Númaro decimal

Ourige: Biquipédia, la anciclopédia lhibre.

Númaros decimales son numerales qu'andican un númaro que nun ye anteiro. Giralmente passado l algarismo de las ounidades, usa-se ua bírgula, andicando que l'algarismo a seguir pertence a l'orde de las décimas, ó casas decimales. Todos ls númaros decimales fenitos ó anfenitos i periódicos puoden ser scritos na forma de fraçon, mas, ls númaros decimales eirracionales, cumo l pi, por eisemplo, nun puoden ser scritos na forma de fraçon pus son anfenitos i nó ténen período.

Stória[eiditar | eiditar código-fuonte]

Ls númaros decimales ténen ourige nas fraçones decimales. Por eisemplo, la fraçon eiquibale a la fraçon qu'eiquibale al númaro decimal .

Stebin, angenheiro i matemático houlandés, an 1585 eilaborou un método para efetuar ouparaçones por meio de númaros anteiros, sin l'uso de fraçones, ne l qual ourdenaba ls númaros naturales subre ls algarismos de l numerador, l qu'andicaba la posiçon a ser acupada pula bírgula ne l numeral decimal.

La repersentaçon probeniente de fraçones decimales recebie un traço ne l numerador andicando l númaro de zeros eisistentes ne l chamador.

An 1617 la notaçon antroduzida por Stebin fui adatada por John Napier, matemático scocés, que sugeriu l'uso dun punto ó dua bírgula para apartar la parte anteira de la parte decimal.

Durante mui tiempo ls númaros decimales fúrun ampregados solo para cálclos astronómicos an birtude de la percison proporcionada. Esses númaros simplificórun mui ls cálclos i passórun a ser ousados cun mais énfase passado la criaçon de l sistema métrico decimal.

Casa decimal[eiditar | eiditar código-fuonte]

Ye la posiçon qu'un algarismo acupa passado la bírgula nun númaro decimal.

  • Eisemplo:
L númaro decimal 12,34563 ten 5 casas decimales. Ouserbe que ne l'eisemplo arriba eisisten 5 algarismos passado la bírgula, son eilhes: l 3, l 4, l 5, l 6, i l 3 outra beç.

Nomenclatura[eiditar | eiditar código-fuonte]

Balor Nome Cantidade de casas decimales
10−1 Décimo 1
10−2 Centésimo 2
10−3 Milésimo 3
10−4 Décimo de milésimo 4
10−5 Centésimo de milésimo 5
10−6 Melionésimo 6
10−7 Décimo de melionésimo 7
10−8 Centésimo de melionésimo 8
10−9 Bilionésimo 9
10−10 Décimo de belionésimo 10
10−11 Centésimo de belionésimo 11
10−12 Trelionésimo 12
10−13 Décimo de trelionésimo 13
10−14 Centésimo de trelionésimo 14
10−15 Quatrilhonésimo 15
10−16 Décimo de quatrilhonésimo 16
10−17 Centésimo de quatrilhonésimo 17
10−18 Quintilhonésimo 18
10−19 Décimo de quintilhonésimo 19
10−20 Centésimo de quintilhonésimo 20

Eisemplos de decimales[eiditar | eiditar código-fuonte]

  • 0,9
  • 0,05
  • 0,81
  • 0,56
  • 0,797
  • 0,6786
  • 0,78776
  • 1,5766786856
  • 21,22255555121111

Decimales anfenitos[eiditar | eiditar código-fuonte]

Tamien puoden ser chamados de dízima periódica, causo apersenten repetiçon, ó númaros eirracionales causo nun apersenten repetiçon.

  • 1,7575647856487543785348738745374...
  • 2,2222222222222222222222222222222...
  • 5366576,7558967589675895634896687...
  • 67,687764986357348963894439864386...
  • 2,4832483248324832483248324832483...

Ouparaçones[eiditar | eiditar código-fuonte]

Adiçon i subtraçon[eiditar | eiditar código-fuonte]

Quando se adiciona un númaro decimal cun outro númaro decimal, la regra debe ser "Númaro anteiro ambaixo de númaro anteiro, bírgula ambaixo de bírgula i casa decimal ambaixo de casa decimal."

S:

1,556
0,30+
—————
1,856

Agora, repare que la regra arriba stá sendo oubedecida, mas nun eisiste nanhun númaro na orde de ls milésimos, para se calcular cul "6". Quando nun se ten la (s) casa (s) decimal (is) para se calcular l'adiçon (ó subtraçon) se adiciona zero, ó repete l balor a ser calculado (ne l causo, 6).

Multiplicaçon i debison[eiditar | eiditar código-fuonte]

Pula regra prática (bálido quando l multiplicador ó l debisor ye ua poténcia de 10)[eiditar | eiditar código-fuonte]

Quando se multiplica un númaro decimal por 10, 100, 1000, ó qualquiera outra poténcia de 10, la bírgula anda ua casa decimal pa la dreita, d'acuordo cul númaro de zeros ne l multiplicador. Esso ye chamado de "regra prática".

S: 0,56 X 100 = 56
12,00 X 100 = 1200
350,33 X 10 = 3503,3

De l mesmo jeito ye la debison por qualquiera poténcia de 10, solo que dessa beç la bírgula anda ua casa decimal pa la squierda para cada zero de l debisor.

S: 1200000 ÷ 100000 = 12
5,55 ÷ 10 = 0,555

Multiplicaçon Ourdinária[eiditar | eiditar código-fuonte]

Para multiplicarmos un ó dous númaros cun bírgula, efetuamos la multiplicaçon "squecendo-se" de la bírgula. Quando oubtemos l perduto, cunta-se quantas casas depuis de la bírgula ls dous númaros decimales possuían juntos i marcan-se estas casas ne l perduto.

S: 1,25 X 0,56 = 0,7000

Justificatiba[eiditar | eiditar código-fuonte]

To l númaro decimal racional puode ser repersentado por ua fraçon. Bamos repersentar 1,25 i 0,56 dessa maneira.

Efetuando la multiplicaçon dessas fraçones, tenemos:

Retornando a la forma de númaro decimal, tenemos:

Ícone de esboço Este sobre matemática ye un rabisco. Tu puodes ajudar la Biquipédia spandindo-lo.