Abicena

Ourige: Biquipédia, la anciclopédia lhibre.
Avicena

Abicena (de l griego Laβιτζιανός, trasl. Abitzianós, pul lhatin Abicenna) ye l nome dado nas culturas oucidentales la Ibn Sina (an persa i árabe ابو علی الحسين بن عبد الله بن سينا, trasl. Abu Eilhi al-Hussein ibn Abd-Allah ibn Sina, Bucara, 980Hamadana, 1037), célebre filósofo i médico persa de la Eidade Média.

Biografie[eiditar | eiditar código-fuonte]

Abicena, filho dun home de negócios, cun straordinária precocidade se çtingui ne l domínio de las ciéncias antes de cumpletar ls 16 anhos, eisercendo la prática de medecina. Depuis de tener sido jurista, porsor i admenistrador an Ray i Hamadana, na Pérsia, fui nomeado bizir de Shams al-Dawla. Amante de l studo i de mulhieres, dissertou subre salude i fertuna, morrendo de malina misteriosa, aparentemente ua cólica mal-tratada,[sin fuontes?] ó talbeç ambenenamiento, an Hamadana.

Sue cultura fui anciclopédica. Sues obras subre medecina inda éran reimpressas ne l seclo XVII. Para alhá de gramática, geometrie, física, jurisprudéncia i teologie, studou perfundamente la filosofie platónica i aristotélica. Ua de las sues percipales çcubiertas fui la capilaridade, sendo que la teorie zambolbida por el possiblitou la mobimentaçon de fluidos sin la necidade de ampulson macánica, facelitando la hidráulica i trazendo benefícios percetibles até hoije (la çtilaçon de sustáncias químicas, por eisemplo).

La porduçon de comentairos subre la filosofie griega mantubo-se, an Bizáncio, durante seclos, l que garantiu la preserbaçon de grande parte de la obra de Aristóteles. De alhá, la tradiçon aristotélica passou al mundo árabe, adonde floreciu mesclada al neoplatonismo - retornando, mais tarde, a la Ouropa.

Abicena fui l maior filósofo eislámico de l período. Eilaborou un basto sistema filosófico, cuntinando la tradiçon aristotélico-platónica de Al-Kindi i Al-Farabi, este redadeiro l mais antigo i coincido antre ls filósofos islámicos de l seclo X.

Pressuponendo la ounidade de la filosofie, Abicena percurou cunciliar las doutrinas de Platon i Aristóteles. Outelizou-se de las eideias aristotélicas para probar la eisisténcia de Dius, alegando que, Nel, eisisténcia i eisséncia son eiguales: Dius ye eigual a la sue eisséncia i fuonte de l ser de outras cousas.

Abicena cunsidraba l ouniberso formado por trés ordes: l mundo terrestre, l mundo celhestre i Dius. De l mundo terrestre, la anteligéncia, atrabeç dua antuiçon mística, stablece cuntato cul mundo celhestre. Dius, para alhá de ser ato puro i l "Purmeiro Motor" (cumo ne l pensamiento de Aristóteles), repersenta l Ser neçairo, cuja eisséncia se eiquipara a la sue própia eisisténcia i que custitui la base de todas las possiblidades.

Sue anfluéncia ne l Ouriente nun fui duradoura debido a la ouposiçon de l teólogos ourtodoxos. Ne l Oucidente, assi i todo, Abicena fui decisibo para la difuson de l pensamiento de Aristóteles ne ls seclos XII i XIII, tenendo anfluenciado filósofos posteriores, cumo Duns Scoto, Alberto Magno i Tomás de Aquino, que nutrian grande admiraçon por el.

Sue obra ye einorme, acerca de 270 títalos acerca de filosofie i ciéncia, antre eilhes la sue outobiografie, cumpletada pul sou decípulo al- Juzjani. La sue percipal obra médica ye l anciclopédico al-Qanun (ó "Cánone"), mais amportante ne l sou tiempo que la obra de Razés ó de Galeno.

L Cánone fui ampeçado an Gorgan, depuis an Rayy i cumpletado an Hamadana i ye l maior trabalho zambolbido por Abicena, cun cerca dun milhon de palabras. Esta obra fui mui bien-recebida pula quemunidade científica i cumprendie 5 lhibros (I- Generalidades, II- Matéria médica, III- Malinas de la cabeça als pies, IV- Malinas nun specíficas de ourganos, V- Drogas cumpuostas)

La parte farmacéutica ancontra-se ne ls lhibros II i V que ambócan, respetibamente, a medicamientos simples i ls medicamientos cumpuostos. L lhibro II stá dibedido an dues partes, la purmeira acerca de las propiadades de las drogas (calidades, birtudes i modos de cunserbaçon) i la segunda cunsiste nua lhista de fármacos i las sues birtudes terapéuticas, ourdenados alfabeticamente. Dambos ls lhibros cunténen ua lhista stensa de medicamientos simples, uns tratados subre benenos, ua seçon acerca de la perparaçon i manipulaçon de medicamientos i inda ua lharga lhista de receitas i fórmulas medecinales. Muita dessa anformaçon ye probeniente an Dióscorides i Galeno, mas Abicena antroduziu i argumentou grandes nobidades cun drogas outelizadas por árabes, persas, andianos i griegos.

L sou Cánone fui traduzido apuis, ne l seclo XIII, pa l lhatin por Gerardo de Cremona i mais tarde amprimido i reamprimido por to la Ouropa. Depuis de Abicena i até al seclo XVIII, to l trabalho farmacéutico na matéria médica fui anfluenciado pul sou trabalho. Fui l lhibro de studo aporfilhado nas Ounibersidades de Montepellier i Loubain até 1650. Quedou coincido cumo l príncepe de l médicos pul sou Cánone.

La basta anformaçon fornecida pul l Al-Qanun, apelou a numerosos comentairos i notas (até al seclo XIX). Para alhá de l Al-Qanun, Ibn Sina screbiu cerca de 40 trabalhos médicos, la maiorie perserbados na forma de manuscritos.

L sou testo filosófico mais amportante ye l Kitab al-Shifa, La cura de la eignoráncia, adonde aborda temas cumo física, matemática, geometrie, aritmética, música i astronomie.

Obras[eiditar | eiditar código-fuonte]

  • Al-Qanun;
  • Kitab al-Shifa;
  • Al-Najat;
  • Al-Hidaya;
  • Al-Isharat wa'l-tanbihat.