Canhona

Ourige: Biquipédia, la anciclopédia lhibre.
Cumo lher ua caixa taxonómicaBiquipédia:Cumo lher ua caixa taxonómica
Cumo lher ua caixa taxonómica
Canhona

Domesticado
Classeficaçon científica
Reino: Animalia
Filo: Chordata
Classe: Mammalia
Orde: Artiodatyla
Família: Bobidae
Subfamília: Caprinae
Género: Ovis
Spece

Ovis aries

La canhona (Ovis aries) que puode ser chamado ne l masculino por cordeiro ye un mamífero ruminante bobídeo de la sub-família Caprinae , que tamien anclui la cabra .

Ye un animal d'einorme amportança eiquenómica cumo fuonte de chicha, leite, lana i couro. Criado an catibeiro an todos ls cuntinentes, la canhona fui domesticada na Eidade de l Bronze a partir de l muflon (Ovis orientalis), que bibe atualmente nas muntanhas de la Turquie i Eiraque .

Las canhonas son, quaije siempre, criadas an ganados. La cria ye bastante trabalhoso, seia por se tratar dun ganado grande, ó por séren animales sensibles. Nas regiones mais fries l cuidado culas crias recén-nacidas debe ser antenso, yá que la época de partos coincide culs meses d'ambierno, quando se tratar de raças que ténen stacionalidade repordutiba.

Para alhá de l friu, ls criadores dében atentar para raposas i outros predadores, que cércan las fémeas i le rouban ls filhotes. La lana, tirada ne l'ampeço de l berano, amportante fuonte de renda pa l criador, torna a crecer, garantindo al animal la sue própia defesa al friu.

La canhona (fémea) ye un animal doce, i sin nanhun macanismo natural de defesa; l que debe tener anfluenciado para, na cultura popular, star associada a l'eideia d'einocéncia. Ne l causo de ls carneiros (machos) ye neçaira algun cuidado cun alguns animales mais agressibos, pus estes puoden ousar ls cuornos de forma peligrosa.

Amportança eiquenómica[eiditar | eiditar código-fuonte]

Stoques globales d'obinos - 2005
(an milhones de cabeças)
China 170,8
Oustrália 106
Ounion Ouropeia (15 naciones) 98,7
Modelo:IND 62,5
CEI 64
Modelo:IRN 54
Modelo:SDN 48
Nuoba Zelándia 40
 Reino Ounido 35,2
Modelo:ZAF 25,3
 Brasil 25,25
Modelo:TUR 25,2
Modelo:PAK 24,9
Modelo:NGA 23
Spanha 22,5
Todos ls outros 337,3
Total 1,079,7
Fuonte:
FAO
[1]

La criaçon de canhonas ye ua atebidade que ten acupado fazendeiros zde ls tiempos mais remotos, pus este animal puode dar leite , lana , couro i chicha . Ne l Seclo XXI las canhonas inda custituen amportança bital na eiquenomie de bários países. Ls maiores pordutores de canhonas (per capita), stan ne l'heimisfério sul, fuora la China , i ancluen Nuoba Zelándia , Austrália , Argentina , Uruguai i Chile .

Ne l Reino Ounido l'amportança de l comércio de lana era tan grande que na cámara superior de l parlamiento (la Casa de ls Lordes) l Lorde Chanceler senta-se nua almofada coincida cumo saco de lana (wolsack).

La sue chicha ye cunsumida ne l mundo anteiro. L sou leite ye ousado para porduzir bários tipos de queiso, antre ls mais coincidos stan l roquefort. An alguns lugares de l mundo, cumo la Sardenha , la cultura de las canhonas tornou-se la percipal atebidade eiquenómica.

Mesmo ne ls dies atuales, l'ambestimiento an ganados dá retornos financeiros de até 400% de l sou custo anual (ancluindo ganhos repordutibos).

