formato quemumente ousado para la publicaçon de stórias de l género, zde séries de abinturas, cuontas humoríticas, anté als super-heiróis.

Graphic novel[eiditar | eiditar código-fuonte]

Graphic novel ye ua palabra para un formato de rebista de zenhicos que giralmente trázen anredos lhongos i cumplexos, frequentemente direcionados al público adulto. Assi i todo la palabra nun ye stritamente delhemitado, sendo ousado muitas bezes para amplicar defrenças subjetibas na qualidade artística antre un trabalho i outro. An pertués usa-se tamien la traduçon: Novela Gráfica, mas raramente.

Webcomic[eiditar | eiditar código-fuonte]

Webcomics, tamien coincido cumo "online comics", "web comics" ó "degital comics" son cuontas an zenhicos publicadas na anternet. Muitas webcomics son dibulgadas i bendidas sclusibamente na rede (eisemplo: .com.br Absolutus Ampire[lhigaçon einatiba]), anquanto outras son publicadas an papel mas mantendo un arquibo birtual por rezones comerciales ó artísticas. Cula popularizaçon de la anternet, l formato webcomic eiboluiu, passando a tratar zde las tradecionales tiras diárias até graphic novels.

Storyboard[eiditar | eiditar código-fuonte]

Storyboards son ilustraçones çpostas an sequencia, cul propósito de preber ua cena animada ó rial dun filme. Un storyboard ye eissencialmente ua berson an zenhicos dun filme ó dua seçon specífica dun filme, porduzido prebiamente para auxiliar ls diretores i cineastas a bisualizar las cenas i ancontrar potenciales porblemas antes que eilhes acunteçan. Ls storyboards muitas bezes trazen setas i anstruçones que andican mobimiento.

Fanzine[eiditar | eiditar código-fuonte]

Un fanzine ye ua rebista an zenhicos amadora, feita de forma artesanal a partir de máquinas de fotocópias ó mimeógrafos. Ye ua alternatiba barata àqueles que deseian porduzir sues própias rebistas para un público specífico, i cunta cun estratégias anformales de çtribuiçon. Bários zenhadores ampeçórun desta maneira antes de passáren para speces mais tradecionales de publicaçon, anquanto outros artistas stablizados cuntínan a porduzir fanzines paralelamente a sues carreiras.

La palabra ye tamien ousada para defenir publicaçones amadoras feitas por fans doutros meios de antretenimento, trazendo amboras i ansaios subre música, çportos i porgramas de telbison an giral.

Refréncias[eiditar | eiditar código-fuonte]

  1. ANDRAUS, Gazy, "O Meme nas Histórias em Quadrinhos (besitado an júlio de 2010) - la sétima arte ye l cinema, la oitaba la telbison, que se soman a las seis formas artísticas cunsidradas "clássicas"
  2. Stória de la charge[lhigaçon einatiba], TEIXEIRA, Lhuiç Guilherme Sodré. Ansaio publicado an Cadernos Abulsos, ne l 38. FCRB, 2001. Arquibo an PDF. Sítio de la Fundaçon Casa de Rui Barbosa pesquisado an 22 de nobembre de 2007, a las 04:55
    "Max und Moritz, publicado an 1865 por Wilhelm Busch – tenido cumo l grande precursor de l género" (Precursores, p.2)
  3. LUYTEN, Sónia. Mangá: l poder de ls quadrinhos japoneses, (in: prefácio por Álbaro de Moya, outor de "Stória de la stória an quadrinhos"), ed. Heidra, ISBN 85-87328-17-4
  4. .com/paredao.php?id=154 Eibento[lhigaçon einatiba] - Sumana de la Nino 2007 de l FNAC, ambora anforma subre eibento ocorrido ne l més de outubre de 2007, cul seguinte mote: "Ne l Més de outubre, l tema será Wilhelm Busch, amportante caricaturista alman. (...) i cunsidrado un de ls maiores precursores de las cuontas an zenhicos." - sítio pesquisado an 22 de nobembre de 2007, a las 05:36