Bumioso

Ourige: Biquipédia, la anciclopédia lhibre.
Bumioso ó Bimioso
Brason de {{{município}}} Bandeira de {{{município}}}
Brason Bandeira

Eigreija Matriç de Bumioso

lhocalizaçon de Bumioso ó Bimioso
Gentílico bumiosense, bimiosense
Ária 481,47 km²
Populaçon 5 315 hab. (2001)
Densidade populacional 11 hab./km²
N.º de freguesies 14
Fundaçon de l munecípio
(ó foral)
1516
Region Norte
Subregion Alto Trás ls Montes
Çtrito Bergáncia
Antiga porbíncia Trás ls Montes
i Alto Douro
Ourago San Bicente
Feriado municipal 10 d'agosto
Código postal 5230 Vimioso
Andereço de ls
Paços de l Cunceilho
Praça Eduardo Coelho
5230-315 Vimioso
Sítio oufecial www.cm-vimioso.pt
Andereço de
correio eiletrónico
gi.cmv@cm-vimioso.pt
Munecípios de Pertual

Bumioso ó Bimioso (an pertués Vimioso) ye ua bila de Pertual, pretencente al Çtrito de Bergáncia, an Trás ls Montes, cun cerca de 1 200 habitantes.

Ye sede dun munecípio cun 481,47 km² de área i 5315 habitantes (2001), subdibedido an catorze freguesies. L munecípio ye lhemitado a norte pula Spanha (Alcanhices), a leste pul munecípio de Miranda de l Douro, a sul por Mogadouro, a oeste por Macedo de Cabalheiros i a noroeste por Bergáncia.

An dues aldés deste cunceilho, Angueira i Bilasseco, fala-se l mirandés. Hai inda registro de falantes an Caçareilhos, mas pensa-se que eilhi terá deixado de se outelizar ne l die a die ne ls redadeiros anhos.

Stória[eiditar | eiditar código-fuonte]

Hai andícios de poboamiento pré-stórico an bários locales i castros eisistentes ne l termo de bárias freguesies de l cunceilho (Atalaia de Bumioso, Pereiras, castro de la Batoqueira, castro de la Terronha, etc.).

Cun outros de la region (Bergáncia, Outeiro, Miranda de l Douro, Mogadouro, Penas Róias), ls castielhos de Algoso i Bumioso fazírun parte de la linha de defesa de la frunteira ouriental de l reino. An Bumioso, para alhá de l castielho çtruído ne l seclo XVIII, eisistie la torre de la Atalaia de qu'inda réstan feitiços.

Simblos de l dreito d'eisercer justícia, fúrun arguidos pelourinhos an Algoso, delantre de la Cámara i an Bumioso, delantre de l'antigo castielho.

An 1492, l cunceilho biu chegar grande afluéncia de judius spulsos de ls reinos de Lion i Castielha. Depuis d'acampáren nun local que cunserbou l nome de Cabanas, antre las atuales poboaçones de Caçarelhos i Bumioso, ls judius fúrun outorizados a stablecíren-se an bárias aldés i bilas de la region (Argozelo, Carçon, Bumioso, etc.). Cumbertidos a la fuorça a la religion católica, custituíran nessas localidades quemunidades amportantes que pouco se misturórun cul restro de la populaçon até meados de l seclo XX. Ls judius — assi chamados até hoije — çtinguian-se de ls labradores puls oufícios eisercidos, lhigados al artesanato i quemércio.

L seclo XVI i l'ampeço de l seclo XVII custituíran un período de porsperidade para Bumioso i outras tierras de l Nordeste strasmuntano (Miranda de l Douro, Outeiro, etc.). An 1516, Bumioso fui eilebada a bila por foral de l rei D. Manuol.

Culas reformas admenistratibas de l seclo XIX, l cunceilho de Bumioso creciu ancorporando l zaparecido cunceilho de Pinelo i parte de ls de Algoso (freguesies de Algoso i Matela), Miranda de l Douro (freguesie de Caçareilhos) i Outeiro (freguesies de Argozelo i Santulhon).

Durante to l seclo XX, bários surtos migratórios lhebórun grande parte de la populaçon pa l Brasil – até a la década de 1960 – i pa la Ouropa (percipalmente para Fráncia), probocando la zertificaçon de l cunceilho.

