Riu Tibre

Ourige: Biquipédia, la anciclopédia lhibre.

Modelo:Mais fuontes

Tibre
L curso de l riu Tibre.
L curso de l riu Tibre.

{{{lhegenda}}}
Cumprimiento 392 km
Nacente Monte Fumaiolo (Apeninos).
Altitude de la nacente 1.268 m
Débito médio 230 m3/s
Foç Mar Tirreno
Ária de la bacie 17.374,996 km2
Paíç/Países  Eitália


L Tibre (an eitaliano: Tebere; an latin: Tiberis) ye un riu ne l território eitaliano, cun nacente na Emília-Romanha. Atrabessa la Toscana (Sansepolcro), la Úmbria (Città di Castello), depuis l Lácio (Orte i Roma) i çágua ne l mar Tirreno.

Ye l terceiro riu mais longo de la Eitália, depuis de l i de l Ádige. Nas bordas de l Tibre, an Roma, ancontra-se l Castielho de Santo Ángelo.

Eitimologie[eiditar | eiditar código-fuonte]

L nome atual de l riu Tibre debe-se tradecionalmente al rei latino Tiberino Sílbio[1]. Antes tenie dous nomes: Álbula[2] i Rumon[3]. Albula era l nome latino i Rumon etrusco; estes dous pobos bebian an bordas oupostas.

Muitos studiosos acraditan que l nome de Tiberino deribou de l nome de l riu, an beç de l cuntrairo. Julga-se que la mesma raiç ye l'ourige de l praenomen latino Tibério, i de l sou cognato etrusco, Thefarie. Nota-se que Tiberinus parece deribar de Tiberius, que puode tener sido la forma ouriginal de l nome. L filólogo George Dabis Chase acraditaba que la mesma raiç puode ser ancontrada ne ls nomes de la cidade de Tibur (atual Tiboli), na cidade Úmbria de Tifernun, i ne l riu Samnita Tifernus[4].

L Tibre na stória[eiditar | eiditar código-fuonte]

Zde la fundaçon de Roma, l Tibre fui l'alma de la cidade, i l fato que la cidade le deba la própia eisisténcia ye çcrito yá na purmeira cena de la lenda de la fundaçon, cun Rómulo i Remo na cesta sob l ficus ruminalis.

Todas las colónias pré-romanas que cumbergiran a la Roma stórica stában nas prossimidades de l Tibre, mas al alto i nun nas bordas, pula eibidente rezon de defesa i porque l Tibre siempre fui un riu sujeito la chenas amprebistas.

Fexeiro:Sorgente-tebere-fumaiolo.jpg
Nacente de l Tibre, ne l monte Fumaiolo

L punto ne l qual la prainada d'alubion era defendida cun sigurança era la Ilha Tiberina, al lado de la qual (na zona que serie depuis stablecido l Fórun Romano) se localizou na ourige l punto de scambo antre la populaçon etrusca que dominaba la borda dreita (chamada depuis Ripa Beientana) i las bilas latinas subre la borda squierda (la Ripa Graeca).

L'ilha era, antoce, l punto d'adonde las nabes antigas, de baixo calhado, podien salir diretamente al mar.

Pouco arriba de l'ilha fui custruída (an madeira, i assi permaneciu por bários seclos) la purmeira puonte de Roma, la Puonte Sublícia (an latin Pones Sublicius). Pa las populaçones antigas éran mui amportantes esta puonte i sue manutençon, qu'an relaçon a eilha naciu l mais antigo i poderoso sacerdócio romano: l Pontifex maximus ("Sumo Pontífice").

L própio riu era cunsidrado ua debindade, personificada ne l Pater Tiberinus: la sue fiesta anual (la Tiberinalia) era celebrada an 8 de dezembre, anibersairo de la fundaçon de l templo de l dius subre l'ilha Tiberina i era un rito de purificaçon. L Tibre fui retratado an muitas augarielhas de l pintor Ettore Roesler Franç.

Nabegabelidade[eiditar | eiditar código-fuonte]

L riu fui outelizado por muitos seclos cumo bie de quemunicaçon: na época romana la nabegaçon mercantil podie chegar diretamente até Roma, al ampório qu'era situado al pie de l monte Abentino, anquanto barcos menores i adatados a la nabegaçon flubial trasportában mercadorias i perdutos agrícolas de la Úmbria, atrabeç dun sistema nabegable capilar que penetraba na region tamien atrabeç de ls afluentes, an particular Chiascio i Topino.

L zambolbimiento de l trasporte rodobiairo i ferrobiairo, assi cumo l progressibo assoreamiento de l baixo curso de l riu, ampediu cumpletamente esta outelizaçon (que durou até la metade de l seclo XIX), i agora la nabegaçon flubial se lemita la fines sportibos i turísticos, cun batelas que zde fines de ls anhos 90 percorren trechos de l curso romano de l riu.

Debido a la represa custruída na altura de la ilha Tiberina para regular i harmonizar l fluxo de l riu, la nabegaçon ne l riu fui debedida an dous trechos, ua la montante, de l'ilha a la Puonte Risorgimiento, outra la jusante, de la Puonte Marconi la Óstia Antiga.

Quando se reflete subre l'uso de l Tibre, debe-se tener an cunta qu'atualmente son 36 ls uorgones públicos que detén dreitos d'anterbençon ne l riu: l númaro torna eibidente, por si, las deficuldades qu'eisisten para biabelizar qualquiera nuobo porjeto d'uso ó d'anterbençon.

Eimaiges[eiditar | eiditar código-fuonte]


Refréncias

Commons
Commons
L Commons ten multimédia relacionada cun: Riu Tibre


Modelo:Rabisco-geoit