Domesticaçon[eiditar | eiditar código-fuonte]

Canhonas a pastar

Las canhonas domésticas son çcendentes de l muflon , que ye ancuntrado nas muntanhas de la Turquie al Eiran meridional. Eibidéncias de la domesticaçon datan de 9000 a.C. ne l Eiraque . L muflon fui cunsiderado un de l dous ancestrales de la canhona doméstica, passado análezes de DNA . Ambora l segundo ancestral nun fui eidantificado, pus l urial i l argali fúrun çcunsidrados. L'urial (L. bignei) ye ancuntrado de l nordeste de l Eiran al noroeste de la Índia, el ten un númaro maior de cromossoma s (58) que la canhona doméstica(54) sendo assi un amprobable ancestral de la canhona, mas el cruza-se cul muflon . La canhona argali (Ovis ammon) de la Ásia anterior (Tibete , Heimalaia , Montes Altai , Tien-Shan i Pamir ) ten 56 cromossomos i la canhona-de las-niebes-siberiana Ovis nivicola ten 52 cromossomas.

Eibidéncias de las purmeiras domesticaçones son ancuntradas an PPNB Jericho i Zawi Chemi Shanidar. Las canhonas de lana anrolada son ancontradas solamente zde la Eidade de l Bronze . Raças primitibas, cumo la Scottish Soay tenien que ser arrincados (un porcesso chamado roing), an beç de cortados, porque ls pelos éran inda mais longos de l que la lana macie, ó la lana debie ser coletada de l campo depuis que caía. L muflon-ouropeu (Ovismusimon) ancuntrado na Córsega i na Sardenha assi cumo an Creta i la zaparecida canhona salbaige de l Chipre son possibles çcendentes de las purmeiras canhonas domésticas que se tornórun salbaiges.

Raças[eiditar | eiditar código-fuonte]

Canhonas an Lodi , Eitalia .

Ber artigo Lista de Raças de Canhonas .

Eisisten bárias raças de canhona, mas eilhas son giralmente sub-debedidas an raças de lana , raças de pelo i raças de chicha .

Pastores zambolbírun raças de lana, tener quantidade i qualidade superior, cumprimento de la lana i grau de friso na fibra. Las percipales raças de lana son Merino , Rambouillet , Romney , Herdwick i Lincoln . Drysdale ye ua raça specífica para porduzir lanas para tapete s.

Raças de chicha ancluen la Suffolk , Hampshire , Dorset , Columbia , Texel , Andryan[sin fuontes?] i Montadale .

Raças de lana cun dupla-finalidade son criadas cuncentrando-se ne l crecimento rápido i an facilidade de tosa . Ua canhona fácele de cuidar ye la Copworth que ten lana longa i buona qualidade na produçon de chicha. Outra raça de dupla-finalidade ye la Corriedale . An alguas ousadas a las bezes cumo dupla-finalidades , la cruza de raças ye praticada para maximizar ambas las salidas, por eisemplo, canhonas Merino que dan lana puoden ser cruzadas cun carneiros Suffolk para produzir cordeiros que son robustos i apropiados pa l mercado de chicha.

Raças de pelo, ye la purmeira subdebison de canhonas domésticas a eisistir, criadas para chicha i couro. Son altamente rejistentes a la malinas i als parasitas. Dorpers i Kahtahdines son raças cumpuostas de cruzas de raças de lana i de pelo cun graus defrentes de misturas de lana/pelo. Canhonas de pelo berdadeiras cumo la St. Croix , la Barbados Blackbelly , Mouflon , Morada Nuoba , Santa Inés i la Royal White pérden la fibra portetora que rebiste l pelo ne l Berano i ne l Outonho. Ls carneiros de pelo stan-se a tornar mais populares pul sou aspeto de nun percisar tosquie.

Ber tamien[eiditar | eiditar código-fuonte]

Modelo:Wikilibros

Refréncias[eiditar | eiditar código-fuonte]

Refréncias

Lhigaçones sternas[eiditar | eiditar código-fuonte]