Debison admenistratiba[eiditar | eiditar código-fuonte]

L cunceilho ye subdebidido an catorze freguesies (culs nomes an pertués antre parénteses, siempre que fúren defrentes de ls mirandeses):

Populaçon[eiditar | eiditar código-fuonte]

Fuora las freguesies de Bumioso i Argozelo que cuncentran ls serbícios (admenistraçon, bancos, quemércios, etc.), l cunceilho de Bumioso ye un munecípio rural cuja populaçon eiserce atebidades eissencialmente agrícolas. L'eimigraçon i l éisodo rural para Bergáncia i pa las metrópoles de l litoral (mormente Porto i Lhisboua), splícan la zertificaçon dramática de la region. La populaçon de l cunceilho ye hoije percipalmente custituída d'eidosos.

Populaçon de l cunceilho de Bumioso (1801-2009)
1801 1849 1900 1930 1960 1981 1991 2001 2004 2009
1831 5555 11086 11484 12782 8500 6323 5315 5105 5500

Aspetos geográficos[eiditar | eiditar código-fuonte]

L cunceilho de Bumioso, queda ne l praino mirandés i faç parte de la Tierra Frie strasmuntana que tamien anclui ls cunceilhos de Miranda de l Douro, Bergáncia i Binhais. Ye un cunceilho acidentado, atrabessado puls bals perfundos de ls rius Angueira, Maçanas i Sabor.

Eiquenomie[eiditar | eiditar código-fuonte]

Bumioso ye un cunceilho agro-pecuairo, dedicado a la criaçon de ganado bobino (raça mirandesa) i cochino i al cultibo de ls cereales (centeno, cebada, milho, trigo), de l'oulibeira, de la binha, de la patata i d'hortaliças (bóbeda, berça, freijon, etc.). Outrora amportante, la criaçon de ganado caprino i oubino stá hoije an declínio.

Ne l cunceilho eisisten minas de mármare, an Santo Adrion, i de bolfrámio, an Argozelo. L'andústria stá repersentada por ampresas de custruçon cebil i serralharies.

Patrimonho[eiditar | eiditar código-fuonte]

Anque de las guerras i bicissitudes de la Stória, l cunceilho apersenta un patrimonho arquitetónico de que fázen parte:

  • Algoso: Solar de ls Táboras, Castielho (sec. XIII), Pelourinho (sec. XVI), Eigreija Matriç i Capielha de San João (sec. XVII);
  • Angueira: Castros de l Gago i de la Cocoia;
  • Argozelo: Capielha de San Bartolomeu, Castros de la Terronha i de l Cerro Grande;
  • Caçarelhos: Capielha Joanina;
  • Carçon: Puonte Romana subre l riu Sabor, Castro de Carçon;
  • Bimioso: Eigreija Matriç (sec. XVI/XVII), Pelourinho (Eidade Média), Castros de Batoqueira i de l Bal de San Miguel.

Artesanato[eiditar | eiditar código-fuonte]

Cestarie, tecelaige, cobres, colchas, curtumes, cantaries (granito) i mármares.

Feiras[eiditar | eiditar código-fuonte]

  • Feiras quinzenales: dies 10 i 25 an Bumioso,
  • Feiras mensales: die 9 an Algoso, die 13 an Bilar Seco, die 19 an Caçarelhos, segundo demingo de l més an Carçon.
  • Feira anual: feira de San Lourenço, feriado munecipal, die 10 d'agosto an Bimioso.

Fiestas percipales[eiditar | eiditar código-fuonte]

  • Argozelo: fiestas de San Bartolomeu (24 d'agosto) i Senhora de las Delores (1.° demingo de setembre);
  • Campo de Bíboras: fiesta de Santiago, (redadeiros demingo i segunda-feira de agosto);
  • Carçon: fiesta de la Senhora de las Grácias (redadeiro demingo d'agosto);
  • Bimioso: fiestas de San Lourenço, Santa Bárbela, Senhora de ls Remédios i Senhora de la Salude (sumana de l die 10 d'agosto).

Çtrito de Bergança

Alfándiga de la Fé Bergança Bila Flor Binhais Bumioso Carrazeda de Ansianes Frezno de Spada a la Cinta Macedo de Cabalheiros Miranda de l Douro Mirandela Mogadouro Torre de Moncorbo